وجوب التوبة
1 وفي ذلِكَ الوَقتِ حَضَرَ بَعضُ النّاسِ وأخبَروا يَسوعَ عَنِ الجَليليّينَ الذينَ قَتلَهُم بيلاطُسُ في الهَيكَلِ ومزَجَ دِماءَهُم بِدِماءِ ذَبائِحِهِم، 2 فأجابَهُم يَسوعُ: «أتظُنّونَ أنّ خَطيئَةَ هَؤلاءِ الجَليليّينَ أكثرُ مِنْ خَطيئَةِ سائِرِ الجَليليّينَ حتى نَزَلَت بِهِم هذِهِ المُصيبَةُ؟ 3 أقولُ لكُم: لا، وإنْ كُنتُم لا تَتوبونَ، فستَهلكونَ كُلّكُم مِثلَهُم. 4 وأُولئِكَ الثمانِيَةَ عشَرَ الذينَ سَقَطَ البُرجُ علَيهِم في سِلوامَ وقتَلَهُم، أتَظنونَ أنّهُم أذنَبوا أكثَرَ مِمّا أذنَبَ أهلُ أُورُشليمَ؟ 5 أقولُ لكُم: لا، وإنْ كُنتُم لا تَتوبونَ، فستَهلكونَ كُلّكُم مِثلَهُم».
مثل التينة التي لا تثمر
6 وقالَ هذا المثَلَ: «كانَ لِرَجُلٍ شَجرَةُ تِينٍ مَغروسَةٌ في كَرمِهِ، فجاءَ يَطلُبُ ثَمرًا علَيها، فما وجَدَ. 7 فقالَ لِلكرّامِ: لي ثلاثُ سَنواتٍ وأنا أَجيءُ إلى هذِهِ التّينَةِ أطلُبُ ثَمرًا، فلا أجِدُ، فاَقطَعْها! لماذا نَترُكُها تُعَطّلُ الأرضَ؟ 8 فأجابَهُ الكرّامُ: اَترُكْها، يا سَيّدي، هذِهِ السّنةَ أيضًا، حتى أقلِبَ التّربَةَ حَولَها وأُسمّدَها. 9 فإمّا تُثمِرُ في السّنةِ المُقبِلَةِ وإمّا تَقطَعُها».
شفاء امرأة منحنية الظهر في السبت
10 وكانَ يَسوعُ يُعَلّمُ في أحدِ المَجامِعِ في السّبتِ، 11 وهُناكَ اَمرأةٌ فيها رُوحٌ شرّيرٌ أمرَضَها ثَمانيَ عشْرَةَ سَنةً، فجعَلَها مُنحَنِيةَ الظّهرِ لا تَقدِرُ أنْ تَنتَصِبَ. 12 فلمّا رآها يَسوعُ دعاها وقالَ لها: «يا اَمرأَةُ، أنتِ مُعافاةٌ مِنْ مَرضِكِ!» 13 ووضَعَ يدَيهِ علَيها، فاَنتَصَبَت قائِمَةً في الحالِ ومَجّدَتِ اللهَ. 14 فغَضِبَ رَئيسُ المَجمَعِ، لأنّ يَسوعَ شَفى المَرأةَ في السّبتِ، فقالَ لِلحاضرينَ: «عِندَكُم سِتّةُ أيّامٍ يَجِبُ العَمَلُ فيها، فتَعالَوا واَستَشفُوا، لا في يومِ السّبتِ!» 15 فأجابَهُ الرّبّ يَسوعُ: «يا مُراؤونَ! أما يَحُلّ كُلّ واحدٍ مِنكُم يومَ السّبتِ رِباطَ ثَورِهِ أو حِمارِهِ مِنَ المَعلَفِ ويأخذُهُ ليَسقيَهُ؟ 16 وهذِهِ اَمرأةٌ مِنْ أبناءِ إبراهيمَ رَبَطها الشّيطانُ مِنْ ثماني عشْرَةَ سنَةً، أما كانَ يَجِبُ أنْ تُحَلّ مِنْ رِباطِها يومَ السّبتِ؟»
17 ولمّا قالَ هذا الكلامَ، خَجِلَ جميعُ مُعارضيهِ، وفَرِحَ الجمعُ كُلّهُ بالأعمالِ المَجيدَةِ التي كانَ يَعمَلُها.
