Odaije gwa kwiji gwina gwathauni
1 Ŋwuje manaŋ dalimiye lijo kimumu ga baẖr; a liji auradha dugun loinyadho, ŋwela, ŋwuni gi felluuka, ŋwujalo gi baẖr alaŋ; a liji peth je kimumu. 2 Ŋwulalimiye dhuŋuna dhoinyadho odaije gwai, ŋwulaici gi taⓐliim dhuŋun, 3 Diŋinul. Kwiji gweta gwiludhi dauni. 4 Dina aunuŋw ŋwon ŋwai, a ŋwitiny ide gi dhai alaŋ, a nyira nya kabo ila, aleny. 5 A ŋwiter ide ŋworlolo ganu ŋwina ŋwati ŋwuthi kwiyaŋu gwoinyadho no; altu babraŋ, ŋinena athi kwiyaŋ jo gwoinyadho no. 6 Abi ma aŋin alidha, ŋwulduni, alai nono; ŋinena athil uthi duwa no. 7 A ŋwiter ide gi cugi ganu, a cugi biŋa, aleny ŋwona, athilbuthi je no. 8 A ŋwiter ide kwiyaŋ gwina gwiŋir, altu, albiŋa; alliŋa; a coŋ uthi je dhure‐a‐die, a coŋ uthi je dure‐thiril, a coŋ uthi je dure‐thudhina. 9 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Gwina gwuthi nyuni nya dhidiŋini, abricul ŋwudiŋini. 10 Dina muŋwjalo cucun, a liji lina lijaijo galo a lina liro die‐a‐ram alothaije galo dhuŋun dhai dhina dhodaijuŋwulo. 11 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Dhimadhedhini dagalo diliŋa dhuŋuna dhina dhigilibicinu dha gidhila ga Kalo; abi degen lina lathije por dhuŋun peth dhapinu odaije gwai. 12 Athildatiŋa galo alaŋa, athilbiliŋidhi no; aldiŋini, athathilbiliŋidhi no; dathil urle dugore galo degen a Kalo dhudhani ganu ŋidi ŋegen ŋina ŋike. 13 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Nyaŋa lati liliŋidhi odaijuŋw ibigwa na? Nyabi liŋa odaijuŋw peth akwai? 14 Kwiji gwina gwathauni, gwathauni dhuŋun dhai. 15 A lina lathije gi dhai alaŋ liro lina luthi dhuŋuna dhina dhan dhikwuinu; abi maldiŋini, an Sheṯaan eladha ganu, ŋwapai dhuŋuna dhina dhikwuinu gi dugor ganu degen. 16 A minoŋ lina likwuinu ŋworlolo ganu; maldiŋini dhuŋuna, almutha babraŋ, aliŋir dugore. 17 Athilbuthi duwa ganu no, athil je ŋwamun coŋ; abi maji ma dhuŋun dhina dhibur je i man liji dhagirini gi dhuŋun dhina dhuthilo dha Kalo, alkadugore babraŋ. 18 A lina likwuinu gi cugi ganu; liro lina lathidiŋini dhuŋuna, 19 abi lumurudhilo ŋidi ŋa gidhila ibiga, al ŋeleny ŋa gidhila ibiga amra, albupe ŋida ŋiter, athi ŋidi ibiŋe eny dhuŋuna, athathil liŋidhi keleŋa no. 20 A lina likwuinu kwiyaŋ gwina gwiŋir; liro minoŋ, maldiŋini dhuŋuna, almutha, alliŋa keleŋa, coŋ dhure‐a‐die, a coŋ dure‐thiril, a coŋ dure‐thudhina.
