Tiimuuthaawus gwidhilo Buulus gwai gi Listra
1 A ŋwobani gi Darba a Listra. A thilmiz dheta je mine dhina dhan Tiimuuthaawus, gwina gwiro ŋari ŋa kwa gwina gwiro Yahuudi gwina gwuminyu Kaloŋa; abi babo gwuŋun gwiro Yuunaani. 2 Athi limega abiŋa dugun darnu ŋeda gwiŋir lina lathije gi Listra a Iguuniiya. 3 A Buulus ari gwalgwela; ŋwumutha ŋwura gi dhuŋun dha Yahuud lina lathije kalo ibige, ŋinena liŋidhi liji peth darnu babo gwuŋun gwiro Yuunaani. 4 Dina idhilo limediina, athil dhedha lijo gawaaniin gina gigeto liji lina lukejinu a shiyuuk lina lijo gi Urushaliim dildima. 5 Athi kanaayis birani nono gi imaan, athuŋw oinyadhani ŋwamun peth.
Safariiya gwa Buulus gi Asiiya gwina gwitiny
6 Albaji alela gi Fariijiiya a ŋwen ŋwa Qalaaṯiiya, albi Dhigirim dhina Dhiŋir ekajo dilabiŋaijo lijo dhuŋuna dha Kalo gi Asiiya, 7 a dina malela gi Miisiiya, alidheje dilela gi Bithiiniiya, athilbi Dhigirim uminyejo no. 8 Al madhina Miisiiyaŋw alule gi Taruwaas. 9 A dhuŋun dhina dhiro ŋinena dhiŋidi aŋinijo Buulusuŋw gile; ŋwaŋa kwijo gwa Makiduuniya gwidhunudhi ŋwothaije galo ŋwaici, Mura gi Makiduuniya jigathaje uwa. 10 A dina muŋw aŋa dhuŋuna dhina dhiro ŋinena dhiŋidi, a kaija ibige anabupe danela gi Makiduuniya, analiŋa darnu Kalo gurnije danalabiŋaijo Dhuŋuna dhina Dhiŋir.
Mure gwa Buulus gi Makiduuniya: gi Fiilibbi
11 Anagathani Taruwaasuŋw, anela felluuka gwai anadhuni Saamuuthraakuŋw ganu, a bigunu anela gi Niyaabuuliis; 12 a mine anela Fiilibbi, gwina gwiro mediina gwina gwipa gi gisma ga Makiduuniya, gwina gwiro mudiiriiya gwa Ruumiya; anabijalo gi mediina ibigwa ŋwamun coŋ. 13 A gi lamun la Sabith anatu por gi mediina anela kimumu ga dhibirtha, kalo gina gathin liji abiŋaijo Kaloŋa, anajalo anabiŋaijo laio lina lauradho liduŋw. 14 Ji kwa gweta deŋinaijo gwina gwan Liidiiya, gwina gwathelaŋ ciraŋa jina jure. Gwathije gi mediina gwa Thayaatiira, athuŋw orthadha Kaloŋa. A Kweleny igiye dhugore dhuŋun duŋwdiŋini dhuŋuna dhina dhabiŋu Buulus. 15 A dina muŋw ⓐamidhini, a liji la dunu gwuŋun, jothaije galo ŋwarnu, Ada nyaŋa limaliŋa darnu nyi gwuminyu Kwelenya momaŋ, udhul gi dunu gwiny, nyanje. Junije gi dunu gwuŋun. 16 A dhuŋun uthi je ganu, dina iludhuna kalo gina gathin liji abiŋaijo Kaloŋa, anabudhe lutar ŋalai lina luthi ŋurinya ŋina ŋathaŋajo lijo dhuŋuna dhina dhati dhiliŋidhilo no, lina lathupijo lelenya luŋun gwarush gwoinyadho dhuŋun dhai dhadhi mirejo lijo galo. 17 Ji ŋeda gwuje anaŋa Buulus ŋalai, ŋwure gwula ŋwarnu, Liji ibila liro jine ja Kalo gina ginunu, lina lathajabiŋaijo dhuŋuna dha dhai dhadhi gilaŋ. 18 Athuŋw are minoŋ ŋwamun ŋwoinyadho. Abi Buulus kadhugore, ŋwurla galo gi ŋuriny, ŋwaicinu, Nyi gwo gwabiŋaijaŋa jiriny jai ja Yasuuⓐ al Masiiẖ daŋatu dugun. Ŋwunta ganu gi saaⓐa ibije jetajeta.
