Taope 'Bereŋwa dri
1 Yesu kondre lowa te oko nda tute lutu dri, ago nda rite vuru. Ago taeri'bai ndaro otoyikalate ŋgulu nda lomvosi. 2 Ago nda eto ànya emba te ekye:
Riyä se ni Kado
(Luka 6:20-23)
3 “Ànya se kuniyi ndi ànya ätinayi ru toto Lu dri ni kado;
tana ànya ni lidri Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru ro!
Hurting-Article
4 “Ànya se kabe liyi ni kado;
tana Lu i'dwena ànya 'da!
5 “Ànya se mäwuako ni kado;
tana anya uruna 'bädri se Lu ko'ba tana be ana ni drimbi ro!
6 “Ànya se kolebe taŋgye oyene ndra ni ŋgacini drisi ni kado;
tana Lu o'bana ŋga ojona ànya 'da!
7 “Ànya se yauni be azii ri ni kado;
tana Lu a'dona ndi yauni be ànyari!
8 “Ànya se ya wäṛi be ni kado;
tana ànya ondrenayi Lu ndi!
Psalm-34-14
9 “Kasa'bai ni kado;
tana Lu uzina ànya 'da ŋgwai ndaro!
10 “Ànya se ezate ta taŋgye rota ni kado;
tana Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru ro ni ànyaro!
11 “Ami ni kado ondro lidri ka ami o'da ago ka ami eza ago ka ami kicu kowero takozi cini ata si ta maro ta owo. 12 Nyà'do yai'dwesi ago riyä si, tana päläti 'desi a'bate tana ami vo'buyakuru ya. Tana ànya ezayi nebii se käti ni ämiri kpate inye.
Oso'bai Yesu vo oso Täyi ndi Ŋgaeyi be ronye
(Marako 9:50Luka 14:34-35)
13 “Ami orivoya täyi yi 'bädri ri. Oko ondro ka'do täyi kije oci iro te, ago a'bana anya ocine to'di eŋwanye ya? Anya ni kote a'done kado, oko e'be gialo odane cowa ago otone pa si.
14 “Ami orivoya ŋgaeyi yi 'bädri cini ri. 'Bakici se abete lutu dri äni kote da'done. 15 'Diaza eyi lamba kote drî na takone lakaza si; oko ka edrena ŋga lamba edre ro dri, ago eyivote ànya se cini zo yasi ri. 16 Kpa oso inye beṛo ŋgaeyi amiro ri voeyine inye lidri mile, tana ondro ànya kondreyi takado se nyàbe oyena 'do te oko, ànya käräṛuyi Täpi amiro se vo'buyakuru ya ono robe.
Ŋgaemba ta Ota rota
17 “Nyùsu ta ko mìkye ŋgaemba maro orivoya Ota Musa ro ndi ŋgaemba nebii robe pere ro. Mikyi ko ànya perene, oko mikyi ŋgaemba ànyaro o'bane a'done ŋgye. 18 Endaro mata ämiri ono, vo'buyakuru ndi 'bädri be lävuna ndi, oko taegyi giṛiŋwa ca telesi taegyi ro se tipari giṛiŋwa ono unina ko okyene ni Ota yasi madale tase cini beṛo a'done ono a'dona lutu ŋgye. 19 Ondro ka'do, 'diaza koro tase ca tipari ota ya ono kote ago kemba azii kpa gwo oyene inye, nda a'dona ndi tipari Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru roya. Oko nda se kabe Ota oro ago kabe anya emba a'dona 'da 'desiro Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru roya. 20 Ka'do inye, mata ämiri ono, ocine ämiri Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru roya i'do ondro ka'do taŋgye amiro ka'do kote ndrani miemba'bai Ota ro ndi Parusii robe ri owo.
