Ŋen Yesu gërrəŋaid̶u ŋen naiyən
1 Ndə Yesu gəseicu led̶a ildi lwaiña gënəŋu nəgabəṯa naiyən, na ŋen gəɽaŋo alo, ṯaləmis ilëɽəŋu nemeṯa nano. 2 Na gënəŋu nəŋəlërrəŋaici ŋen nəŋaṯa.
Ŋen ŋəled̶a ildi ləŋəra nano d̶eṯəm
(Luka 6:20-23)3 “Led̶a laŋəra nano ildi lərra enare, ŋen ŋanṯa ŋələŋe ŋelo ŋaŋen.
4 “Led̶a laŋəra nano ildi lwana, ŋen ŋanṯa lid̶i aləbəɽiniano.
5 “Led̶a laŋəra nano ildi ləd̶ərnaṯaralo, ŋen ŋanṯa lid̶i alɽrraṯe alo pred̶.
6 “Led̶a laŋəra nano ildi lwonaṯa ŋen ŋəd̶urwaṯo kaiñ garno led̶a ləcoiña na aŋal garəlo, ŋen ŋanṯa lid̶i aləbicini.
7 “Led̶a laŋəra nano ildi ləbwa ŋəbaiyaŋa, ŋen ŋanṯa lënəŋulu lid̶i aləŋgəd̶eini ŋəbaiya nano.
8 “Led̶a laŋəra nano ildi ltəɽe enare, ŋen ŋanṯa lid̶i aləseici Rəmwa.
9 “Led̶a laŋəra nano ildi ləbəd̶ia ŋen ŋəd̶ëuṯa aralo, ŋen ŋanṯa lënəŋulu lid̶i alënəcini ləd̶ia ɽ-Rəmwa.
10 “Led̶a laŋəra nano ildi ləneinu ŋen ŋubwa ŋen ŋanṯa lwonaṯa ŋen ŋəd̶urwaṯo, ŋen ŋanṯa ŋələŋe ŋelo ŋaŋen.
11 “Ñaŋ ñagaŋəra nano ndə led̶a ləned̶ənde na lənaicənde ŋen ŋubwa ŋeicia na ndə ləɽwata ŋen ŋəŋəɽəwen ŋwaiña ŋeicia ləgeiyande ŋen ŋanṯa ñi. 12 Ŋəreṯr nano kaiñ ŋen ŋanṯa d̶əpəɽa ed̶alo d̶oɽra kaiñ Rəmwa nano elo, ŋen ŋanṯa led̶a lananaico anəbiya ŋen ŋubwa ṯia com isi yefo ananoŋ.
Ŋen ŋəd̶ërrəŋaid̶ia d̶əŋərraɽa na ŋəlamba
(Margus 9:50Luka 14:34-35)13 “Ñagarno ŋərraɽa ŋalo, orn ndə d̶əd̶əña d̶əŋərraɽa d̶ero, ŋid̶i aŋəd̶əñeṯe ṯau təŋ? Ŋero ŋeniano kwai kwai, illi ŋen ŋanṯa aŋəwujəni, na led̶a aɽrldad̶aṯe alo.
14 “Ñagarno arrerre galo. Irnuŋ goɽra igi gəfo naiyən gaber gəɽwad̶aṯa gətërnia. 15 Ed̶a gero gənəŋ gëɽu isia elamba na nəŋəṯëɽəbwaṯi ləmbwalua nano, orn gabëɽia pəlelo ṯa aŋəwad̶e alo, ŋen ŋanṯa led̶a pred̶ ildi ləfo egeɽa.Lamba na ləmbwalua 16 Ŋgiṯr arrerre egalo aŋəwad̶e alo led̶a nëiñua, ṯa lënəŋulu aləseici ŋen eŋalo ŋəŋəra na alnaice Eṯalo ŋaɽrwa igi gəfo elo.
