Othaije galo gwa dhiliŋa darnu alapaŋa gi lamun la Sabith
1 A lamun leta la Sabith dina idhilo gi dhiruiny ganu, a calmiz juŋun ogitha ŋwona coŋ, allimirurinyi, alleny. 2 A Farriisiyiin coŋ abiŋaijo, alaici, Kworaŋ nyabapai dhuŋuna dhina dhati dhaudhi gi dhuŋun dha naamuus dha dhapai gi ŋwamun ŋwa Sabith no? 3 Al Yasuuⓐ abiŋaijo, ŋwulaici, Nyaŋa lati labiŋaijo kitham dhuŋuna dhina dhapo Daawud dina ithilo jamu ganu, a liji lina lijilai na? 4 Ŋwuni gi dunu gwa Kalo, ŋwapai ⓐesh ina yathi liji gitijo Kaloŋa, ŋweny, ŋwudhedha lijo ko lina lijilai; ina yati yaudhi dileny no, abi yan gusus dogo. 5 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Ŋari ŋa liji ŋiro Kweleny gwa lamun la Sabith ko. 6 A lamun liter la Sabith ŋwuni majmaⓐ, ŋwalimiye lijo; a kwiji gweta je gwina gwaio dhoi nono dhina dhiro dhiŋir. 7 A jathib a Farriisiyiin altejo je, alari gwalaŋa ada gwimuŋwgeta momaŋ gi lamun la Sabith; alari gwanugejie. 8 Ŋwubiliŋa darnu lireye je galo minoŋ gi dugor ganu degen, ŋwabiŋaijo kwijo gwina gwaio dhoi nono, ŋwaici, Diro, ŋa dhuna keligeny ganu. Ŋwudire, ŋwudhuna. 9 Al Yasuuⓐ abiŋaijo, ŋwulaici, Nyi gwajothaije galo dhuŋun dhai dhetipo. Gwaudhi gi dhuŋun dha naamuus dapai dhuŋuna dhina dhiŋir gi ŋwamun ŋwa Sabith, i dapai dhuŋuna dhina dhike? dimidhiye, i dirinya? 10 Ŋwudatiŋa galo gi liji ganu peth, ŋwabiŋaijo kwijo, ŋwaici, Wuli dhoi ganu. Ŋwuwal ganu; a dhoi dhuŋun iŋir ŋwuro ŋinena dhoi dhiter. 11 Alkadugore gwuleny; alabiŋaijiye gweta gweta degen ganu alari lapaŋa di Yasuuⓐ. 12 A ŋwamun ibiŋwe a Yasuuⓐ ela kamarigen dabiŋaijo Kaloŋa, ŋwuje dabiŋaijo Kaloŋa gigilo.
Calmiz jina jiro die‐a‐ram
13 A ma kalo ure, ŋwurnie calmiz juŋun; ŋwuluthini ganu, ŋwulago die‐a‐ram, ŋwuldhedha jiriny jan lina lukejinu ko. 14 Simⓐaan (gwina gwidhedhuŋw jiriny jan Buṯrus ko,) a megen gwina gwan Andaraawus, a Yaⓐguub, a Yuuẖanna, a Fiilibbus, a Barthuulamaawus, 15 a Matta, a Tuuma, a Yaⓐguub, gwina gwiro ŋari ŋa H̱alfa, a Simⓐaan, gwina gwan Qayuur, 16 a Yahuudha, gwina gwiro megen gwa Yaⓐguubŋa, a Yahuudha al Iskharyuuṯi, gwina gwaji gwugejie di Yasuuⓐ ko. 17 Alluludha galo, aldhuna gi leba calmiz jai juŋun a liji loinyadho la Yahuudiiya peth a la Urushaliim, a lina lathije kimumu ga baẖr gwa S̱uur a S̱iiduun, lina lidhi didiŋini a dilgitini momaŋ gumiye gegen gitigiter. 18 A lina luthi nyurinya, ŋwulgeta momaŋ peth. 19 A liji peth ari gwalmini; ŋinena athi ŋoma tu dugun; ŋwulgeta momaŋ peth.
