يسوع يطعم أربعة آلاف رجل
(متى 15‏:32‏-39)
1 وتَجمّعَ في تِلكَ الأيّامِ جُمهورٌ كبيرٌ، وما كانَ مَعَهُم شيءٌ يأكلونَهُ. فَدَعا يَسوعُ تلاميذَهُ وقالَ لهُم: 2 «أُشفِقُ على هذا الجَمعِ فَهُم مِنْ ثلاثةِ أيّامٍ مَعي، ولا طعامَ لهُم. 3 وإنْ صرَفْتُهم إلى بُيوتِهِم صائِمينَ، خارَت قِواهُم في الطّريقِ، ومِنهُم مَنْ جاءَ مِنْ مكانٍ بَعيدٍ».
4 فأجابَهُ تلاميذُهُ: «كيفَ لأحَدٍ أنْ يُشبعَ هؤُلاءِ النّاسَ خُبزًا هُنا في البرّيّةِ؟» 5 فسألَهُم: «كم رَغيفًا عِندَكُم؟» قالوا: «سَبعَةٌ». 6 فأمَرَ يَسوعُ الجَمعَ أنْ يَقعُدوا على الأرضِ، وأخَذَ الأرغِفَةَ السَبعَةَ وشكَرَ وكسَرَها وأعطى تلاميذَهُ لِيُوَزّعوها على الجَمعِ، فوَزّعُوها علَيهِم. 7 وكانَ معَ التلاميذِ بعضُ سَمكاتٍ صِغارٍ، فبارَكَها يَسوعُ وطَلبَ مِنْ تلاميذِهِ أنْ يُوَزّعوها أيضًا. 8 فأكَلَ النّاسُ حتى شَبِعوا، ثُمّ رفَعوا مِمّا فضَلَ مِنَ الكِسَرِ سَبعَ سِلالٍ. 9 وكانوا نحوَ أربَعةِ آلافٍ. فَصرَفَهُم يَسوعُ 10 وركِبَ القارِبَ معَ تلاميذِهِ وجاءَ إلى نواحي دَلمانُوثَةَ.
الفريسيون يطلبون آية
(متى 16‏:1‏-4)
11 وأقبَلَ إليهِ بَعضُ الفَرّيسيّينَ وأخذوا يُجادِلونَهُ طالِبينَ مِنهُ آيةً مِنَ السّماءِ ليُجرّبوهُ، 12 فتَنَهّدَ مِنْ أعماقِ قَلبِه وقالَ: «ما لِهذا الجِيلِ يَطلُبُ آيةً؟ الحقّ أقولُ لكُم: لن يُعطى هذا الجِيلُ آيةً!»
13 وتَركَهُم ورَجَعَ في القارِبِ إلى الشّاطئِ المُقابِلِ.
خمير الفريسيين وخمير هيرودس
(متى 16‏:5‏-12)
14 ونَسيَ التلاميذُ أن يتزَوّدوا خُبزًا، وما كانَ معَهُم في القارِبِ سِوى رغيفٍ واحدٍ. 15 وأَوصاهُم يَسوعُ قالَ: «إنتَبِهوا، إيّاكُم وخميرَ الفَرّيسيّينَ وخميرَ هيرُودُسَ!»
