Ṯiimɔɔthaaws mǝr-gwɔ ɔɽɔmaṯṯi Bɔɔlɔs-gi nǝ Siila tok.
1 Nǝ Bɔɔlɔs ele dɔṯṯɔk mindaŋ nɔŋw ɔppathi Ḏǝrbǝ-ŋǝ Lisṯira-gi kǝzir wɔnannɔ-gwɔ ṯilmiiz ṯǝni Ṯiimɔɔthaaws. Nǝ lǝnyin oro Yahuuḏiiyyǝ kwǝthi ṯǝmminǝ tok, laakin ṯǝrnyin tǝ nɔŋworo Yuunaani. 2 Ǝṯi lizi tatap lǝthi ṯǝmminǝ linannɔ Lisṯira nǝ Iyguuniiyǝ ǝṯir andasi ŋiɽaŋali ŋisaaw ŋǝni Ṯiimɔɔthaaws. 3 Nǝ Bɔɔlɔs naŋni ethi mɔlo Ṯiimɔɔthaaws-ŋwɔ ethi-gi rɔɔmɔthi, ŋwɔṯaŋw mindaŋ nɔŋw-mǝ uɽu lɔthrɔnya. Nɔŋwɔni ŋǝrrǝ-ŋwsi ŋɔ kaka nilŋithi-gwɔ Yahuuḏ tatap kiya yinannɔ kinaŋw ṯǝrnyin ṯǝthi Ṯiimɔɔthaaws-ŋǝ ethaarɔŋw ṯir Yuunaani. 4 Mǝreele muḏun-ginǝ ǝṯir inḏǝthǝ lizi lǝthi ṯǝmminǝ waamira wa wamminǝ-yi yaavɔr-ŋǝ lishiyuukh-li Urshaliim, wandicarsi-yi ethi iinyici naana. 5 Ŋwɔṯaŋw mindaŋ nǝ yǝniisǝ ferlle tetter ki-ṯǝmminǝ-nǝ nǝ ǝṯir kikindǝthi ŋwaamin tatap.
Rɔ-ɔya rǝthi Bɔɔlɔs a-naanɔ-ŋw Ṯɔrwaas.
6 Nǝreele ǝzir-yinǝ wǝthi Firiijiiyyǝ-ŋw, nǝ wǝthi Ghalaaṯiiyyaa-ŋw tok, kaka niṯiinyinǝsi-gwɔ Ṯigɽim Ṯirllinǝlɔ ter ethaari bǝshirǝ ŋiɽaŋali Aasiiyya-na. 7 Mǝri ɔppathi ki-thiɽany-la ṯǝthi Miisiiyyǝ-ŋw, nǝr ṯǝcci etheele ethi ǝnḏi muḏiriiyyǝ kwǝthi Biithiiniiyyǝ-ŋw, laakin nǝsi Ṯigɽim ṯǝthi Yǝcu ere duŋgwǝci mac. 8 Ŋwɔṯaŋw mindaŋ nǝr daaraci Miisiiyyǝ-ŋwɔ nǝr ṯamthɔ nǝreele Ṯɔrwaas. 9 Kulŋǝ-ṯǝ ŋga nǝ Bɔɔlɔs ese rɔ-ɔya kira riisaŋw-ri kwizi kwǝthi Makḏuuniiyyǝ-ŋw kwirlɔ nɔŋw tuuraccǝlɔ nɔŋwɔccǝŋw, “Ṯamtha kɔnɔŋw Makḏuuniiyyǝ nyji mǝcci!” 10 Nǝ ŋwɔṯaŋw tɔc, mǝ Bɔɔlɔs ese rɔ-ɔya kira, nǝnyii kette rogɽo-lɔ rǝri cɔgwo-cɔgwop etheele Makḏuuniiyyǝ, kaka mǝnyii kittatha ethaarɔŋw Allah wana wɔrnɔṯɔ-nyji ethi ǝccǝ lizi bǝshirǝ kinanaŋw Inyjiilǝ.
Liiḏiiyyǝ mɔŋgwɔ ǝmminici Allah Fiilibbii.
