Kyila Edoma be
1 Ta ono vosi kyila'bai Moaba ndi Amona robe, tro bereazii ànyaro Muni'bai be ikyiyite kyila oyene Yuda be. 2 Lazo'bai azaka ikyiyi itiyi tana te Yosapata ri ekye: Kyila'bai amba ni Edoma yasi kayi ikyi ni Gyi'desi Täyiro tasi mi gotane. Ànya ruyi Azazona Tamara te. (Ävuru Eŋgedi ro azana ni wo.) 3 Ago Yosapata a'dote turiro ago mätu OPI te ta ŋgalepe rota. 'Dooko nda ozotate lidri cini 'bädri Yuda ro ro ri akpane. 4 Lidri ikyite ndrindri Yerusalema ya ni 'bakicii cini Yuda ro yasi OPI ejine ta ŋgalepe rota, 5 ago ànya ndi lidri Yerusalema robe otoyikalate goko to'di Yekalu roya. 'Bädri'ba Yosapata oyi edrete ànya mile 6 ago mätute ṛeṛe ekye: äye OPI, Lu zutui amaro ro, nya tu'de cini 'bädri ro mirina ni vo'buyakuru yasi. Mi orivoya mbaraekye ago aṛi be, 'diaza unina ko komba otone mibe. 7 Mi orivoya Lu amaro. Tuse lidri miro Yisaraele kikyibe wari ono ya si, minja lidri se koribe noŋwa kwoi te ago nyozo wari ono te zelevoi Abarayama, bereazi miro ro ri, a'done vo ànyaro ro äduako. 8 Ànya riyite noŋwa, ago beyi yekalu te mi oroza, niyite 9 anjioko ondro ka'do ŋgakozi kikyite ànya dri, kyila, adravo koziro, kode mä'bu yi, 'dooko ànya ikyina 'da mile Yekalu se abe mi mätu kigye ono roya. Ànya oyenayi mätu 'da miri tu rriti ro ànyaro si, ago nyerina ànya 'da ago mipana ànya ndi.
10 Yauono lidri Amona ro, Moaba ro, ndi Edoma robe ikyi gotayi ama te. Tuse zutui amaro kefoyibe ni Ezipeto yasi ana si, mile kote ànyari ocine wari kai yasi, ta'dota zutui amaro lepiyite ànya lomvosi tufuyi ànya kote. 11 Ànya kayi ta ono vona logona ämäri, ànya kayi ikyi ama onjane tesi ni wari se nyozobe ämäri ono yasi. 12 Oko mi orivoya Lu yi! Nyeza ànya, tana ama teinye mbaraako kyila'bai se lowaro amba ono mile. Mäni tase oyene kote, oko mà voondre midri ŋgaopa ta.
13 Lidri cini Yuda ro, 'ditoko ànyaro ndi ŋgàga ànyaro yibe, edreyite Yekalu ya lau. 14 Ago tori OPI ro ikyite Lewe'ba se lau lowa lako ana dri. Ävuruna Jaziela ŋgwa Zekaria ro; nda ni käläsikala Asafa ro yasi ago efoni zelevo Asafa ro Matania, Jiela ndi Benaya be ro yasi. 15 Jaziela atate ekye: 'Bädri'ba ago ami lidri cini Yuda ndi Yerusalema robe, OPI Lu ekye nyozo vo ko ago nyuturi koni kyila'bai se lowaro amba ono ri. Kyila ono Lu ro, ko amiro. 16 Ondo nyogota ànya ondro kesayite lävu vo Ziza roya owo. Mi'bena dri ànya yibe ädu vodelero ro ogone 'bädri vocowa ro roya loto Jeruela lomvo. 17 Nyà koni kyila ono oyena. Mira ami vo amiro yasi; mindrena OPI ozona ŋgaopeṛe 'da ämiri. Ami lidri Yuda ndi Yerusalema robe, nyuturi ko ago nyà'do ko lä'bilä'biro. Nyoyi ri kyila ya, ago OPI a'dona ndi tro ami yibe.
