Yasuuⓐ a limegen luŋun
1 A ma dhuŋun ibidhe erna a Yasuuⓐ elila galo Jaliil; ŋinena doinyuŋw delila galo Yahuudiiya, ŋinena ari gwa Yahuud rinya. 2 Ŋidwa ŋa Yahuud ŋa Jutu ŋijo githo. 3 A limegen aicinu, Abiro mina, ŋela Yahuudiiya, di ma calmiz juŋa aŋa ŋiro ko ŋina ŋathaŋal apai. 4 Kwiji gweda gwate gwina gwathapai dhuŋuna nyim, ŋwubari ŋwaŋini no. Ada ŋa gwimapai dhuŋuna ibidha, tejinu galo gidhila. 5 A ŋinena ko athathi limegen uminyu no. 6 Al Yasuuⓐ aicinu, Lamun liny loma lati lidhi no; abi ŋwamun ŋwalo ŋwathije gigina. 7 Gidhila gati guthi ŋoma gajidoinya no; abi gathi ginyidoinya, ŋinena riny shaahid gwa ŋiro ŋuŋun ŋina ŋike. 8 Alidhul ŋidwa; nyi gwati gwalo nanaŋ kimure ibiga no; ŋinena athi lamun liny lidhi no. 9 A dina muŋwulabiŋaijo dhuŋuna ibidha, ŋwunanaŋ je Jaliil. 10 Abi dina ma limegen alo ŋidwa, a Yasuuⓐ alo ko nyim, athuŋw idhi ditir no. 11 A Yahuud ileje gi ŋidwa, alarnu, Ŋeda gwada? 12 A liji romaje diman galo gwoinyadho; a coŋ arnu, Ŋeda gwiŋir; a liter arnu, Oo, abi gwathukinejo lijo ganu. 13 Abi kwiji gwate gweta gwina gwabiŋudhi dugun ditir no, ŋinena dhenyilo Yahuud.
Yasuuⓐ gwalimiyo gi Urushaliim, ŋwarnu gwidhi di Kalo
14 Abi keligeny ganu ŋwamun ŋwa ŋidwa a Yasuuⓐ alo gi hekal, ŋwulalimiye. 15 A Yahuud ali galo dir, alarnu, Kwiji ibigwa gwiliŋidhi jitham na? ŋinena gwati gwaliminu no. 16 Al Yasuuⓐ aicinu, Alimiye gwiny gwati gwiro gwiny no, ŋwubiro gwa ŋeda gwina gwukejiny. 17 Ada kwiji gweda gwimaro gwapai bupuŋw gwuŋun, gwaji gwaliŋa taⓐliim, ada dhimaro dha Kalo, i ada nyi gwimabiŋa gi dhugor dhiny. 18 Gwina gwathabiŋi gi dhugor dhuŋun gwathibupe majdh gwuŋun; abi gwina gwathibupe majdh gwa ŋeda gwina gwukejo, gwathabiŋi dhuŋuna dhina dhiro titiganu, athuŋw uthi ŋwujimiya no. 19 Muusa gwati gwidhedhaje naamuus na? abi gwati gweda dagalo gwathuthejo naamuus kuni no. Kworaŋ nyabi bupe dinyil rinya? 20 A liji aicinu, Ŋa gwuthi ŋurinya. Ei gwiro gwina gwara gwaŋarinya? 21 Al Yasuuⓐ abiŋaijo, ŋwulaici, Nyi gwimapai ŋiro ŋeta ŋaji ŋai alije galo dir peth. 22 Gi dhuŋun ibidha Muusa gwidhedhaje dhuŋuna dha dhurtedhini; (dhati dhiro dha Muusa no, ŋwubiro dha baboŋa;) abi gi lamun la Sabith nyaŋa lathura kwijo. 23 Ada kwiji gwimuminyi duredhini gi lamun la Sabith, a naamuus gwa Muusa gwati gwakini no; nyilbi kijo dugore ŋinena getiny kwijo momaŋ gi lamun la Sabith a? 24 Athanyan akimaijajo ganu no, nyabakimiye gi dhuŋun dhina dhathau.
