منسى ملك يهوذا
(2مل 21‏:1‏-18)
1 كانَ منَسَّى ا‏بنَ ا‏ثنَتَي عَشْرَةَ سنَةً حينَ ملَكَ، وملَكَ خمسا وخمسينَ سنَةً بأورُشليمَ. 2 وفعَلَ الشَّرَّ‌ في نظَرِ الرّبِّ وا‏تَّبَعَ مَعصياتِ الأُمَمِ الّذينَ طرَدَهُمُ الرّبُّ مِنْ وجهِ بَني إِسرائيلَ. 3 فعادَ وبَنى المَعابِدَ على المُرتَفَعاتِ الّتي كانَ هدَمَها حِزقيَّا أبوهُ، وأقامَ مذابِـحَ لِلبَعلِ، ونصَبَ تَماثيلَ لأشيرةَ، وسجَدَ لِجميعِ كواكِبِ السَّماءِ وعبَدَها. 4 وبَنى مذابِـحَ لِلأصنامِ في الهَيكلِ الّذي قالَ عَنهُ الرّبُّ: «في أورُشليمَ يكونُ ا‏سمي إلى الأبدِ‌». 5 وبَنى مذابِـحَ لِجميعِ كواكِبِ السَّماءِ في الدَّارَينِ اللَّتَينِ في الهَيكلِ. 6 وأحرَقَ بَنيهِ‌ في النَّارِ في وادي هِنُّومَ‌ قُربانا لِلآلِهَةِ، ومارَسَ العَرافةَ والسِّحرَ والشَّعوَذَةَ، وا‏ستَخدَمَ الجانَ والسَّحَرَةَ وأكثَرَ مِنْ فِعلِ الشَّرِّ في نظَرِ الرّبِّ، فأثارَ غضَبَهُ. 7 وأقامَ الصَّنَمَ الّذي صنَعَهُ في الهَيكلِ الّذي قالَ اللهُ عَنهُ لِداوُدَ ولِسليمانَ ا‏بنِهِ: «في هذا الهَيكلِ وفي أورُشليمَ الّتي ا‏ختَرتُها مِنْ جميعِ أرضِ بَني إِسرائيلَ أجعَلُ ا‏سمي إلى الأبدِ. 8 ولا أعودُ أُزَحزِحُ قدَمَ بَني إِسرائيلَ عَنِ الأرضِ الّتي أعطَيتُها لآبائِهِم، شَرطَ أن يعمَلوا بِـجميعِ ما أوصَيتُهُم بهِ على لسانِ موسى ويعمَلوا بِكُلِّ ما جاءَ في الشَّريعةِ مِنْ فرائِضَ وأحكامٍ‌». 9 وضَلَّلَ منَسَّى شعبَ يَهوذا وسُكَّانَ أورُشليمَ، ففَعَلوا مِنَ الشَّرِّ ما كانَ أقبَحَ ممَّا فعَلَتْهُ الأُمَمُ الّذينَ أبادَهُمُ الرّبُّ مِنْ أمامِ بَني إِسرائيلَ. 10 فكَلَّمَ الرّبُّ منَسَّى وشعبَهُ فلم يَسمَعوا، 11 فجَلَبَ الرّبُّ علَيهِم قادَةَ جيشِ مَلِكِ أشُّورَ، فأخَذوا منَسَّى في الأصفادِ وقَيَّدوهُ بِسَلاسلَ مِنْ نُحاسٍ وجاؤوا بهِ إلى بابِلَ‌. 12 ولما ا‏شتَدَّ علَيهِ الضِّيقُ طلَبَ رِضى الرّبِّ إلهِهِ وإلهِ آبائِهِ، وتضرَّعَ أمامَهُ. 13 وصلَّى إليهِ فا‏ستَجابَ لَه وسَمِعَ لِتَضَرُّعِهِ، ورَدَّهُ إلى أورُشليمَ مَلِكا، فعَلِمَ أنَّ الرّبَّ هوَ الإلهُ.