18 'Dooko 'Bädri'ba Yosapata ändite militi si gyini dri, ago lidri cini ändite tro nda be ago mätuyi OPI te. 19 Lidri käläsikalai Lewe'bai Koata ndi Kora robe ŋgayite kurusi ago räṛuyi OPI, Lu Yisaraele rote kporo amba si.
20 Kyenoŋbo kinja si oko lidri oyite 'bädri vocowaro roya loto Tekoa lomvo. Ondro ànya kayite eto oyi oko, Yosapata ata ta kwoi te ànyari ekye: Ami lidri Yuda ndi Yerusalema robe! Mima ta OPI, Lu amiro ya 'dooko nyedrena ndi ŋgyiri. Mima ta tase nebi ndaro kitibe ämiri ono ya, 'dooko nyà'dona ndi kadoro. 21 Ago ta ata ndaro lidri ri vosi oko, nda 'ba loŋgo oŋgo'bai azaka te boŋgo runduṛuro se ànya kayibe osona tu alokado si 'do osone ago o'dene mile kyila'bai roya, ugu loŋgo oŋgone ekye: Nyäräṛu OPI! Tana ŋgalu ndaro orivoya okyeako!
22 Ondro ànya ketoyi loŋgo oŋgote oko, OPI tero kyila'bai se kikyiyibe ŋga gotane kai te. 23 Amona'bai ndi Moaba'bai be gotayi kyila'bai Edoma'bai rote ago tufuyi ànya te kpeye, 'dooko ànya go ezayimite iyi dri ago tufuyi iyi te iyivoya. 24 Ondro kyila'bai Yuda ro kosayite votoŋgoro vocowa roya, ago ànya kondreyivote kyila'baazii ànyaro dri oko, ànya ndreyi avo ànya cini ro lo'dete alo ŋgäṛi gyini drisi. 'Dialo aza pavo kote.
25 Ondro Yosapata ndi lidri ndaro be kukyiyite ŋga ànyaro topane oko, ànya usuyi ti, ŋgaonya, boŋgo ndi lakazà kadokado amba azaka be te. Ànya ru u'duna cu nätu ŋga kwoi kotovoya, caoko ànya niyi kote uŋgyine kpeye tana te orivoya amba ndra. 26 U'du lisu si oko ànya mbiyikalate Vodelero Beraka roya, ago räṛuyi OPI te ta tase cini nda koyebe ana rota. 'Do ni tase a'debe ävuru vo ana ro uzine vodelero Beraka ro owo. 27 'Dooko Yosapata logo kyila'bai ndaro te kovole Yerusalema ya riyä si, tana OPI pe kyila'baazii ànyaro te ṛe. 28 Ondro ànya kosayite 'bakici ya oko, ànya oyiyite Yekalu ya loŋgo oŋgo be lekyembe ndi cekuṛe be si. 29 Tu'dei se cini keriyi tase OPI kope kyila'baazii Yisaraele robe ṛe kai a'doyite turituriro, 30 ta'doro Yosapata mirivote liyaro, ago Lu ozo loli te ndäri lamadri cini yasi.
Ŋgamiri Ädu Yosapata ro
(1 'Bädri'bai 22:41-50)
31 Yosapata ka a'do 'bädri'ba Yuda ro oko, ndroa ndaro te orivoya 'butenätu fonji. Ago nda mirivote ndroa 'buteritu fonji Yerusalema ya. Endre ndaro ävuruna ni Azuba ŋguti Sili ro. 32 Nda yete tase ŋgye ayani OPI mile, oso täpi ndaro Asa koyebe käti ni ndäri ana ronye; 33 oko epere vo mätu ro Lu uniako'bai ro kote. Lidri eta dri kote ya cini ànyaro si Lu zutui ànyaro ro mätune.
