ميلاد يسوع
1 وفي تِلكَ الأيّامِ أمَرَ القيصَرُ أوغُسطُسُ بإحصاءِ سكّانِ الإمبراطورِيّةِ. 2 وجرى هذا الإحصاءُ الأوّلُ عِندَما كانَ كِيرينِيوسُ حاكِمًا في سوريّةَ. 3 فذهَبَ كُلّ واحدٍ إلى مَدينتِهِ ليكتَتِبَ فيها.
4 وصَعِدَ يوسُفُ مِنَ الجَليلِ مِنْ مدينةِ النّاصِرَةِ إلى اليهوديّةِ إلى بَيتَ لَحمَ مدينةِ داودَ، لأنّهُ كانَ مِنْ بَيتِ داودَ وعشيرتِهِ، 5 ليكتَتِبَ معَ مَريمَ خَطيبَتِهِ، وكانَت حُبلى. 6 وبَينَما هُما في بَيتَ لَحمَ، جاءَ وَقتُها لِتَلِدَ، 7 فولَدَتِ اَبنَها البِكرَ وقَمّطَتْهُ وأضجَعَتهُ في مِذْودٍ، لأنّهُ كانَ لا مَحَلّ لهُما في الفُندُقِ.
الرعاة والملائكة
8 وكانَ في تِلكَ النّاحيةِ رُعاةٌ يَبيتونَ في البرّيّةِ، يتناوَبونَ السّهَرَ في الليلِ على رعِيّتِهِم. 9 فظهَرَ مَلاكُ الرّبّ لهُم، وأضاءَ مجَدُ الرّبّ حَولَهُم فَخافوا خَوفًا شَديدًا. 10 فقالَ لهُمُ المَلاكُ: «لا تَخافوا! ها أنا أُبَشّرُكُم بِخَبرٍ عظيمٍ يَفرَحُ لَه جميعُ الشّعبِ: 11 وُلِدَ لكُمُ اليومَ في مدينةِ داودَ مُخلّصٌ هوَ المَسيحُ الرّبّ. 12 وإلَيكُم هذِهِ العلامَةَ: تَجِدونَ طِفلاً مُقَمّطًا مُضْجَعًا في مِذْودٍ».
13 وظهَرَ معَ المَلاكِ بَغتةً جُمهورٌ مِنْ جُندِ السّماءِ، يُسبّحونَ اللهَ ويقولونَ: 14 «المَجدُ للهِ في العُلى، وفي الأرضِ السّلامُ لِلحائزينَ رِضاهُ».
15 ولمّا اَنصَرَفَ المَلائِكةُ عَنهُم إلى السّماءِ، قالَ الرّعاةُ بَعضُهُم لِبَعضٍ: «تَعالَوا نَذهَبُ إلى بَيتَ لحمَ لِنرى هذا الحَدَثَ الذي أخبَرَنا بِه الرّبّ». 16 وجاؤُوا مُسرعينَ، فوَجَدوا مَريَمَ ويوسُفَ والطّفلَ مُضجَعًا في المِذودِ. 17 فلمّا رأوهُ أخبَروا بِما حَدّثهُمُ المَلاكُ عَنهُ، 18 فكانَ كُلّ مَنْ سَمِعَ يتَعَجّبُ مِنْ كلامِهِم. 19 وحَفِظَت مَريمُ هذا كُلّهُ وتأمّلتْهُ في قَلبِها.
20 ورَجَعَ الرّعاةُ وهُمْ يُمَجّدونَ اللهَ ويُسبّحونَهُ على كُلّ ما سَمِعوا ورَأوا كما أخبرهُمُ المَلاكُ.
ختان يسوع وتقديمه للرب
21 ولمّا بلَغَ الطّفلُ يومَهُ الثّامنَ، وهوَ يومُ خِتانِهِ، سُمّي يَسوعَ، كما سمّاهُ المَلاكُ قَبلَما حَبِلَت بِه مَريَمُ.
