إدانة الآخرين
(لوقا 6‏:37‏-38‏،لوقا 41‏-42)
1 «لا تَدينوا لِئلاّ تُدانوا. 2 فكما تَدينونَ تُدانونَ، وبِما تكيلونَ يُكالُ لكُم. 3 لماذا تَنظُرُ إلى القَشّةِ في عَينِ أخيكَ، ولا تُبالي بالخَشَبَةِ في عَينِكَ؟ 4 بلْ كيفَ تقولُ لأخيكَ: دَعْني أُخرجِ القَشّةَ مِنْ عَينِكَ، وها هيَ الخَشبَةُ في عينِكَ أنتَ؟ 5 يا مُرائيّ، أخْرجِ الخشَبَةَ مِنْ عَينِك أوّلاً، حتى تُبصِرَ جيّدًا فَتُخرِجَ القَشّةَ مِنْ عَينِ أخيكَ.
6 لا تُعطوا الكِلابَ ما هوَ مُقَدّسٌ، ولا تَرموا دُرَرَكُم إلى الخنازيرِ، لِئلاّ تَدوسَها بأَرجُلِها وتلتَفِتَ إلَيكُم فتُمزّقَكُم.
أطلبوا تجدوا
(لوقا 11‏:9‏-13)
7 «إسألُوا تُعطَوا، إطلُبوا تَجِدوا، دُقّوا البابَ يُفتحْ لكُم. 8 فمَن يَسألْ يَنَلْ، ومَنْ يَطلُبْ يَجِدْ، ومَنْ يَدُقّ البابَ يُفتَحْ لَه. 9 مَنْ مِنكُم إذا سألَهُ اَبنُهُ رَغيفًا أعطاهُ حَجَرًا، 10 أو سَألَهُ سَمَكةً أعطاهُ حَيّةً؟ 11 فإذا كُنتُم أنتُمُ الأشرارَ تَعرِفونَ كيفَ تُحسِنونَ العَطاءَ لأَبنائِكُم، فكَمْ يُحسِنُ أبوكُمُ السّماويّ العَطاءَ للّذينَ يَسألونَهُ؟
12 عامِلوا الآخَرينَ مِثلَما تُريدونَ أنْ يُعامِلوكُم. هذِهِ هيَ خُلاصةُ الشّريعةِ وتَعاليمِ الأنبياءِ.
الباب الضيّق
(لوقا 13‏:24)
13 «أُدْخُلوا مِنَ البابِ الضيّقِ. فما أوسَعَ البابَ وأسهلَ الطّريقَ المؤدّيةَ إلى الهلاكِ، وما أكثرَ الّذينَ يسلُكونَها. 14 لكِنْ ما أضيقَ البابَ وأصعبَ الطّريقَ المؤدّيةَ إلى الحياةِ، وما أقلّ الّذينَ يَهتدونَ إلَيها.
الشجرة وثمرها
(لوقا 6‏:43‏-44)
15 «إيّاكُم والأنبياءَ الكَذّابينَ، يَجيئونَكُم بثِيابِ الحُملانِ وهُم في باطِنِهِم ذِئابٌ خاطِفةٌ. 16 مِنْ ثِمارِهِم تعرِفونَهُم. أيُثمِرُ الشّوكُ عِنَبًا، أمِ العُلّيقُ تِينًا؟ 17 كُلّ شَجرَةٍ جيّدةٍ تحمِلُ ثَمرًا جيّدًا، وكُلّ شَجَرةٍ رَديئةٍ تحمِلُ ثَمرًا رَديئًا. 18 فما مِنْ شَجرَةٍ جيّدةٍ تَحمِلُ ثَمرًا رَديئًا، وما من شَجرَةٍ رَديئةٍ تَحمِلُ ثَمرًا جيّدًا. 19 كُلّ شَجرَةٍ لا تَحمِلُ ثَمرًا جيّدًا تُقطَعُ وتُرمَى في النّارِ. 20 فمِنْ ثِمارِهِم تَعرِفونَهُم.
القول والعمل
(لوقا 13‏:25‏-27)
21 «ما كُل مَنْ يقولُ لي: يا ربّ، يا ربّ! يدخُلُ مَلكوتَ السّماواتِ، بل مَنْ يَعملُ بمشيئةِ أبي الّذي في السّماواتِ. 22 سيَقولُ لي كثيرٌ مِنَ النّاسِ في يومِ الحِسابِ: يا ربّ، يا ربّ، أما باَسمِكَ نَطَقْنا بالنّبوءاتِ؟ وباَسمِكَ طَرَدْنا الشّياطينَ؟ وباَسمِكَ عَمِلنا العجائبَ الكثيرةَ؟ 23 فأقولُ لهُم: ما عَرَفتُكُم مرّةً. اَبتَعِدوا عنّي يا أشرارُ!
