1 Miŋgyi drî ko ta tu ondo rota, tana mini tase ka oyebe a'done tu mileyaro si 'do ko.
2 Mi'ba lidri azii käräṛu mi ni, ago ko mi; ago mi'ba atrai käräṛu mi ni, nyäräṛu andivo miro koni.
3 Läŋgyi kuni ro ago siŋgwa ro ojo ni, oko rriti se tauniako kabe ezina 'do läŋgyi ndrani ànya riti drisi.
4 Kyila orivoya ta siomba royi ago 'dipere royi, caoko sa ko yagäru vo.
5 Orivoya kadopara 'diaza lukune midrisi ndrani nda lune ago ko lukune drisi.
6 Bereazi koye mi ca koziro, 'do orivoya takado yi, oko kyila'baazi komvo mi ca kyembe yasi, aba mindre mi kadoro.
7 'Dise ya na kogate, ogana ndi zo epe ro, oko ndase täbiri ro, ca ŋgaonya se cini osoro 'do a'do ṛo ndeṛindeṛi ro.
8 Mano se kabe uje di ni 'ba ndaro yasi 'do orivoya oso ari kabe uje di ni zo iro lomvosi 'do ronye.
9 Ido tägyi ŋgutruro ndi ido tägyi tagyiriro be ka mi o'ba a'done riyä ro, oko rriti ka tausu liatokpe drî ro perena pere.
10 Nyije ta bereazii miro ago bereazii täpi miro ro tana ko. Ondro ka'do nya'dote rriti ya, nyoyi ko ädrupi miro re ayani mi opane; tana oriazi se loto mire 'do opana mi ndrani ädrupi miro se lozo 'do drisi.
11 Ŋgwa maro, nya'do tavouni be, 'dooko ma'dona ndi riyä si; ma'dona ndi tadrioza be 'dise aza kabe ma kozi 'do ri.
12 Lidri se tavousu kado be kondre rriti te ikyivoya diru ndi ni kigyesi, oko 'dise tavousu kado ako ci ṛo kigye ago ezaru ndi ni riigye.
13 Miru boŋgo 'dise ko'ba tao'ba be yuŋgu 'diatra ro ozone 'do ro, tana beṛo a'done ndäri ŋgaaza be ozone vona ro oso nda ko'ba tana be ronye.
14 Mise nyabe otre mede oyebe bereazi miro ri kyenoŋboci 'do nya kpa nda otri.
15 Toko se koziro ataekye 'do orivoya oso 'bu se ka u'di njinjinji 'do ronye. 16 Anya o'bane odrine ti ojo oso alebe oli edrene oliako ago ido ondine twi drì ya oroako 'do ronye.
17 Lidri ka tauni ni azi resi, kpa oso logo kabe ni si logo azi ro elena 'do ronye.
18 Ndase kabe vo ce kyi'du ro ndaro ro ondrena taoti si 'do onyana doŋgi na ndi. Ruindu'ba se kabe vo 'desi ndaro ro ondrena 'do arona ndi.
19 Oso nyabe militi miro ondrena gyi ya 'do ronye tausu ya miro ro ka kpa andivo miro ka'da oso inye.
20 Ŋga ojo odra ndi 'bädri avo ro be ko, kpa oso ŋga ojo lidri be ko 'do ronye.
21 Asi kani Mbara logo läguläguro ndi mo'di be ojona asi emeekye si; ago liku kado 'dialo ro ajona räṛu ndaro si.
22 Aba ondro ka'do mì'bi amama aza ca ti odrane, änina ko amaama ndaro 'do o'bine tesi ni nda lomvosi.
23 Mindrevo timele miro ro kadoro ago mitita ti miro ro, 24 tana ŋgaamba ri ko 'duro, ca tu'dei ri ko äduako. 25 Milo käyi moyo te ondro nya ukyi käyi 'bereŋwa pasi olone oko käyi moyo to'di go kate oro. 26 Minina ndi boŋgo o'dine ni 'bi timele miro ro yasi ago migyena lowo ndi parata se agye indri miro be sina 'do si. 27 Anjoko indri ro ozona leyi ndi miri katidri miro be, ago kpa ruindu'bai ndiriŋwa ro miro ri.
1 لا تُهَلِّلْ لِـيومِ الغَدِ،
فهَل تَعرِفُ ما يَلِدُ اليومُ‌؟
2 دعِ الأجنبـيَّ يَمدَحُكَ لا فَمُكَ،
والغريـبَ لا شَفَتاكَ.
3 الحجَرُ ثقيلٌ والرَّملُ ثقيلٌ،
وتقاعُسُ الأحمقِ أثقَلُ مِنهُما.
4 الغَيظُ قاسٍ والغضَبُ غامِرٌ،
والحسَدُ مَنْ يَقِفُ في وجهِهِ؟
5 التَّوبـيخُ الّذي تُعلِنُهُ
خيرٌ مِنَ الحُبِّ الّذي تُضمرُهُ.
6 جُروحُ المُحِبِّ أمينَةٌ،
وقُبلاتُ العَدُوِّ خائِنَةٌ‌.
7 النَّفْسُ الشَّبعانةُ تَعافُ العسَلَ،
وللنَّفْسِ الجائِعَةِ كُلُّ مُرٍّ حُلوٌ.
8 إنسانٌ شاردٌ منْ وطنِهِ
عُصفورٌ شاردٌ مِنْ عُشِّهِ.
9 العِطْرُ والبَخُورُ يُفرِّحانِ القلبَ،
ونصيحةُ الصِّدِّيقِ تَحلو للنَّفْسِ.
10 لا تـترُكْ صديقَكَ وصديقَ أبـيكَ،
ولا تدخُلْ بَيتَ أخيكَ في يَومِ نَكبَتِكَ.
الجارُ القريـبُ خَيرٌ مِنَ الأخِ البعيدِ.
11 كُنْ حكيما يا ا‏بْني وفَرِّحْ قلبـي،
فأرُدَّ على مَنْ يُحَرِّفُ كَلامي.
12 الذَّكيُّ يرَى الشَّرَّ فيَختَبِـئُ،
والجُهَّالُ يَعبُرونَهُ فيُعاقَبونَ.
13 إنْ كَفِلْتَ غريـبا تكونُ غبِيًّا،
وإلاَّ فخُذْ ثَوبَهُ رَهْنا لكَ‌.
14 مَنْ صَبَّحَ صديقَهُ بِصَوتٍ جَهيرٍ،
كانَ ذلِكَ لَعنَةً لا بركةً.
15 كالوَكْفِ المُتواصِلِ في يومٍ مُمْطرٍ،
هكذا المرأةُ النَقَّاقَةُ.
16 مَنْ ضَبَطَها يَضبُطُ الرِّيحَ
ويَقبِضُ بِيَمينِهِ على زيتٍ.
17 الحديدُ يَصقُلُ الحديدَ،
وكذلِكَ العِشْرَةُ بَينَ النَّاسِ.
18 مَنْ يَنظُرْ تِـينَتَهُ يَأكُلْ ثمَرَها،
ومَنْ يُحافِظْ على سيِّدِهِ يُكرَمْ.
19 الوجهُ في الماءِ يَتَراءى للوجهِ‌،
وكذلِكَ قلبُ الإنسانِ لِلإنسانِ.
20 الجحيمُ والهاويةُ لا يَشبَعانِ،
وكذلِكَ عَينَا الإنسانِ.
21 البُوتَقَةُ تَمتَحِنُ الفِضَّةَ والذَّهَبَ،
كما يَمتَحِنُ المديحُ الإنسانَ.
22 لو دَققْتَ الأحمقَ في هاونٍ
معَ الحُبوبِ، عبَثا تُفارِقُهُ حَماقتُهُ.
23 إجتَهِدْ في مَعرِفَةِ حالِ غنَمِكَ،
ووَجِّهْ قلبَكَ إلى قُطْعانِكَ.
24 فحُسْنُ الحالِ لا يَدومُ،
ولا المُلكُ إلى جيلٍ فجيلٍ.
25 تَخضرُّ الأرضُ ويظهَرُ الحَشيشُ
ويَنبُتُ العُشْبُ في الجِبالِ.
26 فتَمُدُّكَ الكِباشُ بِمَلبوسِكَ
والتُّيوسُ بِثَمنِ الحَقلِ،
27 ويَكفيكَ لَبَنُ المعَزِ طَعاما لكَ
وقُوتا لِعيالِكَ ومعيشَةِ جَواريكَ.