22 ولمّا حانَ يومُ طَهورِهِما بِحَسَبِ شَريعةِ موسى، صَعِدا بالطّفلِ يَسوعَ إلى أُورُشليمَ ليُقَدّماهُ لِلرّبّ، 23 كما هوَ مكتوبٌ في شريعةِ الرّبّ: «كُلّ بِكرٍ فاتحِ رَحِمٍ هوَ نَذْرٌ للرّبّ»، 24 وليُقدّما الذّبيحةَ التي تَفرِضُها شريعةُ الرّبّ: زَوْجَي يَمامٍ أو فَرخَي حَمامٍ.
25 وكانَ في أُورُشليمَ رَجُلٌ صالحٌ تَقيّ اَسمُهُ سِمعانُ، يَنتَظِرُ الخَلاصَ لإِسرائيلَ، والرّوحُ القُدُسُ كانَ علَيهِ. 26 وكانَ الرّوحُ القُدُسُ أوحَى إلَيهِ أنّهُ لا يَذوقُ الموتَ قَبلَ أنْ يرى مَسيحَ الرّبّ 27 فجاءَ إلى الهَيكَلِ بِوَحيٍ مِنَ الرّوحِ. ولمّا دخَلَ الوالدانِ ومعَهُما الطّفلُ يَسوعُ ليُؤدّيا عَنهُ ما تَفرِضُهُ الشّريعةُ، 28 حَمَلهُ سِمعانُ على ذِراعَيهِ وبارَكَ اللهَ وقالَ:
29 «يا ربّ، تَمّمْتَ الآنَ وَعدَكَ لي
فأطلِقْ عَبدَكَ بِسلامٍ.
30 عَينايَ رأتا الخَلاصَ
31 الذي هيّأْتَهُ لِلشُعوبِ كُلّها
32 نورًا لِهدايةِ الأُممِ
ومَجدًا لشَعبِكَ إِسرائيلَ».
33 فتعَجّبَ أبوهُ وأُمّهُ ممّا قالَهُ سِمعانُ فيهِ. 34 وباركَهُما سِمعانُ وقالَ لمَريَمَ أُمّهِ: «هذا الطّفلُ اَختارَهُ اللهُ لِسُقوطِ كثيرٍ مِنَ النّاسِ وقِيامِ كثيرٍ مِنهُم في إِسرائيلَ. وهوَ علامَةٌ مِنَ اللهِ يُقاوِمونَها، 35 لتَنكَشِفَ خفايا أفكارِهِم. وأمّا أنتِ، فسَيفُ الأحزانِ سَينفُذُ في قلبِكِ».
36 وكانَت هُناكَ نَبِيّةٌ كَبيرةٌ في السّنّ اَسمُها حَنّةُ اَبنَةُ فَنُوئيلَ، مِنْ عَشيرَةِ آشيرَ، تَزوّجت وهيَ بِكرٌ وعاشَت معَ زَوجِها سَبعَ سَنواتٍ، 37 ثُمّ بَقِيَت أرمَلةً فبَلغَتِ الرّابِعَةَ والثّمانينَ مِنْ عُمرِها، لا تُفارِقُ الهَيكَلَ مُتَعَبّدَةً بِالصّومِ والصّلاةِ ليلَ نَهارَ. 38 فحَضَرت في تِلكَ السّاعَةِ وحَمدَتِ اللهَ وتَحدّثت عَنِ الطّفلِ يَسوعَ معَ كُلّ مَنْ كانَ يَنتَظِرُ مِنَ اللهِ أنْ يَفديَ أورُشليمَ.
39 ولمّا تمّمَ يوسُفُ ومَريَمُ كُلّ ما تَفرِضُهُ شريعةُ الرّبّ، رَجَعوا إلى الجليلِ، إلى مَدينتِهمِ النّاصِرَةِ. 40 وكانَ الطّفلُ يَسوعُ يَنمو ويَتقوّى ويَمتَلئُ بالحِكمَةِ، وكانَت نِعمةُ اللهِ علَيهِ.