16 فتَساءَلوا: «هل لأنْ لا خُبزَ مَعنا؟» 17 فَعرفَ يَسوعُ وقالَ لهُم: «لماذا تُفكّرونَ أنّي قُلتُ هذا لأنْ لا خُبزَ معَكُم؟ أما أدْركتُم بَعدُ وفَهِمتُم؟ أعَمِيت قُلوبُكُم إلى هذا الحدّ؟ 18 أمْ لكُم عُيونٌ ولا تُبصِرونَ، وآذانٌ ولا تَسمَعونَ؟ ألا تَذكُرونَ 19 عِندَما كَسَرْتُ الأرغِفَةَ الخَمسَةَ لِلخَمسَةِ الآلافِ، كم قُفّةً مملوءةً مِنَ الكِسَرِ رَفَعتُم؟ قالوا: «اَثنَتَي عَشْرَةَ قُفّةً!» 20 قالَ: «وعِندَما كَسَرتُ الأرغِفَةَ السّبعَةَ لِلأربَعةِ الآلافِ، كم سلّةً مَملوءةً مِنَ الفَضَلاتِ رَفَعتُم؟ قالوا: «سبعَ سِلالٍ!» 21 فقالَ لهُم: «أما فَهِمْتُم بَعدُ؟»
شفاء أعمى في بيت صيدا
22 ووَصَلوا إلى بَيتَ صَيدا، فجاؤُوا إليهِ بِأعمى وتَوسّلوا إلَيهِ أنْ يَلمِسَهُ. 23 فأخَذَ بِيَدِ الأعمى وَقادَهُ إلى خارِجِ القَريةِ، وهُناكَ تَفَلَ في عَينَيهِ، ووَضَعَ يَدَيهِ علَيهِ وسألَهُ: «أتُبْصِرُ شيئًا؟»
24 فتَطلّعَ وقالَ: «أُبصِرُ النّاسَ وأراهُم يَمشُونَ كأنّهُم أشجارٌ». 25 فوَضَعَ يَسوعُ يدَيهِ مرّةً أُخرى على عَينَي الرّجُلِ، فأبصَرَ جيّدًا وعادَ صَحيحًا يرى كُلّ شيءٍ واضِحًا. 26 فأرسَلهُ إلى بيتِهِ وقالَ لَه: «لا تَدخُلِ القَريةَ».
بطرس يشهد بحقيقة يسوع
(متى 16‏:13‏-20، لوقا 9‏:18‏-21)
27 وسارَ يَسوعُ وتلاميذُهُ إلى قُرى قَيصريّةِ فيلبّسَ، وفي الطّريقِ سألَ تلاميذَهُ: «مَنْ أنا في رأيِ النّاسِ؟» 28 فأَجابوهُ: «يوحنّا المَعمَدانُ، وبَعضُهُم يَقولُ: إيليّا، وبَعضُهُم: أحدُ الأنبياءِ». 29 فسألَهُم: «ومَنْ أنا في رأيِكُم أنتُم؟» فأجابَ بُطرُسُ: «أنتَ المَسيحُ!» 30 فأمرَهُم أنْ لا يُخبِروا أحدًا.
يسوع ينبئ أول مرة بموته وقيامته
(متى 16‏:21‏-28، لوقا 9‏:22‏-27)
31 وبدأَ يُعلّمُهُم أنّ اَبنَ الإنسانِ يَجبُ أنْ يتألّمَ كثيرًا، وأنْ يَرفُضَهُ الشّيوخُ ورُؤَساءُ الكَهنَةِ ومُعَلّمو الشّريعَةِ، وأنْ يَموتَ قَتْلاً، وأنْ يَقومَ بَعدَ ثلاثَةِ أيّامٍ. 32 وكانَ يَقولُ هذا الكلامَ علانيَةً. فاَنفَردَ بِه بُطرُسُ وأخَذَ يُعاتِبُهُ. 33 فاَلتَفتَ ورأى تلاميذَهُ، فوَبّخَ بُطرُسَ بِقولِهِ: «اَبتَعِدْ عَنّي يا شَيطانُ، لأنّ أفكارَكَ هذِهِ أفكارُ البَشرِ، لا أفكارُ اللهِ».
34 ودَعا الجُموعَ وتلاميذَهُ وقالَ لهُم: «مَنْ أرادَ أنْ يَتبَعَني، فلْيُنكِرْ نَفسَهُ ويَحمِلْ صليبَهُ ويَتبَعْني. 35 لأنّ الذي يُريدُ أنْ يُخلّصَ حَياتَهُ يَخسَرُها، ولكن الذي يَخسَرُ حَياتَهُ في سَبيلي وسَبيلِ البِشارَةِ يُخَلّصُها. 36 فماذا يَنفَعُ الإنسانَ لو رَبِحَ العالَمَ كُلّهُ وخَسِرَ نَفسَهُ؟ 37 وبماذا يَفدي الإنسانُ نَفسَهُ؟ 38 لأنّ مَنْ يَستَحي بي وبِكَلامي في هذا الجِيلِ الخائِنِ الشّرّيرِ، يَستَحي بِه اَبنُ الإنسانِ متى جاءَ في مَجدِ أبيهِ معَ الملائِكَةِ الأطهارِ».
