Ota ta Iyeäṛii rota
(Otadele 15:12-18)
1 “Kwoi ni ota se miri ozone Yisaraele'bai ri owo: 2 Ondro ka'do migye iyeäṛi Ebere'ba ro te, ndäri ruindune miri ndroa na njidrialo. 'Dooko ndroa njidrieri ya ndäri te a'done dritai ro, teinye ŋga aza ozoako. 3 Ondro nda kikyite toko ako oyina kpa toko ako, ondro nda kikyite toko be, toko ndaro oyina ndi nda be. 4 Ondro ka'do 'desi ndaro kogye toko teni ndäri ago kuti ŋgwàagoro kode ndiriŋwa rote ndäri, 'dooko toko ndaro ndi ŋgwai ndaro be a'dona te 'desi ndaro ri ago nda oyina te iṛe. 5 Oko ondro iyeäṛi na 'do katate ekye: ‘Mulu 'desi maro, toko maro ndi ŋgwai maro be tawi, märi oyine te i'do,’ 6 'dooko 'desi ndaro ri nda ezine vo mäturo ya. Ago 'desi ndaro ri nda edrene käläsi kode ce käläsi ro re. Ago 'desi ndaro oṛona bi ndaro gwo äbi. 'Dooko nda a'dona te iyeäṛi ro ndäri le ori ndaro äduna ya.
7 “Ondro ka'do mano aza kogye ŋguti ndaro te tesi iyeäṛi ro änina ko anya onjine dritai ro oso iyeäṛi manoago ro ronye. 8 Ondro agye anya te 'diaza se kolebe anya ogyene toko ro ndäri 'do ri, oko nda kogo kulu anya kote 'dooko te ogone anya ogyene kovole täpi anyaro ri. 'Desi anyaro orivoya drikaca ako anya ogyene lidri atrai ro ri, tana nda ye anya ko kadoro. 9 Ondro ka'do mano aza ka iyeäṛi toko ro ogye ozone toko ro ŋgwaagoro ndaro ri, ndäri anya oyene oso ŋgwa ndaro ronye. 10 Ondro ka'do nda kogye toko ṛiri te, beṛo ndäri ugu ŋgaonya, boŋgo ndi a'do taŋgye toko käti ro ro ozone oso se nda kezi ozona be anyari kyeno ronye. 11 Ondro nda koye ta nätu kwoi kote anyari, beṛo te ndäri anya e'bene dritai ro, teinye ŋgase ozobe anya dri logoako.
Otà Taoye Kyila si rota
12 “Nda se ko'bi mano aza te ago kufute ṛi äfuna nda kpa. 13 Ondro ka'do nda ko'ba ta kote nda ufune, oko drì ndaro lapa lapa, 'dooko nda unina ndi umune vose maoye onjine ämiri 'do ya nda kopavo robe kigye. 14 Oko ondro ka'do mano aza kufu mano aza ṛo lädruro tana nda le ṛo nda ufune, ämiri ndi nda iro ufune ondro ka'do nda kumu gica vo tori oloro maro ya yi opane owo.
15 “Nda se ko'bi täpi kode endre ndaro te nda iro ufune.
16 “Nda se kabe 'diaza kugu, kode nda ogyene tesi kode nda uru iyeäṛi ro usute ndi nda ufune.
17 “Nda se kabe täpi kode endre ndaro o'dana nda iro ndi ufune.
18 “Ondro lidri azaka kayite kyila oye ago azana koga azi te kuni si, kode kudite drì ndaro si oko mano na 'do dra ko'de oko dri u'duvoya para dri, 19 ago ondro mano na 'do koŋgate to'di ago kate aba dofo ndaro si oko, nda se ko'bi nda be 'do a'done ndi dritai ro. Oko toto mano se ko'bi nda be 'do ri ŋga aza ozone ndäri ta tu ndaro se nda kenjibe para dri 'do rota, ago ndäri vo ndaro ondrene madale nda a'dona lutu kadoro.
