مثل وليمة الملك
(لوقا 14‏:15‏-24)
1 وعادَ يَسوعُ إلى مُخاطَبَةِ الجُموعِ بالأمثالِ، فقالَ: 2 «يُشبِهُ مَلكوتُ السّماواتِ مَلِكًا أقامَ وليمَةً في عُرسِ اَبنِه. 3 فأرسَلَ خدَمَهُ يَستَدْعي المَدعُوّينَ إلى الوَليمَةِ، فرَفَضوا أنْ يَجيئوا. 4 فأرسَلَ خدَمًا آخرينَ ليقولوا للمَدعُوّينَ: أعدَدْتُ وليمَتي وذَبَحتُ أبقاري وعُجولي المُسمّنةَ وهيّأتُ كُلّ شيءٍ، فتعالَوْا إلى العُرسِ! 5 ولكنّهُم تهاوَنُوا، فمِنهُم مَنْ خرَجَ إلى حقلِهِ، ومِنهُم مَنْ ذهَبَ إلى تِجارَتِهِ، 6 والآخرونَ أمسكوا خَدَمَهُ وشَتَموهُم وقَتَلوهُم. 7 فغَضِبَ الملِكُ وأرسَلَ جُنودَهُ، فأهلَكَ هؤلاءِ القَتَلةَ وأحرَقَ مَدينَتَهُم. 8 ثمّ قالَ لخَدَمِهِ: الوَليمةُ مُهيّأةٌ ولكنّ المَدعُوّينَ غَيرُ مُستحقّينَ، 9 فاَخرُجوا إلى مَفارقِ الطّرُقِ واَدعُوا إلى الوَليمَةِ كُلّ مَنْ تَجِدونَهُ. 10 فخرَجَ الخَدَمُ إلى الشّوارعِ وجَمَعوا مَنْ وجَدوا مِنْ أشرارٍ وصالِحينَ، فاَمتلأتْ قاعَةُ العُرسِ بالمدعُوّينَ.
11 فلمّا دخَلَ المَلِكُ ليَرى المدعوّينَ، وجَدَ رجُلاً لا يَلبَسُ ثِيابَ العُرسِ. فقالَ لَه: 12 كيفَ دَخَلتَ إلى هُنا، يا صَديقي، وأنتَ لا تلبَسُ ثِيابَ العُرسِ؟ فسكَتَ الرّجُلُ. 13 فقالَ المَلِكُ للخَدَمِ: اَربُطوا يَدَيهِ ورِجلَيهِ واَطرَحوهُ خارِجًا في الظّلامِ فهُناكَ البُكاءُ وصَريفُ الأسنانِ. 14 لأنّ المدَعُوّينَ كَثيرونَ، وأمّا المُختارونَ فَقليلونَ».
دفع الجزية إلى القيصر
(مرقس 12‏:13‏-17، لوقا 20‏:20‏-26)
15 وذهَبَ الفَرّيسيّونَ وتَشاوَروا كيفَ يُمسِكونَ يَسوعَ بِكلِمَةٍ. 16 فأرسلوا إلَيهِ بَعضَ تلاميذِهِم وبَعضَ الهيرودُسيّينَ يَقولونَ لَه: «يا مُعَلّمُ، نَعرِفُ أنّكَ صادقٌ، تُعلّمُ بِالحَقّ طَريقَ اللهِ، ولا تُبالي بأحدٍ، لأنّكَ لا تُراعي مَقامَ النّاسِ. 17 فقُلْ لنا: ما رأيُكَ؟ أيَحِلّ لنا أنْ نَدفَعَ الجِزْيَةَ إلى القَيصَرِ أم لا؟»
18 فعرَفَ يَسوعُ مَكرَهُم، فقالَ لهُم: «يا مُراؤونَ! لِماذا تُحاوِلونَ أنْ تُحْرِجوني؟ 19 أرُوني نَقدَ الجِزْيةِ!» فناولوهُ دينارًا. 20 فقالَ لهُم: «لِمَن هذِهِ الصّورَةُ وهذا الاسمُ؟» 21 قالوا: «لِلقَيصَرِ!» فقالَ لهُم: «اَدفَعوا، إذًا، إلى القَيصَرِ ما لِلقَيصَرِ، وإلى اللهِ ما للهِ!» 22 فتَعَجّبوا مِمّا سَمِعوهُ، وتَركوهُ ومَضَوْا.
