يسوع عند بيلاطس
(متى 27‏:11‏-14، مرقس 15‏:1‏-5، يوحنا 18‏:28‏-38)
1 وقامَ الحُضورُ كُلّهُم وجاؤُوا بِه إلى بيلاطُسَ، 2 وأخذوا يَتّهِمونَهُ فيقولونَ: «وجَدْنا هذا الرّجُلَ يثيرُ الفِتنَةَ في شَعبِنا، ويَمنَعُهُ أنْ يدفَعَ الجِزيَةَ إلى القَيصَرِ، ويَدّعي أنّهُ المسيحُ المَلِكُ». 3 فسألَهُ بِيلاطُسُ: «أأنتَ مَلِكُ اليَهودِ؟» فأجابَهُ: «أنتَ قُلتَ».
4 فقالَ بِيلاطُسُ لِرُؤساءِ الكَهنَةِ والجُموعِ: «لا أجِدُ جُرمًا على هذا الرّجُلِ!» 5 ولكنّهُم أصَرّوا على قولِهِم: «إنّهُ يُثيرُ الشّعبَ بتَعليمِهِ في اليَهوديّةِ كُلّها، مِنَ الجَليلِ إلى هُنا».
يسوع عند هيرودس
6 فسألَ بِيلاطُسُ عِندَما سَمِعَ هذا الكلامَ: «هَلِ الرّجُلُ مِنَ الجليلِ؟» 7 فلمّا عَرفَ أنّهُ مِنْ ولايَةِ هِيرودُسَ أرسَلَهُ إلى هِيرودُسَ، وهوَ في ذلِكَ الوَقتِ نازِلٌ في أُورُشليمَ.
8 فلمّا رأى هِيرودُسُ يَسوعَ فَرِحَ كثيرًا، لأنّهُ كانَ يَرغَبُ مِنْ زمانٍ بَعيدٍ أنْ يَراهُ لِكَثرَةِ ما سَمِعَ عَنهُ، ويَرجو أنْ يَشهَدَ آيَةً تَتِمّ على يدِهِ. 9 فسألَهُ مسائِلَ كثيرةً، فما أجابَهُ عَنْ شيءٍ. 10 وقامَ رُؤساءُ الكَهنَةِ ومُعَلّمو الشّريعةِ يَتّهِمونَهُ ويُشَدّدونَ علَيهِ التّهَم. 11 فأهانَهُ هيرودُسُ وجُنودُهُ. واَستَهزَأَ بِه، فألبَسهُ ثَوبًا برّاقًا ورَدّه إلى بِيلاطُسَ. 12 وتصَالَحَ هِيرودُسُ وبِيلاطُسُ في ذلِكَ اليومِ، وكانا مِنْ قَبلُ مُتَخاصِمَينِ.
الحكم على يسوع بالموت
(متى 27‏:15‏-26، مرقس 15‏:6‏-15، يوحنا 18‏:39‏—19‏:16)
13 فدَعا بِيلاطُسُ رُؤساءَ الكَهنَةِ والزّعَماءَ والشّعبَ 14 وقالَ لهُم: «جِئتُم إليّ بِهذا الرّجُلِ وقُلتُم إنّهُ يُضلّلُ الشّعبَ. فَفَحَصتُهُ أمامَكُم، فما وجَدْتُ أنّهُ اَرتكَبَ شَيئًا ممّا تتّهِمونَهُ بِه، 15 ولا هِيرودُسُ وجَدَ أيضًا، لأنّهُ رَدّهُ إِلينا. فلا شيءَ إذًا فعَلَهُ هذا الرّجُلُ يَستوجِبُ بِه الموتَ. 16 فسأجلِدُهُ وأُخلي سَبيلَهُ». [ 17 وكانَ على بِيلاطُسَ أنْ يُطلِقَ لهُم في كُلّ عيدٍ واحدًا مِنَ السّجناءِ]. 18 فَصاحوا بِصوتٍ واحدٍ: «أقتُلْ هذا الرّجُلَ وأطلِقْ لنا باراباسَ!» 19 وكانَ باراباسُ في السّجنِ لاَشتِراكِهِ في فِتنةٍ وقَعَت في المدينةِ، ولاَرْتكابِهِ جَريمةَ قَتلٍ.