Odaije gwa lamba a gwa luginy
21 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Kwiji gwathapai shama ŋwugeta gi leny ganu, i gi lagram ganu a? Jati jathuŋwul uleje gi shamadan ganu na? 22 Ŋidi ŋeda ŋate ŋina ŋigilibicinu ŋina ŋati ŋaji ŋaŋini no; a ŋidi ŋate ŋina ŋigitinu nyim ŋina ŋati ŋaji ŋatejini galo no. 23 Ada kwiji gweta gwimuthi nyuni nya dhidiŋini, abricul ŋwudiŋini. 24 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Ethadhinul galo gi dhuŋun dhina dhidiŋinanya; gwiro ŋinena athanyan yeco, laji lajiyeco ko; a dagalo lina ladiŋini labuthani. 25 Gwina gwuthi ŋida, gwaji gwaldhedha; a gwina gwati gwuthi ŋida no, gwaji gwalapa ŋida ŋina ŋuthuŋwulo. 26 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Gidhila ga Kalo giro ŋinena ada kwiji gwimakwoi ŋwulaŋa kwiyaŋ. 27 Gwathidhre gile, ŋwudire bigunu, a ŋwulaŋ tuya, albiŋa, athuŋw biliŋidhi darnu dhuŋun ibidhe dhiro akwai no. 28 Kwiyaŋ gwathi teya ŋwona gwiren; kuni gathituya kwereny, abi lupire aji ŋwutuya, abi ŋwon aji alje. 29 Abi maji ma ŋwon ure, athuŋwul uni, ŋinena ma kalo ro dhura. 30 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Anaŋa larnu gidhila ga Kalo giro ŋinena aŋ? Aluthi ŋoma lodaije dhuŋun dhuŋun akwai? 31 Giro ŋinena luginy la mastarda lina likwuinu kwiyaŋ, litinyunu ŋwuginy peth ŋwina ŋwathije kwiyaŋ. 32 Abi muŋw kwuini, ŋwubiŋa, ŋwolanalaŋ gi jari jina jitijitiny peth, ŋwuteye durna dipidipa; athin nyira nya kabo jalo kwuel. 33 Ŋwulabiŋaijo dhuŋuna odaije gwai gwortal, gwiro ŋinena athil luthi ŋoma ladiŋini. 34 Abi ada odaije gwati gwimaje no, athuŋwulabiŋaijo no; abi dina jalilo calmiz jai juŋun, athuŋwul aŋajo dhuŋuna dha dhodaije peth.
Yasuuⓐ gwabiŋaijo karuna, ŋwaici, Ji jigwoiny
35 A lamun ibile ma kalo ro ŋibilbil, ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Almure kimumu giter. 36 Maldhiŋa lijo, anela ganu felluuka gwina gwijina Yasuuⓐ, a lifelluuka liter lina litilitiny, alligwudhie. 37 A karun aji ŋware gipa, a ŋau ule felluuka ganu, aloinyadhe. 38 A Yasuuⓐ je didhre gi libil lina lijudhi gidon, ŋwudhire makhadda alaŋ. Albirtheye, alabiŋaijo, alaici, Muⓐallim gwai, ŋa gwijalo mun, abi anaŋa laji ladhirudhe, anai a? 39 Ŋwudire, ŋwuŋeŋira karuna, ŋwabiŋaijo ŋau, ŋwulaici, Jul jigwoiny. A karun erna, a kalo audhaijiye galo. 40 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Nyaŋa larau nyabi dhenya minoŋ? Kworaŋ athanya buthi imaan no? 41 Albi dhenya gwuleny, alabiŋaijiye, alarnu, Kwiji ibigwa gwiro dhaŋ, abi ŋau a karun uthejo nyuni?
Mǝthǝl kwǝṯhi kwar kwugwuuṯhu ŋwɔɔla.
