Gi Tasaaluuniika
1 Dina idhilo gi Amfiibuuliis a Abuuluuniiya, alobani gi Tasaaluuniika, kalo gina gijina majmaⓐ gwa Yahuud. 2 A Buulus uni degen, gwiro ŋinena athuŋwununi, alothaijiye galo Sabith ganu thiril gi jitham, 3 ŋwulaŋajo momaŋ darnu dhuŋun dhaudhi di al Masiiẖ umi ŋiya, a ŋwudire gi liji ganu lina laio, a darnu Yasuuⓐ ibigwa gwiro al Masiiẖ, gwina gwathijigwai abiŋaijo. 4 A coŋ degen uminyi, alje Buulusŋalai Siila gwai; a lina liro Yuunaaniyiin lina liŋir a liji loinyadho a la loinyadho lina liliŋidhi dhuŋuna dhoinyadhanu. 5 Abi Yahuud lina lati luthejo dhuŋuna nyuni no uthi ŋiduinyu, almutha lijo lina like lina lathijalo gi suug, alwureje lijo liduŋw, alkijo lijo gi mediina peth dugore dilapai dhuŋuna dhina dhike. Aldira duna nono gwa Yaasuun, albupe dilludhijo lijo. 6 A dina mathil libujo no, alodha Yaasuunuŋw a liji coŋ gi limega gi leleny la mediina, alure gwula alarnu, Liji ibila lina lima urle gidhileo galo limila mina ko; 7 al Yaasuun uminyi; a liji ibila peth lathapai dhuŋuna dhina dhiro dhuwan gi gawaaniin ga Ges̱ar, alarnu malik gwo gwiter, gwina gwan Yasuuⓐ. 8 Alkiye lijo dugore a leleny la mediina dina maldiŋini dhuŋuna ibidha. 9 A dina malapa Yaasuunŋaije liji lai liter gwarush gwa dhamana, allabrico alela.
Gi Biiriiya
10 An limega dhiŋadhadha Buulusŋaije ganu Siila gwai gile alela gi Biiriiya; a dina malobani mine aluni gi majmaⓐ gwa Yahuud. 11 A Yahuud ibila liŋiranu gi Yahuud lina lathije gi Tasaaluuniika, aluminyi dhuŋuna dha Kalo bur gwai nono peth, athilbupe jitham ganu ŋwamun peth dilaŋa ada dhuŋun ibidha dhimaro minoŋ. 12 A minoŋ a liji loinyadho degen uminyi; a la ko lina liro Yuunaaniyaat lina liŋir gi je ganu ja liji, a loma ko loinyadho. 13 Abi dina ma Yahuud liŋa lina lijo gi Tasaaluuniika darnu Buulus gwabiŋaijo lijo dhuŋuna dha Kalo gi Biiriiya ko, alila alilagudhijo lijo dhuŋuna ganu mine ko. 14 An limega dhiŋadhadha Buulusuŋw ganu duŋwela baẖr, abi Siilaŋa Tiimuuthaawus gwai dhaini mine. 15 A liji lina ligeto Buulusuŋw gi dhai algwobani gi Athiina; a dina malapai amr gwa Siilaŋa Tiimuuthaawus gwai darnu lela dugun babraŋ, alaura.
Gi Athiina
16 Abi dina dhunijilo Buulus gi Athiina, a dhigirim dhuŋun pi ganu dina muŋwaŋa mediina gwoinyadho ŋwoboŋ ganu. 17 Athil abiŋaijiye Yahuud ŋalai gi majmaⓐ a liji lina lathorthadha Kaloŋa lina lathillibudhe gi suug ŋwamun peth. 18 Albi budhe liji ŋalai coŋ lina liliŋidhi dhuŋuna dhoinyadho lina liro Abiikuuriyiin a Ruwaagiyiin, alabiŋaijiye. A coŋ arnu, Kwiji ibigwa gwina gwathabiŋi dhuŋuna dhoinyadho gwarakwai? A liter arnu, Gwara gwaŋajo lijo kaloŋa gina gati giliŋinu no, ŋinena athuŋwul abiŋaijo dhuŋuna dhan Yasuuⓐ, a dhan dire dai. 19 Almutha, algwela di Ariyuusbaaquus, alarnu, Anaŋa luthi ŋoma diliŋa taⓐliim darnu dhiro dhaŋ dhina dhiyaŋ dhina dhathaŋadhai abiŋi a? 20 Ŋinena athaŋa abiŋi dhuŋuna dhina dhati dhiliŋinu daguri no, a minoŋ anaŋa lara laliŋa dhuŋuna ibidha dhiro dhaŋ? 21 (Abi liji peth la Athiina a liji liter lina liro lirin lina lathije mine ada limaje galo buiny lati luthi ŋiro ŋiter no lati lathabiŋi i ladiŋini dhuŋuna dheda no abi dhuŋun dhina dhiyaŋ dogo.)