11 Nǝnyii dallitha ki-mɔrkǝb-lǝ min Ṯɔrwaas, nǝnyii iila dɔṯṯɔk mindaŋ nǝnyii ɔppatha Saamuuthiraakiiya, mǝ ŋɔrpɔ-ŋgwa oro nǝnyii ɔppathi Niyaabuuliis. 12 Nǝ kinaŋw nǝnyii ele kwurǝyu-lu mindaŋ nǝnyii ɔppathi Fiilibbii, kwir mǝḏiinǝ kwette kwɔppa kwǝthi muḏiiriiyyǝ kwǝthi Makḏuuniiyyǝ-ŋw, kwɔnaanɔ ki-ŋeeleny-na ŋǝthi Rɔɔmaan. Mindaŋ nǝnyii naani ŋwaamin ŋwittǝzir kinanaŋw. 13 Mǝ laamin iila lǝni Sǝbiṯ nǝnyii rucci mǝḏiinǝ-nǝ ninyeele bahara kǝni, kǝzir wigittany-gwɔ ethi-gwɔ Yahuuḏ raaythi dɔŋw ethi-gwɔ aari kiyiiriny. Nǝnyii naanalɔ mindaŋ nǝnyii andaci layɔ liraayithɔ dɔŋw kinaŋw. 14 Nǝ kwaaw naani kwette kinaŋw kwǝni Liiḏiiyyǝ kwɔgittica-nyji kǝni pǝt ethi neŋne, nɔŋworo kwǝthi Ṯhiiyaaṯiira-ŋwɔ, kwǝṯi illilla yirethi yɔɔri yǝnǝ ɽiyǝr. Nɔŋworo kwaaw kwette kwǝti kwogwɔcce Allah-lɔ, mindaŋ nǝ Kweeleny kiṯṯici ŋaaɽinyi ŋuuŋun ethi kettice ŋiɽaŋali yǝy ŋa ŋandisasi Bɔɔlɔs. 15 Mǝr aari @ammiḏa lizi-li lǝthi dɔɔnɔ kwuuŋwun-tǝ, nɔŋw ɔrnɔṯi nyuŋwsi etheele dɔɔnɔ kwuuŋwun, nɔŋwɔccǝ nyuŋwsi-ŋwɔ, “Mǝrnyii ruusi kwette kwɔmǝ ǝmminici Kweelenyi rerrem tǝ iila a-naani ki-dɔɔnɔ kwiinyi.” Ŋwɔṯaŋw nɔŋw ɔracci nyuŋwsi ethi-li ele.
Bɔɔlɔs-ŋǝ mǝr-gwɔ naani ki-sijin-nǝ Fiilibbii.
16 Laamin lette inḏi-nyii etheele kǝzir wǝthi ṯaara kiyiiriny, nǝnyii kadrithi tiira-ŋǝli tette tir kwɔwaay tǝthi ṯigɽimǝ-nǝ ṯigii, ṯǝṯi inḏǝthǝ ŋɔma ethi-ŋi andasi ŋiɽaŋali ŋinḏi ethiila. Nɔŋw ǝginici lizi kila lǝthi ŋunduŋw gwuruushǝ kwittǝzir kwǝthi kandisa ŋga kǝṯṯiŋw andasi. 17 Ǝṯɔŋw kwakithatha Bɔɔlɔs-ŋwɔlɔ nǝ nyiiŋǝ tok, ǝṯɔŋw ɔppɔna ǝṯɔŋwaarɔŋw, “Lizi kɔlɔ lir yaḏaam yǝthi Allah wɔppa wuthǝmthi-lǝ Pur-pur! Lǝti-ŋǝsi andindaci ethi ilŋithini ŋaaŋwɔsi ethi kilaaw aŋgwɔrɔ!” 