25 A la Urushaliim coŋ arnu, Gwati gwiro ibigwa gwina gwaril gwai nu gwalrinya na? 26 Aŋadhul, ŋeda gwabiŋu ditir, athilabiŋaijo dhuŋuna dhetipo dugun no. Leleny liliŋidhi momaŋ darnu gwiro al Masiiẖ titiganu a? 27 Abi anaŋa liliŋidhi kaloŋa gina gidhina kwiji ibigwa; abi maji ma al Masiiẖ ila, kwiji gwati gweda gwina gwiliŋidhi kaloŋa gina gidhuŋwuna no. 28 Dina alimiye Yasuuⓐ gi hekal, ŋwabiŋi gwuleny, ŋwulaici, Nyaŋa liliŋidhiny, nyaliŋa ko kaloŋa gina gidhinyina; a nyi gwati gwidhi gi dhugor dhiny no, abi ŋeda gwina gwukejiny gwiro titiganu gwina gwati gwiliŋidhanya no. 29 Abi nyi gwiliŋidhi ŋeduŋw; ŋinena idhiny dugun, a ŋeda gwukejiny. 30 Albupe alari gwalmutha; athibi kwiji gweda muthi doi dai no, ŋinena athi saaⓐa juŋun idhi no. 31 A liji loinyadho uminyi, alarnu, Maji ma al Masiiẖ ila, ŋwapai ŋiro ŋoinyadhanu gi ŋiro ibiŋa ŋina ŋipiŋipa ŋina ŋapilo kwiji ibigwa a? 32 Dina ma Farriisiyiin diŋini darnu liji limaromaje Yasuuⓐuŋw diman galo minoŋ; a Farriisiyiin a leleny la gusus ukeje gadham dilmutha. 33 Al Yasuuⓐ aicinu, Alaje nanaŋ gwitiny, a nyi gwaji gwela di ŋeda gwina gwukejiny. 34 A nyaŋa laji linyibupe, a nyaŋa lati linyibuje no; a kalo gina ginyinje, nyaŋa lati luthi ŋoma lila no. 35 A Yahuud abiŋaijiye, alarnu, Gwara gwela na, athilbuthi ŋoma gwalbuje no? Gwara gwela gi liji lina limabai galo gi Liumam, dalimiye Liumam a? 36 Dhuŋun dhiro dhaŋ dhina dharuŋw dhinu, Nyaŋa laji linyibupe, a nyaŋa lati linyibuje no; a kalo gina ginyinje, nyaŋa lati luthi ŋoma lila no?
Ŋau ŋimidho
37 Gi lamun la gidon lina liro lamun lipa la ŋidwa, a Yasuuⓐ dhuna, ŋwure gwula, ŋwarnu, Ada kwiji gweta gima odha eny, abrico ŋwila diginy, ŋwiye. 38 Gwina gwiny uminyi, gwiro ŋinena abiŋina kitham, ŋau ŋina ŋimidho ŋaji ŋire kari ganu guŋun. 39 (Ŋwubabiŋa gi Dhigirim dhina dhaji dhuŋwuldhedha lina luminyu; ŋinena athi Dhigirim dhina Dhiŋir dhedhinu degen no; ŋinena athi Yasuuⓐ majidhinu nanaŋ no). 40 A ma liji loinyadho diŋini dhuŋuna ibidhe, alarnu, Titiganu ibigwa gwiro nebi. 41 A liter arnu, Al Masiiẖ gwiro ibigwa, abi liter arnu, al Masiiẖ gwaji gwila Jaliil a? 42 Kitham gati gabiŋu darnu al Masiiẖ gwiro ŋwulaŋ ŋwa Daawud, ŋwuliŋini gi len lan Betlaẖm lina lijina Daawud na? 43 A liji lagaje dhuŋuna ganu gi dhuŋun dhuŋun. 44 A coŋ ari gwalmutha; athibi gweta muthi doi dai no. 45 A jadham ela gi leleny la gususŋa Farriisiyiin ŋalai; alabiŋaijo, alaici, Kworaŋ athanyabi udhi no? 46 A jadham aicinu, Kwiji gwati gweta gwina gwabiŋu gwiro ŋinena kwiji ibigwa no. 47 Al Farriisiyiin aicinu, Nyaŋa ko lakinejinu ganu a? 48 Leleny i Farriisiyiin gwuminyulo a? 49 Abi liji ibila lina lati liliŋidhi naamuus no aldunyini. 50 A Niiguudiimuus, (gwina gwidhi di Yasuuⓐ gile, gwiro gweta degen,) ŋwulaicinu, 51 Naamuus gwega gwati gwathakimiye kwijo gwina gwati gwimadiŋini kwereny, ŋwuliŋa dhuŋuna dhuŋun no, darnu gwapaŋa na? 52 Alabiŋaijo, alaici, Ŋa gwati gwiro gwa Jaliil ko na? Bupo, ŋa datiŋa; nebi gwati gwitui Jaliil no. 53 Athi kwiji gweta gweta ela dunu dugun.