Buulusŋa Siila gwai ligitinu gi sijn a ubrini gwegen
19 Abi dina ma leleny luŋun aŋa darnu dhunijo gwa teyani galo gwegen gwimerna, almutha Buulusŋaije Siila gwai allodhitha galo gi suug allela gi leleny; 20 allapa di mamurŋa, alarnu, Liji ibila ram lina liro Yahuud lathilagaje mediina ganu gwuri gwuleny, 21 athilabiŋaijo lijo dhuŋun dhai dhina dhati dhiŋir dana uminyi, i dana apai, ŋinena rana liji la Ruumiya no. 22 A liji peth auradhe ŋediŋaije nono; al mamurŋa ŋirethaijo ciraŋa ganu jegen, aldhedha lijo amr dillipi ŋwura ŋwai. 23 A dina mallipi ŋwamun ganu ŋwoinyadho, alligeta gi sijn, alabiŋaijo kwijo gwina gwathethadhe sijn duŋwuldima momaŋ. 24 A dina muŋwdiŋini dhuŋuna dhina dhiro minoŋ, ŋwulgeta gi sijn ro kiru kwereny, ŋwuguke ŋwora ŋwegen duri dai. 25 A dina ma kalo ubie ganu gile thirir a Buulusŋa Siila gwai je dabiŋaijo Kaloŋa a aleliŋa dheliŋa dha dhorthadha Kaloŋa al maẖaabiis diŋini. 26 A kaija ibige a kalo ubi galo gwuleny, di a dugul da sijn ubi galo; an jibur igiudhini ganu peth a ŋidi gududhini galo ŋina ŋigukinuŋai liji peth. 27 A dina ma kwiji birthe gwina gwethadho sijn, ŋwaŋa jiburu ja sijn jigiudhinu galo, ŋwuwal kalala guŋun ŋwari gwarinyini, ŋwarnu maẖaabiis peth limabire. 28 Abi Buulus urnie ŋwal ŋwai ŋwina ŋwipa ŋwaicinu, Athaŋa apo dhuŋuna dheda dhina dhike kaŋinu yuŋa no. Anaŋa peth lo mina. 29 Ŋwurnie lamba lai, ŋwuni kiru babraŋ, ŋwubi galo, ŋwidijo Buulusŋaije Siila gwai ŋwurko ŋwai, 30 ŋwulbi odhadha por, ŋwarnu, Leleny lai, aŋ gwina gwiŋir dinyapai dinyi gilaŋ? 31 Albaicinu, Uminyu Kwelenya gwina gwan Yasuuⓐ al Masiiẖ, abi ŋa gwagilaŋ, ŋa a liji la dunu gwuŋa peth. 32 Allabiŋaijo dhuŋuna dha Kweleny liji lai peth la dunu gwuŋun. 33 Ŋwulodha gi saaⓐa ibije jetajeta gile, ŋwuluye nyuri nyegen; ŋwunⓐamidhinadha ganu ŋeda a liji la dunu gwuŋun peth. 34 A dina muŋwulodhadha gi dunu gwuŋun, ŋwuldhedha ŋida ŋa dheny, aliŋir dugore liji lai la dunu gwuŋun peth, ŋinena maluminyi Kaloŋa.