مثل حبة الخردل
(متى 13‏:31‏-32، مرقس 4‏:30‏-32)
18 وقالَ يَسوعُ: «ماذا يُشبِهُ مَلكوتُ اللهِ؟ وبماذا أُشَبّهُهُ؟ 19 هوَ مِثلُ حَبّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أخَذَها رَجُلٌ وزَرَعها في حَقلِهِ، فنَمَت وصارَت شَجرَةً تُعَشّشُ طُيورُ السّماءِ في أغصانِها».
مثل الخميرة
(متى 13‏:33)
20 وقالَ أيضًا: «بِماذا أُشبّهُ مَلكوتَ اللهِ؟ 21 هوَ مِثلُ خَميرةٍ أخذَتْها اَمرأةٌ ووَضَعتْها في ثلاثةِ أكيالٍ مِنَ الدّقيقِ حتى اَختَمرَ العجينُ كُلّهُ».
الباب الضيق
(متى 7‏:13‏-14‏،متى 21‏-23)
22 وسارَ في المُدُنِ والقُرى، يُعَلّمُ وهوَ في طريقِهِ إلى أُورُشليمَ. 23 فقالَ لَهُ رَجُلٌ: «يا سيّدُ، أقَليلٌ عَددُ الذينَ يَخلُصُونَ؟» فأجابَ يَسوعُ: 24 «اَجتَهِدوا أنْ تَدخُلوا مِنَ البابِ الضَيّقِ. أقولُ لكُم: كثيرٌ مِنَ النّاسِ سيُحاوِلونَ أنْ يَدخُلوا فلا يَقدِرونَ. 25 وإذا قامَ رَبّ البَيتِ وأغلَقَ البابَ، فَوَقَفتُم أنتُم في الخارِجِ تَدُقّونَ البابَ وتقولونَ: يا ربّ! اَفتَحْ لنا، يُجيبُكُم: لا أعرِفُ مِنْ أينَ أنتُم! 26 فتَقولونَ: أكَلْنا وشَرِبْنا معَكَ، وعَلّمْتَ في شوارِعِنا! 27 فيقولُ لكُم: لا أعرِفُ مِنْ أينَ أنتُم. اَبتَعِدوا عنّي كُلّكُم يا أشرارُ!
28 ويكونُ البُكاءُ وصَريفُ الأسنانِ، حينَ تَرَونَ إبراهيمَ وإسحقَ ويَعقوبَ والأنبياءَ كُلّهُم في مَلكوتِ اللهِ، وأنتُم في الخارِجِ مَطرودُونَ! 29 وسَيَجيءُ النّاسُ مِنَ المَشرِقِ والمَغرِبِ، ومِن الشّمالِ والجُنوبِ، ويَجلِسونَ إلى المائِدَةِ في مَلكوتِ اللهِ. 30 فيَصيرُ الأوّلونَ آخِرينَ والآخِرونَ أوّلينَ».
محبة يسوع لأورشليم
31 وفي تِلكَ السّاعةِ دَنا بَعضُ الفَرّيسيّينَ مِنْ يَسوعَ وقالوا لَهُ: «اَنصرِفْ مِنْ هُنا، لأنّ هِيرُودُسَ يُريدُ أنْ يَقتُلَكَ!» 32 فقالَ لهُم: «اَذهَبوا قولوا لِهذا الثّعلَبِ: ها أنا أطرُدُ الشّياطينَ وأشفي المرضى اليومَ وغَدًا، وفي اليومِ الثّالثِ أُتَمّمُ كُلّ شيءٍ. 33 ولكنّي يَجِبُ أنْ أسيرَ في طَريقي اليومَ وغدًا وبَعدَ غدٍ، لأنّهُ لا يَجوزُ أنْ يَهلِك نَبِيّ في خارِجِ أُورُشليمَ.
34 أُورُشليمُ، أُورُشليمُ! يا قاتِلَةَ الأنبِياءِ وراجِمَةَ المُرسَلينَ إلَيها! كم مرّةٍ أرَدتُ أنْ أجمَعَ أبناءَكِ، مِثلَما تَجمَعُ الدّجاجَةُ فِراخَها تَحتَ جَناحَيها، فما أرَدْتُم. 35 وها هوَ بَيتُكُم مَتروكٌ لكُم. أقولُ لكُم: لا تَرَوني حتى يَجيءَ يومٌ تَهتِفونَ فيهِ: تَبارَكَ الآتي باَسمِ الرّبّ!»