Yǝcu-ŋǝ liyeŋgen-li.
1 Kwaathan-tǝ, nǝ Yǝcu irǝrǝlɔ Jǝliil-nǝ; nɔŋweere naŋni ethi irǝrǝlɔ Yuhuuḏiiyyǝ-nǝ mac, kaka naŋna-gwɔ Yahuuḏ ethi ɽeenye. 2 Nǝ @iiḏ wǝthi Yahuuḏ wǝthi Yǝlwǝ aadithi keṯṯok. 3 E-ta nǝ liyeŋgen ǝccǝŋw, “Duŋgwǝsǝ ǝzir wɔ ele Yahuuḏiiyyǝ, mindaŋ mǝ ṯalaamiiz ṯɔɔŋwa ese ŋothɽor ŋa ŋǝṯisi ǝrri. 4 Kwizi kwiti kweere mac kwǝṯi akkɔ ŋothɽor ŋejmethi, mɔŋw naŋni ethi ruwǝzi rogɽo-lɔ ruuŋwun por-por. Mǝ ǝrri ŋɔthɽɔr ŋɔ tǝ, nǝr ɔvthanni ethi ruwǝcci ṯurmunǝ rogɽo-lɔ rɔɔŋwa.”
5 Nǝ liyeŋgen saaṯɔk nǝreere ǝmminici ŋunduŋw tok mac. 6 Nǝsi Yǝcu ǝccǝŋw, “Lɔɔmɔr liinyi liti limǝ iila kinnǝni mac, laakin lɔɔmɔr laalɔ tǝ nɔŋw naani nyaamin tatap ŋaaŋa-li. 7 Turmun ṯiti ṯǝthi ŋɔma ethi wǝzi ŋaaŋwɔsi mac, laakin ǝṯɔŋw wǝzi nyuŋwɔ kaka nǝṯinyii-gwɔ tutuwǝcci ŋothɽor-lɔ ŋuuŋun ŋigii. 8 Nḏir ŋaaŋa rogɽo-ri raalɔ ki-@iiḏ-nǝ; nyiiti kwɔthaaŋɔ nyii ki-@iiḏ-nǝ mac, kaka niti mǝgwɔ lɔɔmɔr liinyi iila kinnǝni mac.” 9 Mɔŋwsi andasi ŋɔ rac tǝ, nɔŋw-tǝ naani kinnǝni Jǝliil-nǝ.
Yǝcu mɔŋgwɔ naani ki-@iiḏ-nǝ wǝthi Yǝlwǝ.
10 Laakin kwaathan-tǝ mǝ liyeŋgen taaŋi ki-@iiḏ-nɔ tǝ, nɔŋw ṯaaŋi ŋundu tok, laakin nɔŋweere elelɔ por-por mac laakin nɔŋweele ŋejmethi. 11 Nǝ Yahuuḏ naŋninnalɔ ki-@iiḏ-nǝ nǝraarɔŋw, “Kwende?” 12 Nǝ ṯɔŋwɔn ṯǝni ŋundu naani ṯittǝzir ki-lizi-nǝ. Mindaŋ nǝraari lokwoŋw, “Kwir kwizi kwiccaw.” Nǝraarɔŋw lithaathɔ, “Bǝri kwinḏi ethi ṯuusi lizi.” 13 Laakin nɔŋweere kweere mac kwandisalɔ por-por ŋiɽaŋali ŋǝni ŋundu, kaka nithiinyar-gwɔ Yahuuḏǝ.
