موت يوحنا المعمدان
(مرقس 6‏:14‏-29، لوقا 9‏:7‏-9)
1 وفي ذلِكَ الوَقتِ سمِعَ الوالي هيرودُسُ أخبارَ يَسوعَ، 2 فقالَ لحاشِيَتِهِ: «هذا يوحنّا المَعمدانُ قامَ مِنْ بَينِ الأمواتِ، ولذلِكَ تَجري المُعْجِزاتُ على يَدِهِ».
3 وكانَ هيرودُسُ أمسَكَ يوحنّا وقَيّدَهُ وسَجَنَهُ مِنْ أجلِ هيرودِيّةَ اَمرأةِ أخيهِ فيلبّسَ، 4 لأنّ يوحنّا كانَ يقولُ لَه: «لا يَحِلّ لَكَ أنْ تَتَزوّجَها». 5 وأرادَ أنْ يَقتُلَهُ، فخافَ مِنَ الشّعبِ لأنّهُم كانوا يَعدّونَهُ نَبيّا. 6 ولمّا أقامَ هيرودُسُ ذِكرى مَولِدِهِ، رقَصَتِ اَبنَةُ هيرودِيّةَ في الحَفلةِ، فأعجَبَتْ هيرودُسَ، 7 فأقسَمَ لها أنْ يُعطِيَها ما تَشاءُ. 8 فلقّنَتْها أمّها، فقالَت لِهيرودُسَ: «أعطِني هُنا على طَبَقٍ رَأسَ يوحنّا المَعمدانِ!» 9 فحَزِنَ المَلِكُ، ولكنّهُ أمَرَ بإعطائِها ما تُريدُ، مِنْ أجلِ اليَمينِ التي حَلَفَها على مسامِعِ الحاضرينَ. 10 وأرسَلَ جُنديّا، فقَطَعَ رأسَ يوحنّا في السّجن 11 وجاءَ بِه على طبَقٍ. وسلّمَهُ إلى الفتاةِ، فحَمَلْتهُ إلى أُمّها. 12 وجاءَ تلاميذُ يوحنّا، فحَمَلوا الجُثّةَ ودَفَنوها، ثُمّ ذَهَبوا وأخبَروا يَسوعَ.
يسوع يطعم خمسة آلاف رجل
(مرقس 6‏:30‏-44، لوقا 9‏:10‏-17، يوحنا 6‏:1‏-14)
13 فلمّا سَمِعَ يَسوعُ، خرَجَ مِنْ هُناكَ في قارِبٍ إلى مكانٍ مُقْفِرٍ يَعتَزِلُ فيهِ. وعرَفَ النّاسُ، فتَبِعوهُ مِنَ المُدُنِ مَشيًا على الأقدامِ. 14 فلمّا نزَلَ مِنَ القاربِ رأى جُموعًا كبيرةً، فأشفَقَ علَيهِم وشفَى مَرضاهُم.
15 وفي المساءِ، دَنا مِنهُ تلاميذُهُ وقالوا: «فاتَ الوقتُ، وهذا المكانُ مُقفِرٌ، فقُلْ لِلنّاسِ أنْ يَنصرِفوا إلى القُرى لِيشتَروا لهُم طعامًا». 16 فأجابَهُم يَسوعُ: «لا داعيَ لاَنصرافِهِم. أعطوهُم أنتُم ما يأكلونَ». 17 فقالوا لَه: «ما عِندَنا هُنا غيرُ خَمسةِ أرغِفةٍ وسَمكتَينِ».
18 فقالَ يَسوعُ: «هاتوا ما عندَكُم». 19 ثُمّ أمَرَ الجُموعَ أنْ يَقعُدوا على العُشبِ، وأخَذَ الأرغِفَةَ الخَمسَةَ والسّمكتَينِ، ورَفَعَ عَينَيهِ نحوَ السّماءِ وبارَكَ وكسَرَ الأرغِفَةَ وأعطَى تلامِيذَهُ، والتّلاميذُ أعطَوا الجُموعَ. 20 فأكلوا كُلّهُم حتّى شَبِعوا، ثُمّ رَفَعوا اَثنتي عَشْرةَ قُفّةً مملوءةً مِنَ الكِسَرِ التي فَضَلَتْ. 21 وكانَ الّذينَ أكلوا نحوَ خَمسةِ آلافِ رجُلٍ، ما عدا النّساءَ والأولادَ.
