Buulus gwidhi gi Ruumiya felluuka gwai: gi Kariit
1 Dina mal ari anaŋa lela gi Iṯaaliiya felluuka gwai danadhedha Yuuliyuusuŋw gwina gwiro zabith gwa orṯa ya Uqusṯus Buulusŋaije maẖaabiis ŋalai liter, 2 anuni gi felluuka ganu gwa Adraamiitiiniiya, gwina gwara gwela ŋwen ŋwina ŋwathije kimumu ga Asiiya, anela a Aristarkhus, gwina gwiro kwiji gwa Makiduuniya gwa Tasaaluuniika, gwijanalai. 3 A bigunu anobani gi S̱iiduun, a Yuuliyuus upijo Buulusuŋw dhuŋuna dhina dhiŋir, ŋwabrico duŋwela gi limedhigen duŋwbuje gathajuŋw uwa degen. 4 Anabela gi baẖr anamiliye Gubrusuŋw galo galiny, ŋinena gwomadhije karun ganu. 5 A dina mana mure baẖr alaŋ gwina gwijo githo Kiiliikiiya a Bamfiiliiya, anobani gi Miira gwa Liikiiya. 6 A zabith buje felluuka mine gwa Iskandariiya gwina gwara gwela gi Iṯaaliiya; ananuni ganu. 7 A dina jana dela micimicol ŋwamun ŋwoinyadho, anobani githo Kiniidus dhuŋun dhai dhina dhibur, athana uthi ŋoma dela no, ŋinena jo karun goinyadho, anamiliye Kariituŋw galo galiny, anela githo Salmuuni; 8 a dina manela dhuŋun dhai dhina dhibur, anobani kalo geta gina gan Mawaani al H̱asana; gwina gwijaijo mediina galo githo gwina gwan Lasaayiiya.
Gi Maliita; a karun gina gipa a ke gwa felluuka
9 A dina ma ŋwamun ŋwoinyadho erna, a dhuŋun ka dhadhela felluuka gwai ŋinena ma ŋwamun ŋwadhije jamu erna, al Buulus abiŋaijo, 10 ŋwulaici, Liji lai, nyi gwiliŋidhi darnu safariiya ibigwa gwaji gwuthi dhuŋuna dha umi ŋiya a dhuŋun dhadhikiye felluuka dhoinyadho, a dhati dharo dha ŋidi ŋina ŋijo gi felluuka i felluuka cucun no, abi dhan alŋa ko. 11 Abi zabith diŋinani dhuŋuna dha kweleny gwa felluuka a dha kwiji gwina gwuthi felluuka gwoinyadhanu gi dhuŋun dhina dhabiŋu Buulus. 12 Ŋinena athi kalo iŋirii gadhi je kogai no, aluminyi loinyadhanu degen ganu dildire galo mine alela ko, aluthi dhunijuŋw dilobani gi Fiiniigiya dina meaje ŋwamun ŋwa ko mine; gwina gwiro miina gwa Kariit, gwina gwathijadha januub a shemaal qarb. 13 A dina ma karun ga januub are micol, alarnu dhuŋun dhegen dhimiŋir, alalija carthuŋw alaŋ ŋau ganu alela Kariituŋw kuni. 14 A gwaji gwitiny a karun ula gina gipa, gina gan Uruukliiduun. 15 A dina muŋwapai felluuka, athana uthi ŋoma dana gwoma karuna ganu no, anabrico karuna ŋwudhiŋa. 16 Anela jaziira jeta kuni jina jan Kalaudi, kalo gina guthanana ŋoma dana romaije felluuka dhuŋun dhai dhina dhibur; 17 a dina mal alije, alapa ŋwar alŋwuguke felluuka; ŋinena dhenyilo dilidethe kamur ganu ina iro ŋidirigajo, aluleje ŋida galo ŋa felluuka, a minoŋ ji karun romaije. 18 A bigunu dina miji karunŋa kwuru gwai lagaje galo, alteye ŋida gi felluuka ganu; 19 a ma ŋwamun ro thiril anateye ŋida ŋa felluuka doi dai duri. 20 A dina mathi aŋin a ŋwudum aŋinu ŋwamun ŋwoinyadho no, a karun a kwuru je daguri gwipa gwuleny, anarnu anaŋa lati lamidhe no. 21 Abi dina mal je ŋwamun ŋwoinyadho, a Buulus direlaŋ keligeny ganu degen ŋwarnu, Liji lai, ada nyaŋa lirii lina lideŋinaijiny, nyaŋa lati lai gathani Kariituŋw no, nyaŋa lati laiumi ŋiya i ŋidi ŋai ka no. 22 A ŋinena nyi gwabiŋaijaje danya iŋir dugore; ŋinena kwiji gwati gwetipo gwina gwai dagalo ganu no, abi felluuka gwaka dogo. 23 Ŋinena dhunejiny malaak galo gwa Kalo gile ibige, gina giro Kalo giny, a gina gathinyi orthadha, 24 ŋwarnu, Buulus gwai, athaŋa dhenyo no; aram ŋa gwadhuna gi je ganu ja Ges̱ar; a aŋadhi, Kalo gimaŋa dhedha ŋediŋaije peth lina lidhanya lai. 25 A minoŋ, liji lai, iŋiriyul dugore; ŋinena uminyiny Kaloŋa, darnu dhuŋun dharo minoŋ gwiro ŋinena abiŋaijinyina. 26 Abi aram anaŋa laguthini gi jaziira jeta.