Dhuŋun dhina dhabiŋu Buulus gi Ariyuusbaaquus
22 A Buulus dhunalaŋ keligeny ganu gi Ariyuusbaaquus ŋwarnu, Liji lai la Athiina, nyi gwimaliŋa darnu gi ŋidi peth nyaŋa lathuminyuni dhuŋuna dhina dhati dhuthi je ganu no. 23 Ŋinena idhiny, nyaŋa ŋida ŋina ŋathanyal orthadha, nyibuje ko loboŋ lina lulinu jiriny alaŋ ibija, la kalo liro gina gati giliŋinu no. Gina gathanya orthadha gina gidhimithanya, gajigai abiŋaijo. 24 Kalo gina gigeto gidhileo a ŋidi peth ŋina ŋijina ganu, ŋeda gwiro Kweleny gwa Sama a gwa gidhila, gati gathije gi heyaakal gwina gwigitinu doi dai no; 25 a gati gathi liji upijo ŋiro doi dai, gwiro ŋinena ŋeda gwathibupe ŋida ŋeda no, ŋinena athuŋwul dhedha lijo peth midhuŋw, a uwa, a ŋidi peth; 26 Gwigeto lijo peth la gidhila ŋin ŋetipo dilje kidhila peth, ŋwugeta ŋwamun ŋwegen ro kwereny, a dirainy da kalo gegen gina gadhinije. 27 Dilbupe Kwelenya, ada udubidi dathil gimami albuje. Athuŋwbitui ganu kwiji gweda dega no, 28 Ŋeda gwai alŋa lathimidhe, alelila, alije; gwiro ŋinena arna liji coŋ dagalo lina liro leliŋa alare minoŋ ko, alarnu, Alŋa ko liro keleŋa guŋun. 29 A ŋinena rilo keleŋa ga Kalo, gwati gwiŋir dilarnu Kalo giro ŋinena dahab, i faḏḏa, i fikr gwina gwuthi kwiji ŋwule kolya ŋwugeta s̱uura no. 30 Kalo gati gaŋidhanu ŋwamun ŋwa dhimitha ibiŋwa no; athuŋwbabiŋaijo lijo peth kalo peth dilurle dugore galo degen gi ŋidi ŋina ŋike, 31 ŋinena getuŋw lamun letipo lina laji luŋwul akimiye gidhileo dhuŋun dhai dhina dhidhunu galo kwiji gwai gwina gwigetuŋw dapai dhuŋuna ibidha; ŋwutheye dhuŋuna ibidha je ganu dina muŋwdireye ŋeduŋw gi liji ganu lina laio.
32 A dina maldiŋini dhuŋuna dhan dire dai, a coŋ akejuma; abi liter arnu, Anaŋa laŋa deŋinaijo manaŋ gi dhuŋun ibidha. 33 A minoŋ al Buulus tu keligeny ganu degen. 34 Albi gwudhie liji ŋalai coŋ aluminyi, gweta degen gwan Diyuuniisiyuus gwina gwiro gweta gwa Ariyuusbaaquus, a kwa gwina gwan Daamaris, a liter ko ŋediŋa lai.