Dhuŋun dhan durle dugore galo gi ŋidi ŋina ŋike
1 Gi lamun ibile liji liludhi mine dabiŋaijo Yasuuⓐuŋw dhuŋuna dha liji la Jaliil lina luthi ŋina ŋina ŋapilo Biilaaṯus, ŋwullagaje ganu ŋin ŋai ŋa ŋidi ŋina ŋidhugijilo Kaloŋa. 2 Al Yasuuⓐ abiŋaijo, ŋwulaici, Nyaŋa larnu liji ibila la Jaliil likanu gi liji peth la Jaliil, ŋinena uthi dhuŋun ibidhe je ganu degen a? 3 Nyi gwa gwabiŋaijaje, ŋajaici, Oo, abi ada nyaŋa lati limurle dugore galo gi ŋidi ŋina ŋike no, nyaŋa peth laji lai gwiro minoŋ. 4 Gi liji ibile ganu lina liro die‐a‐dubaŋ, lina limal dunu gwina gwolalaŋ gi Siluwaam idadhalo, ŋwulrinya, nyaŋa larnu ŋediŋa likanu gwuleny gi liji peth lina lathije Urushaliim a? 5 Nyi gwa gwabiŋaijaje, ŋajaici, Oo; abi ada nyaŋa lati limurle dugore galo gi ŋidi ŋina ŋike no, nyaŋa peth laji lai gwiro minoŋ.
Odaije gwa gwudha gwina gwati gwuthi ŋwudha no
6 Ŋwulabiŋaijo odaijuŋw ibigwa ko, ŋwulaici, Kwiji gweta gwuthi gwudha gweta gi dhiruiny ganu dhuŋun; ŋwela, ŋwunbupe ŋwudha bipe. 7 Ŋwabiŋaijo gadham gina gathapai ŋiro gi dhiruiny ganu dhuŋun, ŋwaici, Aŋadhi, jidhila ibija thiril nyi gwathila dibupe ŋwudha gi gwudha ibigwa bipe, athinyibi bujo no. Urudhi galo. Kworaŋ athuŋwbi jalo kwiyaŋ tur? 8 Ŋwabiŋaijo, ŋwaici, Kweleny gwai, abrico gidhileo ibiga ko, di minyi kwurejo kwiyaŋu, nyigitijo ŋwunyan. 9 Ada gwimarire ŋwudha, dhuŋun dhiŋir; abi ada gwati gwimarire no, ŋabura galo.
Kwa gwina gwigitinu momaŋ gi lamun la Sabith
10 Dina muŋwalimiye gi majmaⓐ gweta gi lamun la Sabith, 11 a kwa gweta je gwina gwuma jidhileo die‐a‐dubaŋ, ŋwapi ganu, athuŋw uthi ŋoma gwadhuna galo momaŋ gatur no. 12 Dina ma Yasuuⓐ aŋa, ŋwurnie, ŋwabiŋaijo, ŋwaici, Kwa gwai, ŋa gwimagududhini galo gi gumiye guŋa. 13 Ŋwumini kwaio doi dai, an kwa dira ganu, ŋwumajidhe Kaloŋa. 14 Abi kweleny gwa majmaⓐ ka dhugore, ŋinena geto Yasuuⓐ kwijo momaŋ gi lamun la Sabith, ŋwabiŋaijo lijo, ŋwulaici, Ŋwamun ŋwo nyiril ŋwadhuŋw liji apai ŋiro; athanyan eladhe nyure nono, athathanya idhi gi lamun la Sabith no. 15 A Kweleny abiŋaijo, ŋwaici, Kwiji gwai gwina gwuthi dhuŋuna ganu ram, nyaŋa peth gweta gweta dagalo ganu gwati gwathiguda ŋidhra ŋuŋa i ŋurigaŋ ŋuŋa kalo gina gathin dhire, ŋalodhadha dice gi lamun la Sabith na? 16 A kwa ibigwa, gwina gwiro ŋera ŋa Ibraahiim, ŋina ŋiguko Sheṯaan jidhileo ibija jina jiro die‐a‐dubaŋ, gwati gwaudhi duŋw gududhini galo gi guke ibiga gi lamun la Sabith na? 17 Dina abiŋuŋw minoŋ a liji peth lina likiil lai aluthi dhara; a liji peth iŋir dugore ŋiro ŋai ibiŋa ŋina ŋinaŋ ŋina ŋapuŋwulo.
