1 Amama aza räṛune orivoya oso siya kabe layi meṛi si kode 'bu kabe u'di jalia si 'do ronye.
2 Latri anya teinye takaci ako 'do ye ŋgaaza ko. Ànya orivoya oso arii se kabe lämu o'deako vuru 'do ronye.
3 Mi'bina farasi co'da si, nyembena voroci embe biṛi doŋgyi roya, ago mi'bina amama o'bi o'dena gwo taerine.
4 Miza tadri 'dise amamaro ro ko ukyi nya'do kpa 'da amamaro oso nda ronye.
5 Taeji se amaama si 'do mizatadrina kpa amaama si, tana amamai kuniyi robe anjioko ànya orivoya tauniako.
6 Ndase kabe 'dise amamaro ozona ayani lazo aza be 'do, nda ka pa modo ndaro ro täṛina ätu ago 'do ka vo rriti ro uṛina.
7 Mano se amamaro oko ekye ya ata taoni si 'do laba oso mano se pana ka'bo ro kabe ugu pa ndaro otona 'do ronye.
8 'Diaza se tauniako räṛune laba oso abe kuni embe iba kuni ovoro ya ronye.
9 Mano se amamaro oko ekye ya ata tavouni si 'do laba oso kukyi drì mano se kumvu wa te ndra 'do roya ronye.
10 Mano se kabe 'dise amamaro kabe lävu liti drisi 'do uruna losi ndaro oyene 'do laba oso nda ka 'dise cini iga 'do oyena koziro.
11 Mano se amamaro kogo kabe ta ṛiri aza delena tauniako si 'do laba oso kokye se kogo kabe u'dwe iro ombena 'do ronye.
12 'Dise orivoya amama ro 'do orivoya kadopara ndrani 'diaza se kabe tausu ekye yi orivoya tavouni'ba yi 'do drisi.
13 Mano se tovo ro ka ata ekye ibi orivoya liti dri ibi ka ugu aba liti drisi.
14 Tovo'ba toza yi alo ŋgole u'duvo drisi, oso likyi kabe ogo likyia'bo ya 'do ronye.
15 Lidri se pari tovo ro koso drì ca ŋgaonya ya, uninayi ko cu ŋgaonya aza osone kala ànyaro ya.
16 Tovo'ba koma iro be ekye yi tavouni'ba yi ndrani lidri njidrieri se kabe tadrioza tauni si iyi drisi.
17 Nda se kabe andivo iro locina ta kalaope ro se tana 'be modo ndaro ko 'do ya 'do nda orivoya oso 'dise aza kabe kokye se kabe ugu lävu liti drisi 'do uruna bi yasi 'do ronye.
18 Mano se ŋgäbä ro kabe oji ŋga kozipara kyila oyero si 'do, 19 laba oso mano se kabe 'diaza odo, oko nda ekye ya toto ojioji 'do ronye.
20 Tiza ka'dote i'do asi ka uzwe uzwe, kyere ka'dote i'do, kalaope kpa i'do.
21 Iṛi ka asikyele etani, ago tiza ka asi o'bani lekone, kpa oso rriti egye'bai kabe 'du kalaope ezi 'do ronye.
22 Ta 'bereku orivoya oso ŋgaonya ndeṛiekye ronye; ndeṛi tawi lotene ya ya.
23 Ata 'boloto se kabe ofoni lidri koziro kalasi 'do orivoya oso äṛize lakaza ludri ro lomvo 'do ronye.
24 Miomba'ba ka yaoso ndaro da'dona ata kala 'boloto si 'do si, oko ya ndaro twi kowe be.
25 Nda kata ta ndeṛiekye ca, mima ta ko nda ya, tana taundiro orivoya twi nda ya.
26 Nda kojo ca drî taoye kozi ndaro ro ukune, caoko 'dicini ondrena ŋgase cini nda kabe oyena koziro 'do ndi.
27 Lidri se kabe abari o'be azii ri iyi andivo ànyaro ogo o'denayi ṛo loto ni kigye. Ago 'dise kabe ni eto kuni reṛi 'do kuni udina nda ndi.
28 Ya miro kosote 'diaza lomvo mile kowe ogane nda lomvo koye nda robe koziro. Ago ata anya taŋgyeako si 'do ka iro rriti ezi ayani.