Ŋen ləfo alo yi-Ṯasəluniki
1 Orn ndə ləməño alo y-Amfibulis na alo y-Abuluniya ldərəmaṯe alo yi-Ṯasəluniki, alo isi yerṯo majmano y-Alyawuḏ. 2 Na Bulus nəŋënṯi emajma ŋen ŋarno gəbəd̶ia jaica jaica, ldukuɽəbijəd̶əṯi led̶ala eŋen ŋegad̶am gə-Rəmwa usbwo iɽijin, 3 nəŋəlërrəŋaici ŋen ŋopia ṯa d̶eṯəm Almasiya gid̶i aŋəneini ŋen ŋubwa na gid̶i aŋətwod̶e eŋəɽaiñ, nəŋaṯa ṯa, “Yesu fəŋu igi igəndërrəŋaicia ŋen ŋəlëɽəŋu, fəŋu gəɽo Almasiya d̶eṯəm.” 4 Na led̶a ləmaṯan iŋulu lanaṯəma na lënṯu id̶ərreid̶ia eŋen Bulusala na Sila, na led̶a lwaiña ləɽo Yunaniyin com, ildi ləbuŋṯia Rəmwa, na lwaiña əɽəlda com ildi loɽra eŋen. 5 Orn Alyawuḏ negiyace Bulusanda eŋen ldəme led̶a ildi leicia eled̶a lero ŋəɽwa ldəbwaid̶e led̶a, na led̶a pred̶ lirnuŋ ldətwod̶e ldəciṯano na labəṯa eɽa gəmaje gəbërnia Yasun ŋen ŋanṯa aŋələmiñiṯi Bulusanda. 6 Orn ndə lero ldəfid̶a ld̶əbərlded̶e Yasun na lorəba ləmaṯan com ləkanisa nələŋ nano nimuŋ, ldaṯa, “Led̶a ildi larid̶u led̶a lalo pred̶ isiano leṯo ëli com, 7 na Yasun gaŋënṯəlo. Lënəŋulu pred̶ lageiyo ŋen ŋeləŋ goɽra gə-Roma, ldaṯa ṯa eləŋ gëni gwomən gəbërnia Yesu.” 8 Led̶a na nələŋanda ldirəwano ndə ləno ŋen iŋi. 9 Na ndə Yasunanda lənaico nələŋ gərus ṯa anəlëbəri.
Ŋen ləfo alo yi-Bariya
10 Na taltal led̶a ildi lëndu ŋen ldəd̶waṯe Bulus na Sila alo yi-Bariya uləŋgi, na ndə lərəmaṯo d̶əge ldënṯi emajma y-Alyawuḏ. 11 Na Alyawuḏ yalo isi yeŋəra eŋen yaməñaṯo isi yalo yi-Ṯasəluniki ŋen ŋanṯa yaŋënṯu ŋen araga gonto, ṯaləgagwondəd̶o enad̶am nə-Rəmwa ñoman pred̶ ŋen ŋanṯa ṯaləseicu gaɽe d̶ërrəŋaid̶ia d̶ə-Bulus na Sila d̶aɽo d̶eṯəm. 12 Na lwaiña iŋulu ldëndi ŋen, ildi əɽəlda loɽra eŋen ləɽo Yunaniyin na lwaiña lərrwa com. 13 Orn ndə Alyawuḏ yalo yi-Ṯasəluniki yaləŋeṯo ṯa Bulus gəbërrəŋaicia led̶a ŋen ŋə-Rəmwa alo yi-Bariya com, yënəŋulu niyeṯa alo yakəl com ldətud̶i nara nəled̶a lwaiña. 14 Na taltal lorəba ləkanisa ldəd̶waṯe Bulus ed̶ad̶ id̶i d̶əməña nḏəbarlda orn Sila na Ṯiməd̶awus ldəṯëni alo yi-Bariya. 15 Na led̶a ildi lëɽeicu Bulus ldarəmaṯəlda alo y-Ad̶ina orn Bulus nəŋəlëd̶iṯi ṯa, “Mbər ñalwaɽəṯi Sila na Ṯiməd̶awus alela taltal,” oro labəla.
Ŋen ləfo alo y-Ad̶ina
16 Na ŋen Bulus gəlṯurṯia alo y-Ad̶ina girəwano kaiñ ŋen ŋanṯa gaseicia alo yunḏeinu laŋgela ləpiano ildi led̶a ldukwud̶əñiṯialo. 17 Nṯia ñoman pred̶ gukuɽəbijəd̶ətu eŋen Alyawuḏya na led̶ala ləŋəra eŋen emajma, na alo yəsuk com led̶ala ildi ləbərldeṯa nəsuk. 18 Na ləmaṯan com lə-Bikuriyin, na ləmaṯan lə-Ruwagiyin, led̶a ildi lerṯo d̶ələŋeṯa ŋen nəsi d̶alo d̶waiña laɽwataid̶ia eŋen ŋəd̶əməṯia d̶əled̶a, lënəŋulu ldopəd̶aid̶e Bulusala, na ləmaṯan laṯa, “Maje igi gwaiña ŋeniano gwonaṯa gəndəlwaɽəṯia ŋen ŋanṯau?” Na ləmaṯan laṯa ṯa, “Aŋgaica gerṯo d̶ërrəŋaid̶ia ŋen ŋimwa yerto.” Lalwaɽo ṯia, ŋen ŋanṯa gabërrəŋaicia led̶a ŋen ŋə-Yesu na ŋəd̶ətwod̶a eŋəɽaiñ. 19 Na ldəmëndi ldəmaiyeɽe alo yibërnia Ariyubagus, yaɽo alo yalmajlis yoɽra, ldaṯa “Ñagwonaṯa ñaŋanaṯa ŋen iŋi ŋəmaijən agabërrəŋaicia led̶a. 20 Ŋen ŋanṯa ŋen ŋəmaṯan ñagano nəŋəndəjəbinṯi na ñagwonaṯa ñagələŋeṯa ŋen iŋi ŋafo ṯau.” 21 (Led̶a pred̶ lalo y-Ad̶ina na led̶a ildi lərto ləfo alo y-Ad̶ina, lero ləbəd̶ia ŋen ŋənəŋ illi lararraid̶ia jaica ṯaləkëɽu ŋen, walla alne ŋen ŋənəŋ ŋəmaijən.)
