تيموثاوس يرافق بولس وسيلا
1 ووصَلَ بولُسُ إلى دَرْبَةَ ولِسْترَةَ. وكانَ في لِسْترَةَ تِلميذٌ اَسمُهُ تيموثاوُسُ، وهوَ اَبنُ يَهودِيّةٍ مُؤمنةٍ وأبوهُ يونانيّ. 2 وكانَ الإخوةُ في لِسْترَةَ وأيقونـيَةَ يَشهَدونَ لَه شَهادةً حسنةً. 3 فأرادَ بولُسُ أنْ يأخُذَهُ معَهُ، فَختَنَهُ لأنّ جميعَ اليَهودِ هُناكَ كانوا يَعرِفونَ أنّ أباهُ يُونانيّ. 4 وكانوا يُبلِغونَ المُؤمنينَ عِندَ مُرورِهِم في المُدُنِ أوامِرَ الرّسُلِ والشّيوخِ في أُورُشليمَ، ويُوصونَهُم بأنْ يَعمَلوا بِها. 5 وكانَتِ الكنائسُ تَـتَقوّى في الإيمانِ ويَزدادُ عدَدُها يومًا بَعدَ يومٍ.
رؤيا بولس في ترواس
6 ومَرّوا بِنواحي فِريجيّةَ وغَلاطيّةَ، لأنّ الرّوحَ القُدُسَ منَعَهُم مِنَ التّبشيرِ بِكلامِ اللهِ في آسيةَ. 7 فلمّا اَقتَرَبوا مِنْ مِيسيّةَ حاوَلوا أنْ يَدخُلوا بِثينيّةَ، فما سمَحَ لهُم رُوحُ يَسوعَ. 8 فاَجتازوا مِيسيّةَ ونَزَلوا إلى تَرواسَ. 9 وفي الليلِ رأى بولُسُ رؤيا، فإذا رَجُلٌ مكدُونيّ واقِفٌ يَتوسّلُ إلَيهِ بِقولِهِ: «اَعبُرْ إلى مكدونِـيّةَ وساعِدْنا!» 10 فلمّا رَأى بولُسُ هذِهِ الرُؤيا، طَلَبنا السّفَرَ في الحالِ إلى مكدونِـيّةَ، مُتيَقّنينَ أنّ اللهَ دَعانا إلى التّبشيرِ فيها.
في فيلبـي
11 فرَكِبنا السّفينَةَ مِنْ تَرُواسَ مُتّجهينَ إلى ساموتْراكيةَ، وفي الغَدِ إلى نيابوليسَ 12 ومِنها إلى فيلبّـي وهيَ أكبرُ مدينةٍ في ولايَةِ مكِدونِـيّةَ، ومُستعمَرَةٌ رومانِـيّةٌ، فقَضَينا بِضعةَ أيّامٍ فيها. 13 وفي يومِ السّبتِ خَرَجنا مِنَ المدينةِ إلى ضفّةِ النّهرِ، مُتوَقّعينَ أنْ نَجِدَ هُناكَ مكانًا يَهوديّا لِلصلاةِ. فجَلَسنا نَــتَحدّثُ إلى النّساءِ المُجتمعاتِ هُناكَ. 14 وكانَت فيهِنّ اَمرأةٌ تُصغي إلينا اَسمُها ليديّةُ مِنْ مدينةِ ثِـياتِـيرَةَ، تَبـيعُ الأرجُوانَ وتَعبُد اللهَ. ففَتحَ اللهُ قلبَها لتُصغيَ إلى كلامِ بولُسَ. 15 فلمّا تعمّدت هيَ وأهلُ بَيتِها، قالَت لنا راجيةً: «أُدخُلوا بَيتي وأقيموا فيهِ إذا كُنتُم تَحسُبوني مُؤمِنةً بالرّبّ». فأجبَرَتنا على قَبولِ دَعوتِها.
في سجن فيلبـي
16 وكُنّا في أحدِ الأيّامِ ذاهِبـينَ إلى الصّلاةِ، فصادَفَتنا جاريةٌ بِها رُوحٌ عَرّافٌ، وكانَت تَجني مِنْ عِرافَتِها مالاً كثيرًا لأسيادِها. 17 فأخذَت تَتبَعُ بولُسَ وتَتبعُنا، وهيَ تَصيحُ: «هَؤلاءِ الرّجالُ عَبـيدُ اللهِ العَليّ، يُبَشّرونَكُم بِطريقِ الخلاصِ!» 18 وفَعلَت ذلِكَ عِدّةَ أيّامٍ حتى غَضِبَ بولُسُ، فاَلتَفَتَ إلَيها وقالَ للرّوحِ: «آمُرُكَ باَسمِ يَسوعَ المَسيحِ أنْ تَخرُجَ مِنها». فخرَجَ في الحالِ.