الصبي يسوع في الهيكل
41 وكانَ والدا يَسوعَ يَذهبانِ كُلّ سنَةٍ إلى أُورُشليمَ في عيدِ الفِصحِ. 42 فلمّا بلَغَ يَسوعُ الثّانيَةَ عَشْرَةَ مِنْ عُمرِهِ، صَعِدوا إلى أُورُشليمَ كَعادَتِهِم في العيدِ. 43 وبَعدَما اَنقَضَت أيّامُ العيدِ وأخذوا طريقَ العودَةِ، بَقِيَ الصّبيّ يَسوعُ في أُورُشليمَ، ووالِداهُ لا يَعلَمانِ، 44 بل كانا يَظُنّانِ أنّهُ معَ المُسافِرينَ. وبَعدَ مَسيرةِ يومٍ أخَذا يَبحثانِ عَنهُ عِندَ الأقاربِ والمعارِفِ، 45 فما وَجداهُ. فرَجَعا إلى أُورُشليمَ يَبحَثانِ عَنهُ، 46 فوَجَداهُ بَعدَ ثلاثةِ أيّامٍ في الهَيكَلِ، جالِسًا معَ مُعَلّمي الشّريعَةِ، يستَمِعُ إليهِم ويَسألُهُم. 47 وكانَ جميعُ سامِعيهِ في حَيرَةٍ مِنْ فَهمِهِ وأجوبَتِهِ.
48 ولمّا رآهُ والداهُ تَعَجّبا. وقالَت لَه أُمّهُ: «يا اَبني، لماذا فَعَلتَ بِنا هكذا؟ فأبوكَ وأنا تَعَذّبْنا كثيرًا ونَحْنُ نَبحَثُ عَنكَ».
49 فأجابَهُما: «ولماذا بَحَثتُما عنّي؟ أما تَعرفانِ أنّهُ يَجبُ أنْ أكونَ في بَيتِ أبي؟» 50 فما فَهِما معنى كلامِهِ.
51 ورجَعَ يَسوعُ معَهُما إلى النّاصِرَةِ، وكانَ مُطيعًا لهُما. وحَفِظَت أُمّهُ هذا كُلّهُ في قلبِها. 52 وكانَ يَسوعُ يَنمو في القامَةِ والحِكمَةِ والنّعمَةِ عِندَ اللهِ والنّاسِ.
Ŋelŋe ŋǝthi Yǝcu Kwɔrɔstɔ.
(Maṯṯa 1:18-25)
1 Ki-ŋwaamin-la ṯǝ ŋwa nǝ Imbraaṯɔɔr wǝni Ogosṯɔs alla waamira ethi iiɽǝthǝ lizi bǝlǝthǝ naana tatap kwǝthi Imbraaṯɔɔriya. 2 Nǝ ki-lɔɔmɔr limǝr-li iiɽǝthǝ lizi ṯaay-thi, nǝ Kiiriiniiyuus oro haakim wǝthi Suuriiyyǝ-ŋw. 3 E-ta nǝ lizi dindi tatap nǝr anditha ki-muḏun kweeŋen ethisi-gwɔ locce yiriny yeeŋen. 4 Nǝ Yuusuf diiɽǝ kinaŋw ki-mǝḏiinǝ-nǝ kwǝthi Naasira-ŋw kwɔnaana Jǝliil, nɔŋweele ki-mǝḏiinǝ-nǝ kwǝni Beit-lahm kwǝthi Yahuuḏiiyya-ŋw, kǝzir wǝthi ŋelŋe ŋǝthi mǝlik kwǝni Ḏaawḏ. Ṯaŋw nǝ Yuusuf ele kinana-ŋw kaka nɔrɔ-ŋgwɔ ṯɔvɔɔ ṯǝthi Ḏaawḏ-ŋǝ. 5 Nǝreele Mǝryǝm-gi ŋgwa kwimthiŋw nda ethi aagwɔ nǝreele ethi lɔɔthɔna. Nɔŋwɔni kwǝthigdǝzǝ-nnǝ tok, 6 nǝ kinaŋw a-naanir-ta kinnǝni Beiṯ-lahm, nǝ lɔɔmɔr iilicǝ lǝthi ŋelŋe ŋuuŋun. 7 Mindaŋ nɔŋw elŋe toŋwora tir nda, nɔŋw ippǝsi yirethi naana, nɔŋw kette ki-sonḏuug-nǝ kwǝthi ethne wǝthi ŋirel, kaka niira-gwɔ ǝzir ki-funḏug-nǝ ethi-gwɔ naani.