(Maṯṯa 13:1-9Luuga 8:4-8)
1 Nɔŋwsi ǝccǝ @allima kwokwony bahara kǝni kwǝthi Jǝliil-ŋwɔ. Nǝ ŋwɔdɔŋw ŋwittǝzir lubǝthǝ naanɔ-ŋgwɔ, mindaŋ nɔŋw ǝnḏi ki-mɔrkǝb-nǝ nɔŋgwɔ naanalɔ ki-bahar-la; e-ta nǝ ŋwɔdɔŋw tatap naani kwurǝyu-lǝ wɔndɔ bahara kǝni. 2 Nɔŋwsi ǝccǝ @allima ŋiɽanali ŋittǝzir ŋir mǝthǝl naana, nǝ ki-ṯa@liim-na ṯuuŋwun, nɔŋwsǝccǝŋw, 3 “Niŋnacar-nyii-ti! Kwɔr kwette kwuruuthu etheele ethi kwɔɔtha ŋwɔɔla. 4 Mɔŋwsi kiithatha tǝ, nǝr iidi ŋwokwo ṯaay kǝni, mindaŋ nǝ ndǝw iila nǝrsi ɔṯanni kworo. 5 Nǝr iidi ŋwɔthaathɔ ki-ŋwiiɽi-na, niti ninaanɔ-gwɔ wurǝyu wuuru mac, nǝr allithanna fittak, kaka niti ninaanɔ-gwɔ wurǝyu wuuru mac; 6 mǝ aaŋwɔn allitha ṯǝ, nǝr ǝrum nǝr ɔndalɔ kwɔrop, kaka niti nɔɔɽasar-gwɔ rɔvɔɔ lac-lac mac. 7 Nǝr iidi ŋwɔthaathɔ ki-yuugwi-nǝ, mindaŋ mǝ yuugwi dallitha nǝrsi firtaŋ, mindaŋ nareere riiɽi mac. 8 Nǝr iidi ŋwɔthaathɔ ki-wurǝyu-nǝ wiccaaw, mindaŋ nǝr allitha, nǝr peŋe, mindaŋ nǝr riiɽi yǝy, ŋwokwo ṯuɽi-wrii, nǝ ruɽi-ṯoɽol, nǝ ruɽi-ṯɔthni.” 9 Nɔŋwsǝccǝŋw, “Kwǝthi yǝni yethi-yi neŋne ethɔŋw neŋne.”
Sǝbǝb kwǝthi amthaal.
(Maṯṯa 13:10-17Luuga 8:9-10)
10 Mǝ Yǝcu naanalɔ kwɔtɔpɔt tǝ, nǝr iila lokwo naanɔ-ŋgwɔ liniŋnaca andisar talaamiiz-thi ṯuuŋwun ṯir wrii-kwuɽǝn, nǝr uṯicǝlɔ ethisi uppuci amthaala-na. 11 Nɔŋwsi ǝŋnici nɔŋwsǝccǝŋw, “Ŋaaŋa lirpa limǝrsi ilŋithini ŋejmethi ŋǝthi Ŋeeleny ŋǝthi Allah, laakin lǝthi paŋgala tǝ, ǝrsi neŋne tatap amthaal-yi domony; 12 ŋwɔṯaŋw,
‘Mǝr kinnǝ iccithi dooɽe ǝreere ese too,
na mǝr kinnǝ kette yǝni lǝlu-ttuk,
ǝriseere elŋe too.
Nǝ ǝŋgirsi ǝrri ŋɔ,
ǝŋgir ɔrllatha Allah naana,
mindaŋ ǝŋgwɔ-ŋwsi fivrici ŋikiyaŋi ŋeeŋen kithaay’.”
Yǝcu mɔŋgwɔ uppuci lizi mǝthǝlǝ-nǝ kwǝthi kwɔr kwugwuuthu ŋwɔɔla.
(Maṯṯa 13:18-23Luuga 8:11-15)