يسوع يمشي على الماء
(مرقس 6‏:45‏-52، يوحنا 6‏:15‏-21)
22 وأمرَ يَسوعُ تلاميذَهُ أن يَركبوا القارِبَ في الحالِ ويَسبِقوهُ إلى الشّاطِئِ المُقابلِ حتى يَصرِفَ الجُموعَ. 23 ولمّا صرَفَهُم صَعِدَ إلى الجبَلِ ليصَلّيَ في العُزلَةِ. وكانَ وحدَهُ هُناكَ عِندَما جاءَ المساءُ. 24 وأمّا القارِبُ فاَبتَعدَ كثيرًا عَنِ الشّاطئِ وطَغَتِ الأمواجُ علَيهِ، لأنّ الرّيحَ كانَت مُخالِفَةً لَه. 25 وقَبلَ الفَجرِ، جاءَ يَسوعُ إلى تلاميذِهِ ماشيًا على البَحرِ. 26 فلمّا رآهُ التّلاميذُ ماشيًا على البَحرِ اَرتَعبوا وقالوا: «هذا شَبَحٌ!» وصَرَخوا مِنْ شِدّةِ الخَوفِ. 27 فقالَ لهُم يَسوعُ في الحالِ: «تَشجّعوا. أنا هوَ، لا تخافوا!» 28 فقالَ لَه بُطرُسُ: «إنْ كُنتَ أنتَ هوَ، يا سيّدُ، فَمُرْني أنْ أجيءَ إلَيكَ على الماءِ». 29 فأجابَهُ يَسوعُ: «تعالَ». فنَزَلَ بُطرُسُ مِنَ القارِبِ ومشَى على الماءِ نحوَ يَسوعَ. 30 ولكنّهُ خافَ عِندَما رأى الرّيحَ شديدةً فأخَذَ يَغرَقُ، فَصرَخ: «نَجّني، يا سيّدُ!» 31 فمَدّ يَسوعُ يدَهُ في الحالِ وأمسكَهُ وقالَ لَه: «يا قليلَ الإيمانِ، لِماذا شكَكْتَ؟» 32 ولمّا صَعِدا إلى القارِبِ هَدأَتِ الرّيحُ. 33 فسجَدَ لَه الّذينَ كانوا في القارِبِ وقالوا: «بالحقيقةِ أنتَ اَبنُ اللهِ!»
يسوع يشفي من أمراض كثيرة
(مرقس 6‏:53‏-56)
34 وعَبَرَ يَسوعُ وتلاميذُهُ إلى بَرّ جَنّيسارَتَ. 35 فلمّا عرَفَ أهلُ البَلْدَةِ يَسوعَ، نَشروا الخبَرَ في تِلكَ الأنحاءِ كُلّها. فجاؤُوهُ بالمَرضى 36 وطَلَبوا إلَيهِ أنْ يَلمُسوا ولو طرَفَ ثوبِهِ. فكانَ كُلّ مَنْ يَلمُسُه يُشفى.
Ŋiɽany ŋǝthi Yuhanna kwǝni ma@maḏaan.
(Mɔrgus 6:14-29Luuga 9:7-9)
1 Ki-lɔɔmɔr-la ṯǝ kila nǝ Hiiruuḏus kwir Haakim wǝthi Jǝliil-ŋwɔ neŋne ŋiɽaŋali ŋǝthi yiriny yǝthi Yǝcu yimǝ faatha ǝzir naana. 2 Nɔŋw andaci mɔwozofiina kwuuŋwun nɔŋwsǝccǝŋw, “Yuhanna kwǝni Ma@maḏaan kwundǝr-mǝ-ṯǝ ŋgwa kwɔmǝ diiɽǝ ki-ŋiɽany-na, nɔŋw-mǝ ǝrri-ri ŋilima ŋa ŋɔma-ŋi ŋɔ.”
3 Kaka nimthi-gwɔ Hiiruuḏus Yuhanna-ŋwɔ, nɔŋw kǝkki nɔŋw kaṯṯɔ ki-sijin-nǝ, sǝbǝb-gi kwǝthi Hiiruuḏiiyyǝ kwir kwaaw kwǝthi eŋgen kwǝni Fiilibbus; 4 kaka nǝccǝ-gwɔ Yuhanna-ŋw, “Ŋiṯi ŋɔvthanna mac ethi aagwɔ Hiiruuḏiiyyǝ-ŋw.” 5 Nǝ Hiiruuḏus naŋni beṯṯen ethi ɽeenye ŋunduŋw, laakin nɔŋw ṯeenye lizi lir Yahuuḏ kǝka nuruusǝr-gwɔ kwiɽii kweeŋen.