1 كالثَّلجِ في الصيفِ والمطَرِ في الحصادِ،
هكذا المَجدُ لِمَنْ كانَ بليدا.
2 كالعُصفورِ النَّازِحِ واليَمامةِ في طَيَرانِها،
هكذا اللَّعنةُ مِنْ غيرِ سَبَبٍ.
3 السَّوطُ للفَرَسِ واللِّجامُ للحِمارِ،
وأمَّا العصا فلِظَهرِ البليدِ.
4 لا تُجاوِبِ البليدَ بمِثلِ حماقتِهِ‌
لِئلاَّ تكونَ في مُستَواهُ.
5 جاوبِ البليدَ بِمثْلِ حماقتِهِ
لِئلاَّ يحسبَ نفْسَهُ حكيما.
6 مَنْ يُرسِلُ كَلاما معَ البليدِ،
كمَنْ يَقطعُ رِجلَيه ويَركبُ الخطَرَ.
7 ساقا المُخَلَّعِ تـتَهَدَّلانِ،
وكذلِكَ المثَلُ في فَمِ البليدِ.
8 إعطاءُ البليدِ كرامةً‌
كسُقوطِ حجَرٍ في رُجمَةٍ.
9 كالشَّوكِ في يَدِ السَّكرانِ،
هكذا المثَلُ في فَمِ البليدِ.
10 مَنْ يَستأجِرُ أيَّ عابِرِ سبـيلٍ
كَرامٍ بالقوسِ يطعَنُ كُلَّ إنسانٍ.
11 يعودُ البليدُ إلى حماقتِهِ،
كما يعودُ الكلبُ إلى قَيئِهِ‌.
12 أرأيتَ حكيما في عينَي نفْسِهِ؟
الأمَلُ في البليدِ ولا الأملُ فيهِ.
13 البَطَّالُ يقولُ ليُبَرِّرَ نفْسَهُ:
«في الطَّريقِ والشَّوارعِ أسَدٌ!»
14 البابُ يَدورُ على مِحْوَرِه
مِثلَما البَطَّالُ على فراشهِ،
15 البَطَّالُ يغمِسُ يدَه في صَحنِهِ،
ويُتعِبُهُ أنْ يُعيدَها إلى فَمِه.
16 البَطَّالُ يرَى نفْسَهُ حكيما
أكثرَ مِنْ سبعةٍ يُحسِنونَ الجِدالَ.
17 مَنْ تَداخَلَ بِتُهمَةٍ لا تَعنيهِ
كمَنْ يُمسِكُ كَلبا عابِرا بِأُذُنَيهِ.
18 منْ يمكُرُ بِصَديقِهِ ويقولُ: «أنا أمزَحُ»،
19 كمجنونٍ يَرمي نارا وسِهاما وموتا
20 با‏نْقِطاعِ الحطَبِ تَنطَفِـئُ النَّارُ،
وبِزَوالِ النَمَّامِ يَهدَأُ الخِصامُ.
21 الفَحْمُ لِلجَمرِ والحطَبُ لِلنَّارِ،
والمُخاصِمُ لإثارَةِ التُّهَمِ.
22 كَلِماتُ النَمَّامِ كطَعامٍ شهِـيٍّ
يَنزِلُ إلى أعماقِ البَطْنِ.
23 الكلامُ المَعسولُ معَ النيَّةِ السَّيِّئَةِ،
غِشاءٌ مِنْ تِبْرٍ على إناءٍ مِنْ خزَفٍ.
24 المُبغِضُ يُراوغُ بِكَلامِهِ،
وفي قلبِهِ يُضمِرُ المكْرَ.
25 إذا تَعَطَّفَ بِكَلامِهِ فلا تُصَدِّقْهُ،
ففي قلبِهِ عيوبٌ لا تُحصَى.
26 مهما أخفى بُغضَهُ بِـخُبْثٍ
ا‏فْتضَحَ شرُّهُ أمامَ النَّاسِ.
27 مَنْ يَحفُرْ هُوَّةً يسقُطْ فيها،
ومَنْ يُدَحرِجْ حجَرا يَرجِـعْ علَيهِ.
28 لِسانُ الكَذِبِ يُودي بِصاحِبهِ
والفَمُ المُتَملِّقُ يَجلِبُ الخرَابَ.