Dhuŋun dha dhiŋir dugore a dhuŋun dha dhikadugore
20 Ŋwubaŋalaŋ, ŋwutejo calmiz juŋun je, ŋwulaici, Nyaŋa la liŋir dugore lina lati luthi ŋida no; gidhila ga Kalo galo giro. 21 Nyaŋa la liŋir dugore lina lathil jamu eny ŋinena; nyaŋa laji lape. Nyaŋa la liŋir dugore lina lathare ŋinena; nyaŋa laji lake juma. 22 Nyaŋa la liŋir dugore maji ma liji limajidoinya, ŋajilirini, a ŋajildhagirini, alkie jiriny jalo, ŋinena ranya liji la Ŋari ŋa liji. 23 Iŋiriyul dugore gi lamun ibile, nya upalaŋ gwan iŋir dugore; ŋinena mukaafa gwalo gwinaŋ gi Sama; gwiro ŋinena athin baboŋa legen ure nebiŋaije. 24 Abi nyaŋa laka dugore lina luthi ŋida ŋoinyadho ŋinena; nyaŋa limapai ŋida ŋalo peth ŋina ŋama. 25 Nyaŋa laka dugore lina lipe ŋinena; nyaŋa laji laje jamu. Nyaŋa laka dugore lina lathake juma ŋinena; nyaŋa laji laruni a nyalare. 26 Nyaŋa laka dugore maji ma liji peth lajorthadha; gwiro ŋinena athin baboŋa legen ure nebiŋaije lina liro lidhuŋun.
Dhuŋun dha dhuminyi lijo lina likianalai
Hebrews-10-24
27 Abi nyi gwa gwabiŋaijaje lina lidiŋinu ŋinena, ŋajaici, Uminyul lijo lina likianyalai, athanyal gathaje uwa lina lathanyal doinya. 28 Iŋiriyul dugore gi liji lina lathajin abiŋa, nyabiŋadhaijo Kaloŋa gi liji lina lathajure ŋina. 29 Ada kwiji gwimajimiri gi nyirel ganu, nyabrico ŋajimiri manaŋ; a ada kwiji gwimajapa kiraŋa galo, athanya unyio luga lai lalo ko no. 30 Athanya dhedha lijo peth lina lathajothaije galo; a ada kwiji gwimapa ŋida ŋalo, athanyaŋothaije galo manaŋ no. 31 Athanya upijo lijo liter dhuŋuna dhiro ŋinena athanya lajin dujo ko. 32 Ada nyaŋa limathuminyi lijo lina lathajuminyi, nyaŋa luthi shukr gwan ei? Ŋinena athi liji lina like uminyi lijo lina lathilluminyi ko. 33 Ada nyaŋa limathigathaje lijo uwa lina lathajigathaje uwa, nyaŋa luthi shukr gwan ei? Liji lina like lathin do ko. 34 Ada nyaŋa limathidhedha lijo ŋida ŋina laranyalnu ŋaji ŋajilwurijo, nyaŋa luthi shukr gwan ei? Liji lina like lathidhudhujiye ŋida ko, dapai ŋida ibiŋa ŋwamun ganu ram. 35 Nyabuminyi lijo lina likianyalai, nyalgathaje uwa, nyaldhedha ŋida, athajilbi wurijo no; a mukaafa gwalo gwaji gwinaŋ, a nyaŋa laro keleŋa ga Kalo gina ginunu. Ŋeda gwathinuje lijo lina lati luthi shukr no a lina like. 36 Athanyal ina, gwiro ŋinena athajin Babo gwalo ina.