20 فخاطبَهُم بِيلاطُسُ ثانيةً لأنّهُ كانَ يُريدُ أنْ يُخلِيَ سَبيلَ يَسوعَ، 21 فصاحوا: «إصلِبْهُ! إصلِبْهُ!» 22 فقالَ لهُم ثالثةً: «أيّ شَرّ فعَلَ هذا الرّجُلُ؟ لا أجِدُ علَيهِ ما يَستَوجِبُ بِه الموتَ. فسأجلِدُهُ وأُخلي سبيلَهُ!» 23 فألحّوا علَيهِ بأعلى أصواتِهِم طالِبينَ صَلبَهُ، واَشتَدّ صِياحُهُم، 24 فحكَمَ بِيلاطُسُ أنْ يُجابَ طلَبُهُم، 25 فأطلَقَ الرّجُلَ الذي طَلَبوهُ، وكانَ في السّجنِ لِجريمَةِ قَتلٍ وإثارَةِ فِتنةٍ، وأسلَمَ يَسوعَ إلى مَشيئَتِهِم.
يسوع على الصليب
(متى 27‏:32‏-44، مرقس 15‏:21‏-32، يوحنا 19‏:17‏-27)
26 وبَينَما هُم ذاهِبونَ بِه، أمسَكوا سِمعانَ، وهوَ رَجُلٌ قِيرينيّ كانَ راجِعًا مِنَ الحَقلِ، فألقَوا علَيهِ الصّليبَ ليَحمِلَهُ خَلفَ يَسوعَ. 27 وتَبِعَهُ جُمهورٌ كبيرٌ مِنَ الشّعبِ، ومِنْ نِساءٍ كُنّ يَلطِمْنَ صُدورَهُنّ ويَنُحْنَ علَيهِ. 28 فاَلتَفَتَ يَسوعُ إلَيهِنّ وقالَ: «لا تَبكِينَ علَيّ يا بناتِ أُورُشليمَ، بَلِ اَبكِينَ على أنفُسِكُنّ وعلى أولادِكُنّ. 29 سَتَجيءُ أيّامٌ يُقالُ فيها: هَنيئًا لِلواتي ما حَبِلْنَ ولا ولَدْنَ ولا أرضَعْنَ. 30 ويُقالُ لِلجِبالِ اَسقُطي علَينا، ولِلتِلالِ غطّينا. 31 فإذا كانوا هكذا يَفعَلونَ بالغُصنِ الأخضَرِ، فكيفَ تكونُ حالُ الغُصنِ اليابسِ؟»
32 وساقوا مَعَهُ إلى القَتلِ اَثنَينِ مِنَ المُجرِمينَ. 33 ولمّا وصَلوا إلى المكانِ المُسمّى بالجُمجُمَةِ، صَلَبوهُ هُناكَ معَ المُجرِمَينِ، واحدًا عَنْ يَمينِهِ والآخَرَ عَنْ شِمالِهِ. 34 فقالَ يَسوعُ: «اَغفِرْ لهُم يا أبي، لأنّهُم لا يَعرِفونَ ما يَعمَلونَ». واَقتَسَموا ثيابَهُ مُقتَرعينَ علَيها. 35 ووقَفَ الشّعبُ هُناكَ يَنظُرونَ، ورُؤساؤُهُم يَقولونَ مُتَهكّمينَ: «خَلّصَ غَيرَهُ فَليُخَلّصْ نَفسَهُ، إنْ كانَ مَسيحَ اللهِ المُختارَ!»
36 واَستَهزَأَ بِهِ الجُنودُ أيضًا، وهُم يَقتَرِبونَ ويُناوِلونَهُ خَلاّ 37 ويَقولونَ: «خَلّصْ نَفسَكَ، إنْ كُنتَ مَلِكَ اليَهودِ!» 38 وكانَ فَوقَ رأسِهِ لَوحَةٌ مكتوبٌ فيها: «هذا مَلِكُ اليَهودِ!»
39 وأخَذَ أحَدُ المُجرِمَينِ المُعلّقَينِ على الصّليبِ يَشتُمُهُ ويَقولُ لَه: «أما أنتَ المَسيحُ؟ فخَلّصْ نَفسَكَ وخَلّصْنا!» 40 فاَنتَهَرَهُ المُجرِمُ الآخَرُ قالَ: «أما تَخافُ اللهَ وأنتَ تَتحَمّلُ العِقابَ نَفسَهُ؟ 41 نَحنُ عِقابُنا عَدلٌ، نِلناهُ جَزاءَ أعمالِنا، أمّا هوَ، فما عَمِلَ سُوءًا». 42 وقالَ: «اَذكُرْني يا يسوعُ، متى جِئتَ في مَلكوتِكَ». 43 فأجابَ يَسوعُ: «الحقّ أقولُ لكَ: سَتكونُ اليومَ مَعي في الفِردَوسِ».