18 Nɔŋw lanḏinḏasi ŋiɽaŋali ŋɔ ŋwaamin ŋwuuru mindaŋ nǝ Bɔɔlɔs ere aamina mac, e-ta nɔŋw ɔrllalɔ nɔŋwɔccǝ ṯigɽimǝ-ŋw, “Nyii kwǝccǝŋǝ ŋwɔ, yiriny-yi yǝthi Yǝcu Kwɔrɔstɔ, ruuthǝ kithaay duŋgwun-nǝ!” Nǝ kinaṯa kinaŋw-lɔ ṯogdo-ṯogdo na ṯigɽim ruuthǝ kithaay tɔc. 19 Mǝ lizi lǝthi ŋunduŋw elŋece ethaarɔŋw nyiiŋǝ limǝ ṯuusi ṯǝthi-thi ǝgini ŋwuruushǝ, nǝr mithǝ Bɔɔlɔs-ŋwɔsi Siila-gi, nǝrsi mɔlotto-lɔ nǝrleele naanɔ-gwɔ lizi lǝthi sɔlṯa ki-miiḏaan-la kwǝṯi-gwɔ lizi raaythi dɔŋw. 20 Nǝrsi mɔlo nǝrleele kiyǝnǝ yǝthi hɔkkaam wǝthi Rɔɔma-ŋwɔ, nǝrsǝccǝŋw, “Lɔr kɔlɔ, lir Yahuuḏ, lǝṯi-nyji lakkaci mǝḏiinǝ-nǝ kwǝri. 21 Lǝṯi ǝccǝ lizi @allima ǝthiyǝ witi winḏir sherii@a-gi kwǝri mac; nyiiŋǝ lir Rɔɔmaaniiyyiin, ninyeere ǝthi ŋɔma mac ethi mithǝ ǝthiyǝ wɔ, wala ethi ǝrri.” 22 Nǝ dɔŋw ɔɽɔmaṯṯi nǝr diiɽǝthǝ Bɔɔlɔs-ŋwɔsi naana Siila-gi ŋǝriyǝ-ŋi.
E-ta nǝ hɔkkaam diraŋ yirethi-na yǝthi Bɔɔlɔs-ŋa Siila-gi, mindaŋ nǝrsi ǝllici waamira ethisi ippi. 23 Mǝrsi inḏǝthǝ ṯurvǝ beṯṯen ṯǝthi ǝpǝ tǝ, nǝrsi kaṯṯɔ ki-sijin-nǝ; mindaŋ nǝr inḏǝthǝ kwɔɔra kwǝthi sijin waamira, ethisi ɔvacci tetter. 24 Mǝ waamir wɔ erme kwɔɔrɔ kwǝthi sijin, nɔŋwsi kaṯṯɔ ki-sijin-nǝ keereny-gi lac-lac, mindaŋ nɔŋwsi ǝnyjici ŋwaara ŋweeŋen ki-ruu-nǝ rǝthi ŋwuuɽi ŋwinii nɔŋwsi-gwɔ kǝkkǝsi.
25 Mǝ kulŋǝ-nǝ oro tittir nǝ Bɔɔlɔs-ŋǝ Siila-gi aari kiyiiriny mindaŋ nǝr iiɽǝzi Allah rilŋa-ri, nǝsi misaajiin kwɔthaathɔ akkaci kizǝn. 26 Nǝ ŋwɔṯaŋw biḏaan nǝ wureyu riiginni tɔc, mindaŋ nǝ rɔgwagiza rǝthi sijin lakkathalɔ. Ŋwɔṯaŋw nǝ ŋwɔbaab kiṯṯini tɔc, nǝ ŋwɔɔɽɔŋw ŋwɔthi misaajiin tatap kǝdinni. 27 Mǝ kwɔr kwǝthi sijin kiɽiṯi mindaŋ mɔŋw ese ŋwɔbaaba ŋwɔthi sijin ŋwɔmǝ kiṯṯini, nɔŋw kittatha ethi aarɔŋw misaajiin kwɔmǝ avri; mindaŋ nɔŋw alla kaalala kuuŋun, nɔŋw naŋni ethi ɽeenye rogɽo ruuŋwun. 28 Laakin na Bɔɔlɔs ɔrnɔṯi-la ŋɔmmaŋi nɔŋwɔccǝŋw, “Ǝṯi rǝrǝ rogɽo rɔɔŋwa naana mac! Nyiiŋǝ kɔlɔ-ta kɔnɔŋw tatap!”