Ŋgaemba ta Kyila rota
21 “Nyèri tase atabe lidri ri kyeno ana te se ekye: ‘Mifu läfu ko, 'dise kufu 'diaza te beṛo ezine vurena opene.’ 22 Oko mata ämiri ono, nda se orivoya kyilaro ädrupi ndaro be ezina 'da vurena opene, nda se kabe ädrupi ndaro o'dana 'do ezina 'da vure'bai kandra, nda se kabe ädrupi ndaro uzina amama 'do a'dona ndi odra ro ndäri oyine gehena ya. 23 Ta'dota ondro ka'do nyate ŋgapäṛi miro ozona Lu ri vo tori oloro dri ago ta kegate midri ndriro anjioko ädrupi miro orivoya ta aza be milomvo, 24 nye'be ŋgapäṛi miro lau vo tori oloro mile, nyoyi ndriŋwa ago nyodro'beru ädrupi miro be, ago 'dooko nyego mi'de gwo ŋgapäṛi miro ozone Lu ri.
25 “Ondro ka'do 'diaza ka'dote ta aza be milomvo ago ka mi ezi vure ya oko, nyède kalaope amiro nda be, dri ṛo teinye ociako vo vure roya, ukyi ondro misate lau oko, nda ozo mi 'da vureope'ba ri, se ozona mi 'da vookwa'ba ri, ago avona mi ndi kamba ya. 26 Endaro mata miri ono, mirina ndi lau, madale nyozona parata se cini drî miro utweza 'do lutu kpeye.
Ŋgaemba ta Taoyero Toko kode Ago Drisi rota
27 “Nyèrite atate ekye: ‘Miye ta ko toko kode ago drisi.’ 28 Oko mata ämiri yauono: 'Diaza se kabe voondre toko aza dri ago le anya uzine iri ye ta ṛote sina toko drisi ya ndaro ya. 29 Ka'do inye ondro ka'do mi drígwo yasi miro kani mi o'ba takozi oyene, nyewe anya tesi ago mivo anya cowa! Ni kadopara miri telesi lomvo miro ro ijene ndrani lomvo miro ovone cu gehena ya ri. 30 Ondro ka'do drí drígwo yasi miro kani mi o'ba takozi oyene, nyätäṛi ätu ago mivo cowa! Ni kadopara miri ŋga alodi lomvo miro ro ijene ndrani lomvo miro ovone cu gehena ya ri.
Ŋgaemba ta Ruonji rota
(Matayo 19:9Marako 10:11-12Luka 16:18)
31 “Ata kpate ekye: ‘'Diaza se kabe toko ndaro onjina beṛo waraga ruonjiro egyine ozone anyari.’ 32 Oko yauono mata ämiri ono, ondro ka'do mano aza ka toko ndaro ojina ta ronyi oyero anyaro ta, nda 'ba anya ni ta oyene ago drisi ondro anya kogo kuru ago aza te owo; ago mano se kabe anya ogye 'do ka kpa taoye toko drisi.
Ota ta Ruäṛu rota
33 “Nyèri tase atabe lidri ri kyeno ana te se ekye: ‘Nyepere tao'ba miro ko, oko miye tase nyäṛurube oyene Opi ri 'do.’ 34 Oko mata ämiri yauono nyäṛuru ko ondro nyate tao'ba oye owo. Nyäṛuru ko vo'buyakuru si, tana ni giti Lu ro owo, 35 ca ko 'bädri si, tana ni vo pa otoro ndaro owo; ca ko Yerusalema si, tana anya ni 'bakici 'Bädri'ba 'desi ro owo. 36 Nyäṛuru kpa ko drî miro si, tana minina ko drikyiri alodi o'bane onjero kode uniro. 37 Nyàta toto mìkye: ‘Owo’ kode ‘Hwa’; ta to aza se nyàbe atana 'do ka ikyi ni Nda se Kozi ono resi.
Ŋgaemba ta Tavologo rota
(Luka 6:29-30)
38 “Nyèri tate se atate ekye: ‘Mi 'bedri mi azi be, ago si 'bedri si azi be.’ 39 Oko yauono mata ämiri; nyòlogo votaro ko 'dise kabe ami oye koziro ri. Ondro ka'do 'diaza koca biṛi drígwo yasi miro te, mi'ba nda koca biṛi gaṛi yasi miro kpa. 40 Ondro ka'do 'diaza ka mi ugu vure ya ososi mivo ta boŋgo miro rota, mi'ba nda kuru dhudhu miro kpa. 41 Ago ondro ka'do alo aza kyila'bai ro kuru mite kate mi gbiri ŋga ndaro uŋgyine jä'dijä'di alo, miŋgyi jä'dijä'di ritu. 42 Ondro ka'do 'diaza keji mite ŋga aza ta, nyozo ndäri; ondro ka'do 'diaza kolete ŋga aza urune tiko ro ni mirigyesi, nyozo ndäri.