34 Ta cini azaka se Yosapata koyebe ni etovo ŋgamiri ndaro roya le ondevona ya egyi tana te Ambâ Jehu ŋgwa Anani ro roya, se ni telesi Ambâ 'Bädri'bai Yisaraele ro ro.
35 Tu alo aza si Yosapata 'Bädri'ba Yuda ro 'be bereazi te Ahazia 'Bädri'ba Yisaraele ro; se ye takozi amba te ana be. 36 Ànya edeyi toŋbo aba ro gyibebelebe drisi te amba vo lakazà loforo Ezionegebera ya. 37 Oko Eliezera ŋgwa Dodavahu ro, ni 'bakici Maresa ro yasi ozo miomba te Yosapata ri atate ekye: “Mi'be bereazi bete Ahazia be ono, OPI perena ŋgase nyedebe kwoi 'da.” Ago toŋboi laŋgote ago aba kote.
الحرب على أدوم
1 وبَعدَ ذلِكَ جاءَ بَنو موآبَ وبَنو عَمُّونَ، ومعَهُمُ المَعونيُّونَ‌ لِمُقاتَلَةِ يوشافاطَ. 2 فأقبَلَ مَنْ أخبَرَ يوشافاطَ بِالأمرِ وقالَ لَه: «جاءَ لِقِتالِكَ جُمهورٌ كثيرٌ مِنْ جِهةِ بَحرِ المَيتِ مِنْ أدومَ‌، وها هُم بَلَغوا حُصونَ تامارَ الّتي هيَ عَينُ جِدْيٍ». 3 فخافَ يوشافاطُ وا‏ستَنجَدَ بِالرّبِّ، وأعلَنَ الصَّومَ في جميعِ يَهوذا. 4 فجاءَ الشَّعبُ مِنْ جميعِ مُدُنِ يَهوذا ليَبتَهِلوا إلى الرّبِّ ويَطلُبوا عَوْنَهُ. 5 فا‏جتَمَعوا هُم وأهلُ أورُشليمَ في هَيكلِ الرّبِّ أمامَ الدَّارِ الجديدةِ، ووقَفَ يوشافاطُ 6 وقالَ: «أيُّها الرّبُّ إله آبائِنا، أنتَ الإلهُ في السَّماءِ، وأنتَ المُتَسَلِّطُ على جميعِ مَمالِكِ الأُمَمِ، وفي يَدِكَ القُوَّةُ والجَبروتُ فلا أحدَ يَثبُتُ أمامَكَ 7 وأنتَ إلهُنا الّذي طَرَدْتَ سُكَّانَ هذِهِ الأرضِ مِنْ وجهِ شعبِكَ بَني إِسرائيلَ وأعطَيتَها لِنَسلِ إبراهيمَ حبـيبِكَ إلى الأبدِ‌ 8 فسكنوها وبَنَوا فيها هَيكلا مُقَدَّسا لا‏سمِكَ وقالوا: 9 إذا نزَلَ بِنا شَرٌّ مِنْ سَيفٍ أو عِقابٌ أو وباءٌ أو جوعٌ، ووَقَفْنا أمامَكَ في هذا المكانِ الّذي ا‏سمُكَ فيهِ وصَرَخْنا إليكَ في ضيقِنا، فأنتَ تَستَجيـبُ لنا وتُخَلِّصُنا‌. 10 والآنَ، ها بَنو عَمُّونَ وبَنو موآبَ وأهلُ جبَلِ سعيرَ الّذينَ مَنَعْتَ بَني إِسرائيلَ أنْ يَدخُلوا أرضَهُم عِندَ خُروجِهِم مِنْ مِصْرَ، فحادوا عَنهُم ولم يُبـيدوهُم‌، 11 فها هُم يُكافِئونَنا بِالهُجومِ علَينا لِطَرْدِنا مِنْ أرضِكَ الّتي أورَثـتَنا إيَّاها. 12 وعاقِبْهُم يا إلهَنا فنَحنُ لا نَقوى على هذا الجَمْعِ العظيمِ الآتي لِقِتالِنا، ولا نعلَمُ ماذا نفعَلُ إلاَّ أنْ نَرفَعَ عُيونَنا إليكَ طالِبـينَ عَونَك».