مثل البيتين
(لوقا 6‏:47‏-49)
24 «فمَنْ سمِعَ كلامي هذا وعمِلَ بِه يكونُ مِثْلَ رَجُلٍ عاقِلٍ بَنى بَيتَهُ على الصّخْرِ. 25 فنزَلَ المَطَرُ وفاضتِ السّيولُ وهَبّتِ الرِياحُ على ذلِكَ البَيتِ فما سقَطَ، لأنّ أساسَهُ على الصّخرِ 26 ومَنْ سَمِعَ كلامي هذا وما عمِلَ بِه يكونُ مِثلَ رَجلٍ غَبيّ بنَى بَيتَهُ على الرّملِ. 27 فنَزَلَ المطَرُ وفاضَتِ السّيولُ وهَبّتِ الرّياحُ على ذلِكَ البَيتِ فسَقَطَ، وكانَ سُقوطُهُ عَظيمًا».
28 ولمّا أتمّ يَسوعُ هذا الكلامَ، تَعَجّبتِ الجُموعُ مِنْ تَعليمِه، 29 لأنّهُ كانَ يُعَلّمُهُم مِثلَ مَنْ لَه سُلطانٌ، لا مِثلَ مُعلّمي الشّريعةِ.
Ŋen ŋəd̶akəmia led̶a lwomən
(Luka 6:37-38, Luka 41-42)
1 “Ñerṯe ñagakəmia led̶a, na ñagaber ñagid̶i ñakəməni. 2 Ñagid̶i ñakəməni ŋenŋa iŋi ñagakəmiaya led̶a, na ñagid̶i ñaneini laŋge likilinu ŋen ŋarno ñagikiliaya laŋge. 3 Ŋen ŋanṯau agəseicia lelia isi yoralo, na agaber agəseicia lwad̶ia isi elaɽəŋa? 4 Na ŋen ŋanṯau agəlwaɽəṯia oralo ṯa, ‘Ŋgiṯəñi eŋamaṯe lelia isi elaɽəŋa,’ na lwad̶ia lafo isi elaɽəŋa? 5 Ya ed̶a ŋəŋgi agerṯo ŋen ŋəɽijan! Meinu lwad̶ia isi elaɽəŋa ananoŋ, na agid̶i ŋəseid̶i ŋopia ṯa ŋəmiñeici oralo lelia isi ilëɽəŋu.
6 “Ñerṯe ñagənaica ñina ŋen ŋətəɽe, na ñerṯe ñagëuwəṯa ŋwandra iŋi ŋwaiña iliano ŋəbërnia lulu lṯrua nëiñua, ŋen ŋanṯa lënəŋulu alerṯe ɽrəldad̶aṯa alo na alerṯe ɽred̶ialo ṯa aləndəse.
Eɽəd̶r na ñagid̶i ñafid̶i
(Luka 11:9-13)
7 “Eɽəd̶r waŋge, na ñagid̶i ñaneini, pwaiñr waŋge na ñagid̶i ñafid̶i, pur ëuwər na yid̶i aindəgagid̶ənṯi. 8 Ŋen ŋanṯa ed̶a gənəŋ igi gəbekeɽəd̶ia waŋge gid̶i aŋəneini, na gënəŋu igi gəabapwaiña waŋge gid̶i aŋəfid̶i na gënəŋu igi gəpwa ëuwər yid̶i aimagagid̶ənṯi. 9 Ǝsëgi eñaŋ gəɽo bapa ndə id̶ia gəmeɽəd̶ia aicəba orn eṯen aŋəmanaice lwandra? 10 Walla ndə id̶ia gəmeɽəd̶ia ome oro eṯen aŋəmanaice rəmwa reicia ŋəsia? 11 Ndə ñaŋ ñəŋgi ñageicia ñagələŋeṯo ñagənanaica ñere eñalo laŋge ləŋəra. Eṯalo igi gəfo elo gaməñaṯənde gid̶i aŋənaice led̶a laŋge ləŋəra lënəŋulu ildi ləmekeɽəd̶ia.
12 “Iṯr led̶a ŋen pred̶ garno ŋen ñagwonaṯa ṯa led̶a landiṯia. Fəŋen iŋi ŋ-Alganun yi-Musa na d̶ërrəŋaid̶ia d̶alanəbiya.