Dhuŋun dha dhalimiye dakimiye lijo liter
37 Athathanya akimiye lijo no, a nyaŋa lati lakimini no; athanya geta ẖukm gi liji no, a nyaŋa lati lagetini gi ẖukm no. Athanya dhudhani ganu ŋidi ŋegen ŋina ŋike, a ŋandhudhani ganu ŋalo ŋina ŋike. 38 Athanya dhedha lijo liter ŋida, a ŋajillidhedha ko; ŋoinyadho ŋina ŋijogajinu. Gwiro ŋinena athanya yeco lijo liter, laji lajiyeco manaŋ. 39 Ŋwulodaijo odaije gwai, ŋwulaici, Kwiji gwina gwirima gi je gwuthi ŋoma gwodha kwijo gwiter gwina gwirima gi je a? Lati liduthe ram gi libugul ganu na? 40 Thilmiz dhati dhiliŋidhunu gi muⓐallim gwuŋun no; abi ada dhimaliŋa momaŋ, dhaji dharo ŋinena muⓐallim gwuŋun. 41 Kworaŋ athanya baŋa kajilero ke ganu ga magalo, athathaŋa baŋudhi dhure dhina dhathije ke guŋa no? 42 I akwai au gwuthi ŋoma gwabiŋaijo magalo, ŋaici, Maguri, abriciny ŋawala kajilero gina gijo ke ganu guŋa, ada ŋa gwati gwimaŋa dhure dhina dhijo ke ganu guŋa no? Kwiji gwai gwina gwuthi dhuŋuna ganu ram, wuli dhure dhina dhijo ke ganu duguŋa kwereny, abi ŋa gwaji gwuthi ŋoma gwadaŋa galo momaŋ, a ŋa gwuthi ŋoma gwawal kajilero gina gijo ke ganu ga magalo. 43 Kwari gwina gwiŋir gwati gwathirire fruuta gwina gwidigiro no; a kwari gwina gwidigiro gwati gwathirire fruuta gwina gwiŋir no. 44 Jari peth jiliŋinu fruuta gwai gwegen. Liji lati lathuthe ŋwudha gi cugi alaŋ no, i athathil uthe dugura ŋwira alaŋ no. 45 Kwiji gwina gwiŋir gwathapai ŋiro ŋina ŋiŋir dhuŋun dhai dhina dhiŋir dhina dhathije gi dhugor ganu dugun; a kwiji gwina gwike gwathapai ŋiro ŋina ŋike dhuŋun dhai dhina dhike dhina dhathije gi dhugor ganu dugun. Liji lathapai dhuŋuna dhina dhathije gi dugor ganu degen dhoinyadho.
Didiŋini a dapai
46 Kworaŋ athanyabi arnu, Kweleny gwai, Kweleny gwai, athathanyabi apo dhuŋuna dhina dharinydhai no? 47 Gwina gwathila diginy, ŋwudiŋini dhuŋuna dhiny, ŋwulapai, nyi gwajaŋajo darnu gwiro ŋinena aŋ. 48 Gwiro ŋinena kwiji gwina gwaico duna, ŋwukwure libugula lolaŋ ganu, ŋwugeta dhugul kol alaŋ; a ma kwuru ire, ŋwupe duna ibigwe, athuŋwbi uriyo galo no; gwucinu momaŋ kol alaŋ. 49 Abi gwina gwathidiŋini, athuŋw bapo dhuŋuna no, gwiro ŋinena kwiji gwina gwaico duna kwiyaŋ alaŋ, athuŋwbuthi dhugul no. A kwuru upe gwuleny, ŋwunida ganu, ŋwerna; a erna gwa dunu ibigwe gwinaŋ.
السبت
(متى 12‏:1‏-8، مرقس 2‏:23‏-28)
1 ومَرّ يَسوعُ بَينَ الحُقولِ في السّبتِ، فأخَذَ تلاميذُهُ يَقطِفونَ السّنابِلَ ويَفرُكونَها بأيديهِم ويأكُلونَ. 2 فقالَ لهُم بَعضُ الفَرّيسيّينَ: «لِماذا تَعمَلونَ ما لا يَحِلّ في السّبتِ؟» 3 فأجابَهُم يَسوعُ: «أما قرَأتُم ما عَمِلَ داودُ عِندَما جاعَ هوَ ورِجالُهُ؟ 4 كيفَ دخَلَ بَيتَ اللهِ وتَناوَلَ خُبزَ القُربانِ وأكَلَ وأعطى مِنهُ رِجالَهُ، معَ أنّ أكلَهُ لا يَحلّ إلاّ لِلكَهنَةِ وحدَهُم».
5 وقالَ لهُم يَسوعُ: «اَبنُ الإنسانِ هوَ سيّدُ السّبتِ».
يسوع يشفي في السبت
(متى 12‏:9‏-14، مرقس 3‏:1‏-6)
6 وفي سَبتٍ آخَرَ، دخَلَ المَجمعَ وأخذَ يُعَلّمُ. وكانَ هُناكَ رجُلٌ يَدُهُ اليُمنى يابِسَةٌ. 7 فراقَبَ مُعَلّمو الشّريعَةِ والفَرّيسيّونَ يَسوعَ ليَرَوا هل يَشفي في السّبتِ، فيَجِدوا ما يتّهمونَهُ بِه. 8 وعرَفَ يَسوعُ أفكارَهُم، فقالَ لِلرَجُلِ الذي يَدُهُ يابِسةٌ: «قُمْ وقِفْ في وسْطِ المَجمعِ». فقامَ الرّجُلُ ووقَفَ هُناكَ.
9 فقالَ لهُم يَسوعُ: «أسألُكُم: أيحِلّ في السّبتِ عمَلُ الخَيرِ أم عمَلُ الشّرّ؟ إنقاذُ نَفسٍ أم إهلاكُها؟» 10 وأجالَ نَظرَهُ فيهِم جميعًا وقالَ لِلرَجُلِ: «مُدّ يَدَكَ!» فمَدّها، فعادَت يدُهُ صَحيحةً. 11 فملأهُمُ الغضَبُ وتشاوروا كيفَ يَفعلونَ بيَسوعَ.
يسوع يختار الرسل الاثني عشر
(متى 10‏:1‏-4، مرقس 3‏:13‏-19)
12 وفي تِلكَ الأيّامِ صَعِدَ إلى الجبَلِ ليُصلّيَ، فقَضى الليلَ كُلّهُ في الصّلاةِ للهِ. 13 ولمّا طلَعَ الصُبحُ، دعا تلاميذَهُ واَختارَ مِنهُم اَثني عشَرَ سمّاهُم رُسُلاً، وهُم: 14 سِمعانُ الذي سَمّاهُ بُطرُسَ، وأنْدَراوُسُ أخوهُ، ويَعقوبُ ويوحنّا، وفيلُبّسُ وبَرتولَماوُسُ، 15 ومتّى وتوما، ويَعقوبُ بنُ حَلْفى وسِمعانُ المُلقّبُ بالوَطنيّ الغيورِ، 16 ويَهوذا بنُ يَعقوبَ ويَهوذا أسخَريوطُ الذي صارَ خائِنًا.
يسوع يعلم ويشفي
(متى 4‏:23‏-25)
17 ثُمّ نزَلَ يَسوعُ معَهُم فوقَفَ في مكانٍ سهلٍ، وهُناكَ جُمهورٌ مِنْ تلاميذِهِ وجَمعٌ كبيرٌ مِنَ النّاسِ مِنْ جميعِ اليَهوديّةِ وأُورُشليمَ وساحِلِ صورَ وصيدا، 18 جاؤُوا لِيَسمَعوهُ وليَشفيَهُم مِنْ أمراضِهِم. وكانَ الذينَ تُعذّبُهُمُ الأرواحُ النّجِسَةُ يَنالونَ الشّفاءَ أيضًا. 19 وحاوَلَ جميعُ النّاسِ أنْ يلمَسوهُ، لأنّ قُوّةً كانَت تَخرُجُ مِنهُ وتَشفيهِم كُلّهُم.
البركات واللعنات
(متى 5‏:1‏-12)
20 ورفَعَ يَسوعُ عَينَيهِ نَحوَ تلاميذِهِ وقالَ:
«هَنيئًا لكُم أيّها المساكينُ، لأنّ لكُم مَلكوتَ اللهِ!
21 هَنيئًا لكُم أيّها الجياعُ الآنَ، لأنّكُم ستُشبَعونَ.
هَنيئًا لكُم أيّها الباكونَ الآنَ، لأنّكُم ستَضحكونَ.
22 هَنيئًا لكُم إذا أبغَضَكُمُ النّاسُ وطَردوكُم وعَيّروكُم ونَبذوكُم نَبْذَ الأشرارِ مِنْ أجلِ اَبنِ الإنسانِ. 23 إفرَحوا في ذلِكَ اليومِ واَبتهِجوا، لأنّ أجرَكُم عظيمٌ في السّماءِ. فهكذا فعَلَ آباؤُهُم بالأنبياءِ.
24 لكنِ الويلُ لكُم أيّها الأغنياءُ، لأنّكُم نِلْتُم عَزاءَكُم.
25 الويلُ لكُم أيّها الذينَ يَشبَعونَ الآنَ، لأنّكُم ستَجوعُونَ.
الويلُ لكُم أيّها الضّاحِكونَ الآنَ، لأنّكُم ستَحزَنونَ وتَبْكونَ.
26 الويلُ لكُم إذا مدَحَكُم جميعُ النّاسِ، فهكذا فعَلَ آباؤُهُم بِالأنبياءِ الكذّابينَ.
محبة الأعداء
(متى 5‏:38‏-48؛ متى 7‏:12)
27 «ولكنّي أقولُ لكُم أيّها السّامِعونَ: أحِبّوا أعداءَكُم، وأحسِنوا إلى مُبغِضيكُم، 28 وبارِكوا لاعِنيكُم، وصَلّوا لأجلِ المُسيئينَ إلَيكُم. 29 مَنْ ضَربَكَ على خَدّكَ، فحَوّلْ لَهُ الآخرَ. ومَنْ أخَذَ رِداءَكَ، فلا تَمْنَعْ عَنهُ ثَوبَكَ. 30 ومَنْ طلَبَ مِنكَ شَيئًا فأعطِهِ، ومَنْ أخَذَ ما هوَ لكَ فلا تُطالِبْهُ بِه. 31 وعامِلوا النّاسَ مِثلَما تُريدونَ أنْ يُعامِلوكُم.
32 فإنْ أحبَبْتُم مَنْ يُحبّونكُم، فأيّ فَضْلٍ لكُم؟ لأنّ الخاطِئينَ أنفُسَهُم يُحبّونَ مَنْ يُحبّونَهُم. 33 وإنْ أحسَنتُم إلى المُحسِنينَ إلَيكُم فأيّ فَضْلٍ لكُم؟ لأنّ الخاطِئينَ أنفُسَهُم يَعمَلونَ هذا. 34 وإنْ أقرَضْتُم مَنْ تَرجُونَ أنْ تَستَرِدّوا مِنهُم قَرضَكُم، فأيّ فَضلٍ لكُم؟ لأنّ الخاطِئينَ أنفُسَهُم يُقرِضونَ الخاطِئينَ ليَستَرِدّوا قَرضَهُم. 35 ولكن أحِبّوا أعداءَكُم، أحسِنوا وأقرِضوا غَيرَ راجِينَ شيئًا، فيكونَ أجرُكُم عظيمًا، وتكونوا أبناءَ اللهِ العليّ، لأنّهُ يُنعِمُ على ناكِرِي الجميلِ والأشرارِ. 36 كونوا رُحماءَ كما أنّ اللهَ أباكُم رحيمٌ.