27 Abi dina ma ŋwamun ro gile ibige die‐a‐kworoŋo, athiji karun ludhi galo gi baẖr gwina gwan Adriya, a githo gile thirir a liji la felluuka arnu anaŋa limaje githo kimumu geta: 28 aluleje carthuŋw ŋau ganu di albuje kwiyaŋu alaŋa darnu ŋau ŋuthi gaama dhure; a dina malela gwitiny, aluleje carthuŋw ŋau ganu manaŋ albuje ŋimaro gaama die‐a‐thudhina. 29 A dina dhenyilo darnu laji lidethe kalo gina guthi nyolya, algatho carthuŋw jina jiro kworoŋo gidon, albupe di kalo ure. 30 A dina ma liji la felluuka bupe dabire gi felluuka, aluleje felluuka gwina gwitiny gi baẖr ganu ŋwujimi ŋai, gwiro ŋinena laro luleje carthuŋw kwereny gi felluuka, 31 a Buulus aici zabithŋaije ejigur yai nu, Ada liji ibila lati limaje gi felluuka ganu no, nyaŋa lati luthi ŋoma lagilaŋ no. 32 A ejigur urtineye ŋwar ŋwa felluuka ganu gwina gwitiny, alabrico ŋwide. 33 A dina ma kalo je githo dure, al Buulus othaije galo peth ŋwari leny, ŋwulaici, Ŋinenaŋina ŋwamun ŋwimaro die‐a‐kworoŋo ŋwina ŋwijanyaŋwai galo nyaje jamu, athanya uthi ŋida ŋeda no. 34 A minoŋ nyi gwa gwothaijaje galo danya eny; nya biriye aŋina yalo nono, ŋinena uru yetipo yati yawani gi lira alaŋ la kwiji gwetipo dagalo ganu no. 35 A dina muŋwabiŋi minoŋ, ŋwapai ⓐesh, ŋwabiŋaijo Kaloŋa gi je ganu degen peth, a dina muŋwurta ⓐesh ganu, ŋweny. 36 Aliŋir dugore peth, aleny ko. 37 Anaŋa peth lina lijo gi felluuka ganu liro miiyten sitta wa sabⓐiin. 38 A dina malpa, aloriyani felluuka ganu, algagitho ŋwona gi baẖr. 39 A dina ma kalo ure, athil liŋidhi kaloŋa gina gijina no, albaŋa dhiburtha dheta dhina dhuthi kimuma, dhina dhara dhani dhiŋa felluuka, ada limuthi ŋoma. 40 A dina malwala carthuŋw galo, allabrico baẖr ganu, alguda ŋwar galo ŋwa ŋidi ŋina ŋathi romaije felluuka, alalije kiraŋa alaŋ gina gijo kwereny karun, alela kimumu. 41 Abi dina malje kalo gina gigiriminina baẖr ram, a felluuka idethe kwiyaŋ; abi lira la felluuka mathiye galo kwiyaŋ didiny, abi kwiriny ka dhuŋun dhai dha ŋau ŋina ŋulilidhi ganu gwuleny. 42 A ejigur uthi dhuŋuna darnu larinya maẖaabiis, alarnu udubidi gweta degen gwupi giru, a gwabire. 43 Abi zabith ari gwagilaŋiye Buulusuŋw, ŋwulekajo gi dhuŋun dhina dhigetilo; ŋwuldhedha amr darnu ŋediŋa lina luthi ŋoma dipi giru algegithaje baẖr, almure kwiyaŋ kwereny. 44 A lina lidhainu, coŋ degen gwudhie gi jibur alaŋ, a coŋ degen je ŋidi alaŋ ŋa felluuka ŋina ŋimaka. A gi dhuŋun ibidha a ŋediŋa peth gilaŋ almure kimumu momaŋ.