19 فلمّا رأى سادَتُها ضياعَ أملِهِم مِنْ كَسبِ المالِ، قــبَضوا على بولُسَ وسِيلا وجَرّوهُما إلى ساحَةِ المدينةِ لدى القُضاةِ، 20 وقَدّموهُما إلى الحُكّامِ وقالوا: «هذانِ الرّجُلانِ يُثيرانِ الاضطِرابَ في مدينتِنا، وهُما يَهوديّانِ 21 يُبشّرانِ بتَعاليمَ لا يَحِلّ لنا قبولُها أوِ العَمَلُ بِها لأنّنا رومانِـيّونَ». 22 فهاجَت جُموعُ النّاسِ علَيهِما، ومَزّقَ الحُكامُ ثيابَ بولُسَ وسيلا وأمروا بجَلدِهِما. 23 فجَلَدوهُما كثيرًا وألقَوهُما في السّجنِ، وأوصَوا السّجانَ بأنْ يُشَدّدَ الحِراسَةَ علَيهِما. 24 فلمّا بُلّغَ السّجانُ هذِهِ الوصيّةَ، طَرَحَهُما في أعماقِ السّجنِ، وأدخَلَ أرجُلَهُما في قالَبٍ مِنَ الخَشَبِ لِئَلاّ يَهرُبا.
25 وعِندَ نِصفِ الليلِ كانَ بولُسُ وسيلا يُصلّيانِ ويُسبّحانِ اللهَ، والسّجناءُ يُصغونَ إليهِما، 26 فوقَعَ فَجأةً زِلزالٌ عَنيفٌ هَزّ أركانَ السّجنِ، واَنفَتَحتِ الأبوابُ كُلّها، واَنفكّت قُيودُ السّجناءِ كُلّهِم. 27 فأفاقَ السّجّانُ مِنْ نومِهِ، فرَأى أبوابَ السّجنِ مَفتوحَةً، فَظنّ أنّ السّجَناءَ هَربوا. فاَستَلّ سيفَهُ ليَقتُلَ نَفسَهُ، 28 فناداهُ بولُسُ بأعلى صوتِهِ: «إيّاكَ أنْ تُؤذيَ نَفسَكَ. فنَحنُ كُلّنا هُنا!»
29 فطلَبَ السّجانُ ضَوءًا واَندفَعَ إلى داخِلِ السّجنِ واَرتَمى على أقدامِ بولُسَ وسيلا وهوَ يرتَجِفُ. 30 ثُمّ أخرجَهُما وقالَ: «يا سيّديّ، ماذا يَجبُ علَيّ أنْ أعمَلَ لأخلُصَ؟» 31 فقالا لَه: «آمِنْ بالرّبّ يَسوعَ تَخلُصْ أنتَ وأهلُ بَيتِكَ». 32 وبَشّراهُ هوَ وجميعَ أهلِ بَيتِهِ بِكلامِ الرّبّ. 33 فأخذَهُما في تِلكَ السّاعَةِ مِنَ الليلِ وغسَلَ جِراحَهُما وتَعمّدَ هوَ وجميعُ أهلِ بـيتِهِ. 34 ثُمّ دَعاهُما إلى بَيتِهِ وأطعَمَهُما. وفَرِحَ هوَ وأهلُ بَيتِهِ، لأنّهُ آمَنَ باللهِ.
35 ولمّا طلَعَ الصّباحُ أرسَلَ الحُكّامُ حَرَسًا يَقولونَ لِلسجّانِ: «أطلِقِ الرّجُلينِ!» 36 فنقَلَ السّجّانُ هذا الكلامَ إلى بولُسَ، قالَ: «أمَرَ الحُكّامُ بإطلاقِكُما، فاَخرُجا واَذهَبا بسلامٍ!» 37 فقالَ بولُسُ لِلحرَسِ: «جَلَدونا عَلانِـيةً مِنْ غَيرِ مُحاكَمةٍ، نَحنُ المواطنَينِ الرومانيّينِ، وألقَونا في السّجنِ، وهُم الآنَ يُريدونَ أنْ يُخرِجونا سِرّا. كلاّ، بَلْ يَجيءُ الحُكّامُ بأنفُسِهِم ويُخرِجونا».