Nyaaɽa-ŋǝ limeleka-li.
8 Nǝ nyaaɽa naani kinaŋw nyokwo ki-wuthǝr-nǝ nyigarna ŋirela ŋeeŋen kilkǝlu. 9 Nǝsi meleka kwǝthi Kweeleny ruwǝnnicǝ-lɔ, mindaŋ nǝsi ŋinith ŋǝthi Kweeleny irṯacalɔ. Mindaŋ nǝr ṯeenye beṯṯen, 10 laakin nǝsi meleka ǝccǝŋw, “Ǝṯi ṯiinya mac! Iisar-ṯi nyii-ŋgwɔ kwǝvicǝ-ŋǝsi ŋiɽaŋali wisaaw, ŋinḏi ethi ǝvicǝ lizi tatap ṯinyiŋlana ṯɔppa. 11 Ki-laamin-la ṯǝ kɔlɔ, limɔŋǝsi ilŋanyji Kwiglǝthǝ ki-mǝḏiinǝ-nǝ kwǝthi Ḏaawḏ-ŋǝ, kwǝni Kwɔrɔsṯa kwir Kweeleny! 12 Nyii kwɔŋǝsi andaci @alaama wǝthi-yi elŋe tɔɔrɔ kɔrɔ: ŋaaŋa linḏa tɔɔrɔ tippǝnnǝ yirethi naana tinḏiralɔ ki-sɔnḏuuŋ-nǝ, kwɔnaana kireny-na.” 13 Ŋwɔṯaŋw biḏaan nǝ jesh kwuuru kwǝthi limeleka lǝthi ki-leere-nɔŋw iirǝthǝ tɔc meleka naana, nǝr ɔrtatha Allah rilŋa-ri nǝraarɔŋw, 14 “Ŋinith ŋǝthi Allah ŋǝṯi naani ki-leere-na kider, nǝ a ṯaama naana naani kwurǝyu-lu, ki-lizi-nǝ lǝṯɔŋw-li aamina!” 15 Mǝsi limeleka ɔrlacci ŋwɔdoŋw mindaŋ mǝr aaɽiṯha ki-leere-na, nǝ nyaaɽa andasi-na wɔɽe-wɔɽeny nǝraarɔŋw, “Ǝrṯi ele manɔ Beiṯ-lahm ethiisa kwomne ŋgwala kwɔmǝ ǝrrini, ŋgwala kwugmǝcǝ-nyji-gi Kweeleny.” 16 Nǝreele liviɽigathɔ mindaŋ nǝr kaṯṯasi Mǝryǝm-ŋwɔsi Yuusuf-gi nǝ tɔr tok tinḏralɔ ki-sonḏuug-nǝ kwɔnaana kireny-na. 17 Mǝ nyaaɽa ese ŋunduŋw, nǝrsi andaci ŋa ŋandicasi meleka ŋǝthi tɔr kɔrɔ. 18 Nǝ kila tatap limǝsi neŋne, nǝr liŋɽi ŋiɽaŋal-ŋi ŋandicasi nyaaɽa. 19 Ǝṯi Mǝryǝm ṯiŋaayini kwomne-ŋgwɔ tatap, ǝṯɔŋw-ŋgi urtutuninǝ ki-ṯɔgwor-na ṯuuŋwun. 20 Nǝ nyaaɽa aaɽi nyiniyǝ Allah-na nǝ wɔrtathir tok rilŋa-ri ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝthi kwomne-ŋgwa tatap kwɔniŋnar nǝ kwiisar tok, kaka-ṯǝ ŋa dap-dap ŋandicasi-ŋi meleka.