قيامة الأموات
(مرقس 12‏:18‏-27، لوقا 20‏:27‏-40)
23 وفي ذلِكَ اليومِ جاءَ إلى يَسوعَ بَعضُ الصدّوقيّينَ، وهُمُ الّذينَ يُنكِرونَ القِيامَةَ، وسألوهُ: 24 «يا مُعلّمُ، قالَ موسى: إنْ ماتَ رجُلٌ لا ولَدَ لَه، فَلْيَتَزوّجْ أخوهُ اَمرأتَهُ ليُقيمَ نَسلاً لأخيهِ. 25 وكانَ عِندَنا سبعةُ إخوةٍ، فتَزوّجَ الأوّلُ وماتَ مِنْ غَيرِ نَسلٍ، فتَرَكَ اَمرأتَهُ لأخيهِ. 26 ومِثلُهُ الثّاني والثّالِثُ حتّى السّابِعُ. 27 ثُمّ ماتَتِ المرأةُ مِنْ بَعدِهِم جميعًا. 28 فلأيّ واحدٍ مِنهُم تكونُ زوجةً في القيامةِ؟ لأنّها كانَت لَهُم جميعًا».
29 فأجابَهُم يَسوعُ: «أنتُم في ضَلالٍ، لأنّكُم تَجهَلونَ الكُتُبَ المُقَدّسةَ وقُدرَةَ اللهِ. 30 ففي القِيامَةِ لا يَتَزاوَجونَ، بلْ يكونونَ مِثلَ مَلائِكَةٍ في السّماءِ. 31 وأمّا قيامَةُ الأمواتِ، أفَما قَرَأتُم ما قالَ اللهُ لكُم: 32 أنا إلهُ إبراهيمَ، وإلهُ إسحقَ، وإلهُ يعقوبَ؟ وما كانَ اللهُ إلهَ أمواتٍ، بل إلهُ أحياءٍ».
33 وسَمِعَ الجُموعُ هذا الكلامَ، فتَعَجّبوا مِنْ تَعليمِهِ.
الوصية العظمى
(مرقس 12‏:28‏-34، لوقا 10‏:25‏-28)
34 وعَلِمَ الفَرّيسيّونَ أنّ يَسوعَ أسكَتَ الصَدّوقيّينَ، فاَجتمعوا معًا. 35 فسألَهُ واحِدٌ مِنهُم، وهوَ مِنْ عُلماءِ الشّريعةِ، ليُحرِجَهُ: 36 «يا مُعَلّمُ، ما هي أعظمُ وصِيّةٍ في الشّريعةِ؟»
Hebrews-10-24
37 فأجابَهُ يَسوعُ: «أحِبّ الرّبّ إلهَكَ بِكُلّ قَلبِكَ، وبِكُلّ نفسِكَ، وبكُلّ عَقلِكَ. 38 هذِهِ هيَ الوصِيّةُ الأولى والعُظمى. 39 والوصِيّةُ الثّانِيةُ مِثْلُها: أحِبّ قَريبَكَ مِثلَما تُحبّ نفسَكَ. 40 على هاتينِ الوصِيّتَينِ تَقومُ الشّريعةُ كُلّها وتَعاليمُ الأنبياءِ».