13 وكانَ جميعُ رِجالِ يَهوذا واقِفينَ أمامَ الرّبِّ معَ أطفالِهِم ونِسائِهِم وأولادِهِم، 14 فحَلَّ روحُ الرّبِّ على يَحْزِئيلَ بنِ زكَريَّا بنِ بَنايا بنِ يَعيئيلَ بنِ مَتَّنْيَّا اللاَّويِّ مِنْ بَني آسافَ، وكانَ بَينَ الحاضِرينَ، 15 فقالَ: «أَصْغُوا يا شعبَ يَهوذا ويا سُكَّانَ أورُشليمَ، وأنتَ أيُّها المَلِكُ يوشافاطُ. هذا ما يقولُ الرّبُّ لكُم: لا تَخافوا ولا تَجبُنوا أمامَ هذا الجَمْعِ العظيمِ، لأنَّ هذِهِ الحربَ هيَ حربُ الرّبِّ، لا حربُكُم. 16 فا‏نْزِلوا غدا علَيهِم وهُم صاعِدونَ في عقَبَةِ صيصَ‌، فتُلاقونَهُم في أقصى الوادي المُؤدِّي إلى برِّيَّةِ يَروئيلَ. 17 لا تُحارِبوهُم، بل قِفوا وا‏ثبُتوا وا‏نْتَظِروا النَّصْرَ مِنْ عِندِ الرّبِّ يا شعبَ يَهوذا وسُكَّانَ أورُشليمَ. لا تَخافوا ولا تَجبُنوا. غدا ا‏خرُجوا لِمواجَهَتِهِم، والرّبُّ معَكُم‌».
18 فسَجَدَ يوشافاطُ بِوجهِهِ إلى الأرضِ، وسجَدَ جميعُ شعبِ يَهوذا وسُكَّانُ أورُشليمَ أمامَ الرّبِّ. 19 ووقَفَ اللاَّويُّونَ مِنْ بَني قَهاتَ وبَني قورَحَ يُسَبِّحونَ الرّبَّ إلهَ إِسرائيلَ بِصوتٍ عظيمٍ.
20 ثُمَّ بكَّروا في الصَّباحِ وخرَجوا إلى برِّيَّةِ تَقوعَ، وعِندَ خُروجِهِم وقَفَ يوشافاطُ وقالَ: «أَصْغُوا إليَّ يا شعبَ يَهوذا ويا سُكَّان أورُشليمَ. آمِنوا بِالرّبِّ إلهِكُم فتَسلَموا. آمِنوا بِأنبـيائِهِ فتَتوفَّقوا». 21 وبَعدَما ا‏ستَشارَ الشَّعبَ عَيَّنَ مُغَنِّينَ لِلرّبِّ ومُسَبِّحينَ لَه بِمَلابِسَ مُقَدَّسَةٍ يقولونَ وهُم خارِجونَ أمامَ المُحارِبـينَ: «إحْمَدوا الرّبَّ لأنَّ رَحمَتَهُ إلى الأبدِ».
22 ولمَّا بدَأوا التَّسبـيحَ والحَمدَ أرسلَ الرّبُّ مَنْ يَدبُّ الفوضى في بَني عَمُّونَ وبَني موآبَ وأهلِ جبَلِ سعيرَ الزَّاحِفينَ على يَهوذا، فا‏رتَبكوا. 23 فهجَمَ بَنو عَمُّونَ وبَنو موآبَ على أهلِ جبَلِ سعيرَ وأبادوهُم. ولمَّا فرَغوا مِنْهُم، تَقاتَلوا، وأهلَكَ بَعضُهُم بَعضا.