20 “Ondro ka'do mano aza ko'bi iyeäṛi ndaro mano agoro kode tokoro te dofo si, iyeäṛi na 'do kodrate drì ndaro ya, nda iro ndi ezane. 21 Oko ondro iyeäṛi na 'do kodrate le u'du ritu vosi, kuzupina 'do ezane te i'do; tana iyeäṛi orivoya parata ndaro yi.
22 “Ondro màno azaka kayite kyila oye ago alo aza ànyaro ko'be toko se kovoro ro gwo, se 'ba ŋgwa na e'de gwo, oko rriti aza ndra na ka'do kote voigyesi, nda se aza ko'be anya be 'do ri ŋga aza ozone driigye oso se ago toko na 'do ro kolebe ronye; ago nda ozona ndi oso vure'bai ko'ba tana be ronye. 23 Ondro ka'do rriti ndra azaka ka'do te 'dooko ta ezaruna a'dona ndi adri o'bena drî ndi adri azi be, 24 mi 'bedri mi azi be, si 'bedri si azi be, drì 'bedri drì azi be, pa 'bedri pa azi be. 25 'Dioza asi si 'bedri 'dioza asi si be, laza oga 'bedri laza oga azi be, 'dio'bi 'bedri 'dio'bi be.
26 “Ondro ka'do mano aza ko'bi mi iyeäṛi ndaro agoro kode tokoro rote, ago mi na kenjirute, ndäri te iyeäṛi na 'do onjine dritai ro ta mi ndaro rota. 27 Ondro ka'do nda ko'bi si iyeäṛi ndaro agoro kode tokoro rote ähwiri vuru, ndäri te iyeäṛi na 'do onjine dritai ro ta si ndaro rota.
Otà A'doro Kuzupi Ŋga ro ro
28 “Ondro 'daŋgo koga 'diaza te kodrate, 'dooko 'daŋgo na 'do ovone ṛi kuni si, ago iza anyaro onyane te i'do, oko kuzupina ezane i'do. 29 Oko ondro ka'do 'daŋgo na 'do koga 'di kätina te, ago atate kuzupina ri tana ro oko nda yi kote vuru, ondro kufu 'diaza te, 'dooko te 'daŋgo na 'do ovone kuni si, ago äfuna kuzupina kpa. 30 Oko ondro ka'do alete kuzupina ri ŋga aza ozone yi opaza 'dooko ndäri ndi ŋgase alebe ndäri ozone dri adri ndaro utwero 'do ozone oso se alebe ndäri ozone ronye. 31 Ondro kogate ŋgwaagoro kode ŋgutiro ayani ṛi ayena ta ndi ndäri ota alo ono voro. 32 Ondro ka'do 'daŋgo kogate iyeäṛi agoro kode tokoro ayani, 'dooko kuzupina ri tonyo mo'di ro ozone 'desi iyeäṛi na 'do ro ri 'butenätu, ago 'daŋgo na 'do te ovone ṛi kuni si.
33 “Ondro ka'do mano aza kupi drî 'bu rote uŋbo, kode ondro ku'di 'bu te oko katako drina kote ago 'daŋgo kode doŋgyi ko'dete kigye, 34 'dooko ndäri parata ozone ta koronya na 'do rota. Ndäri parata ozone kuzupina ri ago koronya se kodrabe 'do a'dona te ndäri.
35 “Ondro ka'do 'daŋgo mano aza ro koga 'daŋgo mano aza rote, ago kodrate, 'dooko ànyari 'daŋgo se lidriidriro 'do ogyene tesi ago parata na lewene iyivoya, ago kpa ànyari 'daŋgo se kodrabe 'do izana lewene iyivoya. 36 Ondro änite 'daŋgo na 'do ga ŋga kätina ṛote, oko kuzupina yi kote vuru, 'dooko ndäri vo 'daŋgo ro ozone 'daŋgo lidriidri rosi, koronya se kodrabe 'do a'dona te ndäri.