المسيح وداود
(مرقس 12‏:35‏-37، لوقا 20‏:41‏-44)
41 وبَينَما الفَرّيسيّونَ مُجتمِعونَ سألَهُم يَسوعُ: 42 «ما قولُكُم في المَسيحِ؟ اَبنُ مَنْ هوَ؟» قالوا لَه: «اَبنُ داودَ!» 43 قالَ لهُم: «إذًا، كيفَ يَدعوهُ داودُ رَبّا، وهوَ يَقولُ بِوَحْيٍ مِنَ الرّوحِ: 44 قالَ الرّبّ لِرَبّي: اَجلِسْ عَنْ يَميني حتّى أجعَلَ أعداءَكَ تَحتَ قَدَمَيْكَ. 45 فإذا كانَ داودُ يَدعو المَسيحَ رَبّا، فكَيفَ يكونُ المَسيحُ اَبنَهُ؟»
46 فما قدِرَ أحدٌ أن يُجيبَهُ بكَلِمَةٍ، ولا تجرّأَ أحدٌ مِنْ ذلِكَ اليومِ أنْ يَسألَهُ عَنْ شَيءٍ.
Ŋen ŋəwujənu ŋəd̶əsa d̶əd̶əma
(Luka 14:15-24)
1 Na Yesu nəŋəlwaɽəṯi led̶a təŋ ŋenŋa ŋəwujənu nəŋaṯa, 2 “Ŋen ŋəŋələŋe ŋelo ŋarno ŋen ŋeləŋ gənəŋ gid̶u d̶əsa d̶oɽra ŋen ŋanṯa id̶ia gəlëɽəŋu gamaṯa wasen eɽa. 3 Na eləŋ nəŋəd̶waṯe ləbai ṯa aləlwaɽəṯi led̶a ildi lundəd̶ənu ṯa alela, orn led̶a ldəned̶e leṯo. 4 Na eləŋ nəŋəd̶waṯe ləbai təŋ nəŋaṯa, ‘Mbər ñalwaɽəṯi led̶a ildi lundəd̶ənu ṯa, Seicr, egaṯoɽaṯo d̶əsa d̶əge. Ñənḏəri na d̶wala d̶əd̶əwo d̶aɽiñənu na laŋge pred̶ laṯuɽeinu. Elar ñase!’ 5 Orn led̶a ldəd̶aməce eləŋ eŋen ldabəṯa alo yerto. Ed̶a gənəŋ gabəɽo igii na gənəŋ gabəɽo eḏokan d̶əlëɽəŋu. 6 Na led̶a ildi ləṯënu ldëndi ləbai ldəlnaice ŋen ŋubwa ŋeicia ldələɽiñe. 7 Ndə eləŋ gəno ŋen ṯia nəŋəciṯano kaiñ nəŋəd̶waṯe askari ilëɽəŋu niyəɽiñe led̶a ildi ləɽiño ləbai niyuɽi irnuŋ gegen. 8 Nṯia nəŋəlwaɽəṯi ləbai ṯa, ‘Đəsa d̶əd̶əma d̶aṯuɽeinu orn led̶a ildi lundəd̶ənu lero lərəjad̶aṯa eŋen ṯa aləse. 9 Mbər erad̶ pred̶ rirnuŋ ñurndəd̶ia led̶a ildi ñagələfid̶ia ṯa aleṯa nḏəsa’. 10 Nṯia ləbai ldəɽe erad̶ ldəmama led̶a pred̶ ildi ləfid̶əlo ildi leicia na ləŋəra. Na eɽa nəŋunḏeini led̶a ano laijəbaṯo.
11 “Na ndə eləŋ geṯo ṯa aŋəseici led̶a ildi lundəd̶ənu, nəŋəseici ed̶a gənəŋ igi gero erenia nano gəd̶əma, 12 nəŋəmeiṯi ṯa, ‘Oraiñ, agënṯu ṯau alo isi erenia geraŋa nano gəd̶əma?’ Orn ed̶a nəŋəbwaiñe ŋəma. 13 Orn eləŋ nəŋeiṯi ləbai ṯa, ‘Akasəmar rəŋ na rəmanəña ñamëuwəṯi iŋərəm ndëuwər. Đara na d̶əsaṯa eŋad̶ lid̶i aləfeṯe’. 14 Ŋen ŋanṯa led̶a lwaiña lundəd̶ənu orn lətëfr luṯənu.”
