إدانة الآخرين
(لوقا 6‏:37‏-38‏،لوقا 41‏-42)
1 «لا تَدينوا لِئلاّ تُدانوا. 2 فكما تَدينونَ تُدانونَ، وبِما تكيلونَ يُكالُ لكُم. 3 لماذا تَنظُرُ إلى القَشّةِ في عَينِ أخيكَ، ولا تُبالي بالخَشَبَةِ في عَينِكَ؟ 4 بلْ كيفَ تقولُ لأخيكَ: دَعْني أُخرجِ القَشّةَ مِنْ عَينِكَ، وها هيَ الخَشبَةُ في عينِكَ أنتَ؟ 5 يا مُرائيّ، أخْرجِ الخشَبَةَ مِنْ عَينِك أوّلاً، حتى تُبصِرَ جيّدًا فَتُخرِجَ القَشّةَ مِنْ عَينِ أخيكَ.
6 لا تُعطوا الكِلابَ ما هوَ مُقَدّسٌ، ولا تَرموا دُرَرَكُم إلى الخنازيرِ، لِئلاّ تَدوسَها بأَرجُلِها وتلتَفِتَ إلَيكُم فتُمزّقَكُم.
أطلبوا تجدوا
(لوقا 11‏:9‏-13)
7 «إسألُوا تُعطَوا، إطلُبوا تَجِدوا، دُقّوا البابَ يُفتحْ لكُم. 8 فمَن يَسألْ يَنَلْ، ومَنْ يَطلُبْ يَجِدْ، ومَنْ يَدُقّ البابَ يُفتَحْ لَه. 9 مَنْ مِنكُم إذا سألَهُ اَبنُهُ رَغيفًا أعطاهُ حَجَرًا، 10 أو سَألَهُ سَمَكةً أعطاهُ حَيّةً؟ 11 فإذا كُنتُم أنتُمُ الأشرارَ تَعرِفونَ كيفَ تُحسِنونَ العَطاءَ لأَبنائِكُم، فكَمْ يُحسِنُ أبوكُمُ السّماويّ العَطاءَ للّذينَ يَسألونَهُ؟
12 عامِلوا الآخَرينَ مِثلَما تُريدونَ أنْ يُعامِلوكُم. هذِهِ هيَ خُلاصةُ الشّريعةِ وتَعاليمِ الأنبياءِ.
الباب الضيّق
(لوقا 13‏:24)
13 «أُدْخُلوا مِنَ البابِ الضيّقِ. فما أوسَعَ البابَ وأسهلَ الطّريقَ المؤدّيةَ إلى الهلاكِ، وما أكثرَ الّذينَ يسلُكونَها. 14 لكِنْ ما أضيقَ البابَ وأصعبَ الطّريقَ المؤدّيةَ إلى الحياةِ، وما أقلّ الّذينَ يَهتدونَ إلَيها.
الشجرة وثمرها
(لوقا 6‏:43‏-44)
15 «إيّاكُم والأنبياءَ الكَذّابينَ، يَجيئونَكُم بثِيابِ الحُملانِ وهُم في باطِنِهِم ذِئابٌ خاطِفةٌ. 16 مِنْ ثِمارِهِم تعرِفونَهُم. أيُثمِرُ الشّوكُ عِنَبًا، أمِ العُلّيقُ تِينًا؟ 17 كُلّ شَجرَةٍ جيّدةٍ تحمِلُ ثَمرًا جيّدًا، وكُلّ شَجَرةٍ رَديئةٍ تحمِلُ ثَمرًا رَديئًا. 18 فما مِنْ شَجرَةٍ جيّدةٍ تَحمِلُ ثَمرًا رَديئًا، وما من شَجرَةٍ رَديئةٍ تَحمِلُ ثَمرًا جيّدًا. 19 كُلّ شَجرَةٍ لا تَحمِلُ ثَمرًا جيّدًا تُقطَعُ وتُرمَى في النّارِ. 20 فمِنْ ثِمارِهِم تَعرِفونَهُم.
القول والعمل
(لوقا 13‏:25‏-27)
21 «ما كُل مَنْ يقولُ لي: يا ربّ، يا ربّ! يدخُلُ مَلكوتَ السّماواتِ، بل مَنْ يَعملُ بمشيئةِ أبي الّذي في السّماواتِ. 22 سيَقولُ لي كثيرٌ مِنَ النّاسِ في يومِ الحِسابِ: يا ربّ، يا ربّ، أما باَسمِكَ نَطَقْنا بالنّبوءاتِ؟ وباَسمِكَ طَرَدْنا الشّياطينَ؟ وباَسمِكَ عَمِلنا العجائبَ الكثيرةَ؟ 23 فأقولُ لهُم: ما عَرَفتُكُم مرّةً. اَبتَعِدوا عنّي يا أشرارُ!