35 A dina ma kalo ure, a mamurŋa ukeje shawiishŋaije, allaici, Abricul lijo ibile alela. 36 A kwiji gwina gwethadho sijn abiŋaijo Buulusuŋw dhuŋuna ibidha darnu, Mamurŋa lukejiyo alarnu abricilo alela. Idhul ŋinena audhaijiye gwai galo. 37 Albi Buulus aicinu, Lipidhije gi je ganu ja liji, athijil akimiyo no, anaŋa lina liro liji la Ruumiya, a jilgeta gi sijn, abi ŋinena lara lijidhiŋa girimu a? Oo, abricul ŋediŋaije alila jilteye. 38 A shawiishŋa abiŋaijo mamurŋaije dhuŋuna ibidha, a mamurŋa dhenya dina maldiŋini darnu ŋediŋa liro liji la Ruumiya; 39 alila allothaije galo gwuleny, alliteye por, allothaije galo diltu gi mediina. 40 Albitu gi sijn, aluni gi dunu gwa Liidiiya; a dina malaŋa limegen, alligathaje uwa albela.
Ŋen Ṯiməd̶awus ləpəɽo Bulusga na Sila alo yi-Lisṯra
1 Na Bulus nəŋeṯa alo yi-Ḏarba na alo yi-Lisṯra. Na ṯaləmis yafo tu yenəŋ yibërnia Ṯiməd̶awus, ləŋgen gaɽo Yawuḏ gëndu ŋen ŋə-Rəmwa orn eṯen gaɽo Yunani. 2 Lorəba pred̶ lalo yi-Lisṯra na lalo y-Iguniya laɽo d̶aməd̶aṯa d̶əlëɽəŋu. 3 Na Bulus gwonaṯa gəmama Ṯiməd̶awus, nṯia guɽəd̶əma ŋen ŋanṯa Alyawuḏ isi yafo alo isi aiyələŋini nano ṯa eṯen gaɽo Yunani. 4 Na ŋen Bulus na Ṯiməd̶awus labərlda irnuŋ pred̶ ldërrəŋaici led̶a ŋen ŋ-Alganun yikanisa isi led̶a ləd̶weinu na nələŋ nəkanisa neɽu ŋen ləfo alo yi-Ursalim. 5 Nṯia kanisa alo pred̶ yafid̶u ŋabəɽa ed̶wonaṯa na led̶a ṯalakaɽəjaid̶o egworəb ñoman pred̶.
Ŋen Bulus gəseicu ŋen iŋurid̶ alo yi-Ṯruwas
6 Na Bulusanda ldəməñe alo yi-Frijiya na alo yi-Galəṯiya, na Usila Gətəɽe gero gələŋgiṯia ṯa alërrəŋaici led̶a ŋen ŋə-Rəmwa alo y-Asiya. 7 Na ndə ɽrəmaṯo alo yi-Misiya lwonaṯa ləbënṯia alo yi-Bid̶iniya orn Usila gə-Yesu nəŋerṯe gələŋgiṯia ləbënṯia, 8 nṯia ldəməñaṯe alo yi-Misiya ldabəṯa alo yi-Ṯruwas. 9 Na Bulus gaseicu ŋen iŋurid̶ uləŋgi nəŋəseici maje galo yi-Makəḏuniya gəd̶əru nəŋəmeɽəd̶e kaiñ ṯa, “Elaŋ ŋeṯa alo yi-Makəḏuniya ŋandəmad̶aṯe!” 10 Na ndə Bulus gəseicu ŋen iŋi, taltal nəñaṯa ṯa ñagabəla, Rəmwa rundəd̶ənde ṯa ñërrəŋaici led̶a ŋen ŋəŋəra ŋə-Rəmwa tu.