Ŋen ŋəd̶eɽəd̶ia eŋen ŋəd̶ənaid̶ia ṯolba
(Margus 12:13-17Luka 20:20-26)
15 Na Alfarisiyin niyeɽe ṯaiɽwataid̶o ṯa aiyəfid̶i ŋen ŋənəŋ gəlwaɽo mənna aiyəmëundeici. 16 Oro niyemad̶weiṯi ṯaləmis esen ŋu nano led̶ala lëləŋ Iruḏus na lënəŋulu ldəmeɽəd̶e ldaṯa, “Ya Ed̶a gəbërrəŋaid̶ia ŋen, ñagaləŋeṯo ṯa fəŋa d̶eṯəm. Agəbërrəŋaicia led̶a ŋen ŋə-Rəmwa rad̶əra rəd̶eṯəm na agaber agəbəɽəca ŋeniano ŋəled̶a, ŋen ŋanṯa agaber agəseicia ŋəmëɽria ŋəled̶a. 17 Nṯia lwaɽəṯənde agaṯau? Alganun yabaṯa ṯa ŋen ŋëpi ndə ñagənanaica eləŋ goɽra gə-Roma ṯolba walla ŋen ŋafo mənna?” 18 Orn Yesu nəŋələŋeṯe ŋen eŋen ŋeicia nəŋaṯa, “Ya led̶a ñəŋgi ñagerṯo ŋen ŋəɽijan, ñagaiñinḏeicia ed̶a? 19 Aŋaicəñr gərus yeṯolba.” Na led̶a ldəmanaice gərus yarno lkairia, 20 na Yesu nəŋəleɽəd̶e nəŋaṯa, “Sura yəsëgi isi na ŋwëɽiña ŋəsëgi nəgərus?” 21 Lënəŋulu ldəmeiṯi ṯa, “Ŋ-Eləŋ goɽra gə-Roma.” Orn gënəŋu nəŋəlwaɽəṯi ṯa, nṯia, “Naicr Eləŋ goɽra gə-Roma laŋge ildi əllëɽəŋu, na naicr Rəmwa laŋge ildi əllëɽəŋu.” 22 Ndə ləno ŋen iŋi, lënəŋulu ldirəwano kaiñ ldəmaŋgiṯi ldabəla.
Ŋen ŋəd̶eɽəd̶ia eŋen ŋəd̶ətwod̶a eŋəɽaiñ
(Margus 12:18-27Luka 20:27-40)
23 Eloman lakəl led̶a ləmaṯan i-Saḏḏugiyin isi yebaṯa ṯa d̶ətwod̶a eŋəɽaiñ d̶ero, ldeṯa Yesu nano ldəmeɽəd̶e ldaṯa, 24 “Ya Ed̶a gəbërrəŋaid̶ia ŋen, Musa gaṯa ṯa, ‘Ndə ed̶a gənəŋ gerṯo wasen, orn nəŋaiye ñere ñero, orəba gəlëɽəŋu gid̶i aŋəme wasen aŋəmaləŋəṯi ñere’. 25 Ldaṯa təŋ, lorəba lafo d̶enəŋ ldəməñe ləɽijan. Orəba gənëiñua garno wasen orn nəŋaiye ñere ñero, nəŋgiṯi wasen ŋen ŋanṯa orəba gwomən. 26 Na orəba nəŋərraṯe igwuji orn nəŋaiye ñere ñero, na orəba gwomən gid̶u ṯia com, na lorəba pred̶ ldaməlad̶e igwuji ldaiye ñere ñero. 27 Na nḏurṯalo wuji nəŋaiye com. 28 Iliga ləd̶ətwod̶a eŋəɽaiñ wuji gid̶i aŋəɽeṯe wasen gəsëgi? Ŋen ŋanṯa lënəŋulu lafo lamamo pred̶.”