مثل البيتين
(لوقا 6‏:47‏-49)
24 «فمَنْ سمِعَ كلامي هذا وعمِلَ بِه يكونُ مِثْلَ رَجُلٍ عاقِلٍ بَنى بَيتَهُ على الصّخْرِ. 25 فنزَلَ المَطَرُ وفاضتِ السّيولُ وهَبّتِ الرِياحُ على ذلِكَ البَيتِ فما سقَطَ، لأنّ أساسَهُ على الصّخرِ 26 ومَنْ سَمِعَ كلامي هذا وما عمِلَ بِه يكونُ مِثلَ رَجلٍ غَبيّ بنَى بَيتَهُ على الرّملِ. 27 فنَزَلَ المطَرُ وفاضَتِ السّيولُ وهَبّتِ الرّياحُ على ذلِكَ البَيتِ فسَقَطَ، وكانَ سُقوطُهُ عَظيمًا».
28 ولمّا أتمّ يَسوعُ هذا الكلامَ، تَعَجّبتِ الجُموعُ مِنْ تَعليمِه، 29 لأنّهُ كانَ يُعَلّمُهُم مِثلَ مَنْ لَه سُلطانٌ، لا مِثلَ مُعلّمي الشّريعةِ.
Ŋiɽaŋal ŋǝthi kila lǝṯi ruusi lizi lithaathɔ kaṯṯi.
(Luuga 6:37-38, Luuga 41-42)
1 “Ǝṯeere ruusi kwizi kaṯṯi mac, mindaŋ mǝrŋeere ruusi ŋaǝŋwɔ kaṯṯi tok mac. 2 Mǝsi ruusi kaṯṯi ǝrŋǝsi ruusi ŋaaŋwɔsi kaṯṯi tok, nǝ ṯǝcci ŋgwa kwǝṯisi-gi ṯǝccici, ǝrŋesi-gi ṯǝ ṯǝccici tok. 3 A kwotho kwɔgittisa kaaɽa yǝy kinaanɔ ki-lǝy-nǝ lǝthi aŋgalɔ, laakin tǝ neere kettise tumuugulǝ yǝy mac tinaanɔ ki-lǝy-nǝ lɔɔŋwa? 4 A kwǝṯi ǝccǝ aŋgalɔŋw iila ŋa dimmǝthǝ kaaṯa ki-lǝy-nǝ aŋgwɔrɔ, ŋata kwǝthi tumuugulǝ ki-lǝy-nǝ lɔɔŋwa. 5 Ŋa ŋgwa kwǝṯi arri-ri ŋidiny! Dimmǝmbǝ tumuugulǝ kithaay kerreny ki-lǝy-nǝ lɔɔŋwa, e-ta amaami iisithiŋw ŋǝmmǝŋ, ethi-mǝ dimmǝthǝ aŋgalɔ kaaṯa ki-lǝy-nǝ luuŋwun. 6 Ǝṯeere inḏǝthǝ nyinyǝnu kwomne kwirllinǝlɔ ter mac; nǝ ǝṯeere kettice yiisǝŋi ŋaamal-lɔ ŋisaaw mac, nǝ ŋǝrsi rɔgwonyna mindaŋ ǝrŋǝ ɔrllatha naana ŋǝryǝ-ŋi.
Tɔkkwaza ethaari kiyiiriny.
(Luuga 11:9-13)
7 “Ɔṯɔr-galɔ, e-ta ǝrŋǝsi-tǝ inḏǝthǝ; naŋnarlɔ, e-ta ǝtinḏa, pithir ǝgwur e-ta ǝrŋǝsi tǝ kiṯṯici. 8 Kweere nyithak kwɔṯalɔ ŋwɔ-tǝ aavi, nǝ mɔŋw naŋni kweere, ŋwɔ-tǝ inḏa; mɔŋw ippi kweere ǝgwur ǝrtǝ kiṯṯici. 9 Ǝyǝ kweere daŋgal-na kwɔ tiṯiŋǝyin uṯicǝlɔ rǝghiiv-ri-lɔ, mindaŋ ethi-mǝ inḏǝthǝ ŋunduŋw kaali? 10 Nǝ mɔŋw uṯicǝlɔ kwɔm-gi, e-ta ŋwinḏǝthǝ kimǝwǝ? 11 Ǝniŋǝ-gwɔ ŋaaŋa ligii, nǝ nelŋe ethi inḏǝthǝ nyɔɔrɔ nyaalɔ haḏaaya wisaaw-wisaaw e-ta ǝsi ṯarnyalɔ ṯaalɔ ṯǝti naani ki-leere-na ere inḏǝthǝ kila lǝṯi uṯicǝlɔ kwomne-gi kwuurukwisaaw kwuthǝmthi-lǝ mac-a? 12 Ǝṯisi ǝrrici lithaathɔ ŋir-ga ŋinaŋna-ŋǝsi ŋunduŋwsi ethisi ǝrrici ŋaaŋwɔsi, nǝ ŋindǝr-ṯǝ ŋɔ ŋir Sherii@a kwǝthi Muusǝ nǝ ta@liim ṯǝthi liɽii.
Ṯaay ṯumǝṯinǝ.