Ŋgalu Kyila'baazi ri
(Luka 6:27-28Luka 32-36)
43 “Nyèri tate se atate ekye: ‘Nyulu bereazi miro, oko ya miro koso kyila'baazi miro lomvo.’ 44 Oko yauono mata ämiri: Nyùlu kyila'baazii amiro ago nyä̀mätu ànya se kayibe ami eza ta, 45 tana nyà'do robe ŋgwai ro Täpi amiro se vo'buyakuru ya ana ri. Tana nda 'ba kitu ndaro ni voeyine lidri kozi ndi kado be dri ojoojoro, ago kani 'bu ozo ànya se kabe takado oye ndi ànya se kabe takozi oye iyi ri. 46 Ondro ka'do nyùlu gialo lidri se kabe ami lu ayani Lu ozona ŋgapäṛi eŋwanye ämiri ya? Ca parata koto'bai kayi kpa oyena inye! 47 Ago ondro ka'do nyà mede oye toto bereazii amiro ri ayani, inye'do nyà'dona to ni 'diawi ri eŋwanye ya? Tana taomaako'bai kayi kpa oyena inye! 48 Beṛo ämiri a'done kadoro, kpa oso Täpi amiro vo'buyakuru ya orivoya kadoro 'do ronye.
Yǝcu kinaŋw nandisa-ŋgwɔ kaayin-la.
(Luuga 6:20-23)
1 Mǝ Yǝcu ese ŋwɔdɔŋw, nɔŋw allɔ ki-lundǝr-lǝ, mindaŋ mɔŋw naanalɔ tǝ, nǝ ṯalaamiiz ṯuuŋwun ele naanɔ-ŋgwɔ. 2 Nɔŋwaari ibṯǝdi ethisi ǝccǝ @allima, nɔŋwsǝccǝŋw,
3 “Kila liiṯǝnnǝ ki-rogɽo reeŋen lǝni lɔrtanni, kaka nɔrgwɔ Ŋeeleny ŋǝthi ki-leere-naŋw ŋeeŋen.
4 “Kila lǝṯi jiɽiminni lǝni lɔrtanni; kaka ninḏirsi-gwɔ ethisi kandisalɔ.
5 “Kila lǝṯi ǝjlinni ki-rogɽo, lǝni lɔrtanni kaka ninḏirsi-gwɔ ethisi inḏǝthǝ ṯurmunǝ ki-rii-na reeŋen.
6 “Kila lǝṯisi yaaŋwɔ yee ǝwthǝ-yi wǝthi ŋɔvthanna, lǝni lɔrtanni kaka ninḏisi-gwɔ Allah ethisi bii.
7 “Kila lir limɽi lǝni lɔrtanni kaka ninḏir-gwɔ ethaavi ŋimɽiyǝ.
8 “Kila lɔsɔɔɽɔ rɔgwor-na cɔr-cɔɽic, lǝni lɔrtanni, kaka ninḏir-gwɔ etheese Allah.
9 “Kila lǝṯi ǝmmithi lizi-nǝ, lǝni lɔrtanni, kaka ninḏirsi-gwɔ ethisi ǝnyjici yiriny yǝni nyɔr nyǝthi Allah.
10 “Kiia lǝṯirsi ǝwɽi yǝy-lɔ sǝbǝb-gi kwǝthi ŋɔvthanna, lǝni lɔrtanni; kaka nǝrɔ-gwɔ Ŋeeleny ŋǝthi ki-leere-naŋw ŋeeŋen.
11 “A lǝni lɔrtanni mǝrŋǝsi ɔŋwɔŋwɔni ŋiɽaŋal-ŋi ŋittǝzir ŋigii, ŋir ŋǝluŋ, kaka ɔrŋa-gwɔ liinyi. 12 Ǝṯaamina, ǝti nyeŋlana tok beṯ-beṯṯen, kaka ninḏiŋǝ-gwɔ ethaavi ɔjra wɔppa wimni ki-leere-na; nǝ liɽii kila linannɔ kerreny tuk daŋgal-la iǝwɽǝrsi-ṯǝ yǝy-lɔŋw tok.