13 Nɔŋwsi uṯicǝlɔ naŋwsǝccǝŋw, “Ŋiti ŋilŋithi-ŋǝsi ŋǝthi mǝthǝl ŋgwɔ mac-a? E-ta ǝmǝ elŋe amthaala tatap wɔthaathɔ aŋgwɔrɔ? 14 Kwɔr kwugwuuthu-pǝ ŋiɽaŋali ŋǝthi Allah. 15 Nǝr aaɽanni lokwo ŋwɔɔla ŋwiidu ki-thaay-la; mǝr niŋnanni ŋiɽaŋali piyok, ǝṯi Shiiṯaan iilanna tɔc, ǝṯɔŋwsi dimmǝthǝ ŋiɽanali kithaay ŋɔgwɔɔṯhɔna ki-rɔgwor-na reeŋen. 16 Nǝ lithaathɔ nǝr aaɽanni ŋwɔɔla ŋwa ŋwiidu ki-wurǝyu-nǝ wɔnaanɔ ki-ŋwiiɽi-na, mǝr niŋnanni ŋiɽaŋali piyok, ǝṯirsi ǝmmini laamina; 17 laakin mǝreere aɽasi rɔvɔɔ-lɔ lac mac tǝ, ǝṯireere nanni tɔttɔṯ mac. Mǝsi ṯurvǝ ǝnḏiṯhǝ alla ṯǝwɽǝ yey-lɔ ki-ŋiɽaŋal-na ŋɔ, ǝṯirsi duŋgwǝci tɔc kwuɽunyjur. 18 Nǝ kila lithaathɔ lɔgwɔɔthɔna ki-yuugwi-nǝ. Nǝroro kila lǝṯi neŋne ŋiɽaŋali, 19 laakin mǝ ṯurtutunǝnǝ ṯǝthi ṯurmun, nǝ kiiri kǝthi ŋɔrṯɔ, nǝ sɔɔrɔm tatap mǝŋw ǝnḏi ki-rɔgwor-nǝ reeŋen, ǝṯir firtaŋ ŋiɽŋali tetter ŋǝthi Allah, mindaŋ ǝṯireere riiɽi ŋwɔɔla mac. 20 Nǝ kila lugwuuthursi ki-wurǝyu-nǝ wiccaaw. Lindǝr-ṯǝ kila limǝ neŋne ŋiɽaŋali, mindaŋ mǝrsi mithǝ, ǝṯir riiɽi ŋwɔɔla, ŋwokwo ṯuɽi-wrii, ŋwokwo ruɽi-ṯoɽol, nǝ ŋwokwo ruɽi-ṯɔthni.”
Mǝthǝl kwǝthi lombo.
(Luuga 8:16-18)
21 Nǝsi Yǝcu ǝccǝŋw, “Lombo lǝṯir mǝnyjǝɔ kwuɽubǝthǝlɔ mǝlwǝ-gi-a; alla lǝṯir kette kwaŋgiraŋ-na? Liti lǝṯir allasi-la kider kǝzir wuuŋwun mac-a? 22 Mǝ kwomne naani kweere kwuluccunǝ ŋwɔ-tǝ ruwǝnnǝlǝ, nǝ mɔŋw naani kweere kwir ŋejmeṯ ŋwɔ-ṯǝ elŋethine. 23 Mɔŋwɔthi kweere yǝni yǝthi-yi neŋne, ǝthɔŋw neŋne.” 24 Nɔŋwsǝccǝŋw kwokwony, “Kitisarsi yǝy ŋa ŋinḏi-nyji ethisi andasi! Gawaaniin-gi ṯǝ ŋga keṯṯi-gi ǝccǝ lithaathɔ haakima, ǝŋǝsi-gi ṯǝ Allah ǝccǝ haakimǝ tok, laakin ŋworo hɔkwɔm wɔraara ṯeṯṯec beṯṯen. 25 Ŋgwǝ kwǝṯhi, ǝri kiɽǝcci, nǝ ŋgwa kwiti kwǝthi mac, ǝri ǝɽinnǝthǝ ŋgwa kwǝthiŋw, mɔŋw-vǝ kinnǝ oro kwokwɔɽoc kaka aatha kweere.”
Mǝthǝl kwǝthi ŋwɔɔla.
26 Nǝtǝ Yǝcu aari isṯimir nɔŋwaarɔŋw, “Ŋeeleny ŋǝthi Allah ŋaaɽnna kwɔɔrɔ kwette kwugwuuthu ŋwɔɔla ki-wurǝyu-nǝ, 27 ǝṯɔŋw nḏiri ŋwaarɔ kilkǝlu, ǝṯɔŋw diiɽi kaaŋwɔn-na, ǝṯi ŋwɔɔla allitha mindaŋ ǝṯir peŋe. Ŋundu tǝ ǝṯɔŋwseere elŋece ŋeere ǝzir mac ŋa ŋǝrrinǝ. 28 Ǝṯi wurǝyu ǝrmini wɔɽe-wɔɽeny; ǝṯi yǝni iŋnanna keereny, nǝ kirda, kwaathan tǝ yǝy kirda-na. 29 Mǝr ɔnḏi tǝ ǝṯɔŋw aavanna kwaabira tɔc, kaka mǝgwɔ lɔɔmɔr ṯimmayini lǝthi ṯɔɔna.”
Mǝthǝl kwǝthi lɔɔla lǝthi kwatta.