(Luuga 13:24)
13 “Ǝnḏir ǝgwur-yi wumǝṯinǝ, kaka ninḏi-gwɔ ǝgwur wa wɔɔrana etheele ki-jahannam-nǝ, nǝ ṯaay ṯinḏi ṯir heyyin, mindaŋ ǝṯir-thi ele-la luuru. 14 Laakin ǝgwur wa winḏi ki-ŋimiitha-na wumǝunǝ, nǝ ṯaay ṯinḏi etheele naanɔ-ŋgwɔ nɔŋw ferlle, laakin nǝr naani lokwo rac linḏi ethi kaṯṯasi.
Kwaaɽi-ŋa nyɔr-nyi nyuuŋwun.
(Luuga 6:43-44)
15 “Ǝṯaŋraci liɽiiyaŋi lir lǝluŋw, lǝṯi-ŋǝsi-gwɔ iilatha laaṯinna yaaŋali yiṯǝnnǝ laakin ki-rɔgwor-na reeŋen nǝraaɽanni yiiraawa yir nyumuṯ yǝti kikkiiyasalɔ. 16 Lǝzi elŋe ŋwɔɔla-ŋi ŋweeŋen. Lǝti akka @ineba ki-yuugwi-nǝ? ŋwɔɔtha ŋwɔṯirsi akka ŋwɔɽe-na? 17 ŋwɔṯaŋw ǝṯi kwaaṯi kwisaaw riiɽi nyɔɔrɔ nyisaaw. Nǝ kwigii ǝṯɔŋw-tǝ riiṯi nyɔɔrɔ nyigii. 18 Kwaaɽi kwisaaw kwiti kwǝthi ŋɔma ethi riiɽi nyɔɔrɔ nyigii mac, wala kwaaɽi kwɔgii ethi riiɽi nyɔɔrɔ nyisaaw. 19 Mǝ kwaaɽi kweere ere riiɽi nyɔɔrɔ nyisaaw mac tǝ, ǝri uɽu kithaay ǝri kaṯṯɔ kiigǝ-nǝ. 20 Taŋw ǝsi elŋe ŋothɽor-ŋi ŋeeŋen.
Kandisa nǝ ŋothɽor.
(Luuga 13:25-27)
21 “Kila lǝṯi-nyii ǝccǝŋw, ‘Kweeleny, Kweeleny’, ǝreere ǝnḏi tatap mac ki Ŋeeleny-na ŋǝthi ki-leere-naŋw, laakin ŋgwa kwǝṯi si ǝrri ṯɔgwor-thi ṯǝthi Papa kwiinyi ṯɔɽɔk kwǝṯi jianni ki-leere-rm. 22 Ki-laamin-la ṯǝ kila, ǝrnyii ǝccǝŋw iuuru! ‘Kweeleny, nyiiŋǝ liṯj mǝnyjǝ landisa ŋiɽiiya-ŋi yiriny-yi yɔɔŋwa mac-a, nǝ nǝnyii allilla rigɽimǝ rigii yiriny-yi yɔɔŋwa mac-a, nǝ nǝnyjǝrri ŋir ŋilim yiriny-yi yɔɔŋwa mac-a?’ 23 E-ta ǝnyji andaci ǝnyji ǝccǝŋw, ‘Nyiiti kwilŋithi-ŋǝsi aaŋwɔn weere ḏuṯ, tuccǝr-nyii-nǝ kithaay ŋaaŋa lir lithǝmbǝŋ kɔlɔ’.
Rɔgwagiza rǝthi dɔɔnɔ kwuɽǝn.
(Luuga 6:47-49)
24 “Kweere kwɔneŋne ŋiɽaŋali ŋiinyi ŋɔ, mindaŋ mɔŋw-sǝrri tǝ, ŋwaaɽǝnni kwɔɔrɔ kwǝthi yǝnǝ kwacca yiŋna yuuŋwun ki-thida-la; 25 mindaŋ mǝ kaaw dɔnna, nǝ kiiru ɔɽa, nǝ kɔrɔn ɔva, nɔŋw oppe yiŋna kiya, laakin nǝreere iidi mac kaka nǝccinǝr-gwɔ kithida-la. 26 Nǝ kweere kwɔneŋne ŋipaŋali ŋiinyi ŋɔ mindaŋ mɔŋwseere ǝrri mac tǝ, ŋwaaɽanni kwɔɔrɔ kwithii-gii, kwacca yiŋna yuuŋwun ki-ramla-la; 27 mindaŋ mǝ kaaw dɔnna, nǝ kiiru ɔɽa, nǝ kɔrɔn ɔva, nǝr oppe yiŋna kiya mindaŋ nǝr iidi ṯiidǝ-thi ṯɔppak.”
28 Mǝ Yǝcu ṯimmasi ŋiɽaŋali ŋuuŋun, nǝ ŋwɔdɔŋw liŋɽi ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝthi ṯa@liim ṯuuŋwun, kaka nǝccǝ-ŋwsi @allima, 29 kaka kwette kwǝthi sɔlṯa kwiti kwir kaka mɔ@allimiin kweeŋen kwǝthi Sherii@a kwǝthi Muusǝ mac.