موت يسوع
(متى 27‏:45‏-46، مرقس 15‏:33‏-41، يوحنا 19‏:28‏-30)
44 وعِندَ الظّهرِ خَيّمَ الظلامُ على الأرضِ كُلّها حتى السّاعةِ الثالِثةِ. 45 واَحتَجَبَتِ الشّمسُ واَنشَقّ حِجابُ الهَيكَلِ مِنَ الوَسَطِ. 46 وصرَخَ يَسوعُ صَرخةً قويّةً: «يا أبي، في يَدَيكَ أستَودِعُ رُوحي». قالَ هذا وأسلَمَ الرّوحَ.
47 فلمّا رأى قائِدُ الحرَسِ ما جرى، مَجّدَ اللهَ وقالَ: «بالحَقيقَةِ، هذا الرّجُلُ كانَ صالِحًا». 48 والجُموعُ التي حَضرَت ذلِكَ المَشهَدَ، فرَأَت ما جَرى، رجَعَت وهيَ تَلطِمُ الصّدورَ. 49 وكانَ جميعُ أصدقاءِ يَسوعَ، والنّساءُ اللّواتي تَبِعْنَهُ مِنَ الجَليلِ، يُشاهِدونَ هذِهِ الأحداثَ عَنْ بُعدٍ.
دفن يسوع
(متى 27‏:57‏-61، مرقس 15‏:42‏-47، يوحنا 19‏:38‏-42)
50 وجاءَ عُضوٌ في مَجلِسِ اليَهودِ اَسمُهُ يوسُفُ، وهوَ رَجُلٌ تَقِيّ صالِحٌ، 51 عارَضَ رَأْيَ المَجلِسِ وتَصَرّفَهُ، وكانَ مِنَ الرّامَةِ وهيَ مدينةٌ يَهودِيّةٌ، وكانَ يَنتَظِرُ مَلكوتَ اللهِ، 52 فدَخَلَ على بِيلاطُسَ وطلَبَ جسَدَ يَسوعَ. 53 ثُمّ أنزَلَهُ عَنِ الصّليبِ ولَفّهُ في كَفَنٍ مِنْ كتّانٍ، ووضَعَهُ في قبرٍ مَحفورٍ في الصّخرِ، ما دُفِنَ فيهِ أحَدٌ مِنْ قَبلُ. 54 وكانَ اليومُ يومَ التّهيئَةِ لِلسّبتِ، والسّبتُ كادَ يَبدأُ.
55 وكانَتِ النّساءُ اللّواتي تَبِعْنَ يَسوعَ مِنَ الجَليلِ يُرافِقْنَ يوسُفَ، فرَأَينَ القَبرَ وكيفَ وُضِعَ فيهِ جسَدُ يَسوعَ. 56 ثُمّ رَجَعْنَ وهَيّأنَ طِيبًا وحَنُوطًا، واَستَرَحْنَ في السّبتِ حسَبَ الشّريعةِ.
Ŋen Yesu gəmameinu Bilaṯus nëiñua
(Maṯṯa 27:1-2, Maṯṯa 11-14Margus 15:1-5Yuanna 18:28-38)
1 Na led̶a pred̶ lakəl ildi ləfo imajlis ldətwod̶e ldəmamaṯe Yesu Bilaṯus nano igi gəɽo eləŋ goɽra gəled̶a lə-Romaniyin. 2 Na lënəŋulu ldətwod̶e ldəmasəki ldaṯa, “Ñagafid̶u ed̶a igi gəgera led̶a na gero gələŋgiṯia alnanaice eləŋ goɽra Gaisar ṯolba, na gënəŋu nəŋaṯa ṯa gaɽo Almasiya, gaɽo Eləŋ.” 3 Bilaṯus nəŋəmeɽəd̶e ṯa, “Agaɽo Eləŋ g-Alyawuḏ?” Na Yesu nəŋəmuɽəbiṯi eŋen ṯa, “Agalwaɽo ṯia.” 4 Bilaṯus nəŋeiṯi nələŋ nəkana na led̶a ṯa, “Egero igəfid̶ia ŋen ŋənəŋ ŋeicia iŋu iŋi ñagəsəkimaiya.” 5 Orn led̶a ldəlwaɽe kaiñ ldaṯa, “Đeṯəm gënəŋu gaɽatud̶i led̶a, na garno ŋen gəbërrəŋaicia led̶a alo pred̶ Yuḏiya. Gënəŋu gatwod̶o alo ya-Jalil, na nəŋərəmaṯa ëli.”