14 Mǝ @iiḏ avathisina tit-tir nǝ Yǝcu ṯaaŋi ki Heikal-nǝ mindaŋ nɔŋgwaari @allima. 15 Nǝ Yahuuḏ liŋɽi beṯ-beṯṯen nǝraarɔŋw, “Kwɔr-ŋgwɔ kwaava-thi ṯa@liima kɔthɔ ṯaka niti-mǝ naarɔŋw @allima kǝzir weere too?” 16 Nǝsi Yǝcu ǝŋnici nɔŋwsǝccǝŋw, “Ta@liim ṯiinyi ṯiti ṯir mac, laakin nɔŋworo ṯǝthi ŋgwa kwɔɔsa-nyii. 17 Mɔŋw ǝmmini kweere ethisi ǝrri ŋǝthi ṯɔgwor ṯǝthi Allah, ŋwɔsi elŋe ŋa ŋǝṯinyii-ŋi aari @allima ŋinḏi naanɔ-gwɔ Allah, alla ŋǝṯi-nyji andasi ŋǝthi sɔlṯa kwiinyi. 18 Ŋgwa kwǝṯisi andasi ŋǝthi sɔlṯa kwuuŋwun, ǝṯɔŋw naŋnanni ŋinithi naana ki-rɔgɽo ruuŋwun. Laakin mɔŋw nǝŋnici ŋgwa kwɔɔsa ŋunduŋw ŋinithi nɔŋworo kwir amiin, kwiti kwukǝɽinyjinǝlɔ mac. 19 Muusǝ kwiti kwɔrɔ mac kwinḏǝthǝ-ŋǝsi Sherii@a? Laakin nɔŋweere kweere kwaalɔ mac kwimthi Sherii@a. Ŋaaŋa lotho linaŋna-nyii ethi ɽeenye?” 20 Nǝ lizi ǝŋnici nǝrǝccǝŋw, “A kwǝthi shiiṯaana-na! Ǝyǝ kwɔrɔ kwɔnaŋna-ŋa ethi ɽeenye?” 21 Nǝsi Yǝcu ǝŋnici nɔŋwsǝccǝŋw, “Nyii kwǝrrǝ-pǝ ŋilima ŋette, mindaŋ nǝ liŋɽi tatap. 22 Muusǝ kwir kwinḏǝthǝ-ŋǝsi ṯundunǝ ŋwɔthrɔnya (nǝ Muusǝ ere oro kǝniny kwindǝthǝ-ŋǝsi mac, laakin nǝ lugwurnǝ laalɔ oro), mindaŋ ǝṯi uɽu kwizi ki-laamin-la lǝthi Sǝbiṯ. 23 Mǝ kwizi uɽunni ki-laamin-la lǝthi Sǝbiṯ mindaŋ ethi Sherii@a kwǝthi Muusǝ ere kiini-nǝ mac, e-ta ŋaaŋa luurǝccǝ-nyii rɔgwori kaka nisǝwǝny-gwɔ anŋa wǝthi kwizi min-min ki-laamin-la lǝthi Sǝbith-ǝ? 24 Ǝṯiŋeere aari haakima ŋa ŋǝthi parŋgala-ŋw mac, laakin ǝṯaari haakima hɔkwɔma wirllalɔ.”
Kwɔrɔstɔ kwir-ṯa ŋgwɔ.