في معاملة العبـيد
1 وقالَ الرّبُّ لموسى: «هذِهِ الأحكامُ تُعلِنُها إلى الشَّعبِ: 2 إذا ا‏قْتَنَيتَ عبدا عِبرانيًّا، فليَدخُلْ في خِدمَتِكَ سِتَّ سنينَ، وفي السَّابِــعَةِ يخرُجُ حُرًّا بِلا ثمَنٍ. 3 وإنْ دخَلَ وحدَهُ فليَخرُجْ وحدَهُ، وإنْ كانَ مُتَزَوِّجا بِا‏مرَأةٍ فلتَخرُجِ ا‏مْرَأتُهُ معَهُ. 4 وإنْ زَوَّجَهُ سيّدُهُ با‏مرَأةٍ فوَلَدَت لَه بَنينَ وبَناتٍ، فالمَرأةُ وأولادُها يكونونَ لِسيّدِهِ وهوَ يخرُجُ وحدَه. 5 وإنْ قالَ العبدُ: أُحبُّ سَيِّدي وا‏مْرَأتي وأولادي ولا أُريدُ أنْ أخرُجَ حُرًّا»، 6 يُقَدِّمُهُ‌ سيِّدُهُ إلى اللهِ في معبَدِهِ، فيقودُهُ إلى البابِ أو قائِمَتِهِ ويَثقُبُ أُذُنَهُ بالمِثقَبِ فيخدِمُهُ إلى الأبدِ‌. 7 وإنْ باعَ رجُلٌ ا‏بنَتَهُ جارِيَةً، فلا تخرُجُ مِنَ الخِدمَةِ خُروجَ العبـيدِ. 8 وإنْ كَرِهَها سيّدُها الّذي خطَبهَا لِنفْسِهِ فلْيَقبَلْ بِبَيعِها مِمنِ ا‏شْتَراها لا مِنْ غريـبٍ لأنَّهُ غدَرَ بِها. 9 وإنْ أعطاها خطيـبَةً لا‏بْنِهِ فليُعَامِلْهَا كا‏بنَتِهِ. 10 وإنْ تزَوَّجَ با‏مْرَأةٍ أُخرى، فلا يُنقِصْ طَعامَها وكِسْوتَها ومُعاشَرَتها. 11 فإنْ أخَلَّ معَها بِواحدةٍ مِنْ هذِهِ الثَّلاثِ تخرُجُ مِنْ عِندِهِ حُرَّةً بِلا ثَمنٍ.
في القتل والضرب
12 «مَنْ ضرَبَ إنسانا فماتَ، فليُقْتَلْ قَتلا‌. 13 فإنْ قتَلَهُ عَن غيرِ عَمْدٍ، وإنَّما اللهُ أوقَعَهُ في يَدِهِ، فسأُعَيِّنُ لَه مَوضِعا يهرُبُ إليهِ‌. 14 وإذا غدَرَ أحدٌ بِآخَرَ وقتَلَهُ عَمْدا، فَمِنْ عِندِ مذبَحي‌ إذا هرَبَ إليهِ يُؤخَذُ لِـيُقتَلَ.
15 مَنْ ضرَبَ أباهُ أو أُمَّهُ، فَليُقتلْ قَتلا.
16 مَنْ خطَفَ أحدا فباعَهُ أو وُجِدَ في يَدِهِ، فَليُقتَلْ قَتلا‌.
17 مَنْ لعَنَ أباهُ أو أُمَّهُ، فليُقتَلْ قَتلا‌.