6 Ki-laamin-la lǝthi ŋelŋe ŋǝthi Hiiruuḏus, nǝ tɔr tir tiira ṯǝthi Hiiruuḏiiyyǝ iila nɔŋw irṯi kiyǝnǝ yǝthi luuvǝ linaanɔ kinaŋw. Nǝ Hiiruuḏus aamina beṯṯen. 7 Nɔŋw kittatha rerrem nɔŋwɔccǝŋw, “Nyii kwǝricǝ-ŋǝ haalifa, kwomne kweere nyithak kwǝnyii-gi uṯicǝlɔ ŋǝtǝ inḏǝthǝ!”
8 Mǝsi lǝnyin ilŋithini ŋǝthisi andasi, nɔŋwɔccǝ Hiiruuḏus-ŋwɔ, “Ndǝthǝny kiɽa kǝthi Yuhanna kwǝni Ma@maḏaan kire-kirem-ŋgwɔ ki-sahan-na.” 9 Nǝ mǝlik ronyine beṯṯen; laakin kaka mɔŋgwɔ aari haalifa kiyǝnǝ yǝthi liirin luuŋwun tok, nɔŋw alla waamira ethi inḏǝthǝ; 10 nɔŋw ɔɔsǝthi nǝr uɽuthǝ kiɽa kǝthi Yuhanna ki-sijin-nǝ. 11 Nǝr aava kiɽa ki-sahan-na, nǝr inḏǝthǝ tiira, nǝ ŋundu tǝ nɔŋw inḏǝthǝ lǝnyin. 12 Nǝ ṯalaamiiz ṯǝthi Yuhanna ele nǝr dimmǝ aŋna wuuŋwun, nǝr aanitha mindaŋ nǝreele nǝr andica Yǝcu-ŋw.
Yǝcu mɔŋgwɔ ithni lɔɔrɔ lir khamsa alf.
(Mɔrgus 6:30-44Luuga 9:10-17Yuhanna 6:1-14)
13 Na mǝ Yǝcu neŋne ŋiɽaŋali ŋǝthi Yuhanna, nɔŋw ṯayya ǝzir-lɔ wa mɔrkǝb-gi, nɔŋw ruwǝthǝ-lɔ kwɔtɔpɔt. Mǝ lizi neŋne ŋiɽaŋali ŋǝni ŋundu nǝr ṯayya muḏunǝ-lɔkweeŋen nǝr rɔɔmi ŋwaara-ŋalɔ. 14 Mɔŋw ɔppathi nḏɔṯɔma kǝni, nɔŋweese lizi littǝzir mindaŋ nǝr iini ṯɔgwor-na, ŋwɔṯaŋw nɔŋwsi sǝwici lizi leeŋen luumǝ.
15 Mǝ kirakalɔ oro, nǝ ṯalaamiiz ṯuuŋwun iila naanɔ-ŋgwɔ nǝrǝccǝŋw, “Lɔɔmɔr limǝ ṯamthitha keereny, nǝ ǝzir oro wuthǝr tok. Ṯiŋathi lizi ereele ŋwilli-na ethi liṯṯa ethneya weeŋen.” 16 Nǝsi Yǝcu ǝŋnici nɔŋwsǝccǝŋw, “Ŋende ŋɔvthanna etheele; nḏǝthǝrsi-mbǝ ŋaaŋa kwomne kweere kwǝthi yee.” 17 Nǝrǝccǝŋw, “Hyiiŋǝ kɔlɔ lǝthi rǝghiivǝ ṯɔthni nǝ lɔm ndǝn.” 18 Nɔŋwsǝccǝŋw, “Ǝvicǝr-nyji-ṯi kɔnɔŋw.” 19 Nɔŋw andaci lizi ethi naanalɔ karaaw-la; e-ta nɔŋw dimmi rǝghiivǝ rir ṯɔthni lɔm-li ndǝn, nɔŋw baaŋatha leereya-la, nɔŋwɔccǝ Allah shukran. Nɔŋwsi inḏǝthǝ ṯalaamiiza, e-ta nǝsi-mǝ ṯalaamiiz kannaci lizi. 20 Ŋwɔṯaŋw nǝr ethne tatap nǝr bee. E-ta nǝ ṯalaamiiz ɔṯi ŋgwa kwǝɽinnǝ nǝr urǝzi luuvǝ wrii-kwuɽǝn. 21 Nǝ kila lithna lir lɔr nǝroro kaka khamsa alf, nǝreere ǝnyji layɔ-ŋwɔsi kwelle-gi mac.