25 Nǝ lizi lokwo lǝthi Urshaliim-ŋwɔ aarɔŋw, “Kwɔr kwiti kwindǝr ŋgwɔ kwɔnaŋnar-lɔ ethi ɽeenye mac-a? 26 Nǝ kwirpa ŋgwɔ kwandisalɔ por-por, mindaŋ nǝreere ǝccǝ ŋiɽaŋali ŋeere mac! Kwǝni kwɔmǝr elŋece rac rerrem ethaarɔŋw kwir Kwɔrɔstɔ-a? 27 Laakin a kwilŋithir-pǝ ethaarɔŋw kwɔr-ŋgwɔ kwinḏi ṯaka-ŋgi. Laakin mǝ Kwɔrɔstɔ iila tǝ, a kwizi ere kweere mac kwelŋece ǝzir winḏiŋw-yi.” 28 Nǝ kinaŋw naari Yǝcu @allima ki Heikal-na, nɔŋw ɔvɔna ŋɔmmaŋi nɔŋwaarɔŋw, “Ŋaaŋa lilŋithi-nyii rac-a na nǝr-nyelŋe tok nyii kwinḏi ṯaka-ŋgi-a? Laakin nyiiti kwinḏi ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝthi sɔlṯa kwiinyi mac! Ŋgwa kwɔɔsa-nyii nɔŋwṯoro kwir rerrem, neere elŋe ŋunduŋw mac. 29 Kwilŋithi-nyii-pǝ nyii, kaka ninḏiny-ŋwɔ duŋgwun-ŋgi, nɔŋwɔni kwɔɔsa-nyii.” 30 Ŋwɔṯaŋw nǝr ṯǝcci ethi mithǝ ŋunduŋw, laakin nɔŋweere kweere mac kwɔmǝ ɔɔsi ŋunduŋ rii naana, kaka niti mǝgwɔ saa@ kwuuŋwun ere iila kinnǝ mac. 31 Laakin nǝ lizi luuru ǝmminici mindaŋ nǝraarɔŋw, “Mǝ Kwɔrɔstɔ iila, e-ta ŋwɔrri ŋilima ŋuuru rac ŋithamthisi-lǝ ŋǝthi kwɔr ŋgwɔ-a?”
Hɔrraas wɔmǝr ɔɔsi ethi mithǝ Yǝcu-ŋw.
32 Nǝ Lifirriisiiyyiin neŋne dɔŋw lǝrmithǝthinǝ ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝni ŋundu, mindaŋ nǝ rɔ-asa rǝthi kahana-ŋǝ Lifirriisiiyyiin-li ɔɔsi hɔrraasa ethi mithǝ ŋunduŋw. 33 E-ta nǝsi Yǝcu ǝccǝŋw, “Nyii kwɔ-kinnǝ naani kwokwo ŋaaŋa-li; e-ta nyii-mǝ ele naanɔ-gwɔ ŋgwa kwɔɔsa-nyii. 34 Ŋaaŋa lǝnyii naŋnalo mindaŋ arnyeere kaṯṯasi mac; nǝ kǝzir wǝny-gwɔ naani, ere ethi ŋɔma ethi-gwɔ iila mac.”
35 Nǝ Yahuuḏ andasina nǝraarɔŋw, “Kwɔr-ŋgwɔ kwunaŋna-thi etheele ṯaka, mindaŋ mǝreere ǝthi nyiiŋǝ ŋɔma mac ethi kaṯṯasi ŋunduŋw? Kweele ki Yahuuḏ-nǝ kiya yifaathalɔ faṯ ki Yuunaan-na, mindaŋ ŋwɔccǝ Yuunaaniiyiin-na @allima? 36 Ŋiɽaŋal ŋuuŋun ŋǝni ǝyǝ ŋaarɔ-ŋiŋw, ‘Ŋaaŋa lǝnyii naŋnalɔ mindaŋ ǝrnyeere kaṯṯasi mac’, nǝ, ‘Kǝzir wǝnyii-gwɔ naani ǝgwɔ ere ǝthi ŋɔma ethiila mac?’ ”
Ruwǝ rǝthi ŋaaw ŋimiithɔ.