Yǝcu mɔŋgwɔ ithni lizi lir arba@ ǝlf.
(Maṯṯa 15:32-39)
1 Ki-ŋwaamin-la ŋwa nǝr raaytha dɔŋw luuru, nǝreere ǝthi kwomne-na kweere mac kwǝthi yee, nɔŋw ɔrnɔṯi ṯalaamiiza ṯuuŋwun nɔŋwsi ǝccǝŋw, 2 “Lizi kɔlɔ liithi-nyii ṯɔgwɔri, kaka mǝrnyii-gwɔ naanasi ŋwaamin ṯoɽol, liti lǝthi kwomne-na kweere kwǝthi yee mac; 3 mǝnyji ṯiŋatha dɔɔnɔ deŋgen yaaŋwɔ-yi, ǝri ajli ki-thaay-la; kaka ninḏir-gwɔ lokwo ǝzir-yi wɔɔlɔna.” 4 Nǝ ṯalaamiiz ṯuuŋwun aŋnici nǝrǝccǝŋw, “Ǝyǝ kwɔrɔ kwǝthi ŋɔma eṯhi kaṯṯasi ethneya wɔ tatap wittǝzir ki-sahraa-na ethi ithni lizi kɔlɔ tatap?” 5 Nɔŋwsi uṯicǝlɔ nɔŋwsi ǝccǝŋw, “Rǝghiiv rir tha rǝthi-ŋǝsi?” Nǝrǝccǝŋw, “Dɔvɔkwɔɽony.” 6 Nɔŋw andaci ŋwɔdɔŋw ethaawlɔ kwurǝyu-lu; mindaŋ nɔŋw dimmi rǝghiivǝ rir dɔvɔkwɔɽɔny, nɔŋw-ri ǝccǝ Allah shukran, nɔŋwsi undǝnǝ nɔŋwsi inḏǝthǝ ṯalaamiiza ṯuuŋwun ethisi kannaci, ṯaŋw nǝsi ṯalaamiiz kannaci. 7 Nǝrǝthi nyɔmi nyokwo tok; mindaŋ mɔŋw-nyi ɔrtatha, nɔŋwsi inḏǝthǝ waamira ethisi kannaci tok. 8 Nǝr ethnǝ nǝr bee; mindaŋ nǝr ɔṯi wǝɽinnǝ luvǝ dɔvɔkwɔɽɔny. 9 Nǝ lithna oro kaka arba@ alf. E-ta nɔŋwsi mǝ kette kithaay. 10 Nǝr dallɔ ṯalaamiiz-thi ṯuuŋwun ki-mɔrkǝb-nǝ, nǝreele mindaŋ nǝr ɔppaṯhi kǝzir wǝni Ḏalmaanuuthǝ.
Lifirriisiiyyiin mǝr-gwɔ ɔṯalɔ ŋilim-ŋi.
(Maṯṯa 16:1-4)
11 Nǝ Lifirriisiiyyiin iila naanɔ-ŋgwɔ nǝrli ɔppathalɔ, naŋnar-gwo ethi iisacci ŋilima ŋeere ŋǝthi ki-leere-naŋw, kaka naŋnar-gwɔ ethi mɔmmi. 12 Mindaŋ nɔŋw kaṯṯɔ wǝŋ tig-tig lundǝ-li nɔŋwsǝccǝŋw, “Lizi lǝthi kirem-ŋwɔ lotho lǝṯi naŋni ŋilima? Nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ rerrem, ŋilim ŋiti ŋeere ŋǝrsi kiiraci lizi-lɔ kɔlɔ lǝthi kirem-ŋwɔ ḏuṯ!” 13 Ṯaŋw nɔŋwsi ɔrlacci ŋwɔdoŋw, mindaŋ mɔŋw ǝnḏi ki-mɔrkǝb-nǝ nɔŋweele bahara ṯɔɔɽɔthala.
Khamiira kathi Lifirriisiiyyiin-ŋǝ Hiiruuḏus-ŋǝ-li.