Bɔɔlɔs ninḏi-ŋgwɔ etheele Rɔɔma mɔrkǝb-gi.
1 Nǝ kinaŋw mǝ ŋiɽaŋal oro ṯuunyu tɔtɔpɔt etheele nyiiŋǝ mɔrkǝb-gi Liiṯaaliya, nǝr inḏǝthǝ Bɔɔlɔs-ŋwɔsi misaajiin-gi kwɔthaathɔ ḏoobitha ṯǝni Yuulyuus, ṯǝthi jesh kwir Rɔɔmaani, kwanyjiccǝr yiriny yǝni, “Jesh kwǝthi Imbraaṯɔɔr.” 2 Nǝnyii dallɔ ki-mɔrkǝb-lɔ kǝzir wǝni Anḏraamiiṯ, kwɔgittathɔ etheele ki-muḏun kwɔnaanɔ ŋwɔthɔṯɔma kiyǝni ŋwɔthi muḏiiriiyyǝ kwǝthi Aasiiyya-ŋw. Nǝ Arasṯarkhus kwǝthi Mǝkḏuuniiyyǝ-ŋw naani nyii-ŋǝli kwɔnannɔ Ṯasaaluuniiki. 3 Mǝ ŋɔrpɔ-ŋgwa oro tǝ, nǝnyii ɔppathi Sayḏa. Nǝ Yuulyuus ǝthici Bɔɔlɔs-ŋwa ŋimiɽiyǝ-nǝ, mindaŋ nɔŋw duŋgwǝci etheele ethi iisa limethgen, mindaŋ ethi inḏǝthǝ kwomne kweere kwiiraca. 4 Nǝnyii ṯamthɔ kinaŋw ninyeele, nǝ kaka a kwɔɔmathi-nyji-gwɔ kɔrɔn-na, ninyeele lǝɽinyinǝ jǝziiŋǝ-gi kwǝthi Gɔbrɔs-ŋwɔ. 5 Nǝnyii uɽǝthǝ bahara-na kǝzir wǝni Kiiliikiiyyǝ, nǝ Bamfiiliiyyǝ, nǝnyii ɔppatha Miira kwɔnaanɔ Liikiiyyǝ. 6 Nǝ ḏoobiṯ kaṯṯasi mɔrkǝbǝ kwette kinaŋw kwinḏi Iskanḏǝriiyyǝ-ŋgi, kwinḏi etheele Iyṯaaliya, mindaŋ nɔŋgwɔ allasi nyuŋwsi-lǝ 7 Ninyeele ŋaaw-la mammak ŋwaamin ŋwittǝzir libii ṯurvǝ biɽǝ-biɽeṯ, mindaŋ nǝnyii ɔppatha kimaara ki-mǝḏiinǝ kwǝni Kaniiḏus. Nǝnyji kɔrɔn ere duŋgwǝci mac ethi dɔŋgwatha-lɔ kwokwony ǝzir-yi wiilathiny-gwɔ, mindaŋ ninyeele lǝɽinyinǝ ṯuɽumǝ-thi ṯǝthi jǝziirǝ kwǝthi Kiriiṯ-ŋwɔ, lidaarica mǝḏiinǝ kwǝni Salmuunǝ. 8 Nǝnyii daari nḏɔṯɔm-li linḏa ṯurvǝ tɔppa biɽe-biɽeṯ mindaŋ nǝnyii ɔppatha kǝzir wǝni “Mawaani Kwisaaw” kwɔnaanica mǝḏiinǝ keṯṯok kwǝni Lisaa-iiyya.
9 Nǝnyii naani ŋwɔɔmɔri ŋwuuru kinanaŋw, mindaŋ nǝ ŋiɽaŋal oro khaṯar ethi aari isṯimir safar-gi, kaka mǝgwɔ laamin ṯamthɔ lǝni arminḏaan. Mindaŋ nǝsi Bɔɔlɔs icci ŋejmethi nɔŋwsǝccǝŋw, 10 “Lɔr laalɔ, nyii ŋgwɔ kwɔmeese safara kwǝri kwɔmoro khaṯar kɔnɔŋw tuk, nǝ kiirannalɔ kwinḏi ethi anḏi kwɔppa kwǝthi bɔḏaa@a, mɔrkǝb nǝ nyiiŋǝ tok ǝri kiirasi ŋimiitha-lɔ.” 11 Laakin nǝ ḏoobiṯ ǝmmini ŋiɽaŋali ŋandisasi kapṯin-ŋǝ kwɔr-gi kwǝthi mɔrkǝbǝ, nɔŋwseere kettice yǝy ŋa ŋandisasi Bɔɔlɔs mac. 12 Na miina ere ɔvthɔnni mac ethi-ŋwɔ nanni kinaŋw koo-ŋi; minḏaŋ nǝ luuru ǝmmini etheele bahar-gina mindaŋ aŋgiroro mǝmkin ethi ɔppathi Fiiniks mindaŋ ǝŋgir naani kinanaŋw koo-gi. Nǝ Fiiniks oro miinǝ kwǝthi Kiriiṯ-ŋwɔ kwɔnaanɔ jǝnuub gharbi, nǝ shamaal gharbi tok.
Kɔrɔn kɔppa ki-bahar-na.
13 Nǝ kɔrɔn aari ibṯǝḏi ethi ɔva jǝnuub-ŋgi kinḏǝlɔ mammak, mindaŋ nǝ lɔr aarɔŋw nyiiŋǝ limǝ kaṯṯasi karatha kǝri, mindaŋ nǝr alla marfa@iinǝ kithaay, e-ta nǝrmǝ iiḏǝthǝ kithaay nereele, linḏi nḏɔṯɔm-li lǝthi Kiriiṯ-ŋwɔ. 14 Laakin nǝ kɔrɔn ɔvanna-ṯǝ kinaŋw-lɔ ṯogdo-togdo kɔppa kǝni shamaal shergi, nɔŋw ɔppɔthina ŋɔmmaŋi-ŋɔmmaŋi jǝziirǝ-ŋgi. 15 Nɔŋw opɔppe mɔrkǝbǝ, nǝ kaka niti nɔrɔr-gwɔ mǝmkin mac ethi mɔrkǝb kwɔɔmathɔ kɔrɔn-na, nǝnyii aalaci kɔrɔni rii ethiili. 16 Nǝnyii ǝɽinyini kwokwo kinaŋw mǝnyiila nḏɔṯɔm-li lǝthi jǝziirǝ kwette kwokwɔɽony kwɔnaanathi jǝnuub-ŋgi kwǝni Kalɔɔḏǝ. Nǝnyii kaṯṯasi ṯurvǝ ṯokwo kinanaŋw, laakin nǝnyǝthi ŋɔma ethi kilǝthi timɔrkǝbǝ tokwɔɽony. 17 Mindaŋ mǝr allasi ki-mɔrkǝb-nǝ nǝr ippǝsi mɔrkǝbǝ ŋwar naana. Nǝr ṯeenye ethi mɔrkǝb ove ramla rǝṯiila ŋwɔthɔṯɔm-ŋi ŋwɔthi Liibiiyǝ-ŋwɔ, mindaŋ nǝr dsappasi yirethi-lɔ yǝṯi iili mɔrkǝbǝ, mindaŋ nǝr duŋgwǝci ethi kɔrɔn iili wɔɽeny. 18 Nǝtǝ kɔrɔn kɔppak aari isṯimir ethi ɔppa-lɔ, mindaŋ mǝ ŋɔrpɔ-ŋgwa oro, nǝraari ibṯǝḏi ethi kagiṯṯɔ bɔḏaa@ kwokwo ŋaaw-na, 19 nǝ ki-laamin lithaathɔ, nǝr kagiṯṯɔ kwomne kwokwo kwǝthi mɔrkǝb ki-bahar-na. 20 Nǝnyii naani ŋwaamin ŋwuuru liti liisa aaŋwɔna wala rɔɔrɔm mac, nǝtǝ kɔrɔn kɔppa aari isṯimir ethi ɔppa-lɔ tig-tig. Mindaŋ ninyeere kittatha kwokwony mac ethaarɔŋw nyiiŋǝ linaani limiithɔ.
21 Mǝ lɔr nɔani ŋwaamin ŋwittǝzir yaaŋwɔ-yi, mindaŋ nǝ Bɔɔlɔs diiɽi nɔŋwsǝccǝŋw, “Lɔr laalɔ, ŋɔvthanna ǝŋgir-nyii niŋnaca mindaŋ ǝŋgireere diiiɽǝ mɔrkǝb-gi min Kiriiṯ mac; mindaŋ ǝŋgireere ṯuusi, wala ethi kiirasi kwomne-lɔ kweere tok mac. 22 Laakin kire-kirem-ŋgwɔ tǝ, ŋǝsi tuurǝccǝlɔ etheere ṯeenye mac! Kwiti kweere daŋgal-na mac kwɔgiirasi ŋimiitha-lɔ ŋuuŋun, mɔrkǝb kwir-ṯa dak kwinḏi ethi kiirannalɔ. 23 Kaka ninḏi-gwɔ meleka naaniny-gwɔ kilgin kilkǝlu, kwǝthi Allah wiinyi wǝṯi-nyii kwogwɔccelɔ, 24 nɔŋwɔccǝ nyuŋwɔ-ŋw, ‘Ǝṯi ṯiinya mac Bɔɔlɔs! Laazim a rilli kiyǝnǝ yǝthi Imbraaṯɔɔr. Allah wɔmǝŋǝ inḏǝthǝ ŋimiitha ŋǝthi kila tatap laariŋa-li Saafirɔ’. 25 Ŋwɔṯaŋw lɔr laalɔ ǝṯi ṯiinya mac! Kaka nallathiny-gwɔ Allah ṯɔgwori naana, ethi ŋiɽaŋal ǝrrini ŋa tatap ŋir-ga ŋandicar-nyji. 26 Laakin a kwǝr ele rac nḏɔṯɔma kǝni lǝthi jǝziirǝ kwette.”
27 Mǝ kulŋǝ kir wrii-kwaɽiŋan oro-tǝ, nǝnyji kɔrɔn kɔppa ṯiŋaṯṯa mɔrkǝb-gi ki-ŋwɔthɔṯṯɔm ŋwɔthi bahar kwǝni Bahar Al-abiyaḏ Almɔṯɔwosiṯ, mindaŋ mǝ kulŋǝ-nǝ oro, nǝ lɔr lǝṯiili mɔrkǝbǝ aarɔŋw, a kwɔmǝri accasi wurǝyuŋi wɔnḏɔ keṯṯok. 28 Mǝr ɔɽasi lar mǝr-li ṯǝcci ŋaaw, nǝrsi kaṯṯasi ŋɔɔlɔna ŋir yaaga ruɽi-nyirlil, nǝ kwaathan kwokwok nǝrsi-ṯǝ ǝrriŋw kwokwony mindaŋ nǝrsi kaṯṯasi yaaga ruɽi-kwaɽiŋan-la wrii. 29 Nǝr ṯeenye ethi mɔrkǝb erme ŋwiiɽiya ŋweere, mindaŋ nǝr ɔɽasi limǝrfǝ@iinǝ kwaɽiŋan mɔrkǝbǝ yuṯṯuyǝ-nǝ mindaŋ nǝr naŋni beṯ-beṯṯen ethi ǝzir sɔɔɽi fittak. 30 E-ta nǝ lɔr lǝṯi iili mɔrkǝbǝ naŋni ethi avri ŋejmeth-ŋi; mindaŋ nǝr ɔɽasi timɔrkǝbǝ tokwɔɽony ŋaaw-na, nǝr ruusi rogɽo reeŋen kaka linḏi ethi ɔɽasi limǝrfa@iinǝ mɔrkǝbǝ kinda. 31 Laakin nǝ Bɔɔlɔs ǝccǝ ḏoobitha-ŋwɔsi jesh-giŋw, “Mǝ lɔr lǝthi mɔrkǝb ere naani kɔnɔŋw ki-mɔrkǝb-lǝ mac, ere kittatha ethi kilaaw kwokwony mac.” 32 E-ta nǝ jesh undu ŋwar kithaay ŋwɔkǝkkǝr-ŋi timɔrkǝbǝ tokwɔɽony, mindaŋ nǝr duŋgwǝci nɔŋw iidǝthǝ ŋaaw-na.