Kwumthǝ-ŋǝ fɔɔri-gi.
(Mɔrgus 9:50Luuga 14:34-35)
13 “Ŋaaŋa lir kwumthǝ kwǝthi ṯurmun, laakin mǝ kwumthǝ irtasi orje-ŋwɔlɔ kwuuŋwn, e-ta ǝrmǝ ǝccǝ tha ethi-mǝ orje kwokwony? Ŋweere ɔvthanni kwokwony mac kwǝthi kwomne kweere, illi ǝri balsalɔ kithaay, ǝri rɔttathalɔ ŋwaara-ŋi.
14 “Ŋaaŋa lir fɔɔri kwǝthi ṯurmun, mǝḏiinǝ kwǝccinǝ ki-lundǝr-lǝ kider, kwiti kwǝthi ŋɔma ethi luccuni ḏuṯ. 15 Ǝṯireere uɽǝthǝ lombo mindaŋ ethi kwuɽubǝthǝlɔ mǝlwǝ-gi mac, laalfin ǝṯir allasi-la kider, ethisi ṯiŋacci fɔɔri-lɔ tatap kiininy. 16 Ethi fɔɔri kwaalɔ erṯelɔ ṯǝŋw, kiyǝnǝ yǝthi lizi, mindaŋ mǝreese ŋothɽor ŋaalɔ ŋisaaw, ǝri nii Ṯarnyalɔ-na ṯaalɔ ṯǝṯi naani ki-leere-na.
Ṯa@liim ṯǝthi Sherii@a.
17 “Ǝṯi kittathɔ ethaarɔŋw nyii kwinḏi ethi iiri Sherii@a-ŋwɔsi kithaay ṯa@liim-thi ṯǝthi liɽii mac; nyiiti kwinḏi ethisi iiri kithaay mac, laakin ethisi kǝniny rattasi kworo. 18 Kaka nǝccǝ-ŋǝsi-gwɔŋw rerrem, niti ninḏi kinnǝ leere-ŋa wurǝyu-yi ethi ernene kithaay mac, a lɔɔli lɔtɔpɔt wala nɔkṯa kwɔtɔpɔt kwǝthi Sherii@a ŋweere ernene ḏuṯ, mindaŋ mǝ ŋiɽaŋal rattathi tatap. 19 Nǝ kweere kwǝṯi derne ethi iinyici waamira naana wokwɔɽoc wǝthi Sherii@a, mindaŋ mɔŋwsi’ ilŋithini lizi ethiseere iinyici naana mac, kwundǝr-ṯǝ kworo kwokwɔṯony ki Ŋeeleny-na ŋǝthi ki-leere-naŋw. Nǝ ŋgwa kwǝṯisi ǝrri mindaŋ mɔŋwsi ǝccǝ lithaathɔ @ailima ethisi ǝrri ṯǝŋw tok, ŋworo kwette kwɔppa ki Ŋeeleny-na ŋǝthi ki-leere-naŋw. 20 Nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ, meere tamthɔ mɔ@allimiina-la kwǝthi Sherii@a Lifirriisiiyyiin-li tok mac ṯɔvthanna-thi, ere ǝnḏi ki Ŋeeleny-na ŋǝthi ki-leere-naŋw ḏuṯ.
Ṯa@liim ṯǝthi urǝzi rɔgwori.
21 “Ŋimǝsi neŋne ŋandicarsi lizi lǝthi kerreny-ŋwɔ tuk ŋǝniŋw, ‘Ǝteere kette ḏimmi mac; kweere kwɔgette dimmiya, nǝr ɔvthanni ethi ǝccǝ haakima’. 22 Laakin nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ, kweere kwuurǝci eŋgen ṯɔgwori, nǝr ɔvthanni ethi ǝccǝ haakima. Nǝ kweere kwollo eŋgen, nǝr ɔvthanni ethi iili ki-mǝjlǝs-nǝ kwɔppa. Nǝ kweere kwǝccǝ eŋgen ŋwɔ, ‘Ŋa kwir kǝɽiyǝŋ ŋgɔ!’ ŋwɔvthannici iigǝŋi wǝthi jahannam. 23 Ṯaŋw mǝ iila ethi rillici Allah haḏiiyyǝ-lɔ weere ki-nwǝthgwun-lǝ, mindaŋ mǝ ṯiŋaayini aŋgalɔ kwǝthiŋǝ-gi wǝŋ tǝ, 24 a tayyi haḏiiyyǝ-lɔ wa, mindaŋ ele naanɔ-gwɔ aŋgalɔ, ǝgi ammitha rac, e-ta amaaṯa inḏǝthǝ Allah haḏiiyyǝ wɔɔŋa. 25 Meele kwizi-gi kwǝthiŋǝ-gi wǝŋ, linḏi etheele mahkama tǝ, a fiɽigathi ethi-gi ammithina kithaay-la, nǝ kwɔŋa inḏǝthǝ gaaḏiya, mindaŋ ǝŋǝ gaadi inḏǝthǝ bǝuliisǝ, mindaŋ ǝŋǝ bǝuliis kaṯṯɔ ki-sijin-nǝ. 26 Nyii kwǝccǝ-ŋǝ-mǝ ŋwɔ rerrem, a kwiti kwuruuthǝ kinaŋw mac, mindaŋ mǝ ɽaanyasi girishǝ ŋga kɔtɔpɔt kǝɽinnǝ.
Ṯa@liim ṯǝthi ŋiijin.
27 “Ŋiniŋna-ŋǝsi ŋandisarsi kerreny tuk, ŋǝniŋw, ‘Ǝṯeere ǝrri ŋiijinǝ mac’. 28 Laakin nyii kwɔŋǝsi ǝccǝŋw; mǝ kweere nyithak ese kwayɔ yǝy-yi yǝthi sɔɔrɔm, kwǝniṯǝ kwɔmǝŋw nḏiri ki-ṯɔgwor-na ṯuuŋwun. 29 Mǝŋǝ lǝy lɔɔŋwa lǝthi mɔni ṯɔgdasi ethi ǝrri ŋikiyaŋi ǝlli a kaṯṯɔ kithaay wur, ŋɔvthanna ethi ṯuusi lǝy lette, ki-lɔɔbi lǝthi-li ǝnḏi ki-jahannam-nǝ aŋna-yi min-min. 30 Mǝŋǝ ṯii ṯɔɔŋwa ṯǝthi mɔni ṯɔgdasi ethi ǝrri ŋikiyaŋi, ŋɔvthanna ethi uṯu kithaay a kaṯṯɔ puc, ŋɔvthanna ethi ṯuusi ṯii ṯette ki-lɔɔbi lǝthi-li ǝnḏi ki-jahannam-nǝ aŋna-yi tatap.
Ṯagliim ṯǝthi ṯolaag.
(Maṯṯa 19:9Mɔrgus 10:11-12Luuga 16:18)
31 “Ŋandinna tok ŋaarɔŋw, ‘Kweere nyithak kwɔdirnatha kwayɔ-lɔ kwuuŋwun, ethɔŋwɔ locce shahaaḏa kwǝthi ṯolaag’; 32 ṯǝakin nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ, kweere nyithak kwɔdirnatha kwayɔ-lɔ kwuuŋwun kwiti kwuuru yǝy-lɔ mac, ŋwmruusi ŋunduŋw kwiijin mǝ kwizi aagwɔ kwir ter, nǝ ŋgwa kwaagwɔ ŋunduŋw, ŋwusǝrri ŋir ŋiijin tok.
Ṯithǝmsǝ ṯuunyu haliifa-yi.