(Maṯṯa 16:5-12)
14 Nǝr ṯɔɔthana ethi appinna rǝghiivǝ; laakin nǝrsi ǝthi rɔtɔpɔt ki-mɔrkǝb-nǝ. 15 Nǝsi Yǝcu ulici nɔŋwsi ǝccǝŋw, “Aŋricar khamiira kǝthi Lifirriisiiyyiin-ŋǝ Hiiruuḏus-ŋǝ-li.” 16 Nǝrsi mɔmri-la, nǝraarɔŋw, “Ŋandisa-ŋwsi kaka niti nǝthir-gwɔ rǝŋhiivǝ mac.” 17 Nǝsi Yǝcu liŋthatha-na ŋa ŋandisarsi, mindaŋ nɔŋwsǝccǝŋw, “Ŋothɔ ŋɔmɔmri-ŋǝsi-la ŋǝthi rǝŋhiiv riira? Ŋiti ŋilŋithi-ŋǝsi kinnǝ mac-a? Ŋaaŋa laani riimi ŋwɔɽa-na-ŋwa? 18 Ǝthi-ŋǝ yǝy tǝ ǝṯiyeere iisithi mac-a? Ǝthi-ŋǝ yǝni tǝ ǝṯiyeere neŋne mac-a? Ŋiti ŋigithaayina-ŋǝsi mac-a? 19 Kinaŋw nundǝcǝ-nyji rǝghiivǝ-nǝ rir ṯɔthni lizi lir khamsa alf, e-ta a limǝ ɔṯi luvǝ tha lǝthi ethne wǝɽinnǝ?” Nǝrǝccǝŋw, “Wrii-kwuɽǝn.” 20 “Nǝ kira rir dɔvokwɔɽony, rǝthi kila lir arba@ alf tǝ, a limǝ ɔṯi luvǝ tha lǝthi ethne wǝɽinnǝ?” Nǝrǝccǝŋw, “Dɔvokwɔɽony.” 21 Nɔŋwsǝccǝŋw, “E-ta nǝseere elŋe ŋɔ mac-a?”
Yǝcu mɔŋgwɔ sǝwi kwɔɔrɔ kwir kwunduŋ Beiṯ-sayḏa.
22 Mǝr ɔppathi Beiṯ-sayḏa, nǝ lizi lokwo mɔlca kwɔɔrɔ kwir kwunduŋ, mindaŋ nǝr daadica-lɔ ethi mɔmmi. 23 Nǝ mɔŋw mithǝ kwunduŋǝ ṯii-thi nɔŋw-ŋgi rucci lilliya-na nɔŋw-ŋgeele kwuthǝr-lɔ. Mindaŋ mɔŋw ɔnyatha ŋwɔny ki-yǝy-nǝ, nɔŋw kette rii naana nɔŋwɔccǝŋw, “A ŋgwa kwiisa kwomne kweere-a?” 24 Nǝ kwɔr baaŋitha-la nɔŋwɔccǝŋw, “Aw nyii-ŋgwɔ kwiisa lizi lir kaka yaaɽi liirǝrǝlɔ.” 25 Nɔŋw aaɽaci rii ki-yǝnǝ kwokwony; ṯaŋw nǝ yǝy saawi tɔc, nǝr avrina dar-dar, mindaŋ nɔŋw iisithi ŋǝmǝ-ŋǝmmǝŋ. 26 Nɔŋw ṯiŋatha ethaaɽitha dɔɔnɔ kwuuŋwun, nɔŋwɔccǝŋw, “Ǝṯǝnḏi ki-lilli-na mac.”
Bɔṯrɔs aarɔŋgwɔŋw Yǝcu kwiri Kwɔrɔstɔ.