Odaije gwa luginy la mastarda a ŋijini
18 Ŋwari ŋwarnu, Gidhila ga Kalo giro ŋinena aŋ? Nyi gware giro akwai? 19 Giro ŋinena luginy la mastarda lina lapo kwiji, ŋwukwoi gi jinena juŋun, ŋwutu, ŋwubiŋa ŋwuro kwari gwipa; athin nyira nya kabo aice gi durna alaŋ duŋun. 20 Ŋwunare manaŋ, ŋwarnu, Nyi gware gidhila ga Kalo giro ŋinena aŋ? 21 Giro ŋinena ŋijini ŋina ŋapilo kwa gweta, ŋwulgilbice gi jila ganu jina jimulo jina jiro ŋwenya thiril, di ma ro ŋijini peth.
Dhai dhina dhimudhi ganu dhathela di midhe
22 Athuŋw ela ŋwen ŋwina ŋwipiŋwipa a ŋwina ŋwitiŋwitiny, athuŋw alimiye lijo, athuŋwela gi dhai dhina dhathela Urushaliim. 23 A kwiji gweta abiŋaijo, ŋwaici, Kweleny gwai, liji coŋ dogo laji lagilaŋ a? Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, 24 Jul momaŋ duni kour ina imudhi ganu. Nyi gwa gwabiŋaijaje, ŋajaici, Liji loinyadho laji lari lanuni, abi lati luthi ŋoma no. 25 Maji ma kwiji gwa dunu dire, muŋw luthe gibura, nyaŋa ladhuna por, nyapi gibura, nyalarnu, Kweleny gwai, Kweleny gwai, igijije; abi gwajabiŋaijo, gwajaici, Nyi gwati gwiliŋidhaje gwai a kaloŋa gina gidhanyana no. 26 A nyaŋa lari larnu, Ŋa gwijo dilaŋ ithana, aniye, ŋalimiye lijo gi dai duri. 27 Abi gwajabiŋaijo, gwajaici, Titiganu nyi gwati gwiliŋidhaje gwai kaloŋa gina gidhanyana no. Tuiyul ganu diginy, nyaŋa peth lina lathapai ŋiro ŋa ŋidi ŋina ŋike. 28 A mine ŋwal ŋwaji ŋwaje a inyini gi jiŋai maji manyaŋa Ibraahiimuŋw a Isẖaag a Yaⓐguub a nebiŋa peth dije kidhila ga Kalo, abi nyaŋa ladhiŋudhini por. 29 A liji laji lila ŋwumera peth ŋwa gidhila a lajalo kidhila ga Kalo. 30 A liji lo ŋinena lina lijo gidon lina laji lamadhini, a lo ko lina lathimadhina ŋinena lina laji laje gidon.
Dhuŋun dha dhirini dha Hiiruudus
31 Gi lamun ibile a Farriisiyiin coŋ ela dugun, alabiŋaijo, alaici, Idhi, ŋa gathani kaloŋa ibiga; ŋinena athi Hiiruudus bupe daŋa rinya. 32 Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Idhul, nyabiŋaijo ŋartumi ibiŋe, nyaici, Ŋinenaŋina a bigunu nyi gwateye nyurinya, nyi gwageta lijo momaŋ, abi ŋwamun ŋwa thirilŋa ŋiro ŋiny ŋameadhe. 33 Abi aram nyi gwela ŋinenaŋina, a bigunu, a bigunu gweda, nyela Urushaliim; gwati gwiŋir di nebi ai ter di Urushaliim no.
Are gwan Urushaliim
34 Urushaliim gwai, Urushaliim gwai, gwina gwimarinya nebiŋaije, a gwina gwimaice ŋediŋaije lina lukejilo dagalo; nyi gwara gwawareje keleŋa guŋa liduŋw, gwiro ŋinena athi kagaro wareje keleŋa guŋun gi nyibo ganu, athanya buminyi no. 35 Aŋadhi. Dunu gwuŋa gwijalo gwudho ganu; a nyi gwa gwabiŋaijaje, ŋajaici, Nyaŋa lati linyaŋa manaŋ no, di ma lamun ila lina lanyal arnu, Gwiŋir dhugore gwina gwidhi jiriny jai ja Kweleny.