37 Nǝ ki-laamin-lǝ lirmithitho lǝthi @iiḏ, lir laamin lɔppa, nǝ Yǝcu diiɽǝlǝ mindaŋ nɔŋw andasi ṯogɽo-thi tɔppa nɔŋw aarɔŋw, “Mǝ ǝwthǝ yee kweere tǝ, ethɔŋwiila naaniny-gwɔ mindaŋ ŋwɔsi ii. 38 Ŋgwa kwǝnyii ǝmmini, kaka naarɔ-gwɔ Kiṯaab-ŋwɔ, ‘A ruwǝ rǝthi ŋaaw ŋimiithɔ bablitha ki-ṯɔgwor-na ṯuuŋwun’. 39 Nɔŋwɔni kwandisa ŋiɽaŋali ŋa ŋǝthi Ṯigɽim ṯinḏi kila ethi aavi lǝmminici ŋunduŋw. Kaka niti nimǝ-gwɔ Ṯigɽim ere ǝvini kinnǝni mac. Kaka niti mǝgwɔ Yǝcu niini-nǝ kinnǝni tok mac.
Lizi mǝr-gwɔ uɽǝnninǝ.
40 Mǝ lizi lokwo neŋne ŋiɽaŋali ŋɔ nǝraarɔŋw, “Kwiɽii kwirma-ṯa ŋgwɔ rerrem.” 41 Nǝ lithaathɔ aarɔŋw, “Kwɔrɔstɔ kwir-ṯa ŋgwɔ.” Laakin nǝ lokwo lithaathɔ aarɔŋw, “Kwɔrɔstɔ kwǝŋgi iila Jǝliil-ŋgi-a? 42 Kiṯaab kirllinǝlɔ ter kiti kaarɔŋw, Kwɔrɔstɔ kwiti kwǝŋgi iila ŋwɔɔla-ŋi ŋwɔthi Ḏaawḏ mac-a. Nǝ ǝŋgi-ŋwɔ iila Beiṯ-lahm-ŋgi kwir lilli lǝthi Ḏaawḏ mac-a?” 43 Ŋwɔṯaŋw nǝ ṯuuɽǝnnǝ-nǝ naani ki-lizi-nǝ ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝni ŋundu. 44 Nǝr naŋni lokwo ethi mithǝ ŋunduŋw, laakin nɔŋweere kweere mac kwɔmǝ ṯiŋatha ṯii naana.
Rɔ-asa rǝthi Yahuuḏ riti rǝthi ṯǝmminǝ mac.
45 Nǝ hɔrraas aaɽitha naanɔ-gwɔ rɔ-asa rǝthi kahana-ŋǝ Lifirriisiiyyiin-li e-ta nǝrsi ǝccǝŋw, “Kwenḏe kwɔmǝ mɔltha?” 46 Nǝsi hɔrraas ǝŋnici nǝrsǝccǝŋw, “Kwizi kwiti kweere mac kwǝṯi anḏasi kaka kwɔɔrɔ ŋgwɔ!” 47 Nǝsi Lifirriisiiyyiin ǝŋnici nǝrsǝccǝŋw, “kwɔmǝ-ŋǝsi ṯuusi tok-a? 48 Ŋgwa kweere kwir kweeleny alla Kwɔfirriisii kweere kwɔmǝ ǝmminici ŋunduŋwɔ? 49 Laakin lɔḏɔŋw kɔlɔ lende-pǝ lilŋithi Sherii@a kwǝthi Muusǝ ŋwɔṯaŋw nǝrǝni limǝ ollonne.” 50 Nǝ Niiguuḏiimuus ŋgwa kwɔmeele naanɔ-gwɔ Yǝcu kerreny, kwir kwette kweeŋen, nɔŋwsǝccǝŋw, 51 “Sherii@a kwǝri kwǝṯi ǝccǝ kwizi haakima kerreny kwiti kwɔmǝri niŋnaci mac, nǝ ethisi elŋe tok ŋa ŋǝrrǝ-ŋwsi-a?” 52 Nǝr ǝŋnici nǝrǝccǝŋw, “A kwɔrɔ kwǝthi Jǝliil-ŋwɔ tok-a? Naŋnasiṯa-lɔ, nǝ ŋiti ŋǝsi kaṯṯasi ŋeere mac ŋaarɔŋw kwiɽii kwinḏi ethi ruthǝ Jǝliil-nǝ.” [ 53 E-ta nǝr anditha deŋgen-ŋwɔsi.