(Maṯṯa 16:13-20Luuga 9:18-21)
27 Nǝ Yǝcu ele ṯalaamiiz-thi ṯuuŋwun ki-ŋwilli-na ŋwɔthi Gaysariiyya Fiilibbus-ŋwɔ. Nǝ mǝreele ki-thaay-la tǝ, nɔŋw uṯici ṯalaamiiza-lɔ ṯuuŋwun nɔŋwsǝccǝŋw, “Lizi lǝṯi-thi aari nyii-ŋgi kwir aatha?” 28 Nǝrǝccǝŋw, “Lǝṯaarɔŋw, ŋa kwir kwǝni Yuhanna Ma@maḏaan; lithaathɔ ǝṯiraarɔŋw, a kwir kwǝni Iliiyyǝ; nǝ lithaathɔ ǝṯiraarɔŋw a kwir kwette kwǝthi liɽii.” 29 Nɔŋwsi uṯicǝlɔ nɔŋwsǝccǝŋw, “Nǝ ŋaaŋa tǝ nǝmǝ aarɔŋw nyii-ŋgi kwir ṯaŋ?” Nǝ Bɔṯrɔs ǝŋnici nɔŋwɔccǝŋw, “A kwir kwǝni Kwɔrɔstɔ.” 30 Nɔŋwsi ɔracci oro-oro etheere andaci kwizi kweere mac ŋiɽaŋalj ŋɔ ŋǝni ŋundu.
Yǝcu nandisa-ŋgwɔ ŋiɽaŋali ŋǝthi ṯurvǝ ṯuuŋwun ŋiɽany-ŋi.
(Maṯṯa 16:21-28Luuga 9:22-27)
31 Nɔŋwsi ǝccǝ @allima nɔŋwsǝccǝŋw, “Tɔr tǝthi Kwizigwunǝŋ tindi laazim ǝthi rǝrinni kwomne-gi kwittǝzir, a lishiyuukh dirnathalɔ rɔ-asa-ri rǝthi kahana, nǝ mɔ@allimiin kwǝthi Sherii@a tok. Ǝri ɽeenye ŋunduŋw mindaŋ mǝ ŋwaamin ṯoɽol ere tǝ ŋwɔ diiɽe kwokwony.” 32 Nɔŋwsi andicalɔ ŋɔ por-por. Mindaŋ nǝ Bɔṯrɔs ruwǝzǝlɔ nɔŋw ǝrmici. 33 Mindaŋ mɔŋw ɔrllalɔ, mɔŋweese ṯalaamiiza ṯuuŋwun, nɔŋw ǝrmici Bɔṯrɔs-ŋwɔ, nɔŋwɔccǝŋw, “Aɽicany-pa kwaathan-gi yaa Shiiṯaan! Ŋiti ŋandisa-ŋasi ŋǝthi Allah mac, ŋǝthi ŋiziŋwunǝŋ ŋir domony.”
34 E-ta nǝ Yǝcu ɔrnɔṯi ŋwɔdɔŋw ŋwa ṯalaamiiz-thi ṯuuŋwun nɔŋwsǝccǝŋw, “Mɔŋw rɔɔma nyuŋwɔ kweere ethɔŋw dirnatha rogɽo-lɔ ruuŋwun, ŋwɔ dimmi ŋwuuɽi ŋwuuŋwun ŋwɔɽɔmɔthalɔ, kwǝnyii-ŋi rɔɔma. 35 Nǝ mɔŋw naŋni kweere ethi miithi rogɽo ruuŋwun ŋwɔsi kiirasalɔ; nǝ kweere kwɔgiirasi rogɽo-lɔ ruuŋwun ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝni ŋiinyi nǝ ŋǝthi Inyjiil tǝ, ŋwɔsi kilǝthi. 36 Aatha kwɔ kwizi ǝgini, mɔŋw aavi kwomne tatap kwǝthi ṯurmun-nǝ, mindaŋ mɔŋw kiirasi ŋimiitha-lɔ ŋuuŋun? 37 Nǝ aatha kwɔrɔ kwǝ-gi kwizi uppi ŋimiitha-na ŋuuŋun? 38 Ŋwɔṯaŋw kwette nyithak mɔ ṯɔrony mithǝ ṯǝni nyii ya ṯǝni ŋiɽaŋal ŋiinyi ki-lizi-nǝ kɔlɔ liira ṯǝmminǝ lǝni ligii rɔgwori tok, a ṯɔrony mithǝ Tɔɔrɔ tǝthi Kwizigwunǝŋ tok ṯǝni ŋundu, ki-laamin-la linḏiŋw-li ethiila ŋinith-ŋi ŋǝthi Ṯǝrnyin nǝ limeleka-li lirllinǝlɔ ter.”