Yǝcu mǝr-gwɔ ǝnyjici yiriny.
21 Mǝ ŋwaamin dɔvokwɔppa ere, mǝ lɔɔmɔr iila kila lǝthi-li uɽu tɔɔrɔ lɔthrɔnya, nǝr ǝnyjici yiriny yǝni Yǝcu, kiya yǝnyjicǝsi meleka iti iithar-ŋwɔ ŋunduŋw kinnǝni mac.
Yǝcu mǝrgeele ki Heikal-na.
22 Mǝ lɔɔmɔr iila lǝthi-li Yuusuf-ŋǝ Mǝryǝm-gi suuɽunni, kaka nǝllicǝsi-gwɔ Muusǝ waamira Sherii@a-gi kwuuŋwun, nǝ ŋwɔṯaŋw nǝr dimmǝ tɔɔrɔ nǝr-ri ele Urshaliim ethi inḏǝthǝ Kweelenyi, 23 kaka lɔɔthɔnar-gwɔ ki Sherii@a-na kwǝthi Kweeleny ŋaarɔŋw, “Mǝr elŋe tɔŋwɔra tir nda tǝ, ǝri rillici Kweelenyi-lɔ ṯer.” 24 Nǝreele tok ethi kitta kiraama kǝthi lɔrrɔ ndǝn ya yɔɔthɔr yiɽǝn yir ŋwurgwudu, kaka-ṯǝ ŋa ŋandisasi Kweeleny ki Sherii@a-nǝ kwuuŋwun.
25 Ki-lɔɔmɔr-la-ṯǝ kila, nǝ kwɔr naani kwette Urshaliim kwǝni Sim@aan kwirllalɔ kwǝṯi iiɽi Allah-na, nǝ ǝṯɔŋw ǝkkici ŋiglǝthǝ kizǝn ŋǝthi Israa-iil. Nǝ ǝṯi-gwɔ Ṯigɽim Ṯirllinǝlɔ ter ɔmina. 26 E-ta nǝ Ṯigɽim Ṯirllinǝlɔ ter ruwǝcci ŋunduŋw ŋiɽaŋali-lɔ ŋǝniŋw, kwiti kweese ŋiɽany kinnǝni mac mindaŋ mɔŋweese Kwɔrɔstɔ-ŋwɔ kwǝthi Kweeleny. 27 Nǝ Ṯigɽim iili Sim@aan-ŋwɔ ki Heikal-na, nǝ Yuusuf-ŋǝ Mǝryǝm-gi aava Yǝcu-ŋwɔ kwir tɔr ki Heikal-na ethi ǝrrici ǝthiyǝ wirga wandisa-yi Sherii@a, 28 nǝ Sim@aan dimmǝthǝ tɔɔrɔ kiriny nɔŋw ɔrtatha Allah nɔŋwɔccǝŋw,
29 “Kweeleny a kwɔmǝ ṯimmasi wa@ḏa wɔɔŋa aŋwɔnɔ,
ṯaŋw a duŋgwǝci khaḏaama kɔɔŋa ŋweele kaami naana.
30 Nyii kwɔmǝ ese ŋiglǝthǝ ŋɔɔŋa yǝy-yi yiinyi.
31 Ŋa ŋidaɽimica-ŋǝsi lizi tatap kiyǝnǝ yeeŋen.
32 Fɔɔri kwinḏi ethi ruwǝnnici Umama-lɔ ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝthi
ṯɔgwor ṯɔɔŋwa,
ethi ǝvicǝ lizi lɔɔŋwa lir Israa-iil ŋinithi.”