38 فنقَلَ الحرَسُ هذا الكلامَ إلى الحُكّامِ. فلمّا عَرَفوا أنّ بولُسَ وسِيلا مُواطِنانِ رُومانِـيّانِ خافوا. 39 فجاؤُوا إلَيهِما يَعتَذِرونَ، ثُمّ أخرَجُوهُما وطَلَبوا إلَيهِما أنْ يَرْحَلا عَنِ المدينةِ. 40 فلمّا خرَجا مِنَ السّجنِ ذَهَبا إلى بَيتِ ليدِيّةَ، فشاهدا الإخوةَ وشجّعاهُم ثُمّ اَنصَرَفا.
Tiimuuthaawus gwidhilo Buulus gwai gi Listra
1 A ŋwobani gi Darba a Listra. A thilmiz dheta je mine dhina dhan Tiimuuthaawus, gwina gwiro ŋari ŋa kwa gwina gwiro Yahuudi gwina gwuminyu Kaloŋa; abi babo gwuŋun gwiro Yuunaani. 2 Athi limega abiŋa dugun darnu ŋeda gwiŋir lina lathije gi Listra a Iguuniiya. 3 A Buulus ari gwalgwela; ŋwumutha ŋwura gi dhuŋun dha Yahuud lina lathije kalo ibige, ŋinena liŋidhi liji peth darnu babo gwuŋun gwiro Yuunaani. 4 Dina idhilo limediina, athil dhedha lijo gawaaniin gina gigeto liji lina lukejinu a shiyuuk lina lijo gi Urushaliim dildima. 5 Athi kanaayis birani nono gi imaan, athuŋw oinyadhani ŋwamun peth.
Safariiya gwa Buulus gi Asiiya gwina gwitiny
6 Albaji alela gi Fariijiiya a ŋwen ŋwa Qalaaṯiiya, albi Dhigirim dhina Dhiŋir ekajo dilabiŋaijo lijo dhuŋuna dha Kalo gi Asiiya, 7 a dina malela gi Miisiiya, alidheje dilela gi Bithiiniiya, athilbi Dhigirim uminyejo no. 8 Al madhina Miisiiyaŋw alule gi Taruwaas. 9 A dhuŋun dhina dhiro ŋinena dhiŋidi aŋinijo Buulusuŋw gile; ŋwaŋa kwijo gwa Makiduuniya gwidhunudhi ŋwothaije galo ŋwaici, Mura gi Makiduuniya jigathaje uwa. 10 A dina muŋw aŋa dhuŋuna dhina dhiro ŋinena dhiŋidi, a kaija ibige anabupe danela gi Makiduuniya, analiŋa darnu Kalo gurnije danalabiŋaijo Dhuŋuna dhina Dhiŋir.
Mure gwa Buulus gi Makiduuniya: gi Fiilibbi
11 Anagathani Taruwaasuŋw, anela felluuka gwai anadhuni Saamuuthraakuŋw ganu, a bigunu anela gi Niyaabuuliis; 12 a mine anela Fiilibbi, gwina gwiro mediina gwina gwipa gi gisma ga Makiduuniya, gwina gwiro mudiiriiya gwa Ruumiya; anabijalo gi mediina ibigwa ŋwamun coŋ. 13 A gi lamun la Sabith anatu por gi mediina anela kimumu ga dhibirtha, kalo gina gathin liji abiŋaijo Kaloŋa, anajalo anabiŋaijo laio lina lauradho liduŋw. 14 Ji kwa gweta deŋinaijo gwina gwan Liidiiya, gwina gwathelaŋ ciraŋa jina jure. Gwathije gi mediina gwa Thayaatiira, athuŋw orthadha Kaloŋa. A Kweleny igiye dhugore dhuŋun duŋwdiŋini dhuŋuna dhina dhabiŋu Buulus. 15 A dina muŋw ⓐamidhini, a liji la dunu gwuŋun, jothaije galo ŋwarnu, Ada nyaŋa limaliŋa darnu nyi gwuminyu Kwelenya momaŋ, udhul gi dunu gwiny, nyanje. Junije gi dunu gwuŋun. 16 A dhuŋun uthi je ganu, dina iludhuna kalo gina gathin liji abiŋaijo Kaloŋa, anabudhe lutar ŋalai lina luthi ŋurinya ŋina ŋathaŋajo lijo dhuŋuna dhina dhati dhiliŋidhilo no, lina lathupijo lelenya luŋun gwarush gwoinyadho dhuŋun dhai dhadhi mirejo lijo galo. 17 Ji ŋeda gwuje anaŋa Buulus ŋalai, ŋwure gwula ŋwarnu, Liji ibila liro jine ja Kalo gina ginunu, lina lathajabiŋaijo dhuŋuna dha dhai dhadhi gilaŋ. 18 Athuŋw are minoŋ ŋwamun ŋwoinyadho. Abi Buulus kadhugore, ŋwurla galo gi ŋuriny, ŋwaicinu, Nyi gwo gwabiŋaijaŋa jiriny jai ja Yasuuⓐ al Masiiẖ daŋatu dugun. Ŋwunta ganu gi saaⓐa ibije jetajeta.