14 وبَعدَ هذا، أعادَ منَسَّى بِناءَ السُّورِ الخارِجيِّ لِمدينةِ داوُدَ، غربـيَّ جيحونَ‌ في الوادي، با‏تِّجاهِ مَدخَلِ بابِ السَّمَكِ‌ وسَوَّرَ بهِ مدينةَ عوفَلَ ورفَعَهُ جِدًّا. وعَيَّنَ قادَةَ حربٍ في جميعِ مُدُنِ يَهوذا المُحَصَّنَةِ. 15 وأزالَ الآلِهَةَ الغريـبَةَ مِنَ الهَيكلِ والصَّنَمَ الّذي أقامَهُ هُناكَ، كما أزالَ جميعَ المذابِـحِ الّتي كانَ بَناها في جبَلِ هَيكلِ الرّبِّ وفي أورُشليمَ، وألقى بِهذا كُلِّهِ خارِجَ المدينةِ. 16 ورَمَّمَ مذبَحَ الرّبِّ وقدَّمَ علَيهِ ذبائِـحَ سلامةٍ وشُكْرٍ، وأمرَ شعبَ يَهوذا بأنْ يعبُدوا الرّبَّ إلهَ إِسرائيلَ. 17 وكانَ الشَّعبُ ما يَزالونَ يُقَرِّبونَ ذَبائِحَهُم على المُرتَفَعاتِ، لكِنْ لِلرّبِّ إلهِهِم.
نهاية عهد منسى
18 وما تبَقَّى مِنْ أخبارِ منَسَّى، وصلاتِهِ إلى إلهِهِ، وكلامِ الرَّائينَ الّذينَ كلَّموهُ بِا‏سمِ الرّبِّ إلهِ إِسرائيلَ، مُدَوَّنٌ في سِفرِ مُلوكِ إِسرائيلَ. 19 وصلاتُهُ والاستِجابةُ لها، وجميعُ خطاياهُ ومَعاصيهِ، والمَواضِعُ الّتي بَنى فيها مذابِـحَ على المُرتَفَعاتِ وأقامَ أنصابا وتَماثيلَ لأشيرةَ، قَبلَ أنْ يَتَّضِعَ أمامَ الرّبِّ، كُلُّ هذا مُدَوَّنٌ في سِفرِ أخبارِ الرَّائينَ. 20 وماتَ منَسَّى ودُفِنَ في حديقةِ قصرِهِ، وملَكَ آمونُ ا‏بنُهُ مكانَهُ.
آمون ملك يهوذا
(2مل 21‏:19‏-26)
21 وكانَ آمونُ ا‏بنَ ا‏ثنَتَينِ وعِشرينَ سنَةً حينَ ملَكَ، وملَكَ سَنَتينِ بأورُشليمَ. 22 وفعَلَ الشَّرَّ في نظَرِ الرّبِّ كما فعَلَ منَسَّى أبوهُ، وقَرَّبَ الذَّبائِـحَ لِجَميعِ الأصنامِ الّتي عَمِلَها أبوهُ وعبَدَها. 23 ولم يَتَّضِعْ آمونُ أمامَ الرّبِّ كما فعَلَ أبوهُ، بل أكثَرَ مِنْ فِعلِ الشَّرِّ. 24 فتآمَرَ علَيهِ رِجالُ حاشيَتِهِ وقَتَلوهُ في قصرِهِ. 25 فقَتلَ شعبُ يَهوذا جميعَ الّذينَ تَـآمروا علَيهِ وقَتَلوهُ، وأقاموا يوشيَّا ا‏بنَهُ مَلِكا مكانَهُ.
Manase 'Bädri'ba Yuda ro
(2 'Bädri'bai 21:1-9)
1 Manase ka a'do 'bädri'ba Yuda ro oko, ndroa ndaro te 'butealo foritu, ago nda mirivote ndroa 'butenji fonji Yerusalema ya. 2 Nda sote taoye se undiro oso se tu'dei se lidri ndaro ka oci oko OPI konjabe ni wari ana yasi kai koyeyibe ana ro voro. 3 Tana nda go be vo mätu ro Lu uniako'bai ro se Ezekia täpi ndaro keperebe kai te. Ago nda be vo tori oloro te Bala mätuza, ede beti lu tokoro Asera rote, ago mätu 'bi'bi vokuru rote. 4 Nda be vo tori oloro lu awi rote Yekalu ya, vose OPI katabe ekye yi mätune kigye äduako ana ya. 5 Nda be vo tori oloro te gori ritu Yekalu ro yasi 'bi'bi mätuza. 6 Nda za ŋgwàagoro ndaro te tori ro Vodelero Inoma roya. Nda vu ländri te, ye tetedri te ago ata tavote kwozoi ndi 'dise kayibe ata tori avo robe kai be. Nda ye takozi para te OPI ri, eko ya ndaro te kyilaro. 7 Nda 'ba beti ŋga edeedero rote Yekalu ya, vose Lu kata tana be Dawidi ndi ŋgwa ndaro Solomo be ri ekye: Ni wari cini 'bakalai 'butealo foritu Yisaraele ro yasi manji vote ma mätuzana Yerusalema ya noŋwa, Yekalu ono ya. 8 Ondro ka'do lidri Yisaraele ro koroyi ota maro te ago kätiyi Ota se ruindu'ba maro Musa kozobe ànyari 'do te kpeye, 'dooko ma'bana anjana ànya ko ni wari se mozobe zutui ànyaro ri ono yasi. 9 Manase 'ba lidri Yuda rote takozi 'desi oyene ndrani tu'dei se OPI konjabe ni lidri Yisaraele ro mile kai ro drisi.