24 ولمَّا تَقَدَّمَ رِجالُ يَهوذا إلى بُرْجِ المُراقَبَةِ الّذي في البرِّيَّةِ تَطَلَّعوا إلى جيشِ العَدُوِّ فوجَدوهُم قَتْلى على الأرضِ ولم يكُنْ مِنهُم ناجٍ. 25 فأقبَلَ يوشافاطُ وجيشُهُ لأخْذِ غَنائِمِهم، فوَجدوا ماشيَةً‌ كثيرةً وأمتِعَةً وثيابا‌ وأشياءَ ثَمينَةً، وبَقَوا ثَلاثَةَ أيّامٍ يجمَعونَ الغَنيمَةَ لأنَّها كانَت كثيرةً، بل أكثَرَ مِمَّا أمكَنَهُم حَمْلُهُ. 26 وفي اليومِ الرَّابِـعِ ا‏جتَمَعوا في وادي البَركةِ‌ حَيثُ باركوا الرّبَّ، فَدُعيَ ذلِكَ المكانُ وادي البَركةِ إلى هذا اليومِ. 27 ثُمَّ رجَعَ يوشافاطُ إلى أورُشليمَ على رأسِ جميعِ رِجالِ يَهوذا وأورُشليمَ وهُم فَرِحون لأنَّ الرّبَّ نصَرَهُم على أعدائِهِم. 28 ودخَلوا أورُشليمَ وساروا بِالرَّبابِ والقيثاراتِ والأبواقِ إلى هَيكلِ الرّبِّ. 29 فَحَلَّ الخَوفُ مِنَ اللهِ على جميعِ مَمالِكِ الأرضِ لمَّا سَمِعوا أنَّ الرّبَّ حارَبَ أعداءَ شعبِهِ، 30 ونَعِمَت مَملكَةُ يوشافاطَ بِالسَّلامِ، لأنَّ الرّبَّ إلهَهُ أراحَهُ مِنْ كُلِّ جِهَةٍ.
(1مل 22‏:41‏-51)
31 وكانَ يوشافاطُ ا‏بنَ خمسٍ وثَلاثينَ سنَةً حينَ ملَكَ على يَهوذا، وملَكَ بِأورُشليمَ خمسا وعِشرينَ سنَةً. كانَ ا‏سمُ أُمِّهِ عَزوبَةَ بِنتَ شَلْحي. 32 وسارَ في طريقِ أبـيهِ آسا ولم يَحِدْ عَنها، وعَمِلَ ما هوَ قويمٌ في نظَرِ الرّبِّ. 33 وأمَّا أماكِنُ عِبادةِ الأصنامِ على المُرتَفعاتِ فلم يُزِلْها يوشافاطُ، لأنَّ الشَّعبَ لم يَعبُدوا بِكُلِّ قلبِهِم إلهَ آبائِهِم.
34 وما تَبَقَّى مِنْ أخبارِ يوشافاطَ، مِنْ أوَّلِها إلى آخِرِها، مُدَوَّنٌ في ما كتَبَهُ ياهو بنُ حناني في سِفرِ أخبارِ مُلوكِ إِسرائيلَ. 35 ومِنْ ذلِكَ أنَّ يوشافاطَ حالَفَ أخَزْيا مَلِكَ إِسرائيلَ الّذي كانَ سَيِّـئَ الأعمالِ، 36 حالَفَهُ لِبِناءِ سُفُنٍ ضَخمَةٍ في عَصيونَ جابَرَ‌. 37 فتَنَبَّأَ أليعَزَرُ بنُ دوداوا وهوَ مِنْ بلدَةِ مريشَةَ على يوشافاطَ، قالَ: «لأنَّكَ يا يوشافاطُ حالَفْتَ أخَزْيا السَيِّـئَ، سَيَهدِمُ الرّبُّ كُلَّ ما بَنَيتَ مِنَ السُّفُنِ». فغَرِقَتِ السُّفُنُ كُلُّها ولم تَصِلْ إلى تَرشيشَ.