Ŋen Yesu gəfo Irudus nëiñua
6 Ndə Bilaṯus gəno ŋen iŋi nəŋəleɽəd̶e ṯa, “Ed̶a igi gaɽo ed̶a galo yi-Jalil?” 7 Na ndə gələŋeṯo ṯa Yesu gafo eŋələŋe ŋ-Iruḏus, gënəŋu nəŋəmwad̶waṯe Iruḏus nano, ŋen ŋanṯa Iruḏus gafo alo yi-Ursalim iliga lakəl com. 8 Ndə Iruḏus gəseicu Yesu nəŋəreṯe nano kaiñ. Gënəŋu gafo gwonaṯa gəmaseicia liga lwalano ŋen ŋanṯa gano ŋen ŋwaiña iŋu, na gafo gwonaṯa gəseicia Yesu gəbəd̶ia aŋwara. 9 Nṯia Iruḏus nəŋekeɽəd̶e Yesu ŋen ŋwaiña, orn Yesu nəŋerṯe gəmuɽəbiṯia eŋen kwai kwai. 10 Na nələŋ nəkana na led̶a ildi ləbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun lafo laṯurwa, ṯalɽwaṯo ŋen ŋwonḏəṯo ləmaisəkia. 11 Iruḏus com na askari ilëɽəŋu ldəmad̶aməce eŋen ldəmananaice ŋen ŋubwa. Oro lënəŋulu ldəmëɽi erenia nano gəŋəra kaiñ, ldəmad̶waṯe Bilaṯus nano. 12 Na eloman lakəl d̶urri Iruḏus na Bilaṯus ldəɽeṯe d̶appa, ŋen ŋanṯa lafo lageiyad̶o bətaŋəɽan.
Ŋen ŋəd̶akəmia d̶ə-Yesu ŋəɽaiñəŋa
(Maṯṯa 27:15-26Margus 15:6-15Yuanna 18:39–19:16)
13 Bilaṯus nəŋundəd̶aici nələŋ ldəɽo nəkana na led̶a loɽra, 14 nəŋəlwaɽəṯi ṯa, “Ñagamaṯiñi ed̶a igi nëiñua na ñagaṯa ṯa gënəŋu gaɽo ed̶a igi gəgera led̶a. Iginḏeicəma ñaŋ nëiñua na egero igəfid̶ia ŋen ŋənəŋ iŋu iŋi ñagəsəkimaiya. 15 Na Iruḏus gero gəfid̶ia ŋen com ŋen ŋanṯa gad̶weiṯəndəmar. Gënəŋu gero gəbəd̶ia ŋen ŋənəŋ ṯa aŋəɽiñəni. 16 Ŋen ŋafəṯia igid̶i imëpwi oro imëbəri.” 17 [Nṯəlia pred̶ iliga ləd̶əsa Aicəba Gaicəfa Iruḏus gagëbəriṯia led̶a ed̶a gənəŋ eled̶a ildi ləkëndənu ləfo isijən igi lënəŋulu ləmwonaṯa.] 18 Orn led̶a pred̶ ṯaɽrəjaico olia ldaṯa, “Ɽiño ed̶a igi. Na ëbəriṯənde Barabas!” 19 (Na Barabas gafo gëɽənu isijən ŋen ŋanṯa gatud̶i led̶a ŋabəɽa lageiya ŋələŋe alo yi-Ursalim nəŋəɽiñəd̶e.) 20 Bilaṯus nəŋəlwaɽəṯi led̶a təŋ ŋen ŋanṯa, gwonaṯa gëbəria Yesu. 21 Orn led̶a ṯaɽrəjaico olia ṯalaṯa, “Ɽiñəma id̶uɽi! Ɽiñəma id̶uɽi!” 22 Bilaṯus nəŋəleiṯi təŋ eñoman ñəɽia ñiɽijin ṯa, “Ed̶a? Gënəŋu gid̶u wandəgi geicia? Egero igəfid̶ia ŋen ŋənəŋ ṯa aŋəɽiñəni. Ŋen ŋafəṯia igid̶i imëpwi oro imëbəri.” 23 Orn led̶a ṯaɽrəjaico olia kaiñ ṯalɽwaṯo ŋen ŋwonḏəṯo ṯa Yesu aŋəɽiñəni id̶uɽi. Na olia gwaiña egen na gənələŋ nəkana nəŋəd̶ame Bilaṯus. 24 Na Bilaṯus nəŋaṯa ṯa, “Ŋen led̶a lwonaṯa aŋid̶əni.” 25 Gënəŋu nəŋəlëbəriṯi ed̶a igi ləmwonaṯa, igi gëɽənu isijən ŋen ŋanṯa gatud̶i led̶a ŋabəɽa ləgeiya ŋələŋe, na nəŋəɽiñəd̶e, orn nəŋənaid̶e Yesu eŋen lënəŋulu lwonaṯa.