Drieta Manase ro
10 OPI ozo miomba ca Manase ri ndi lidri ndaro be, caoko ànya gayitezo tana erine. 11 Ta'doro OPI ezi otaozo'bai kyila'bai Asaria ro rote kyila oyene Yuda be. Ànya ruyi Manase te yiyi nda te moŋgo si, embeyi nda te nyori si, ago eziyi nda te Babelona ya. 12 Ni rueza ndaro ono ri nda logo yi te vuru, go zamite OPI Lu ndaro re ago lo'barute ndäri ta ŋgaopa rota. 13 Lu eri mätu Manase rote ago zatadrina te nda logo si kovole Yerusalema ya ogone ŋgamirine kpa to'di. 'Dooko Manase nite anjioko OPI ni Lu owo.
14 Ono vosi, Manase copa tiṛi tesi si 'Bakici Dawidi ro ro aŋgoyasi ro ogwana te lekuru, etoni vodelero ya loto koro Gihona ro mä'dudrisi ya le Dereŋwa Ti'bi roya, ago le 'bakici se äzibe Ofela ana lomvo. Nda 'ba otaozo'ba alo kyila'bai rote ndi gboko alo kyila'bai robe 'bakicii cini Yuda ro obeobero tiṛi si yasi. 15 Nda ana lu atrai rote ni Yekalu yasi ndi beti ŋga edeedero ro se nda ko'babe lau ana be, ndi vo tori oloro cini se nda kobebe 'bereŋwa se abe Yekalu be drigye ana dri ndi vo azaka be yasi Yerusalema ya ana be; nda lofo ŋgase cini kwoi teni 'bakici yasi ago lovo ànya te cowa. 16 Nda go ede vo tori oloro OPI mätu ro kpate ago lo tori rumora ro ndi tori aro'boya oyero be te driigye. Ago nda ozo ota te lidri cini Yuda ro ri OPI, Lu Yisaraele ro mätune. 17 Lidri ugu tori olo gica vo mäturo azaka yasi caoko ànya ka olona toto OPI ri ayani.
Ädu Ŋgamiri Manase ro ro
(2 'Bädri'bai 21:17-18)
18 Rukä tase cini Manase koyebe ro, mätu oye ndaro Lu ndaro ri be, ndi lazo se nebii kitibe ndäri ävuru OPI, Lu Yisaraele ro roya be, egyi tana te cini Ambâ 'Bädri'bai Yisaraele ro roya. 19 Mätu ndaro ndi tadrioza Lu robe, ago takozi se cini nda koyebe teinye dri ndäri drietaako, tase undiro nda koyebe, vo cini mätu ro Lu uniako'bai ro ndi beti lu tokoro Asera ro se nda kedebe ndi lu awi se nda kämätube be, egyi tana te cini Ambâ Nebii roya. 20 Manase drate ago asete zo'desi miri roya, ago Amona ŋgwa ndaro gorite 'bädri'ba ro vo ndaro ya.
Amona 'Bädri'ba Yuda ro
(2 'Bädri'bai 21:19-26)
21 Amona ka a'do 'bädri'ba ro oko ndroa ndaro te 'buteritu foritu, ago nda mirivote ndroa ritu Yerusalema ya. 22 Nda yete tase koziro ayani OPI ri, oso täpi ndaro Manase koyebe ronye, ago nda mätu lu awi se täpi ndaro kämätube iyi te. 23 Oko nda logo andivo ndaro kote vuru ago ezami kote OPI re oso Manase täpi ndaro koyebe ronye, takozi ndaro a'dote para ndrani täpi ndaro ro ri.
24 Dri'bai losi ro Amona ro äyiyitate nda lomvo ago fuyi nda te zo'desi miri ro ndaro ya. 25 Oko lidri Yuda ro fuyi ànya se cini kufuyi Amona be ana te; ago 'bayi ŋgwa ndaro Josia te 'bädri'ba ro vo ndaro ya.