33 “Ŋimǝsi neŋne kwokwony ŋandicarsi lizi lǝthi kerreny-ŋwɔ tuk ŋaarir-ŋi ŋwɔ, ‘Ǝṯeere ṯǝmsi ṯuunyu ŋiɽaŋal-ŋi ŋeere, mindaŋ ethiseere ǝrri mac, laakin ǝsi kǝniny ǝrrici Kweelenyi kaka ṯǝmsicǝ-ŋǝ-gwɔ ṯuunyu’. 34 Laakin nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ, Ǝṯeere aari haalifa kwullu-kwullu, wala leere-li, kaka nɔrɔ-ŋgwɔ kwɔrsi kwǝthi Allah, 35 wala ethaari haalifa wurǝyu-yi, kaka nɔrɔ-ŋgwɔ ǝzir wǝṯi-ŋgwɔ kette ŋwaara-la ŋwuuŋwun, wala Urshaiiim-ŋgi, kaka nɔrɔ-ŋgwɔ mǝḏiinǝ kwǝthi Kweeleny kwɔppa, 36 wala ethaari haalifa nda-li lɔɔŋwa, kaka niti nǝthi-ŋǝgwɔ ŋɔma mac ethi riithi ǝwɽu, ethi fiithi alla ethi uŋwni. 37 Laakin ethi kǝniny ŋiɽaŋal ŋɔɔŋa ǝni ‘Aw’, ya ‘Bǝri’, na mǝr kiɽǝnni-lǝ tǝ, ǝṯiroro ŋǝthi Ibliis.
Ŋiɽaŋal ŋǝthi ṯǝɽithisǝ ŋwɔɽa.
(Luuga 6:29-30)
38 “Ŋimǝsi neŋne ŋaarir-ŋiŋw, ‘Lǝy-ŋǝ lǝy-li, nǝ liŋath-ŋǝ liŋath-li’. 39 Laakin nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ, jǝṯiseere ǝrrici kweere ŋigii mac ŋirga ŋǝrricǝ-ŋwsi ŋaaŋwɔ. Laakin mɔŋw ippi ŋaaŋwɔ kirell-na kǝthi mɔni tǝ, ɔrlacci kithaathɔ tok. 40 Mɔŋw naŋni kweere ethi iili ŋaaŋwɔ ki-mahkama-na sǝbǝb-gi kwǝthi kwɔɔvan kwɔɔŋa tǝ, a inḏǝthǝ fǝrṯi tok. 41 Mɔŋwɔ kwɔrmɔṯasi ŋaaŋwɔ kweere ǝthiili ŋaaŋwɔ miilǝ kwette tǝ, a iilici ŋa kwuɽǝn. 42 Mǝŋǝ kweere uṯicǝlɔ kwomne-gi kweere tǝ, a inḏǝthǝ, nǝ mɔŋw naŋnitha ŋaaŋwɔ kwomme kweere kǝmsu tǝ, e-ta ere unyǝthǝ mac.
Ṯamɽa ṯǝthi-thi amɽi ṯuwǝnu.
(Luuga 6:27-28, Luuga 32-36)
43 “Ŋimǝsi neŋne ŋaarir-ŋiŋw, ‘Ǝti amɽi jaara kwɔɔŋa, nǝ ǝṯi wǝzi ṯuwǝnu ṯɔɔŋwa’. 44 Laakin nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ, ǝṯis amɽi lir ṯuwǝn ṯaalɔ, nǝ ǝtisi ǝrici kiyiiriny kila lǝṯi-ŋǝsi ǝwɽi yǝy-lɔ, 45 mindaŋ moro nyɔr nyǝthi Ṯarnyalɔ ṯaalɔ ṯǝṯi naani ki-leere-na; kaka nǝṯɔŋwsi-gwɔ allica aaŋwɔna ligii tok lisaǝw tok, nǝ ǝṯɔŋwsi dunnicǝ kawwa kila lirllalɔ tok, nǝ liti lirllalɔ tok mac. 46 Mǝsi amɽi kila lǝṯi-ŋǝsi amɽi, e-ta ǝmǝ aavi ɔjra wirṯaŋ? Kila lǝṯi allilla ṯɔlba, ŋiṯ ŋǝṯirsi ǝrri ŋir kaka ṯǝ ŋɔ mac-a? 47 Mǝsi aagani kila lirŋali ŋiyaŋga dak tǝ, ŋindǝr ŋǝndu ŋimǝsi ǝrri ŋithǝmthicǝ-silǝ, ŋiti ŋǝṯisi Umam ǝrri ṯǝŋw mac-a? 48 Ŋwɔṯaŋw rɔɔthɔr min-min, kaka nɔrɔ-gwɔ ṯarnyalɔ ṯaalɔ min-min ṯǝṯi naani ki-leere-na.