Ŋen ŋ-Alganun yeram na ŋ-Alganun yi-Yesu
17 “Ñerṯe ñagəbaṯa ṯa egeṯo ṯa eməndad̶e ŋen ŋ-Alganun yi-Musa na ŋen ŋalanəbiya, egero egeṯo ṯa iŋgeici, orn ṯa eɽiñad̶aṯe ŋen iŋi. 18 Đeṯəm, igandəlwaɽəṯia ṯa, liga alo na elo yimulu yiməndëd̶ənia, ŋwëɽiña ŋero ŋənəŋ ŋətëfr ŋ-Alganun ŋid̶i aŋəməndëd̶əni, illi ndə ŋen pred̶ ŋəɽiñad̶einu. 19 Ed̶a igi gəgera ŋen ŋətëfr ŋ-Alganun walla gəbërrəŋaicia led̶a ŋen ṯa algere ŋen, gënəŋu gid̶i aŋid̶əni ed̶a gəta gəməñaṯo led̶a pred̶ eŋələŋe ŋelo. Orn ed̶a igi gəbəd̶ia ŋen ŋ-Alganun na gəbërrəŋaicia led̶a ŋen ṯa alid̶i ŋen iŋi, gënəŋu gid̶i aŋid̶əni ed̶a goɽra eŋələŋe ŋelo.
20 “Igandəlwaɽəṯia ṯa, ndə ŋen eŋalo ŋero ŋəd̶urwaṯa ŋəməñaṯa ŋen ŋəled̶a ildi ləbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun na Alfarisiyin, ñagaber ñəgəbënṯia eŋələŋe ŋelo.
Ŋen ŋəd̶eiciano na ŋəd̶əɽiñəd̶ia
21 “Ñagano ŋen ŋəlwaɽənṯu led̶a pənde ṯa, ‘Ñerṯe ñagəɽiñəd̶ia. Ed̶a gəɽiñəd̶ia gaɽwad̶aṯa gakəmənia’. 22 Orn igandəlwaɽəṯia ṯa, ed̶a gənəŋ igi geicəṯu orəbano gënəŋu gid̶i aŋakəməni. Ed̶a gənəŋ igi gəd̶aməca orəba eŋen gid̶i aŋakəməni enələŋ ini nərarraid̶ia. Na ed̶a igi gəlwaɽəṯia orəba ṯa, ‘Gaɽo iɽəṯiano!’ Gënəŋu gid̶i aŋënəjəni isia lubwa kaiñ. 23 Nṯia ndə agənaid̶ia d̶ənaica d̶əlaɽaŋa nad̶una, orn ndə agələŋəd̶einu eŋen ṯa oralo gerṯo ŋen ŋəŋageiya. 24 Ŋgiṯu d̶ənaica d̶əlaɽəŋa ad̶una nano, ŋaɽe ñabëɽəd̶i oraloga eŋen, oro ŋela ŋanaice d̶ənaica d̶əlaɽaŋa.
25 “Ndə ñagabəṯa nəsəria ed̶aga gənəŋ igi gəsəkiaŋa, ŋen ñagəfo ed̶ad̶ məldin inḏeicrldəga ŋen ṯa ñaṯoɽaṯe ŋen ṯa ed̶a igi gəsəkiaŋa aŋerṯe gid̶i aŋanaice eləŋ na ṯa eləŋ aŋerṯe gid̶i aŋanaice askari, ṯa aiyəŋënəci isijən. 26 igaŋəlwaɽəṯia d̶eṯəm ṯa agaber agid̶i ŋaməñe isijən illi ndə agənaid̶o gərus pred̶, məlin d̶ero d̶əṯënu.
Ŋen ŋətaŋa
27 “Ñagano ŋen ŋəlwaɽənu ṯa, ‘Ñerṯe ñagəɽaŋa lijila ɽrəto’. 28 Orn igandəlwaɽəṯia ṯa, ed̶a gənəŋ igi gəseicia wuji gəɽəbwa na ṯaŋwonaṯo egare gënəŋu gaɽaŋeiya egare. 29 Ndə isi elaɽəŋa yenḏəŋ d̶əŋaicəba yiŋid̶ia agəbəd̶ia ŋen ŋeicia, məñeicu alo ŋëuwəṯi! Ŋen ŋanṯa ŋen ŋaŋəra ṯa waŋge gənəŋ gaŋəno elaɽəŋa aŋəwujəni! Ŋen ŋaŋəra ŋaməñaṯo ŋen ṯa aŋəno pred̶ aiyerṯe yawujənia isia lubwa kaiñ. 30 Na ndə d̶əŋ d̶əlaɽəŋa d̶əŋaicəba d̶aŋid̶ia agəbəd̶ia ŋen ŋeicia, ṯəbaṯo alo ŋëuwəṯi! Ŋen ŋanṯa ŋen ŋaŋəra ṯa waŋge gənəŋ gaŋəno elaɽəŋa aŋəwujəni! Ŋen ŋaŋəra ŋaməñaṯo ŋen ṯa aŋəno pred̶ elaɽəŋa aiyerṯe yibënṯia isia lubwa kaiñ.
31 “Ŋen ŋalwaɽənu com ṯa, ‘Ndə ed̶a gəned̶o wasen, ŋgiṯəmar aŋəmanaice ad̶am gəd̶əned̶a’. 32 Orn igandəlwaɽəṯia ṯa, ed̶a igi gəned̶o wasen, illi eŋen ŋəŋalaiñ, gënəŋu gëbəd̶ia wuji gəɽo alaiñ, na ed̶a igi gəma wuji igi gəned̶ənu gënəŋu gaɽo alaiñ com.
Ŋen ŋəd̶aləfia na ŋəd̶əɽwata ŋen ŋəd̶eṯəm
33 “Na ñagano com ṯa ŋen ŋalwaɽənṯu led̶a pənde ṯa, ‘Ñerṯe ñagəgera ŋen iŋi ñagëɽu, orn id̶r ŋen ñagëɽəṯu Eləŋ Rəmwa’. 34 Orn igandəlwaɽəṯia ṯa, ñerṯe ñagaləfia kwai kwai, eloga, ŋen ŋanṯa elo gaɽo kursi yi-Rəmwa. 35 Walla aloya, ŋen ŋanṯa alo yaɽo waŋge gərəmanəña rəlëɽəŋu, walla Ursalimga, ŋen ŋanṯa Ursalim gaɽo irnuŋ goɽra g-Eləŋ goɽra. 36 Na ñerṯe ñagaləfia ŋəɽwaŋa, ŋen ŋanṯa ñagaber ñagəɽwad̶aṯa ñagəbəd̶ia d̶əria d̶ənəŋ d̶əbəjo walla d̶əmunwa. 37 Ndə ñagəbaṯa ‘A’ ŋgiṯr ŋen eŋalo aŋəɽeṯe ‘A’ walla ndə ñagəbaṯa ‘Ndo’, ŋgiṯr ŋen eŋalo aŋəɽeṯe ‘Ndo’. Ŋen ŋəməñaṯo ŋen iŋi ŋeṯo eŋen ŋeicia.
Ŋen ŋəd̶ərria ŋen orəba
(Luka 6:29-30)38 “Ñagano ṯa ŋen ŋəlwaɽənu ṯa, ‘Ndə ed̶a gəmiñeicu ed̶a gwomən isi, ŋgiṯəmar aŋəmiñeini isi com, na ndə ed̶a gəmiñeicu ed̶a gwomən ləŋad̶ ŋgiṯəmar aŋəmiñeini ləŋad̶ com’. 39 Orn igandəlwaɽəṯia ṯa, ñerṯe ñagərria ŋen orəba ŋeicia ŋed̶a gənəŋ gətud̶ia, orn ndə ed̶a gəbuɽwaŋa egerel gənḏəŋ d̶əŋaicəba, riṯəma erel gwomən com. 40 Ndə ed̶a gwonaṯa ñagabəṯa nəsəria ṯa aŋabaṯe erenia gənano, ŋgiṯəma aŋape erenia gwomən com. 41 Ndə ed̶a gəŋëndia ṯa ñaɽəldəga mil yento, mbərldəga mil eɽijan. 42 Naicr led̶a laŋge ildi leɽəd̶ənde, na ñerṯe ñaganed̶a led̶a ildi lwonaṯa ləndəmaṯa laŋge ëməcuga.
Ŋen Yesu gəlwaɽəṯu led̶a ṯa aləbwiṯi led̶ala ildi ləgeiyalo
(Luka 6:27-28, Luka 32-36)43 “Ñaŋ ñagano ŋen ŋəlwaɽənu ṯa, ‘Bwiṯr led̶ala ildi ləɽo ëuwər esalo na ned̶r led̶a ildi ləndəgeiya’. 44 Orn igandəlwaɽəṯia, bwiṯr led̶ala ildi ləndəgeiya, na eɽəd̶r Rəmwa eŋen ŋəled̶a ildi ləndənaica ŋen ŋubwa, 45 ṯa ñaɽeṯe ləd̶ia l-Eṯalo igi gəfo elo. Ŋen ŋanṯa gënəŋu gëbəd̶ia ëd̶əñina yarəbwoṯwa eled̶a leicia na eled̶a ləŋəra com, na gëbəd̶ia rəmwa rəd̶ənia eled̶a ləd̶urwaṯo eŋen na eled̶a ləɽiano eŋen com. 46 Ndə ñagəbwa led̶ala ildi ləbwandiya, d̶əpəɽa ed̶alo d̶aɽia ṯau? Gerṯe led̶a ildi lətəmeicia ṯolba lëbəd̶ia ṯia com! 47 Ndə ñagənana lorldalanda ëiñua ikərəŋ wandəgi ñagəbəd̶ia gəməñaṯo led̶a pred̶? Gerṯe led̶a ildi lətəmeicia ṯolba lëbəd̶ia ṯia com! 48 Ŋen ŋafəṯia ɽeṯr ñagəɽiñəd̶einu, ŋen ŋarno Eṯalo gelo gəɽiñəd̶einu!
Taope 'Bereŋwa dri
1 Yesu kondre lowa te oko nda tute lutu dri, ago nda rite vuru. Ago taeri'bai ndaro otoyikalate ŋgulu nda lomvosi. 2 Ago nda eto ànya emba te ekye:
Riyä se ni Kado
(Luka 6:20-23)3 “Ànya se kuniyi ndi ànya ätinayi ru toto Lu dri ni kado;
tana ànya ni lidri Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru ro!
4 “Ànya se kabe liyi ni kado;
tana Lu i'dwena ànya 'da!
5 “Ànya se mäwuako ni kado;
tana anya uruna 'bädri se Lu ko'ba tana be ana ni drimbi ro!
6 “Ànya se kolebe taŋgye oyene ndra ni ŋgacini drisi ni kado;
tana Lu o'bana ŋga ojona ànya 'da!
7 “Ànya se yauni be azii ri ni kado;
tana Lu a'dona ndi yauni be ànyari!
8 “Ànya se ya wäṛi be ni kado;
tana ànya ondrenayi Lu ndi!
9 “Kasa'bai ni kado;
tana Lu uzina ànya 'da ŋgwai ndaro!
10 “Ànya se ezate ta taŋgye rota ni kado;
tana Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru ro ni ànyaro!
11 “Ami ni kado ondro lidri ka ami o'da ago ka ami eza ago ka ami kicu kowero takozi cini ata si ta maro ta owo. 12 Nyà'do yai'dwesi ago riyä si, tana päläti 'desi a'bate tana ami vo'buyakuru ya. Tana ànya ezayi nebii se käti ni ämiri kpate inye.
Oso'bai Yesu vo oso Täyi ndi Ŋgaeyi be ronye
(Marako 9:50Luka 14:34-35)13 “Ami orivoya täyi yi 'bädri ri. Oko ondro ka'do täyi kije oci iro te, ago a'bana anya ocine to'di eŋwanye ya? Anya ni kote a'done kado, oko e'be gialo odane cowa ago otone pa si.
14 “Ami orivoya ŋgaeyi yi 'bädri cini ri. 'Bakici se abete lutu dri äni kote da'done. 15 'Diaza eyi lamba kote drî na takone lakaza si; oko ka edrena ŋga lamba edre ro dri, ago eyivote ànya se cini zo yasi ri. 16 Kpa oso inye beṛo ŋgaeyi amiro ri voeyine inye lidri mile, tana ondro ànya kondreyi takado se nyàbe oyena 'do te oko, ànya käräṛuyi Täpi amiro se vo'buyakuru ya ono robe.
Ŋgaemba ta Ota rota
17 “Nyùsu ta ko mìkye ŋgaemba maro orivoya Ota Musa ro ndi ŋgaemba nebii robe pere ro. Mikyi ko ànya perene, oko mikyi ŋgaemba ànyaro o'bane a'done ŋgye. 18 Endaro mata ämiri ono, vo'buyakuru ndi 'bädri be lävuna ndi, oko taegyi giṛiŋwa ca telesi taegyi ro se tipari giṛiŋwa ono unina ko okyene ni Ota yasi madale tase cini beṛo a'done ono a'dona lutu ŋgye. 19 Ondro ka'do, 'diaza koro tase ca tipari ota ya ono kote ago kemba azii kpa gwo oyene inye, nda a'dona ndi tipari Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru roya. Oko nda se kabe Ota oro ago kabe anya emba a'dona 'da 'desiro Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru roya. 20 Ka'do inye, mata ämiri ono, ocine ämiri Miri 'Bädri'ba vo'buyakuru roya i'do ondro ka'do taŋgye amiro ka'do kote ndrani miemba'bai Ota ro ndi Parusii robe ri owo.
Ŋgaemba ta Kyila rota
21 “Nyèri tase atabe lidri ri kyeno ana te se ekye: ‘Mifu läfu ko, 'dise kufu 'diaza te beṛo ezine vurena opene.’ 22 Oko mata ämiri ono, nda se orivoya kyilaro ädrupi ndaro be ezina 'da vurena opene, nda se kabe ädrupi ndaro o'dana 'do ezina 'da vure'bai kandra, nda se kabe ädrupi ndaro uzina amama 'do a'dona ndi odra ro ndäri oyine gehena ya. 23 Ta'dota ondro ka'do nyate ŋgapäṛi miro ozona Lu ri vo tori oloro dri ago ta kegate midri ndriro anjioko ädrupi miro orivoya ta aza be milomvo, 24 nye'be ŋgapäṛi miro lau vo tori oloro mile, nyoyi ndriŋwa ago nyodro'beru ädrupi miro be, ago 'dooko nyego mi'de gwo ŋgapäṛi miro ozone Lu ri.
25 “Ondro ka'do 'diaza ka'dote ta aza be milomvo ago ka mi ezi vure ya oko, nyède kalaope amiro nda be, dri ṛo teinye ociako vo vure roya, ukyi ondro misate lau oko, nda ozo mi 'da vureope'ba ri, se ozona mi 'da vookwa'ba ri, ago avona mi ndi kamba ya. 26 Endaro mata miri ono, mirina ndi lau, madale nyozona parata se cini drî miro utweza 'do lutu kpeye.
Ŋgaemba ta Taoyero Toko kode Ago Drisi rota
27 “Nyèrite atate ekye: ‘Miye ta ko toko kode ago drisi.’ 28 Oko mata ämiri yauono: 'Diaza se kabe voondre toko aza dri ago le anya uzine iri ye ta ṛote sina toko drisi ya ndaro ya. 29 Ka'do inye ondro ka'do mi drígwo yasi miro kani mi o'ba takozi oyene, nyewe anya tesi ago mivo anya cowa! Ni kadopara miri telesi lomvo miro ro ijene ndrani lomvo miro ovone cu gehena ya ri. 30 Ondro ka'do drí drígwo yasi miro kani mi o'ba takozi oyene, nyätäṛi ätu ago mivo cowa! Ni kadopara miri ŋga alodi lomvo miro ro ijene ndrani lomvo miro ovone cu gehena ya ri.