29 Nǝ kwɔr kwǝthi sijin urnuni ethi ǝvicǝ fɔɔri, mindaŋ nɔŋw ǝnḏi kwɔfiɽigathɔ, nɔŋw iidi kwɔnḏɔthɔ ŋithenya ki-ŋwaara-na ŋwɔthi Bɔɔlɔs-ŋǝ Siila-ŋi. 30 E-ta nɔŋwsi mɔltha nɔŋw-li ruuthǝ par, nɔŋwsi uṯicǝlɔ nɔŋwsǝccǝŋw, “Yaa sǝyyiḏ-ŋǝ liinyi, aatha kwǝnyii ǝrri laazim mindaŋ ethi-mǝ kilaaw?” 31 Nǝr ǝŋnici nǝrǝccǝŋw, “Ǝmminicǝ Kweelenyi kwǝni Yǝcu-ŋw tǝ, a kilaaw, ŋaaŋa lizi-li lǝthi dɔɔnɔ kwɔɔŋɔ.” 32 E-ta nǝrǝccǝ bǝshirǝ ŋiɽaŋali ŋǝthi Kweeleny, nǝ lithaathɔ tatap lǝthi dɔɔnɔ kwuuŋwun. 33 Nǝ ki-saa@-la ṯǝ ŋgwa kwǝthi kulŋa ŋga, nǝsi kwɔr kwǝthi sijin mɔltha nɔŋwsi iyici yǝmǝŋi naana yeeŋen; mindaŋ nǝ lizi tatap lǝthi dɔɔnɔ kwuuŋwun aari @ammiḏa tɔc. 34 Ṯaŋw nɔŋw mɔlo Bɔɔlɔs-ŋwɔsi Siila-gi nɔŋwleele ki-dɔɔnɔ kwuuŋwun mindaŋ nɔŋwsi inḏǝthǝ ethneya wokwo ethi yee. Nǝ ŋundu-ŋǝ lizi-li lǝthi dɔɔnɔ kwuuŋwun nǝr urǝnni-nǝ ṯinyiŋla-thina, kaka mǝr-gwɔ ǝmminici Allah.
35 Mǝ ŋɔrpɔ-ŋgwa oro nǝ hɔkkaam wir Rɔɔmaan ɔɔsi harasa waamir-yi wǝni-ŋwɔ, “Duŋgwǝcǝr lɔɔrɔ kila ǝreele.” 36 E-ta nǝ kwɔr kwǝthi sijin ǝccǝ Bɔɔlɔs-ŋw, “Hɔkkaam wɔmǝ ɔɔsa waamira ethi duŋgwǝci ŋaaŋwɔsi Siila-gi. Ŋaaŋa lǝthi ŋɔma kirem etheele, nǝ nḏir kǝniny lɔami naana.” 37 Laakin nǝ Bɔɔlɔs andaci harasa nɔŋwɔccǝŋw, “Lende likaṯṯica-nyji kaṯṯiya keere, laakin nǝrnyji tǝ ippǝlɔ ceg-cegi kiyǝnǝ yǝthi lizi, nǝ nyiiŋǝ tǝ lir Rɔɔmaaniiyyiin! Mindaŋ nǝrnyji kaṯṯɔ ki-sijin-nǝ. E-ta ǝrnyjii naŋni ethi ṯiŋatha ŋɔɽɔmi nyettec-a? Bǝri-mǝ! Ethi hɔkkaam iila ŋundu-ŋǝ wɔɽeny ǝrnyjii ruwǝ.” 38 Nǝ haras aaɽi nɔŋw andaci hɔkkaama wir Rɔɔmaaniiyyiin, mindaŋ mǝr neŋne ethaarɔŋw Bɔɔlɔs-ŋǝ Siila-gi lir Rɔɔmaaniiyyiin, nǝr ṯeenye. 39 Ŋwɔṯaŋw nǝreele nǝrsi uṯicǝlɔ ethisi iɽinyacalɔ; e-ta nǝrsi-mǝ ruwǝ ki-sijin-nǝ mindaŋ nǝrsi andaci ethi duŋgwǝci mǝḏiinǝ etheele. 40 Mǝ Bɔɔlɔs-ŋǝ Siila-gi ruuthǝ ki-sijin-nǝ nǝreele ki-dɔɔnɔ kwǝthi Liiḏiiyyǝ. Nǝr-gwɔ kaṯṯasi lizi lǝthi ṯǝmminǝ kinanaŋw, nɔŋwsi andaci kandisa kǝthisi-gi firllasi-la, e-ta nǝr-mǝ ele.