29 Orn Yesu nəŋəluɽəbiṯi eŋen nəŋaṯa, “Ñagafo mənna kaiñ ed̶a! Ŋen ŋanṯa ñagaijəba ad̶am gə-Rəmwa na ŋabəɽa ŋə-Rəmwa com. 30 Ŋen ŋanṯa led̶a lid̶i lətwod̶o eŋəɽaiñ lënəŋulu laber lid̶i almaməd̶e na laber lid̶i almaməni, orn lid̶i alarneṯe malaiyəka isi yefo elo. 31 Na eŋen ŋəd̶ətwod̶a eŋəɽaiñ, ñagero ñagəbëgəria ŋen Rəmwa rəlwaɽəṯənde, 32 ‘Igënəñi egaɽo Rəmwa r-Ibrayim na egaɽo Rəmwa r-Isag na egaɽo Rəmwa rə-Yagub’. Rënəŋu rero rəɽia Rəmwa rəled̶a ildi laiyo orn raɽo Rəmwa rəled̶a ildi ləməṯia.” 33 Na ndə led̶a ləno ŋen iŋi nəŋen nəŋəlajəbinṯi ŋen ŋanṯa d̶ërrəŋaid̶ia d̶əlëɽəŋu.
Ŋen ŋəd̶eɽəd̶ia eŋen ŋəɽənda ig-Alganun
(Margus 12:28-34Luka 10:25-28)
34 Ndə Alfarisiyin yeno ṯa Yesu gid̶u Asaḏḏugiyin yebwaiña ŋəma yënəŋulu niyerraid̶e ldəɽo, 35 na ed̶a gənəŋ iŋulu gəɽo ed̶a gəbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun nəŋəminḏeici nəŋəmeɽəd̶e. 36 Nəŋaṯa, “Ya Ed̶a gəbërrəŋaid̶ia ŋen, fəŋen ŋaŋga ig-Alganun ŋəɽənda elorəb pred̶?” 37 Na Yesu nəŋəmuɽəbiṯi eŋen nəŋaṯa, “Bwiṯu Eləŋ Rəmwara rəlaɽəŋa araga pred̶ na usilaga pred̶ na ŋəṯəɽaŋa pred̶. 38 Fəŋen ŋənëiñua ig-Alganun yi-Rəmwa na ŋəɽənda elorəba. 39 Na fəŋen ŋəɽaico orəba gəɽijan ig-Alganun ṯa, ‘Bwiṯu ed̶aga igi gəɽo ëuwər garno etam gəlaɽəŋa’. 40 Ŋen iŋi ŋəɽijan ŋaɽo ad̶una ig-Alganun pred̶ yi-Musa na eŋen pred̶ ŋalanəbiya.”
Ŋen ŋəd̶eɽəd̶ia eŋen ŋ-Almasiya
(Margus 12:35-37Luka 20:41-44)
41 Ndə Alfarisiyin yerraid̶o ldəɽo, Yesu nəŋəleɽəd̶e, 42 nəŋaṯa, “Ñagaṯau eŋen ŋ-Almasiya? Gënəŋu gaɽo Id̶ia gəsëgi?” Yënəŋulu nimeiṯi ṯa, “Almasiya gaɽo Id̶ia gə-Ḏawuḏ.” 43 Gënəŋu nəŋəleiṯi ṯa, “Ndə ŋen ŋəfo ṯia, ŋen ŋanṯau Usila Gətəɽe gənaico Ḏawuḏ ŋen nəŋəmënəci, ‘Eləŋ’? 44 Gënəŋu gaṯa,
‘Eləŋ Rəmwa ralwaɽəṯu Eləŋ Rəmwa rəlëɽəñi ṯa,
ɽaŋo alo nḏəŋ d̶əŋaicəba d̶əlëɽəñi
ŋen igəmulu igəbëɽia led̶a ildi ləgeiyaŋa alo
erəmanəña id̶urṯu rəlaɽəŋa’.
45 Ndə Ḏawuḏ gënəcu Almasiya ‘Eləŋ’. Ŋen ŋanṯau gəɽia Id̶ia gəlëɽəŋu?” 46 Na ed̶a gero gənəŋ gəɽwad̶aṯa gəmuɽəbiṯia eŋen kwai kwai, na led̶a pred̶ ldəmëd̶əñiṯi lderṯe ləmeɽəd̶ia ŋen ŋənəŋ təŋ.