Ŋen ŋëuwər yimud̶wano yed̶əməṯia
(Luka 13:24)
13 “Ënṯr igëuwər isi yimud̶wano, ŋen ŋanṯa ëuwər yabərano isi yebəṯa id̶əməndëd̶ənia, na led̶a lwaiña ləbərlda ed̶ad̶ id̶ei ŋen ŋanṯa d̶obaŋəno. 14 Orn ŋen ŋëuwər yeta yimud̶wano isi yebəṯa ed̶əməṯia na led̶a ildi ləfid̶ia lətëfr ŋen ŋanṯa d̶ad̶ d̶abɽwaŋəno.
Ŋen ŋuɽi na ləd̶ia əllëɽəŋu
(Luka 6:43-44)
15 “Rəmojəd̶r eganəbiya isi eŋəɽəwen yid̶i aiyəndeṯa nano yarno alkəraiñ isi yeicoiña, yëɽənu erna nano yarno yaŋala. 16 Ñagid̶i ñalləŋeṯe iləd̶ia elden, ŋen ŋanṯa led̶a laber ləmama ŋəbəd̶a eŋoɽe, na laber ləmama ŋətəmwa eŋorrəŋwa. 17 Nṯia nuɽi pred̶ nəŋəra naləŋa ləd̶ia ləŋəra, na nuɽi pred̶ neicia naləŋa ləd̶ia leicia. 18 Uɽi gəŋəra gaber gəɽwad̶aṯa gələŋa ləd̶ia leicia, na uɽi geicia gaber gəɽwad̶aṯa gələŋa ləd̶ia ləŋəra. 19 Nuɽi pred̶ ini nəber nələŋa ləd̶ia ləŋəra nid̶i anərid̶əni na nid̶i anəwujəni isia. 20 Nṯia ñagid̶i ñalləŋeṯe iləd̶ia elden.
Ŋen na ŋəmëɽria
(Luka 13:25-27)
21 “Led̶a pred̶ ildi ləñəɽwatiṯia ṯa, ‘Ya Eləŋ, ya Eləŋ,’ gerṯe lënəŋulu pred̶ lid̶i alënṯi eŋələŋe ŋelo, orn ed̶a gid̶i aŋënṯi igi gəbəd̶ia ŋen ŋə-Bapa gəlëɽəñi igi gəfo elo. 22 Na iliga lakəl led̶a lwaiña lid̶i ṯaliñeiṯi ṯa, ‘Ya Eləŋ, ya Eləŋ! Gerṯe ñagaɽwato irəŋga gəlaɽəŋa, na gerṯe ñagəmiñu nusila neicia led̶a nano irəŋga gəlaɽəŋa, na gerṯe ñagid̶u aŋwara ywaiña irəŋga gəlaɽəŋa?’ 23 Orn igid̶i illwaɽəṯi ṯa, ‘Egero egəndaləŋeṯa kwai kwai. Ŋgaṯəñr nano ya led̶a ñəŋgi ñagəgera ŋen’.
Ŋen ŋid̶una eɽijan
(Luka 6:47-49)
24 “Ed̶a gənəŋ igi gənna ŋen iŋi ŋəlëɽəñi na ṯaŋid̶u, gënəŋu garno ed̶a igi gələŋeṯo ŋen nəsi gwad̶o eɽa nəŋwandr. 25 Na rəmwa ndrəd̶əne na ŋawa nəŋobəd̶e ed̶əbarlda nəŋabwaicalo na d̶əbera d̶ura, ldəbuɽi eɽa gakəl, orn eɽa nəŋerṯe gəbəɽia, ŋen ŋanṯa ad̶una yafo naməca. 26 Orn ed̶a gənəŋ igi gənna ŋen iŋi ŋəlëɽəñi na gəber gəbəd̶ia gënəŋu garno ed̶a igi gəɽo iɽəṯiano igi gwad̶o eɽa gəlëɽəŋu nëbia. 27 Na rəmwa ndrəd̶əne na ŋawa nəŋobəd̶e ed̶əbarlda nəŋabwaicalo na d̶əbera ṯad̶uru, ldəbuɽi eɽa. Na eɽa nəŋiɽi taltal nəŋəməndëd̶əni d̶əge.” 28 Ndə Yesu gabəɽenḏeṯo ŋen iŋi, led̶a lwaiña ldirəwano kaiñ ŋen ŋanṯa d̶ërrəŋaid̶ia d̶əlëɽəŋu. 29 Ŋen ŋanṯa gënəŋu gërrəŋaicəlo ŋen garno ed̶a gerṯo ŋələŋe, na gerṯe garno led̶a ildi ləbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun.