Odaije gwa dhiruiny dha dhugur
1 Ŋwulabiŋaijo odaije gwai, ŋwulaici, Kwiji gweta gwigeto dhiruiny dha dhugur, ŋwupu dhuwa ŋwurel, ŋwukure libugul la dhiriye dugura, ŋwaice duna gwolalaŋ, ŋwugathani lijo lina lathapai ŋiro gi dhiruiny ganu, ŋwela gi len leta lina lolaŋ ganu. 2 Ma kalo ro dhura, ŋwukeje gadham gi liji lina lathapai ŋiro gi dhiruiny ganu ŋadhapa dugura. 3 Albi mutha, alpi, aldhiŋa dogo, athuŋw apo ŋida no. 4 Ŋwari ŋwukeje gadham giter manaŋ; alaice nyol nyai, ŋwuro duri gi lira alaŋ, aldhiŋa. 5 Ŋwari ŋwukeje giter manaŋ; alrinya, alurijo minoŋ joinyadho; alpi coŋ, alrinya coŋ. 6 Gwuthi ŋare ŋetipo, ŋina ŋuminyuŋw gwuleny, ŋwukeje degen ko, ŋwarnu, Luthejo ŋare ŋiny nyuni. 7 Abi liji ibile lina lathapai ŋiro gi dhiruiny ganu abiŋaijiye, alarnu, Ŋari ŋuŋun ŋiro ibiŋa ŋina ŋiro lira. Ilal, alrinya, abi dhiruiny dharo dhega. 8 Almutha, alrinya, algatho aŋina yuŋun dhuwa por gwai. 9 Kwiji gwina gwuthi dhiruiny dha dhugur gwimaji gwapaŋa? Gwimaji ŋwila, ŋwurinya lijo lina lathupijo ŋiro gi dhiruiny ganu, a gwadhedha lijo liter dhiruiny dha dhugur. 10 Nyaŋa lati limabiŋaijo ŋule ibiŋa ŋa kitham na, ŋina ŋarnu, Kol gina gidoinyo liji lina laico duna gimaji ŋwununi gi ŋwubil peth? 11 Dhuŋun ibidhe dhigeto Kweleny, jibalije galo dir gi je ganu dega. 12 Alari gwalmutha, albidhenya lijo; liliŋidhi darnu gwodadhaijo degen gwai; alabrico, alela.
Othaije galo gwan dimejo Ges̱aruŋw
13 Alukeje Farriisiyiin coŋ a liji coŋ la Hiiruudus dugun, alari gwalidece ganu dhuŋun dhai dhuŋun. 14 A dina mal ila, alabiŋaijo, alaici, Muⓐallim gwai, anaŋa liliŋidhi darnu ŋa gwathabiŋi dhuŋuna dhina dhiro titiganu, athaŋa dhenyo kwijo gwetipo no; ŋa gwathimuna lijo ganu peth, athaŋalaŋajo dhai dha Kalo titiganu; gwaudhi gi dhuŋun dha naamuus dimejo Ges̱aruŋw, i gwati gwaudhi no? 15 Athana imejoa, i athanadoinya dimejo? Abi gwiliŋidhi darnu dhuŋun dhegen dhiro ganu ram, ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, Kworaŋ nyilbi ugeje? Upijinyilo rubu gweta, nyaŋa. 16 Alupijo. Ŋwulabiŋaijo, ŋwulaici, S̱uura ibigwa gwadhei gwiro, a jiriny jadhei jiro? Alarnu, Ja Ges̱ar jiro. 17 Al Yasuuⓐ abiŋaijo, ŋwulaici, Dhedhul Ges̱aruŋw ŋida ŋina ŋa Ges̱ar, nyadhedha Kaloŋa ŋida ŋina ŋa Kalo. Alali galo dir gi dhuŋun dhuŋun.
Othaije galo gwan dire dai
18 A S̱adduugiyiin ela dugun, lina latharnu dire dai gwati no; alothaije galo, alaici, 19 Muⓐallim gwai, Muusa gwimijulijo, ŋwarnu, Ada megen gwa kwijiŋa gweta gwimai gwina gwuthi kwaio, athuŋwbuthi ŋare no, aram megen gwapai kwaio gwuŋun, ŋwuliŋijo keleŋa. 20 Liji liro kworoŋo‐thiril lina liro ŋimega. Gwina gwiro lira gwago kwaio, a muŋwai, athuŋw uthii keleŋa no. 21 A megen gwina gwigwodhaijo ŋwago kwaio gwuŋun, ŋwa, athuŋw uthii keleŋa no; a gwina gwigwodhaijo ko. 22 A limeigen kworoŋo‐thiril ago, athil uthii keleŋa no; a kwa aji ŋwai ko. 23 Gi lamun ladhi dire dai, maji maldire dai, kwa ibigwa gwaro gwadhei? Ro dilaŋ gwagilo kworoŋo‐thiril. 24 Al Yasuuⓐ othaije galo, ŋwulaici, Nyaŋa lati liro gathe na? ŋinena athanya liŋidhi dhuŋuna dha jitham a ŋoma ŋa Kalo no. 25 Ma liji dire dai, lati lathago laio no, a la lati lathugini no; albiro ŋinena malaayka lina lathije Sama. 26 A gi dhuŋun dha liji lina laio, aldire; nyaŋa lati limabiŋaijo gi kitham ga Muusa na, akwai Kalo gabiŋaijo kalo ga kwari, ŋwaici, Nyi gwiro Kalo ga Ibraahiim, nyiro Kalo ga Isẖaag, nyiro Kalo ga Yaⓐguub? 27 Gati giro Kalo ga liji lina laio no, ŋwubiro Kalo ga liji lina limidho; nyaŋa liro gathe gwuleny.
Othaije galo gwan amr gwina gwibuthanu
28 A kathib geta doga, gina gidiŋinilo dabiŋaijiye, ŋwuliŋa darnu labiŋaijilo Yasuuⓐ momaŋ, ŋwothaije galo, ŋwaici, Amr gwiro gwirau gwina gwibuthanu peth? 29 A Yasuuⓐ abiŋaijo, ŋwaici, Amr gwina gwibuthanu peth gwiro minoŋ, Diŋinul Israayiil; Kweleny gwina gwiro Kalo gega giro getipo. 30 Aram nyaŋa luminyi Kwelenya gwina gwiro Kalo galo dugor dai dalo peth, a digirim dai dalo peth, a ŋadigireny ŋai ŋalo peth, a ŋoma ŋai ŋalo peth; amr ibigwa gwiro gwina gwibuthanu. 31 A gwina gwigwodhaijo gwiro minoŋ, Aram nyaŋa luminyi lijo lina lathanya lai jaijiye galo gwiro ŋinena uminyanyana lidom lalo. Amr gwate gwina gwibuthanu gi awaamir ram ibigwa no. 32 A kathib abiŋaijo, ŋwaici, Muⓐallim gwai, ŋa gwabiŋu dhuŋuna dhina dhiro titiganu; Kalo giro getipo; gate giter no. 33 A duminyi Kaloŋa dhugor dhai peth, a ŋadigireny ŋai peth, a dhigirim dhai peth, a ŋoma ŋai peth, a duminyi kwijo gwina gwathaŋa gwai jaijiye galo gwiro ŋinena uminyaŋana gwidom gwuŋa, gwiŋiranu gwoinyadho di dugijo Kaloŋa ŋida peth. 34 Ma Yasuuⓐ diŋini dabiŋi momaŋ, ŋwaici, Ŋa gwati gwolaŋ ganu kidhila ga Kalo no. Limaji aldhenya dothaije galo manaŋ.
Al Masiiẖ gwiro Ŋari ŋa Daawud
35 A dina abiŋaijilo Yasuuⓐ gi hekal, ŋwulothaije galo, ŋwulaici, Kworaŋ athibi jathib arnu al Masiiẖ gwiro Ŋari ŋa Daawud? 36 Daawud ko gwarnu, ma Dhigirim dhina Dhiŋir aŋajo dhuŋuna, ŋwaici, Kweleny gwabiŋaijo Kwelenya gwiny, ŋwaici, Jalo gi dhoi dhiny dhina dhiro dhiŋir, di minyi ruje lijo gidhur ga ŋwora ŋwuŋa lina likianyalai. 37 A minoŋ a Daawud arnu, Kweleny gwuŋun gwiro; ŋwubiro ŋari ŋuŋun akwai? A dhuŋun dhuŋun dhiŋiriye lijo dugore gwuleny.
Aŋidhaniye gi dhuŋun dha jathib
38 A dina abiŋaijuŋwulo, ŋwulaici, Abirul gi jathib jina jathuminyi delila galo ciraŋ jai jina jolaŋ, aluminyi dil liji mira gi suug. 39 Athiluminyi dijalo kalo gina giŋiranu majaamiⓐ, a gina giŋiranu kimure. 40 Jina jathapa laio ŋida ŋegen ŋwuramai lina liro linina, athil mirejo Kaloŋa galo dhuŋun dhai dhoinyadho. Jiza jegen jaji jabuthani.
Ŋidi ŋa kwa gwina gwiro gwinina ŋina ŋidhedhuŋwulo Kaloŋa
41 A Yasuuⓐ jalo, ŋwudhuni kaloŋa ganu ga gwarush gwa hekal; athuŋw aŋa lijo dingageto gwarush. A liji loinyadho lina luthi gwarush gwoinyadho athin gatho gwoinyadho. 42 A kwa gweta ila gwina gwiro gwinina gwina gwati gwuthi ŋida no, ŋwugatho miliim ram. 43 Ŋwurnie calmiz juŋun alela dugun, ŋwulaici, Titiganu nyi gwa gwacaijinu, Kwa ibigwa gwina gwiro gwinina gwina gwati gwuthi ŋida no gwimagatho gwoinyadhanu gi liji peth lina limagatho gwarush kalo ga gwarush. 44 Ŋediŋa peth liguthi gwarush, abi gwoma gwuthilo gwoinyadho; abi kwa ibigwa gwina gwiro gwinina gwina gwati gwuthi ŋida no, ŋimuŋwulgatho peth ŋina ŋa dhuŋwulelaŋ ŋida ŋa dheny.
Ŋen ŋəwujənu ŋəgii gəŋətəmwa
(Maṯṯa 21:33-46Luka 20:9-19)1 Na Yesu nəŋəɽwatiṯi led̶a ŋen ŋəwujənu nəŋaṯa, “Maje gənəŋ gid̶u gii nəŋwad̶e nuɽi nəŋətəmwa nəŋuɽiṯi nəŋid̶i gən igi led̶a ləwundaṯa ŋawa ŋələd̶ia ləŋətəmwa, nəŋwad̶e alo yefo pəlelo. Orn nəŋənaice led̶a ṯa aɽrəmoṯe nəgabəṯa alo yenəŋ nwaldaŋ. 2 Ndə liga leṯo ləd̶wanḏa lələd̶ia ləŋətəmwa, maje nəŋəd̶waṯe ebai eled̶a ṯa lënəŋulu almanaice ləd̶ia ləmaṯan ləgii, 3 orn led̶a ldëndi ebai ldəmëpwi ldəmad̶waṯe rerṯa. 4 Orn maje nəŋələd̶weiṯi ebai gwomən təŋ na led̶a ldəmëpwi nda rëɽra ldəmad̶aməce eŋen. 5 Na maje nəŋəd̶waṯe ebai gwomən na led̶a ldəmaɽiñe.
“Na təŋ maje nəŋəd̶waṯe ləbai lwaiña na led̶a ldëpwi ləmaṯan ldəɽiñe ləmaṯan. 6 Na maje gerṯo ed̶a gənəŋ, fəŋu id̶ia gəlëɽəŋu gonto gəbwamaiya nəŋələd̶weiṯi nḏurṯu nəŋaṯa egare ṯa, ‘Lënəŋulu lid̶i aləd̶əñiṯi id̶ia gəlëɽəñi’. 7 Orn led̶a ildi lərəmoṯwa gii ṯalɽwataid̶o ldaṯa, ‘Fəŋu gid̶i aŋərraṯe elaŋge ləmaje. Aɽr almaɽiñr na ləgid̶r alarraṯr elaŋge’. 8 Na lënəŋulu ldəmëndi ldəmaɽiñe ldəmauwəṯi gii ndëuwər.”
9 Orn Yesu nəŋeɽəd̶e nəŋaṯa, “Na maje gerṯo gii gid̶i aŋid̶i ṯau? Gënəŋu gid̶i aŋela, aŋəɽiñe led̶a ildi na gid̶i aŋənaice led̶a lərto gii. 10 Ñagero ñagəbëgəria ŋen iŋi ŋəwërd̶ənu egad̶am gə-Rəmwa? Ŋəbaṯa ṯa:
‘Lwandra ildi led̶a labijəd̶ia ləned̶o,
lënəŋu laɽo lwandra ildi ləɽənda lad̶una.
11 Lënəŋu leṯo Rəmwa nano na laɽo aŋwara isiano isëndr’?”
12 Na nələŋ n-Alyawuḏ nafo nirnḏeinu ṯa anëndi Yesu ŋen ŋanṯa naləŋeṯo ṯa gaɽwato ŋen iŋei ŋəwujənu ŋəgeiyalo, orn nënəŋulu nəd̶əñiṯi led̶a nəmaŋgiṯi nabəla.
Ŋen ŋəd̶eɽəd̶ia eŋen ŋəd̶ənaid̶ia ṯolba
(Maṯṯa 22:15-22Luka 20:20-26)13 Na nələŋ nəd̶waṯe led̶a ləmaṯan l-Alfarisiyin na l-Iruḏusiyin ṯa aləpwaiñe ŋen ŋənəŋ ŋəlëɽəŋu ṯa, alɽwad̶aṯe ləmiyendia. 14 Na lënəŋulu ldəmeṯa nano ldaṯa. “Ya Ed̶a gəbërrəŋaid̶ia ŋen ñagaləŋeṯo ṯa agaɽo d̶eṯəm na agaber agəbəɽəca ŋeniano ŋəled̶a na agero agəbəd̶ia ed̶a goɽra gəməñaṯo lorəba, orn agəbërrəŋaid̶ia ŋen ŋəd̶ad̶ d̶ə-Rəmwa d̶əd̶urwaṯo. Agaṯau? Alganun yabaṯa ṯa ŋen ŋëpi ndə ñagənanaica eləŋ goɽra gə-Roma ṯolba walla ŋen ŋafo mənna? Ñagananaid̶ia walla ñagaber ñagananaid̶ia?” 15 Yesu nəŋələŋeṯe ŋen eŋen ṯa ŋaɽo ŋəɽijan, nəŋəleiṯi ṯa, “Ñagaiñinḏeicia ed̶a? Məṯiañr gərus yarno alkairia ṯa iseici.”
16 Lënəŋulu ldəme alkairia na gënəŋu nəŋəleiṯi ṯa, “Sura yəsëgi na ŋwëɽiña iŋi nalkairia?” Lënəŋulu ldəmeiṯi ṯa, “Ŋeləŋ goɽra gə-Roma.” 17 Yesu nəŋəluɽəbiṯi eŋen nəŋaṯa, “Naicr eləŋ goɽra gə-Roma laŋge ildi əllëɽəŋu na naicr Rəmwa laŋge ildi əllëɽəŋu.” Na lënəŋulu ldirəwano kaiñ eŋen ŋəlëɽəŋu.
Ŋen ŋəd̶eɽəd̶ia eŋen ŋəd̶ətwod̶a eŋəɽaiñ
(Maṯṯa 22:23-33Luka 20:27-40)18 Na led̶a ləmaṯan i-Saḏḏugiyin isi yebaṯa ṯa, d̶ətwod̶a eŋəɽaiñ d̶ero, ldəmeṯa nano na ldəmeɽəd̶e ldaṯa, 19 “Ya Ed̶a gəbërrəŋaid̶ia ŋen, Musa gawërd̶əṯənde ŋen ṯa, ‘Ndə orəba ged̶a gənəŋ gerṯo wasen orn nəŋaiye ñere ñero ed̶a igi gid̶i aŋəme wasen aŋələŋəṯi orəba ñere. 20 Ldaṯa lorəba lafo lənəŋ d̶enəŋ ldəməñe ləɽijan. Orəba gənëiñua garno wuji orn nəŋaiye ñere ñero’. 21 Na orəba gwomən nəŋənaṯe igwuji orn nəŋaiye ñere ñero, na orəba gwomən gid̶u ṯia com. 22 Na lorəba pred̶ ldəməlad̶e igwuji orn ldaiye ñere ñero. Orn nḏurṯu wuji nəŋaiye com. 23 Ed̶ətwod̶a eŋəɽaiñ ndə lënəŋulu ltwod̶o wuji gid̶i aŋəɽeṯe wasen gəsëgi? Ŋen ŋanṯa lënəŋulu lafo lamamo pred̶.” 24 Yesu nəŋəluɽəbiṯi eŋen nəŋaṯa, “Ñagafo mənna, ŋen ŋanṯa ñagaijəba ŋen ŋad̶am gə-Rəmwa walla ŋabəɽa ŋə-Rəmwa? 25 Ŋen ŋanṯa ndə led̶a ltwod̶o eŋəɽaiñ lënəŋulu laber lid̶i almaməd̶e na laber lid̶i almaməni orn lënəŋulu lid̶i alarneṯe malaiyəka yelo. 26 Orn eŋen ŋəled̶a ildi laiyo ṯa lënəŋulu latud̶inia eŋəɽaiñ ñagero ñagəbëgəria egad̶am gə-Musa ndə gënəŋu gəfo uɽi nano igi goɽa isiano orn nəŋerṯe gəməndëd̶əma? Rəmwa ralwaɽəṯəma ṯa, ‘Igënəñi egaɽo Rəmwa r-Ibrayim na egaɽo Rəmwa r-Isag na egaɽo Rəmwa rə-Yagub’. 27 Rəmwa rero rəɽia Rəmwa rəled̶a ildi laiyo orn raled̶a ildi ləməṯia. Nṯia ñagafo mənna kaiñ.”
Ŋen ŋəd̶eɽəd̶ia d̶ənen ŋərənda ig-Alganun
(Maṯṯa 22:34-40Luka 10:25-28)28 Ed̶a gənəŋ eled̶a ildi ləbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun yi-Musa nəŋəne Yesu na led̶a lukuɽəbijəd̶əṯia eŋen. Nəŋələŋeṯe ṯa Yesu guɽəbiṯəlo ŋen ŋopia, na nəŋeɽəd̶e Yesu nəŋaṯa, “Fəŋen ŋaŋga ig-Alganun ŋəɽənda elorəba pred̶?” 29 Yesu nəŋəmuɽəbiṯi eŋen nəŋaṯa, “Fəŋen ŋəɽənda ṯa, ‘Ya Israyil, no, Eləŋ Rəmwa irëndr raɽo Eləŋ gonto, 30 bwiṯu Eləŋ Rəmwara rəlaɽəŋa araga pred̶ na usilaga pred̶ na ŋabəɽaŋa pred̶ na ŋəṯəɽaŋa pred̶’. 31 Na ŋen ŋəɽaico orəba gəɽijan ig-Alganun fəŋu ṯa, ‘Bwiṯu ed̶aga igi gəɽo ëuwər garno etam gəlaɽəŋa’. Ŋen ŋero ŋənəŋ ŋoɽra ŋəməñaṯo ŋen iŋi ŋəɽijan.” 32 Ed̶a igi gəbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun yi-Musa nəŋəmeiṯi ṯa, “Ya Ed̶a gəbërrəŋaid̶ia ŋen, agalwaɽo ŋopia. Agalwaɽo ŋen ŋəd̶eṯəm ṯa Rəmwa raɽo ronto na Rəmwa rero rəmən təŋ illi rënəŋu, 33 na ndə ed̶a gəbwaiya araga pred̶ na ŋəṯəɽaŋa pred̶ na ŋabəɽaŋa pred̶, na ndə ed̶a gəbwa ed̶aga igi gəɽo ëuwər garno etam gəlëɽəŋu, ŋen iŋi ŋoɽra ŋaməñaṯo d̶ənad̶ia id̶i d̶uɽənu pred̶ na d̶əɽəd̶ənia pred̶.” 34 Ndə Yesu gəseicu ṯa ed̶a guɽəbiṯəma ŋen d̶ələŋeṯad̶a nəŋəmeiṯi ṯa, “Agafo ŋələŋe ṯwaiñ ŋə-Rəmwa.” Na led̶a ldəmëd̶əñiṯi lderṯe ləmeɽəd̶ia ŋen ŋənəŋ təŋ.
Ŋen ŋəd̶eɽəd̶ia eŋen ŋ-Almasiya
(Maṯṯa 22:41-46Luka 20:41-44)35 Nṯia ndə Yesu gəbërrəŋaicia led̶a ŋen ig-Alekəl nəŋaṯa, “Ŋen ŋanṯau led̶a ildi ləbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun yi-Musa ləbaṯa ṯa, Almasiya gaɽo Id̶ia gə-Ḏawuḏ? 36 Ŋen ŋanṯa Ḏawuḏ gënəŋu galwaɽo Usilaga Gətəɽe nəŋaṯa,
‘Eləŋ Rəmwa ralwaɽəṯu Eləŋ Rəmwa rəlëɽəñi ṯa,
ɽaŋalo nḏəŋ d̶əŋaicəba d̶əlëɽəñi,
ŋen igəmulu igəbëɽia led̶a ildi ləgeiyaŋa alo erəmanəña rəlaɽəŋa’.
37 Ḏawuḏ gënəŋu gënəcəma Eləŋ Na fəṯau gəɽo id̶ia gəlëɽəŋu?” Na led̶a lwaiña ləno ŋen ŋəlëɽəŋu d̶əŋərad̶a nano.
Ŋen Yesu gəgəriñaṯo led̶a eŋen ŋəɽiano ŋaled̶a ildi ləbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun
(Maṯṯa 23:1-36Luka 20:45-47)38 Ndə Yesu gërrəŋaicəlo gen nəŋəleiṯi ṯa, “Rəmojəd̶r eled̶a ildi ləbërrəŋaid̶ia ŋen ŋ-Alganun yi-Musa. Ildi ləbwaiña ləbərlda ndreniana nano nwala ldəbwiṯi ŋenŋa ṯa led̶a ṯaldənano ëiñua nəsuk, 39 ldəbwiṯi aloya yeled̶a loɽra emajma na aloya yeŋəra yeɽənda inëməd̶ia. 40 Lënəŋulu lasa laŋge ləliji ildi lṯëd̶ənialo na laiyəniau, na ndə ləṯurṯia Rəmwa ṯalɽwaṯo ŋen ŋwalano ṯa led̶a aldənaice d̶amia. Lënəŋulu lid̶i alakəməni kaiñ.”
Ŋen ŋəd̶ənaid̶ia d̶əwuji gəṯëd̶ənialo
(Luka 21:1-4)41 Yesu gaɽaŋo alo nëiñua isi led̶a ləwakëɽia gərus ig-Alekəl, nəŋəseici led̶a ləbakëɽia gərus. Led̶a lwaiña ildi lerṯo gərus ywaiña ləbakëɽia ywaiña. 42 Na wuji gənəŋ gəɽəbwa igi gəɽo ebai igi gaiyəmau nəŋela nəŋëɽi gərus ltëfr yarno məlin d̶əɽijan. 43 Yesu nəŋundəd̶i ṯaləmis ilëɽəŋu nəŋəlwaɽəṯi ṯa, “Đeṯəm igandəlwaɽəṯia ṯa, wuji igi gəɽo ebai gëɽu gərus ywaiña gəməñaṯo led̶a pred̶ ildi ləkëɽu gərus alo isi. 44 Ŋen ŋanṯa lënəŋulu pred̶ lakëɽu gərus egworəb igərus esen ywaiña, orn wuji igi gero waŋge, ganard̶o gərus pred̶ ilëɽəŋu, isi gaṯa gid̶i aŋeiyəse.”