أمثال أخرى لسليمان
1 هذِهِ أيضا أمثالُ سليمانَ الّتي نظَّمَها رِجالُ حزَقْيا مَلِكِ يَهوذا:
2 مَجدُ اللهِ في ما يُخفيهِ،
ومَجدُ المُلوكِ في ما يَكشِفونَهُ.
3 السَّماءُ للعُلوِّ والأرضُ للعُمْقِ،
وقُلوبُ المُلوكِ لا يُكشَفُ أمرُها.
4 أزِلِ الزَّغلَ مِنَ الفضَّةِ،
فتَصلُحَ إناءُ الصَّائغِ.
5 أزِلِ الشِّرِّيرَ مِنْ أمامِ المَلِكِ،
فيثبُتَ بالعَدلِ عَرشُهُ.
6 لا تكُنْ مُتباهيا أمامَ المَلِكِ،
ولا تَقِفْ في مكانِ العُظماءِ.
7 خَيرٌ أنْ يُقالَ لكَ ا‏رتَفِعْ إلى هُنا،
مِنْ أنْ يُخْفَضَ مُقامُكَ لَدى الأميرِ‌.
8 لا تـتَسَرَّعْ بِتَوجيهِ التُّهَمِ
لِئلاَّ فيما بَعدُ يَهزِمَكَ خصمُكَ‌.
9 ناقِشِ التُّهمَةَ أوَّلا معَ خصمِكَ،
ولا تَبُحْ بأسرارِ غَيرِكَ.
10 لِئلاَّ يُعَيِّرَكَ أحدُ السَّامِعينَ،
أو تَشُوبَ سُمعَتَكَ شائِبَةٌ.
11 الكلِمَةُ الّتي تُقالُ في حينِها
تفَّاحَةٌ مِنْ ذَهَبٍ في وِعاءٍ مِنْ فِضَّةٍ.
12 تَوبـيخُ الحكيمِ في الأُذُنِ السَّامِعةِ
خاتَمٌ مِنْ ذَهَبٍ وحِلْيَةٌ مِنْ إبريزٍ.
13 السَّفيرُ الأمينُ يُنعِشُ نفْسَ مُرسِلِهِ
كالماءِ الباردِ في يومِ الحِصادِ.
14 عَطيَّةُ زُورٍ تـتَهَلَّلُ لها
سَحابٌ وريحٌ بِــغيرِ مطَرٍ.
15 بِطُولِ البالِ يَقتَنِعُ القاضي،
واللِّسانُ اللَّطيفُ يَغلِبُ القويَّ.
16 إنْ وجَدْتَ عسَلا فكُلْ ما يَكفيكَ
لِئلاَّ تَزدادَ شبَعا فتَتَقَيَّأَ.
17 خَفِّفْ قدَمَكَ عَنْ بَيتِ جارِكَ،
لئلاَّ يَشبَعَ مِنْكَ فيكرَهَكَ.
18 شاهِدُ الزُّورِ على الآخَرينَ
مِطرقةٌ وحَربَةٌ وسَهمٌ مَسنُونٌ.
19 سِنٌّ مَكسورَةٌ ورِجلٌ مَخلُوعَةٌ،
ولا الاتِّكالُ على الغادِرِ يومَ الضِّيقِ.
20 كالعُرْي في البَرْدِ والحامِضِ على الجُرْحِ‌
هكذا الغِناءُ لِقلبٍ كئيـبٍ.
21 إنْ جاعَ مَنْ يُبغِضُكَ فأَطعِمْهُ خبزا
وإنْ عَطِشَ فا‏سقِهِ ماءً،
22 فتَحُطَّ جَمْرا على رأسِهِ،
والرّبُّ يُحسنُ جَزاءَكَ‌.
23 ريحُ الشِّمالِ تَمنعُ المطَرَ،
وعِفَّةُ اللِّسانِ عُبوسُ الوجهِ.
24 زاويةُ السَّطحِ ولا بَيتٌ فسيحٌ
تَسكنُهُ معَ ا‏مرأةٍ نقَّاقةٍ.
25 الخَبَرُ السَّارُّ مِنْ بِلادٍ بعيدةٍ
ماءٌ باردٌ لِنَفْسٍ عَطشانةٍ.
26 الصِّدِّيقُ المُتذلِّلُ أمامَ الشِّرِّيرِ
نَبعٌ عكِرٌ وعينٌ آسنةٌ.
27 أكْلُ العسَلِ معَ العُظَماءِ لا يَطيـبُ،
ومَنْ يَحتَقِرْ أمجادَهُم يتمجَّدْ‌.
28 مَنْ لا يَضبُطْ نفْسَهُ يكُنْ
كمدينةٍ مفتوحةٍ بِلا حاميةٍ.