إدانة الآخرين
(متى 7‏:1‏-5)
37 «لا تَدينوا، فلا تُدانوا. لا تَحكُموا على أحدٍ، فلا يُحكَمُ علَيكُم. اَغفِروا، يُغفرْ لكُم. 38 أَعطُوا، تُعطَوا: كَيلاً ملآنًا مكبُوسًا مَهزوزًا فائِضًا تُعطَونَ في أحضانِكُم، لأنّهُ بالكَيلِ الذي تَكِيلونَ يُكالُ لكُم».
39 وقالَ لهُم يَسوعُ هذا المثَلَ: «أيقدِرُ أعمى أنْ يَقودَ أعمى؟ ألا يقَعُ الاثنانِ معًا في حُفرَةٍ؟ 40 ما مِنْ تِلميذٍ أعظَمُ مِنْ مُعَلّمِه. كُلّ تِلميذٍ أكمَلَ عِلمَهُ يكونُ مِثلَ مُعَلّمِه.
41 لماذا تَنظُرُ إلى القَشّةِ في عَينِ أخيكَ، ولا تُبالي بالخَشَبَةِ في عينِكَ؟ 42 وكيفَ تَقدِرُ أنْ تَقولَ لأخيكَ: «يا أخي، دَعْني أُخرِجُ القَشّةَ مِنْ عَينِكَ، والخشَبَةُ التي في عَينِكَ أنتَ لا تَراها؟ يا مُرائي، أَخرِجِ الخشَبَةَ مِن عَينِكَ أوّلاً، حتى تُبصِرَ جيّدًا فتُخرِجَ القَشّةَ مِنْ عينِ أَخيكَ!
الشجرة وثمرها
(متى 7‏:17‏-20؛ متى 12‏:34‏-35)
43 «الشّجَرَةُ الجيّدَةُ لا تَحمِلُ ثَمرًا رَديئًا، والشّجَرَةُ الرّديئةُ لا تَحمِلُ ثَمرًا جيّدًا. 44 كُلّ شجَرَةٍ يَدُلّ علَيها ثَمرُها. فأنتَ لا تجني مِنَ الشّوكِ تِينًا، ولا تَقطِفُ مِنَ العُلّيقِ عِنَبًا. 45 الإنسانُ الصّالِحُ مِنَ الكنزِ الصّالحِ في قلبِهِ يُخرِجُ ما هوَ صالحٌ، والإنسانُ الشّرّيرُ مِنَ الكَنزِ الشّرّيرِ في قَلبِه يُخرِجُ ما هوَ شرّيرٌ، لأنّ مِنْ فَيضِ القَلبِ ينطِقُ اللسانُ.
العمل بكلام المسيح
(متى 7‏:24‏-27)
46 «كيفَ تَدعونَني: يا ربّ، يا ربّ، ولا تَعمَلونَ بِما أقولُ؟ 47 كُلّ مَنْ يَجيءُ إليّ ويَسمعُ كلامي ويَعمَلُ بِه أُشبّهُهُ لكُم 48 برَجُلٍ بَنى بَيتًا، فحَفَرَ وعَمّقَ وجعَلَ الأساسَ على الصّخرِ. فلمّا فاضَ النّهرُ صدَمَ ذلِكَ البَيتَ، فما قَدِرَ أنْ يُزَعزِعَهُ لِجودَةِ بِنائِهِ. 49 وأمّا الذي يسمَعُ كلامي ولا يَعمَلُ بِهِ، فيُشبِهُ رَجُلاً بَنى بَيتَهُ على التّرابِ بَغيرِ أساسٍ، فصَدَمهُ النّهرُ، فسقَطَ في الحالِ، وكانَ خَرابُهُ عظيمًا».