33 Na mǝ ǝzir aadithi ethi avralɔ, nǝsi Bɔɔlɔs tuurǝccǝlɔ tatap ethi yee kwomne kweere, nɔŋwsǝccǝŋw, “Ŋaaŋa limǝthi ŋwaamin wrii-kwaɽiŋan ŋwakkiŋa-ŋi kizǝn, nǝ ki-ŋwɔɔmɔr-la ŋwɔ tatap, neere yee kwomne kweere mac. 34 Ŋwɔṯaŋw ŋǝsi tuurǝccǝlɔ ethi yee ethneya wokwo ethi firllasi ŋaaŋwɔsila; kaka niti ninḏi-gwɔ ǝwɽu weere wǝthi ŋwɔɽa ŋwaalɔ ethi kiirannalɔ mac.” 35 Mɔŋw andasi ŋiɽaŋali ŋɔ tǝ, nɔŋw dimmi rǝghiivǝ nɔŋw-ri ǝccǝ Allah shukran kiyǝnǝ yeeŋen tatap, mindaŋ nɔŋwsi undǝnǝ nɔŋwaari ibṯǝḏi ethisi yee. 36 Ŋwɔṯaŋw nǝr bonye tatap, mindaŋ nǝr yee ethneya wokwo rogɽo-ri reeŋen. 37 Nǝ nyiiŋǝ linaanɔ ki-mɔrkǝb-nǝ ninyoro tatap ruɽi-wrii nǝ ruɽi-ṯoɽol-la wrii-nyirlil. 38 Mǝr ethne tatap mindaŋ mǝr bee tǝ, nǝr ɔṯi gemeh-ya tatap nǝr kagiṯṯɔ ki-bahar-nǝ ethi-mǝ mɔrkǝb ǝwri.
Mɔrkǝb mɔŋgwɔ kee ki-bahar-na.
39 Mǝ ǝzir sɔɔɽi-tǝ, nǝ lɔr lǝṯiili mɔrkǝbǝ ere elŋe nḏɔṯɔma mac, laakin nǝr ǝthici ǝzir yǝy wette wǝthi ŋaaw ŋǝnḏǝthi wurǝyu-yǝnǝ, mindaŋ nǝr kittatha ǝŋgir oro mǝmkin ethiili mɔrkǝbǝ kinǝŋgwu-ŋgi. 40 Nǝr undu limǝrfǝ@iinǝ kithaay nǝr irdǝthǝ bahar-gina, nǝ ki-lɔɔmɔr-la ṯǝ kila, nǝr kǝdu ŋwar ŋwuuɽi naana ŋwɔṯir-ŋi iili mɔrkǝbǝ, e-ta nǝr allasi kirethi-la ethi kɔrɔn iili mɔrkǝbǝ, e-ta nǝr iilatha nḏɔṯɔma naana. 41 Laakin nǝ mɔrkǝb erme luuthǝ lǝthi ramla ŋaaw-na, mindaŋ nɔŋgwɔ dirnaṯṯi kidir, nɔŋweere ǝthi ŋɔma ethi dɔŋgwatha-lɔ mac, laakin ŋgwa kwir yuṯṯu tǝ, nǝ ŋaaw ŋilakkathina kii nǝr fǝthǝlɔ faṯ-faṯ.
42 Nǝ jesh kette araaya ethi ɽeenye mahbuusa tatap, mindaŋ etheere ippi kweere kiiruwǝ ethisi arṯithalɔ mac; 43 laakin kaka naŋnagwɔ ḏoobiṯ ethi kilǝthi Bɔɔlɔs-ŋwɔ, nɔŋwsi ṯiinyini ethiseere ǝrri ŋɔ mac. Nǝ ki-lɔɔbi lǝthi ŋiɽaŋal ŋɔ, nɔŋwsi ǝllici waamira tatap kila lǝthi ŋɔma ethi ippi kiiruwǝ ker-kerreny etheele nḏɔṯɔma kǝni; 44 mindaŋ ethisi-mǝ kwaathitha lithaathɔ lǝllithi ki-yuvɽur-lǝ ya kwomne-la kwǝthi mɔrkǝb ŋgwa kwɔmǝ kee. E-ta nǝṯǝ ṯǝrṯiib oro kɔthɔ ṯimǝny-thi ɔppathi tatap nḏɔṯɔma kǝni liglathɔ.