Ŋen Bulus gəfo alo yi-Filibi
11 Nṯia ñagatwod̶o alo yi-Ṯruwas id̶əpundr d̶eŋau na ñagarno d̶ad̶ id̶i d̶əd̶urwaṯo d̶abəṯa alo yi-Samud̶raki, na eloman leṯeɽe nəñarəmaṯe alo yi-Niyabulis, 12 na nəñeṯa alo yi-Filibi, irnuŋ goɽra galo yi-Makəḏuniya na led̶a lalo yi-Rumiya lerṯo ŋələŋe ŋalo isi. Nəñaɽaŋe alo isi ñoman ñəmaṯan, 13 na e-Loman ləd̶əmiñəniano nəñaməñaṯe ndëuwər, nəñagabəṯa d̶əbarlda nano, ñagaṯa aŋgaica alo aiyəfeṯe ñagauṯurṯia Rəmwa. Na ñagaɽaŋalo təñërrəŋaicu liji əɽəlda ŋen ildei lərraid̶o tu. 14 Na wuji gafo gənəŋ gənna ŋen eŋaiñ gəbërnia Lidiya galo yi-Điyaṯira, igi gəbirldid̶ia ndrenia nore d̶oria d̶əmunwa, ṯaŋəbuŋṯu Rəmwa, na Eləŋ Yesu gagagid̶u ara gəlëɽəŋu ṯa aŋəne ŋen ŋə-Bulus. 15 Na ŋen Liḏiya gəneinu mamuḏiya na led̶a pred̶ legeɽa gəlëɽəŋu, gënəŋu geiṯənde ṯa, “Ndə ñagaṯa ṯa igëndu ŋen ŋ-Eləŋ Yesu d̶eṯəm, eṯar eɽa gəlëɽəñi ñauɽaŋe”. Oro nəñane nəñagabəla.
Ŋen Bulus gəfo isijən alo yi-Filibi
16 Na lomanəŋ ndə ñagabəṯa alo id̶əṯurṯia Rəmwa ñagopəd̶aid̶o ŋerala ŋəɽo ebai ŋerṯo usila nano geicia, igi gəɽwata ŋen ŋəmulu ŋeṯo, na led̶a ildi ŋəd̶uɽəd̶ənṯəlo lamama gərus eŋen ŋəlëɽəŋu ndə ŋəlwaɽo ŋen ŋəmulu ŋeṯo. 17 Na ŋere iŋi ṯaŋəteṯo Bulus na nanda nəŋərəjaice olia nəŋaṯa, “Led̶a ildi lad̶uɽəd̶ənṯia Rəmwa irri roɽra rəməñaṯo laŋge pred̶ ləndërrəŋaicia ŋen ŋəd̶ëbəria!” 18 Na ŋere ŋid̶u ṯia ñoman ñwaiña. Orn Bulus nəŋəciṯano nəŋəred̶ialo nəŋeiṯi usila geicia ṯa, “Igaŋalwaɽəṯia irəŋga gə-Yesu Almasiya ṯa ŋaməñe ŋere nano.” Orn usila geicia nəŋəməñe ŋere nano iliga ildei d̶urri.