18 إذا تَشاجرَ رَجُلانِ، فضَربَ أحدُهُمَا الآخَرَ بِـحجَرٍ أو لَكْمَةٍ فلم يمُتْ بل لزِمَ الفِراشَ، 19 فإنْ قامَ يوما ومشى خارجا على عُكَّازِهِ، فلا يُعاقَبُ الضَّارِبُ، وإنَّما يُعَوِّضُهُ بدلَ عُطْلَتِهِ عَنِ العمَلِ ويُنفِقُ على عِلاجِهِ. 20 إنْ ضرَبَ أحدٌ عبدَهُ أو جاريَتَهُ بقضيـبٍ فماتَ تحتَ يَدِهِ، يُنْتقَمُ مِنهُ. 21 وإنْ عاشَ يوما أو يومَينِ فلا يُنتَقمُ مِنهُ، لأنَّ العبدَ مالُهُ. 22 إذا وقَعَ خِصامٌ وصدَمَ أحدُهُم ا‏مرَأةً حُبلى فسَقطَ الجنينُ مِنْ دونِ ضرَرٍ آخَرَ، فليَدفَعِ الصَّادِمُ الغرامَةَ الّتي يَفرِضُها علَيهِ زَوجُ المَرأةِ بِمُوافَقةِ القُضاةِ. 23 وإنْ وقعَ ضرَرٌ على المَرأةِ فنفْسٌ بِنفْسٍ، 24 وعينٌ بِــعينٍ، وسِنٌّ بسِنٍّ، ويَدٌ بِيدٍ، ورِجْلٌ برِجْلٍ، 25 وحَرْقٌ بحَرْقٍ، وجُرْحٌ بجُرْحٍ، ورَضٌّ بِرَضٍّ‌. 26 وإنْ ضرَبَ أحدٌ عينَ عبدِهِ أو جاريَتِهِ فأتلَفَها، فلْيُحَرِّرْهُ بَدلَ عينِهِ. 27 وإنْ أسقَطَ سِنَّ عبدِهِ أو جاريَتِهِ فَلْيُحَرِّرْهُ بَدلَ سِنِّه. 28 وإنْ نطَحَ ثَورٌ رَجُلا أوِ ا‏مرأةً فماتَ، فليُرجَمِ الثَّورُ ولا يُؤكَلْ لَحمُهُ، وصاحبُ الثَّورِ بَريءٌ. 29 فإنْ كان ثَورا نَطَّاحا مِنْ قَبلُ وأُنذِرَ صاحبُهُ فما ضَبطَهُ فقَتلَ رَجُلا أوِ ا‏مْرأةً، فليُرجَمِ الثَّورُ ويُقتَلْ صاحبُهُ. 30 وإنْ فُرِضَت علَيهِ دِيَةٌ فِداءَ حياتِهِ فليدفَعْ جميعَ ما يُفرَضُ علَيهِ. 31 وإنْ نَطحَ الثَّورُ صبـيًّا أو صبـيَّةً، فبِـحَسَبِ هذا الحُكْمِ يُعامَلُ. 32 وإنْ نطَحَ عبدا أو جاريةً، فليَدفَعْ إلى سيّدِهِ ثَلاثينَ مِثقالا مِنَ الفِضَّةِ، والثَّورُ يُرجَمُ.
33 وإنْ فتَحَ أحدٌ بِئرا، أو حفَرَ واحدةً وترَكَها مفتوحَةَ الغِطَاءِ فوقَعَ فيها ثَورٌ أو حمارٌ، 34 فليَدفَعْ صاحبُ البِئرِ ثمَنَ الثَّورِ أوِ الحمارِ إلى صاحبِهِ، والحيوانُ المَيْتُ يكونُ لهُ.
35 وإنْ تَناطحَ ثَورانِ فقَتلَ أحدُهُما الآخَرَ، فليَبِـعْ صاحباهُما الثَّورَ الحَيَّ ويَقتَسِما ثمَنَهُ. وكذلِكَ الثَّورُ المَيْتُ يَقتَسِمانِهِ. 36 فإنْ كانَ معروفا أنَّهُ ثَورٌ نَطَّاحٌ مِنْ قَبلُ وما ضَبَطَهُ صاحبُهُ، فليُعَوِّضْهُ ثَورا بَدلَ ثَورِهِ، والثَّورُ المَيْتُ يكونُ لهُ.
في السرقة
37 إذا سرَقَ أحدٌ ثَورا أو خروفا فذَبحَهُ أو باعَهُ، فليُعَوِّضْ بدَلَ الثَّورِ خَمسَةً وبَدلَ الخروفِ أربَعةً.