Ŋgaemba ta Ruonji rota
(Matayo 19:9Marako 10:11-12Luka 16:18)31 “Ata kpate ekye: ‘'Diaza se kabe toko ndaro onjina beṛo waraga ruonjiro egyine ozone anyari.’ 32 Oko yauono mata ämiri ono, ondro ka'do mano aza ka toko ndaro ojina ta ronyi oyero anyaro ta, nda 'ba anya ni ta oyene ago drisi ondro anya kogo kuru ago aza te owo; ago mano se kabe anya ogye 'do ka kpa taoye toko drisi.
Ota ta Ruäṛu rota
33 “Nyèri tase atabe lidri ri kyeno ana te se ekye: ‘Nyepere tao'ba miro ko, oko miye tase nyäṛurube oyene Opi ri 'do.’ 34 Oko mata ämiri yauono nyäṛuru ko ondro nyate tao'ba oye owo. Nyäṛuru ko vo'buyakuru si, tana ni giti Lu ro owo, 35 ca ko 'bädri si, tana ni vo pa otoro ndaro owo; ca ko Yerusalema si, tana anya ni 'bakici 'Bädri'ba 'desi ro owo. 36 Nyäṛuru kpa ko drî miro si, tana minina ko drikyiri alodi o'bane onjero kode uniro. 37 Nyàta toto mìkye: ‘Owo’ kode ‘Hwa’; ta to aza se nyàbe atana 'do ka ikyi ni Nda se Kozi ono resi.
Ŋgaemba ta Tavologo rota
(Luka 6:29-30)38 “Nyèri tate se atate ekye: ‘Mi 'bedri mi azi be, ago si 'bedri si azi be.’ 39 Oko yauono mata ämiri; nyòlogo votaro ko 'dise kabe ami oye koziro ri. Ondro ka'do 'diaza koca biṛi drígwo yasi miro te, mi'ba nda koca biṛi gaṛi yasi miro kpa. 40 Ondro ka'do 'diaza ka mi ugu vure ya ososi mivo ta boŋgo miro rota, mi'ba nda kuru dhudhu miro kpa. 41 Ago ondro ka'do alo aza kyila'bai ro kuru mite kate mi gbiri ŋga ndaro uŋgyine jä'dijä'di alo, miŋgyi jä'dijä'di ritu. 42 Ondro ka'do 'diaza keji mite ŋga aza ta, nyozo ndäri; ondro ka'do 'diaza kolete ŋga aza urune tiko ro ni mirigyesi, nyozo ndäri.
Ŋgalu Kyila'baazi ri
(Luka 6:27-28Luka 32-36)43 “Nyèri tate se atate ekye: ‘Nyulu bereazi miro, oko ya miro koso kyila'baazi miro lomvo.’ 44 Oko yauono mata ämiri: Nyùlu kyila'baazii amiro ago nyä̀mätu ànya se kayibe ami eza ta, 45 tana nyà'do robe ŋgwai ro Täpi amiro se vo'buyakuru ya ana ri. Tana nda 'ba kitu ndaro ni voeyine lidri kozi ndi kado be dri ojoojoro, ago kani 'bu ozo ànya se kabe takado oye ndi ànya se kabe takozi oye iyi ri. 46 Ondro ka'do nyùlu gialo lidri se kabe ami lu ayani Lu ozona ŋgapäṛi eŋwanye ämiri ya? Ca parata koto'bai kayi kpa oyena inye! 47 Ago ondro ka'do nyà mede oye toto bereazii amiro ri ayani, inye'do nyà'dona to ni 'diawi ri eŋwanye ya? Tana taomaako'bai kayi kpa oyena inye! 48 Beṛo ämiri a'done kadoro, kpa oso Täpi amiro vo'buyakuru ya orivoya kadoro 'do ronye.