Taoni Solomo ro azaka
1 Taoni Solomo ro azaka kpa ni kwoi, lidri se vo vure ro Ezekia 'bädri'ba Yuda ro roya go egyini ekye:
2 Mà Lu oro ta ŋgase nda kada'dobe rota; ago mà 'bädri'bai oro ta tase ànya kayibe vona edrena rota.
3 Minina ko tase 'bädri'ba aza kabe usuna unine; tavousu ndaro orivoya, oso ogwa vokuru ro ago oci gyibebelebe ro ronye.
4 Mina äṛize teni mo'di yasi oko toka'ba 'degwo ŋga liŋgyiekye edene ni kigyesi.
5 Nyana tavoozo'ba se koziro teni 'bädri'ba aza resi, 'dooko änina ndi anjioko ŋgamiri 'bädri'ba na 'do ro a'dona ndi ŋgye.
6 Mi'ba mi ko a'done 'di 'desi ro 'bädri'ba kandra ago mi'ba mi ko miomba si a'done 'di 'desi aza ro.
7 Orivoya kadopara mi ejine eji ikyine orine vo 'desi aza ya ndrani atane miri vo miro e'bene mano 'desi aza ri drisi.
8 Nyaraṛi ko raṛi oyine vo vure roya ta ŋgase aza mindrebe rota. Ondro ka'do tazevoedre'ba aza kusuvote ekye ta miro 'do ko ŋgye oko, ndi miyena e'di ya?
9 Nyede tase lakole amiro ya oriazi miro be 'do, ago nyolofo tana se ndrwi 'do ko tesi. 10 Ukyi 'dicini se keri tana te ezi driupi 'da midri, ago liku miro a'dona te 'du koziro.
11 Tavoata se abe atana kadoro 'do orivoya oso logo läguläguro se arabe si mo'di ro yasi iyi ronye.
12 Ondro 'dise tauni be kate drî 'diaza ro o'bina ago 'di na 'do ka'dote ole be tana erine oko kadona orivoya oso iŋgyi läguläguro kode 'bela wäṛiro se ede beni logo läguläguro yasi 'do ronye.
13 Lazo'ba se 'diri 'do orivoya kadopara 'dise kabe nda ozo 'do ri, oso abe gyi i'dwe umvu voeme si tu inya oloro si 'do ronye. Nda ka ya 'desi ndaro ro i'dweni.
14 Lidri se kabe ta ata ta ŋgapäṛi ozo rota oko cu ozo ko 'do iro orivoya oso 'dikolo ndi oli se 'bu ako 'do ronye.
15 Änina ndi 'dimiri'ba aza leyene yaiŋgyi si, ago ta ata liyaro o'bana tase rritiro 'do ndi okyene.
16 Nyusu epe te mimbe ko ndrani se milebe drisi; mimbete ndra o'bana mi u'dwene.
17 Nyaba ko picipici oriazi miro rigä; ukyi nda a'do 'da rriti ro ni miri ago yana oso 'da milomvo.
18 Mano se kabe taedre kowesi oriazi ndaro lomvo 'do orivoya kozipara oso bando, dhudhu, kode ätu kyaka'da ronye.
19 Taoyine mano se taŋgyeako 'do ya tu rriti rosi orivoya oso abe ŋgaonya onya si se kolokoloro si 'do ronye ago oso abe aba pa se 'bodro'bodroro si 'do ronye.
20 Ndase kabe loŋgo oŋgo 'dise tusuro 'do ri laba oso abe boŋgo otri vuru tu kyi'dwe rosi ronye kode oso abe täyi oso laza ya 'do ronye.
21 Ondro ka'do kyila'baazi miro orivoya täbiri ro, nyozo ŋgaonya ndäri onyane; ago ondro ka'do nda orivoya gyilu be, nyozo gyi ndäri umvune. 22 Taoye nonye ono si mi'bana nda ndi driupiro pari, 'dooko OPI ozona päläti ndi miri.
23 Kyere ka kyila ezi kpa oso oli mä'dudrisi kabe 'bu ezi 'do ronye.
24 Orivoya kadopara orine dri kurusi zo roya ndrani orine zo alo ya toko se taoyena koziro 'do be drisi.
25 Lazo kado erine ni vo lozo aza yasi laba oso nyabe gyi i'dwe umvu saa se gyilu fu mi tawi si 'do ronye.
26 'Dise kadoro kabe voozo 'dise koziro ri 'do laba oso gyi se ka uti 'burugyelero kode koro se aso äṛi te kigye 'do ronye.
27 Ko kado epe ombene ndra, ago ko kado räṛu uṛine ndra andivo miro ri.
28 Ndase kuni andivo iro tana ko 'do laba oso 'bakici se teinye tiṛi ako abe gotana 'do ronye.