Ŋen iŋi Bulus gəlwaɽo imajlis isi ibërnia Ariyubagus
22 Nṯia Bulus gad̶əru iligano alo y-Ariyubagus nəŋəleiṯi ṯa, “Led̶a lalo y-Ad̶ina igandəseicia ñagəɽo led̶a ləd̶əñia Rəmwa eŋen pred̶. 23 Ŋen ŋanṯa ŋen egəberlda irnuŋ egalo, igaseicu laŋge lwaiña ildi ñagəlukwud̶əñiṯialo, na igaseicu ad̶una com na ŋen ŋəwërd̶einu nano ṯa, ‘Rəmwa irri raijəbənu’. Fəŋu irri ñagəbuŋṯia ñagaijəba, firri igəndërrəŋaicia ŋen ŋəlëɽəŋu d̶əñid̶i. 24 Rəmwa irri rid̶u alo na laŋge pred̶ ləfau, irri rəɽo Eləŋ relo na ralo, rero rəfia elaŋge lid̶ənu rəŋəra rəled̶a, 25 na com raber rəbəd̶ənṯia ŋəmëɽria rəŋəra rəled̶a ŋen ŋarno ṯa rwonaṯa wagənəŋ, ŋen ŋanṯa fəŋu rënəŋu ranaica led̶a pred̶ d̶əməṯia na ufud̶a enare, na laŋge pred̶. 26 Na rënəŋu rid̶u led̶a pred̶ eged̶a gonto lalo pred̶ ṯa alɽaŋe alo, orn rëɽu liga ananoŋ ləled̶a pred̶ na rëɽu alo com yeled̶a ɽetəɽeteo, 27 ṯa aləpwaiñe Rəmwa na aŋgaica alnini aləfid̶i. Orn Rəmwa rero rəfia nwaldaŋ, rafəndr ṯwaiñ, lëndr pred̶. 28 Ŋen ŋanṯa
‘Lagerṯr d̶əməṯia iŋu na ləgabərldar na ləgafr iŋu’, garno ŋen iŋi ŋəled̶a ləmaṯan eldalo ildi ləɽo nələŋa, ldaṯa ṯa,
‘Ñagaɽo ñere ñəlëɽəŋu’.
29 Ŋen ñagəɽo ñere ñə-Rəmwa ŋen ŋafo mənna ndə ñagəbaṯa ṯa rəmwa irri rarno ḏaəb walla faḏḏa walla ŋwandra walla laŋge lid̶ənu rəŋəra na ŋəṯəɽaŋa ŋəled̶a. 30 Liga lakəl led̶a laijəba ŋen, Rəmwa raŋgiṯu d̶əge, orn d̶əñid̶i ralwaɽəṯia led̶a pred̶ alo pred̶ ṯa alṯad̶e ŋen eŋen ŋeicia aloɽəbaṯe nano. 31 Ŋen ŋanṯa Rəmwa rerṯo liga ṯa nd̶i arwakəme alo ŋenŋa ŋəd̶urwaṯo ed̶aga gənəŋ igi Rəmwa rwoṯəma. Rënəŋu rërrəŋaicu led̶a pred̶ ṯa ŋen iŋi ŋad̶eṯəm ndə rətud̶ima eŋəɽaiñ.” 32 Ndə ləno ŋen ŋəd̶ətwod̶a eŋəɽaiñ ləmṯan ldaṯa ṯa, “Ŋen ŋapiano”, na ləmaṯan ldaṯa ṯa, “Ñagid̶i ñaŋanaṯe ŋen iŋi təŋ.” 33 Nṯia Bulus nəŋəloməñe. 34 Orn led̶a lərrwa ləmaṯan lano ŋen ŋə-Bulus ldëndi, maje gənəŋ gəbërnia Điwinisiwus gəled̶a lalmajlis y-Ariyubagus na wuji gəɽəbwa gəbërnia Ḏamaris na ləmaṯan təŋ.