Buulusŋa Siila gwai ligitinu gi sijn a ubrini gwegen
19 Abi dina ma leleny luŋun aŋa darnu dhunijo gwa teyani galo gwegen gwimerna, almutha Buulusŋaije Siila gwai allodhitha galo gi suug allela gi leleny; 20 allapa di mamurŋa, alarnu, Liji ibila ram lina liro Yahuud lathilagaje mediina ganu gwuri gwuleny, 21 athilabiŋaijo lijo dhuŋun dhai dhina dhati dhiŋir dana uminyi, i dana apai, ŋinena rana liji la Ruumiya no. 22 A liji peth auradhe ŋediŋaije nono; al mamurŋa ŋirethaijo ciraŋa ganu jegen, aldhedha lijo amr dillipi ŋwura ŋwai. 23 A dina mallipi ŋwamun ganu ŋwoinyadho, alligeta gi sijn, alabiŋaijo kwijo gwina gwathethadhe sijn duŋwuldima momaŋ. 24 A dina muŋwdiŋini dhuŋuna dhina dhiro minoŋ, ŋwulgeta gi sijn ro kiru kwereny, ŋwuguke ŋwora ŋwegen duri dai. 25 A dina ma kalo ubie ganu gile thirir a Buulusŋa Siila gwai je dabiŋaijo Kaloŋa a aleliŋa dheliŋa dha dhorthadha Kaloŋa al maẖaabiis diŋini. 26 A kaija ibige a kalo ubi galo gwuleny, di a dugul da sijn ubi galo; an jibur igiudhini ganu peth a ŋidi gududhini galo ŋina ŋigukinuŋai liji peth. 27 A dina ma kwiji birthe gwina gwethadho sijn, ŋwaŋa jiburu ja sijn jigiudhinu galo, ŋwuwal kalala guŋun ŋwari gwarinyini, ŋwarnu maẖaabiis peth limabire. 28 Abi Buulus urnie ŋwal ŋwai ŋwina ŋwipa ŋwaicinu, Athaŋa apo dhuŋuna dheda dhina dhike kaŋinu yuŋa no. Anaŋa peth lo mina. 29 Ŋwurnie lamba lai, ŋwuni kiru babraŋ, ŋwubi galo, ŋwidijo Buulusŋaije Siila gwai ŋwurko ŋwai, 30 ŋwulbi odhadha por, ŋwarnu, Leleny lai, aŋ gwina gwiŋir dinyapai dinyi gilaŋ? 31 Albaicinu, Uminyu Kwelenya gwina gwan Yasuuⓐ al Masiiẖ, abi ŋa gwagilaŋ, ŋa a liji la dunu gwuŋa peth. 32 Allabiŋaijo dhuŋuna dha Kweleny liji lai peth la dunu gwuŋun. 33 Ŋwulodha gi saaⓐa ibije jetajeta gile, ŋwuluye nyuri nyegen; ŋwunⓐamidhinadha ganu ŋeda a liji la dunu gwuŋun peth. 34 A dina muŋwulodhadha gi dunu gwuŋun, ŋwuldhedha ŋida ŋa dheny, aliŋir dugore liji lai la dunu gwuŋun peth, ŋinena maluminyi Kaloŋa.
35 A dina ma kalo ure, a mamurŋa ukeje shawiishŋaije, allaici, Abricul lijo ibile alela. 36 A kwiji gwina gwethadho sijn abiŋaijo Buulusuŋw dhuŋuna ibidha darnu, Mamurŋa lukejiyo alarnu abricilo alela. Idhul ŋinena audhaijiye gwai galo. 37 Albi Buulus aicinu, Lipidhije gi je ganu ja liji, athijil akimiyo no, anaŋa lina liro liji la Ruumiya, a jilgeta gi sijn, abi ŋinena lara lijidhiŋa girimu a? Oo, abricul ŋediŋaije alila jilteye. 38 A shawiishŋa abiŋaijo mamurŋaije dhuŋuna ibidha, a mamurŋa dhenya dina maldiŋini darnu ŋediŋa liro liji la Ruumiya; 39 alila allothaije galo gwuleny, alliteye por, allothaije galo diltu gi mediina. 40 Albitu gi sijn, aluni gi dunu gwa Liidiiya; a dina malaŋa limegen, alligathaje uwa albela.