Ŋen Yesu gëɽənu nḏuɽi
(Maṯṯa 27:32-44Margus 15:21-32Yuanna 19:17-27)
26 Iliga askari yemamo Yesu, niyëndi maje gənəŋ galo yi-Girəwan gəbërnia Siman igi geṯo ed̶əñwa nimëɽi d̶uɽi nano, ṯaŋeimamo Yesu id̶urṯu. 27 Na led̶a lwaiña kaiñ ṯalmaiyeteṯo alo, na liji əɽəlda com ildi ṯaləpənu ŋurəmia ṯalmarṯo. 28 Yesu nəŋəred̶ialo nəŋəleiṯi ṯa, “Ñere ñalo yi-Ursalim! Ñerṯe ñagəñarṯa orn arṯr aŋəno esalo na ñere eñalo, 29 ŋen ŋanṯa liga lid̶i alela ildi led̶a lid̶i aloɽwate ṯa, ‘Led̶a laŋəra nano ildi ləɽo ñətam na nara naŋəra nano ini nero nələŋa kwai kwai na ëd̶u yaŋəra nano isi yero yid̶uɽənia!’ 30 Led̶a lid̶i alwaɽəṯi aiyən yoɽra ṯa, ‘Iɽəṯənde nano’, na lid̶i alwaɽəṯi aiyən ycta ṯa, ‘Tërənde’. 31 Ŋen ŋanṯa ndə lënəŋulu ləbəd̶ia ŋen iŋi d̶woṯəd̶a d̶əɽəŋau d̶ed̶e lid̶i alid̶i ṯau d̶woṯəd̶a d̶wonḏəṯo?”
32 Na led̶a lwomən ləɽijan ildi ləgero ŋen lamamənəlda ṯa alɽiñənəlda. 33 Na ndə lərəmaṯo alo yibërnia alo yarno “Abambiña gənda”, ldəmëɽi id̶uɽi, na led̶a ləɽijan ildi ləɽəndom, gənəŋ gafo nḏəŋ d̶əŋaicəba na gənəŋ gafo ndəŋ d̶əŋabur. Ruldi 34 Na Yesu nəŋaṯa, “Bapa ŋgeicu ŋen eŋen ŋeicia ŋen ŋanṯa laijəba ŋen iŋi lënəŋulu ləbad̶ia.” Na askari niyinḏeici ŋen ṯa aiyəseici gaɽe əsëgi gəma wande, nṯia niyəkaməd̶e ndrenia nəlëɽəŋu. 35 Led̶a ldəd̶uri ṯalmaseicu. Na nələŋ com led̶ala ṯalmad̶aməco eŋen ldaṯa. “Gënəŋu gëbəru led̶a lwomən ŋgiṯəmar aŋëbərni bəɽan ndə gënəŋu gəɽo Almasiya igi Rəmwa rëɽəma.” 36 Na askari com nemad̶aməce eŋen nemeṯa nano nemanaice ŋawa ŋenəb iŋi ŋeɽe, 37 niyaṯa, “Ndə agəɽo Eləŋ g-Alyawuḏ ëbərnu bəɽan.” 38 Na ŋen ŋafo ŋəwërd̶einu nḏuɽi Yesu nenda ŋəbaṯa, “Fəŋu gəɽo Eləŋ g-Alyawuḏ.”