Tiimuuthaawus gwidhilo Buulus gwai gi Listra
1 A ŋwobani gi Darba a Listra. A thilmiz dheta je mine dhina dhan Tiimuuthaawus, gwina gwiro ŋari ŋa kwa gwina gwiro Yahuudi gwina gwuminyu Kaloŋa; abi babo gwuŋun gwiro Yuunaani. 2 Athi limega abiŋa dugun darnu ŋeda gwiŋir lina lathije gi Listra a Iguuniiya. 3 A Buulus ari gwalgwela; ŋwumutha ŋwura gi dhuŋun dha Yahuud lina lathije kalo ibige, ŋinena liŋidhi liji peth darnu babo gwuŋun gwiro Yuunaani. 4 Dina idhilo limediina, athil dhedha lijo gawaaniin gina gigeto liji lina lukejinu a shiyuuk lina lijo gi Urushaliim dildima. 5 Athi kanaayis birani nono gi imaan, athuŋw oinyadhani ŋwamun peth.
Safariiya gwa Buulus gi Asiiya gwina gwitiny
6 Albaji alela gi Fariijiiya a ŋwen ŋwa Qalaaṯiiya, albi Dhigirim dhina Dhiŋir ekajo dilabiŋaijo lijo dhuŋuna dha Kalo gi Asiiya, 7 a dina malela gi Miisiiya, alidheje dilela gi Bithiiniiya, athilbi Dhigirim uminyejo no. 8 Al madhina Miisiiyaŋw alule gi Taruwaas. 9 A dhuŋun dhina dhiro ŋinena dhiŋidi aŋinijo Buulusuŋw gile; ŋwaŋa kwijo gwa Makiduuniya gwidhunudhi ŋwothaije galo ŋwaici, Mura gi Makiduuniya jigathaje uwa. 10 A dina muŋw aŋa dhuŋuna dhina dhiro ŋinena dhiŋidi, a kaija ibige anabupe danela gi Makiduuniya, analiŋa darnu Kalo gurnije danalabiŋaijo Dhuŋuna dhina Dhiŋir.
Mure gwa Buulus gi Makiduuniya: gi Fiilibbi
11 Anagathani Taruwaasuŋw, anela felluuka gwai anadhuni Saamuuthraakuŋw ganu, a bigunu anela gi Niyaabuuliis; 12 a mine anela Fiilibbi, gwina gwiro mediina gwina gwipa gi gisma ga Makiduuniya, gwina gwiro mudiiriiya gwa Ruumiya; anabijalo gi mediina ibigwa ŋwamun coŋ. 13 A gi lamun la Sabith anatu por gi mediina anela kimumu ga dhibirtha, kalo gina gathin liji abiŋaijo Kaloŋa, anajalo anabiŋaijo laio lina lauradho liduŋw. 14 Ji kwa gweta deŋinaijo gwina gwan Liidiiya, gwina gwathelaŋ ciraŋa jina jure. Gwathije gi mediina gwa Thayaatiira, athuŋw orthadha Kaloŋa. A Kweleny igiye dhugore dhuŋun duŋwdiŋini dhuŋuna dhina dhabiŋu Buulus. 15 A dina muŋw ⓐamidhini, a liji la dunu gwuŋun, jothaije galo ŋwarnu, Ada nyaŋa limaliŋa darnu nyi gwuminyu Kwelenya momaŋ, udhul gi dunu gwiny, nyanje. Junije gi dunu gwuŋun. 16 A dhuŋun uthi je ganu, dina iludhuna kalo gina gathin liji abiŋaijo Kaloŋa, anabudhe lutar ŋalai lina luthi ŋurinya ŋina ŋathaŋajo lijo dhuŋuna dhina dhati dhiliŋidhilo no, lina lathupijo lelenya luŋun gwarush gwoinyadho dhuŋun dhai dhadhi mirejo lijo galo. 17 Ji ŋeda gwuje anaŋa Buulus ŋalai, ŋwure gwula ŋwarnu, Liji ibila liro jine ja Kalo gina ginunu, lina lathajabiŋaijo dhuŋuna dha dhai dhadhi gilaŋ. 18 Athuŋw are minoŋ ŋwamun ŋwoinyadho. Abi Buulus kadhugore, ŋwurla galo gi ŋuriny, ŋwaicinu, Nyi gwo gwabiŋaijaŋa jiriny jai ja Yasuuⓐ al Masiiẖ daŋatu dugun. Ŋwunta ganu gi saaⓐa ibije jetajeta.
Buulusŋa Siila gwai ligitinu gi sijn a ubrini gwegen
19 Abi dina ma leleny luŋun aŋa darnu dhunijo gwa teyani galo gwegen gwimerna, almutha Buulusŋaije Siila gwai allodhitha galo gi suug allela gi leleny; 20 allapa di mamurŋa, alarnu, Liji ibila ram lina liro Yahuud lathilagaje mediina ganu gwuri gwuleny, 21 athilabiŋaijo lijo dhuŋun dhai dhina dhati dhiŋir dana uminyi, i dana apai, ŋinena rana liji la Ruumiya no. 22 A liji peth auradhe ŋediŋaije nono; al mamurŋa ŋirethaijo ciraŋa ganu jegen, aldhedha lijo amr dillipi ŋwura ŋwai. 23 A dina mallipi ŋwamun ganu ŋwoinyadho, alligeta gi sijn, alabiŋaijo kwijo gwina gwathethadhe sijn duŋwuldima momaŋ. 24 A dina muŋwdiŋini dhuŋuna dhina dhiro minoŋ, ŋwulgeta gi sijn ro kiru kwereny, ŋwuguke ŋwora ŋwegen duri dai. 25 A dina ma kalo ubie ganu gile thirir a Buulusŋa Siila gwai je dabiŋaijo Kaloŋa a aleliŋa dheliŋa dha dhorthadha Kaloŋa al maẖaabiis diŋini. 26 A kaija ibige a kalo ubi galo gwuleny, di a dugul da sijn ubi galo; an jibur igiudhini ganu peth a ŋidi gududhini galo ŋina ŋigukinuŋai liji peth. 27 A dina ma kwiji birthe gwina gwethadho sijn, ŋwaŋa jiburu ja sijn jigiudhinu galo, ŋwuwal kalala guŋun ŋwari gwarinyini, ŋwarnu maẖaabiis peth limabire. 28 Abi Buulus urnie ŋwal ŋwai ŋwina ŋwipa ŋwaicinu, Athaŋa apo dhuŋuna dheda dhina dhike kaŋinu yuŋa no. Anaŋa peth lo mina. 29 Ŋwurnie lamba lai, ŋwuni kiru babraŋ, ŋwubi galo, ŋwidijo Buulusŋaije Siila gwai ŋwurko ŋwai, 30 ŋwulbi odhadha por, ŋwarnu, Leleny lai, aŋ gwina gwiŋir dinyapai dinyi gilaŋ? 31 Albaicinu, Uminyu Kwelenya gwina gwan Yasuuⓐ al Masiiẖ, abi ŋa gwagilaŋ, ŋa a liji la dunu gwuŋa peth. 32 Allabiŋaijo dhuŋuna dha Kweleny liji lai peth la dunu gwuŋun. 33 Ŋwulodha gi saaⓐa ibije jetajeta gile, ŋwuluye nyuri nyegen; ŋwunⓐamidhinadha ganu ŋeda a liji la dunu gwuŋun peth. 34 A dina muŋwulodhadha gi dunu gwuŋun, ŋwuldhedha ŋida ŋa dheny, aliŋir dugore liji lai la dunu gwuŋun peth, ŋinena maluminyi Kaloŋa.
35 A dina ma kalo ure, a mamurŋa ukeje shawiishŋaije, allaici, Abricul lijo ibile alela. 36 A kwiji gwina gwethadho sijn abiŋaijo Buulusuŋw dhuŋuna ibidha darnu, Mamurŋa lukejiyo alarnu abricilo alela. Idhul ŋinena audhaijiye gwai galo. 37 Albi Buulus aicinu, Lipidhije gi je ganu ja liji, athijil akimiyo no, anaŋa lina liro liji la Ruumiya, a jilgeta gi sijn, abi ŋinena lara lijidhiŋa girimu a? Oo, abricul ŋediŋaije alila jilteye. 38 A shawiishŋa abiŋaijo mamurŋaije dhuŋuna ibidha, a mamurŋa dhenya dina maldiŋini darnu ŋediŋa liro liji la Ruumiya; 39 alila allothaije galo gwuleny, alliteye por, allothaije galo diltu gi mediina. 40 Albitu gi sijn, aluni gi dunu gwa Liidiiya; a dina malaŋa limegen, alligathaje uwa albela.