Yǝcu ninḏi-ŋgwɔ ŋaaw-la.
(Mɔrgus 6:45-52Yuhanna 6:15-21)
22 Nǝ Yǝcu ṯiŋatha ṯalaamiiza, nǝr ǝnḏi ki-mɔrkǝb-nǝ ethi iŋnaci ŋunduŋw keereny-gi etheele ki-ṯuɽumǝ ṯithaathɔ, ṯǝthi bahar mindaŋ ethi-mǝ kitta lizi kithaay. 23 Nǝ mɔŋw kitta lizi kithaay tǝ, nɔŋweele nɔŋw allɔ ki-lundǝr-lǝ kwɔtɔpɔt ethi-gwɔ aari kiyiiriny. Mǝ kilkǝlu oro, nɔŋw tǝ naani kinnǝni kwɔtɔpɔt; 24 ṯǝakin ki-lɔɔmɔr-la ṯǝ kila mɔrkǝb-tǝ nɔŋwɔni kwɔmǝ ruunǝtuk ki-bahar-na kwɔppɔthɔr naana ŋaaw-ŋi, kaka nɔgwɔɔmathisi-gwɔ kɔrɔn-na. 25 Nǝ bǝyinǝ saa@ ṯoɽol nǝ kwir nyirlil kwǝthi ŋɔrpanaŋw tuttuk, nǝ Yǝcu iila ŋaaw-la kwiilathi ṯalaamiiza naana. 26 Mindaŋ mǝreese kwinḏi ŋaaw-la, nǝr ṯeenye beṯṯen. Nǝraarɔŋw, “Kwozŋwor kwɔrɔ!” Mindaŋ nǝraa-rii lithiinya ṯeṯṯec. 27 Nǝsi Yǝcu andicanna fittak, nɔŋwsǝccǝŋw, “Mithir rɔgwori nyii kwɔrɔ-ma; ǝṯi ṯiinya mac!” 28 Nǝ Bɔṯrɔs andaci nɔŋwɔccǝŋw, “kweeleny, moro ŋa rerrem, andica-nyii nyiila ŋaaw-la naani-ŋa-gwɔ.” 29 Nǝ Yǝcu ǝŋnici nɔŋwɔccǝŋw, “Ilamba.” Ṯaŋw nǝ Bɔṯrɔs dappitha-lɔ ki-mɔrkǝb-nǝ, nɔŋw iilatha Yǝcu-ŋwɔ naana ŋaaw-la. 30 Laakin mɔŋw inḏa kɔrɔni kimǝ kettice ŋɔɔrɔ ethi-gi elena, nɔŋw teenye, nɔŋw aari ibṯǝḏi ethi ɔndatha iininyu, nɔŋw aari kwɔɔla ŋɔmmaŋi nɔŋwaarɔŋw, “Kilǝthǝnyii-mǝ Kweeleny!” 31 Nǝ Yǝcu ṯiŋanni ṯii fittak, nɔŋw mithici ṯii pup, nɔŋwɔccǝŋw, “A kwɔrɔ-mba kwǝthi ṯǝmminǝ ṯokwɔṯoc gaa! A kwende kwallathiny ṯɔgwor naana?” 32 Mǝr ǝnḏi ki-mɔrkǝb-nǝ nǝ kɔrɔn biṯǝlɔ pǝt. 33 Nǝ ṯalaamiiz tinaanɔ ki-mɔrkǝb-nǝ liŋṯalɔ buruc, mindaŋ nǝr kwoccelɔ, nǝrǝccǝŋw, “A kwir Tɔr ṯǝthi Allah rerrem.”
Yǝcu mɔŋgwɔ sǝwi lizi luumǝ Janniisaaraṯ.
(Mɔrgus 6:53-56)
34 Nǝr uɽǝthǝ bahara-na nǝreele Janniisaaraṯ, 35 ne lizi ilŋithanni Yǝcu-ŋw bir. Ṯaŋw nǝr ɔɔsǝthisi kǝzir wǝthi bǝlǝḏ ŋgwa wirikanna-lɔ tatap, nǝr mɔltha lizi luumǝ nǝrleele naanɔ-gwɔ Yǝcu. 36 Nǝr tuurǝccǝlɔ mindaŋ ǝŋgi luumǝ mɔmmuci kirethi kir ṯuunyu ṯɔɽɔk; nǝ kila tatap limǝ mɔmmi nǝr saawi kimǝthi keeŋen.