39 Ed̶a gənəŋ eled̶a ləgero ŋen ildi lëɽənu nḏuɽi ganaico Yesu ŋen ŋeicia nəŋaṯa, “Gerṯe agaɽo Almasiya? Ëbərnu bəɽan na ŋandebəri com.” 40 Orn oɽom ywomən nimuɽəbiṯi eŋen nemagariñaṯe niyaṯa, “Agero agəd̶əñia Rəmwa. ŋen ŋanṯa ləgafərlda ed̶akəmia d̶onto? 41 Đakəmia id̶i d̶ad̶urwaṯo ŋen ŋanṯa lëləŋ ŋen ŋanṯa ləgakəmənu ŋopia eŋen ŋeicia iŋi ləgid̶u, orn maje igi gero gəbəd̶ia mənna kwai kwai.” 42 Na gënəŋu nəŋaṯa, “Yesu ləŋəd̶einiñau ndə agënṯu eŋələŋe ŋəlaɽəŋa.” 43 Yesu nəŋəmeiṯi ṯa, “Đeṯəm igaŋəlwaɽəṯia ṯa, d̶əñid̶i ləgid̶i aləfeṯe alo yi-Farḏus.”
Ŋen ŋəŋəɽaiñ ŋə-Yesu
(Maṯṯa 27:45-56Margus 15:33-41Yuanna 19:23-30)
44 Na liga ildei ëd̶əñina yafo iligano Na ŋərəm nəŋëndi alo pred̶ sa yiɽijin. 45 Na arrerre gëd̶əñina gad̶amənu kwai kwai, na erenia ig-Alekəl nəŋəndəd̶iano pəlelo nəŋərəmaṯe alo. 46 Yesu nəŋundəd̶i pəlelo ṯa, “Bapa egaŋanaica usila gəlëɽəñi erəŋ rəlaɽəŋa.” Ndə gəlwaɽo ṯia nəŋaiye. 47 Na eləŋ gaskari nəŋəseici ŋen iŋi nəŋənaice Rəmwa d̶amia nəŋaṯa, “Đeṯəm maje igi gad̶urwaṯo eŋen gero gəbəd̶ia ŋen ŋənəŋ ŋeicia.” 48 Led̶a pred̶ ildi lərraid̶o alo isei ṯa aləseici ŋen iŋi ŋid̶ənu, ndə ləseicu ŋen iŋi ldəd̶aŋe ləpunia ŋurəmia. 49 Na led̶a pred̶ ildi lələŋeṯo Yesu lad̶uru nwaldaŋ aten, na liji əɽəlda com ildi lətəṯəmaiya alo yi-Jalil na lënəŋulu ṯaləseicu ŋen iŋi.
Ŋen ŋəd̶ura d̶ə-Yesu
(Maṯṯa 27:57-61Margus 15:42-47Yuanna 10:38-42)
50 Na maje gafo gənəŋ gəbërnia Yusif galo ye-Rama irnuŋ g-Alyawuḏ igi gəŋəra na gəd̶urwaṯo eŋen, igi gəɽo eləŋ enələŋ ini nərarraid̶ia. 51 Maje igi gafo gero gəbaŋënṯia ŋen ŋənələŋ nwomən. Na gënəŋu com gafo gaṯurṯia ŋələŋe ŋə-Rəmwa. 52 Gënəŋu nəgabəṯa Bilaṯus nano, nəŋəmeɽəd̶e aŋəno yi-Yesu. 53 Na nəŋirəwi aŋəno yi-Yesu nəŋəməndeici ereniaga gəŋəra nəŋëɽi ed̶el id̶i d̶urənu naməca id̶i aŋəno yero yëɽəniau yenəŋ kwai kwai. 54 Na fə-Loman ildi led̶a l-Alyawuḏ ləṯoɽaṯau ŋen ŋəd̶əsa, na Loman ləd̶əmiñəniano lafo ṯwaiñ.
55 Liji əɽəlda ildi leṯo alo yi-Jalil ldəɽe Yusifala na ldəseici d̶el na fəṯau aŋəno yi-Yesu yëɽənu. 56 Oro ldoɽəbəd̶e ldəṯoɽaṯe ŋela ŋəmwad̶a gaiñəla.
Na e-Loman ləd̶əmiñəniano lënəŋulu lamiñəniau ano ŋen ŋarno Alganun yelwaɽo.