19 Orn ndə led̶a ildi lerṯo ŋere laləŋeṯo ṯa ŋen ŋagəro ŋəgərus d̶əge ldëndi Bulus na Sila ldələbərlded̶eṯe nəsuk nələŋ nëiñua, 20 na ndə leṯo nələŋ nano ldəleiṯi ṯa, “Led̶a ildi laɽo Yawuḏ na lid̶u ŋen ŋwaiña ŋeicia alo esaiñ, 21 labërrəŋaicia led̶a ŋen iŋi alganun esaiñ yaṯa ṯa ñerṯe ñagəbëndia walla ñagëbəd̶ia ŋen ŋanṯa ñagaɽo Romaniyin.” 22 Na led̶a ldətwod̶e leiciano, na nələŋ nələbərlded̶eṯe ndrenia nano naṯa purldo. 23 Na ndə led̶a ləpulo kaiñ ldəlëɽi isijən na nələŋ nəlwaɽəṯi gafir isi yerəmoṯwa sijən ṯa, rəmoṯo majanda ildi ŋopia. 24 Ndə gafir yeno ŋen iŋi nilënəci isijən egwaŋano nilërənəci rəmanəña esənḏug ŋen ŋanṯa alerṯe ləɽwad̶aṯa ləbərlda. Sanḏdug
25 Orn uləŋgiano Bulus na Sila lafo laṯurṯia Rəmwa na ṯalələŋəṯu, na led̶a ildi lakëndənu ṯaləno. 26 Na ŋen nəŋela taltal d̶ud̶a ṯad̶ətësənu na ad̶una yəsijən ṯaiyətësənu na taltal upəndria inëuwər nəgagid̶əni pred̶ na nurid̶a neməñe erəmanəña pred̶ rəled̶a ildi ləfo egwaŋ. 27 Ndə gafir isi yerəmoṯwa sijən yetwod̶o iŋurid̶ ṯaŋəseicu nëuwər nəgagid̶ənu pred̶ niyuɽəd̶eini d̶operria niyaṯa yaɽiñənia bəɽan ṯayaṯa led̶a lobəd̶o pred̶. 28 Orn Bulus ṯaŋamurundəd̶u pəlelo ṯaŋaṯa, “Ŋerṯe agəɽaica etam gəlaɽəŋa ŋen ŋənəŋ ñagëni pred̶!” 29 Na gafir niyed̶waṯe ed̶a aŋəmaməṯi lamba niyobəd̶aṯe egwaŋ, yegəd̶ia aŋəno, niywod̶əñiṯe alo Bulus na Sila erəmanəña, 30 na niləmiñi niyaṯa, “Ya nələŋ, igëbəd̶ia ṯau ṯa yëbərni?” 31 Na lënəŋulu ldəmeiṯi ṯa, “Ëndu ŋen ŋ-Eləŋ Yesu oro ŋëbərni na led̶a leɽa ləlaɽəŋa com.” 32 Na Bulusanda ldəmërrəŋaici ŋen ŋ-Eləŋ Yesu na led̶a legeɽa gəlëɽəŋu pred̶. 33 Na uləŋgi igi gafir neləme nelwase erëɽi, na yënəŋu nineini mamuḏiya na led̶a əllëɽəŋu pred̶, 34 orn yenəcəlo eɽa gəlëɽəŋu nilnaice ŋəsa, niŋërṯi Rəmwa nano kaiñ na led̶a legeɽa gəlëɽəŋu pred̶ ŋen ŋanṯa yëndu ŋen ŋə-Rəmwa.
35 Na eloman leṯeɽe alo yakaro nələŋ nəd̶waṯe askari naṯa aiyəɽe aiyəd̶waṯe Bulusanda. 36 Na gafir yalwaɽəṯu Bulus ŋen niyaṯa, “Nələŋ nad̶waṯənde ṯa ñandëbəri. Twod̶r ñaɽe d̶əge d̶əŋərad̶a nano.” 37 Orn Bulus nəŋəleiṯi ṯa, “Nënəŋulu nëpunde led̶a nëiñua, ñagero ñagakəmənia, na ñagaɽo Romaniyin, na nəndëɽi isijən. Orn d̶əñid̶i ṯandəd̶waṯo ŋaməɽa? Ŋgiṯəlo anela anəndebəri.” 38 Askari yalwaɽəṯu nələŋ ŋen iŋi na nəd̶əñiṯalo ndə ləno ṯa laɽo Romaniyin, 39 na neṯəlo nano nəlwaɽəṯi Bulusanda ṯa, “Ñagid̶u mənna.” Na nəmmeicəlo ndëuwər nəleiṯi ṯa, “Ŋgaṯr alo esaiñ.” 40 Na ndə ləməño isijən ldabəṯa eɽa gə-Liḏiya na ndə ləseicu lorəba ldəlaməd̶aṯe ŋenŋa ŋə-Rəmwa orn labəla d̶əge.