(Maṯṯa 13:31-32, Maṯṯa 34Luuga 13:18-19)
30 Nǝ Yǝcu ɔṯalɔ nɔŋwɔǝrɔŋw, “Ŋeeleny ŋǝthi Allah ŋaaɽnna aatha? Mǝthǝl kwundǝr kwǝndu kwaaɽinnasi? 31 Ŋaaɽinna lɔɔla lǝthi kwatta, mǝr kwee ki-wurǝyu-nǝ, nɔŋworo lɔɔla lette lokwɔɽoc ki-ŋwɔɔla-la tatap ŋwɔthi ṯurmun; 32 laakin mǝr kwee mindaŋ mɔŋw allitha tǝ, ǝṯɔŋw ṯamthɔ yaaɽi-la tatap, ǝṯɔŋw ruu rill rɔppa mindaŋ ǝṯi ndǝw iila ǝṯir kette yɔɽɔɔ nǝ ǝṯir ɔɔmi ki-tigɽim-nǝ ṯuuŋwun.”
33 Nǝ Yǝcu ǝccǝ lizi bǝshirǝ ŋiɽaŋali ŋuuŋun ŋisaaw, nɔŋw aava amthaala wittǝzir wir kaka ṯǝ wɔ; ṯaŋw nɔŋwsi andaci ŋiɽaŋali ŋiṯṯǝzir ŋir kaka ŋa ŋǝthicǝrsi ŋɔma-na ethisi elŋe. 34 Ǝṯɔŋwseere andica-lɔ domony mac ŋiira amthaala-na, laakin mǝr naani ṯalaamiiz-thi ṯuuŋwun cuk-cuk tǝ, ǝṯɔŋwsi liŋthinǝlɔ por-por.
Yǝcu mɔŋgwɔ biɽǝzi kɔrɔn-ŋwɔci bahar-gilɔ pǝt.
(Maṯṯa 8:23-27Luuga 8:22-25)
35 Nǝ ki-laamin-la ṯǝ kila, mǝ kirakalɔ oro tǝ, nɔŋwsǝccǝŋw, “Ǝri ṯamthitha kinǝŋgwu-ŋginǝ.” 36 Mǝr ɔrlǝcci ŋwɔdɔŋw ŋwɔdoŋw, nǝr ǝnḏi ki-mɔrkǝb-nǝ kwɔnaanɔ-gwɔ Yǝcu-nǝ kerreny tuk, mindaŋ nǝr dimmi ŋunduŋw. Nǝ limɔrkǝb naananni lithaathɔ kinaŋw tok. 37 Nǝ kɔrɔn ɔvanna fittak tɔc kɔppa, nǝ ŋaaw ŋilakkathina opɔppe mɔrkǝbǝ nǝr-gwɔ ǝnḏinǝ, mindaŋ nǝ mɔrkǝb aadithi ethi urǝnni. 38 Yǝcu tǝ nɔŋwɔni kwinḏirɔ ki-mɔrkǝb-nǝ kwir yuṯṯu, kwuthugnǝnǝ mɔkhaḏa-gi. Nǝ ṯalaamiiz kiɽiṯi ŋunduŋw nǝrǝccǝŋw, “Yaa Mɔ@allim, ṯɔgwor ṯiti ṯiyathiŋa dǝŋgǝri mac-a, kaka ninḏiny-gwɔ ethi kiirathalɔ-a?” 39 Mɔŋw kiɽiṯi nɔŋw ǝrmici kɔrɔni, nɔŋw-ǝccǝ bahara-ŋw, “Biɽǝthǝlɔ pǝt!” Nǝ kɔrɔn biɽethǝlɔ pǝt, nǝ ǝzir tatṯap biɽǝṯhǝlɔ pǝt tɔc. 40 Nɔŋwsǝccǝŋw, “Aatha kwithiinyicǝ-ŋǝ? A liti lǝthi ṯǝmminǝ mac-a?” 41 Nǝr urǝnni ŋithenya-na deddep, nǝr andasi-na naraarɔŋw, “Ǝyǝ kwɔrɔ manɔ-ŋgwɔ, mindaŋ mǝtǝ kɔrɔn-ŋa bahar-gi aami niŋnaci pappac?”