33 Nǝ ṯǝrnyin-ŋǝ lǝnyin-gi liŋɽi ŋiɽaŋali-ŋi ŋandisasi Sim@aan ŋǝni ŋundu. 34 Nǝsi Sim@aan ɔrtatha, mindaŋ nɔŋwɔccǝ Mǝryǝm-ŋwɔ kwir lǝnyin, “Iisa-ṯi tɔr kɔrɔ tǝlli Allah-na ethisi kiirasalɔ luuru, nǝ ethisi kilǝthi luuru tok lǝthi Israa-iil. Ŋworo @alaama wǝthi Allah winḏi lizi littǝzir ethi andindisa naana ṯuwǝnu-ṯuwǝnu. 35 Mindaŋ ŋwɔsi ruwǝcci ŋejmeth-lɔ ŋǝthi ǝfkǝr wǝthi rɔgwor reeŋen. Ǝŋǝ ṯɔrɔɔnyɔna ṯir kaka kaalala kiiraana ovece ŋaaŋwɔ ṯɔgwori-na ṯɔrɔṯ.” 36 Nǝ kwiɽii naani kwette kwir kwaaw kwir kimǝyǝŋ kwir kweeṯhel kwǝni Hanna kwir tɔr ṯǝthi Fanuu-iil kwǝthi gabiilǝ kǝthi Ashiir-ŋǝ. Kwǝginǝ yithlǝyu dɔvokwɔɽony dak, 37 nǝ kire-kirem-ŋgwɔ ŋɔŋworo yithlǝyu ruɽi-kwaɽiŋan-la kwaɽiŋan. Nɔŋweere rucci Heikala-na mac; ǝṯɔŋw kwogwɔcce Allah-la kaŋwɔn-kaŋwɔn, kulu-kulu, kwimthi arminḏaani nǝ ṯaara kiyiiriny tok. 38 Nǝ ki-saa@-la ṯǝ ŋgwa nɔŋw ɔppatha mindaŋ nɔŋwɔccǝ Allah shukran, nɔŋwsi andaci lizi tatap ŋǝthi tɔr, kila lǝkkicǝ Allah kizǝn ethi alla Urshaliim-ŋwɔ ki-ŋɔwaay-na.
Yuusuf-ŋǝ Mǝryǝm-gi mǝr-gwɔ aaɽitha Naasira.
39 Mǝ Yuusuf-ŋǝ Mǝryǝm-gi ṯimmasi ǝthiyǝ wǝthi Sherii@a kwǝthi Kweeleny, nǝr aaɽitha ki-mǝḏiinǝ-nǝ kweeŋen kwǝni Naasira kwɔnaana Jǝliil. 40 Nǝ tɔr peŋe mindaŋ nɔŋw ferlle, nɔŋw urǝnni-nǝ ṯǝthinǝ-ṯhi yǝnǝ deddep, nǝgwɔ ne@ma kwǝthi Allah naanina.
Tɔr tǝni Yǝcu a-naana-ŋgwɔ ki Heikal-na.
41 Ǝṯi ṯǝrnyin ṯǝthi Yǝcu-ŋǝ lǝnyin-gi ṯaaŋi Urshaliim yithlǝyu tatap ethi kitta @iiḏǝ wǝthi Fis-ha. 42 Na mǝ Yǝcu oro yithlǝyu wrii-kwuɽǝn nǝreele ki-@iiḏ-nǝ kaka nɔrɔ-gwɔ ǝthi weeŋen. 43 Mindaŋ mǝ @iiḏ ernene tǝ nǝraari ibṯǝḏi ethaaɽitha dɔɔnɔ. Laakin nǝ tɔr tǝni Yǝcu ṯathinaɔlɔ Urshaliim-na. Nǝ ṯǝrnyin-ŋǝ lǝnyin-gi ere elŋece ŋiɽaŋali ŋɔ mac; 44 nǝraarɔŋw ŋgwana-ta kǝzinni ki-lɔdɔŋw-na, ŋwɔṯaŋw nǝreele aaŋwɔnɔ min-min, mindaŋ nǝraari ibṯǝḏi ethi naŋna-lɔ ki-lizi-nǝ leeŋen nǝ limethgen tok. 45 Mindaŋ mǝreere kaṯṯasi mac tǝ nǝr aaɽitha Urshaliim ethi naŋnalɔ. 46 Nǝ mǝ ŋwaamin ṯoɽol ere nǝr kaṯṯasi ki Heikal-na, kwɔnaanalɔ mɔ@allimiin-gi kwǝthi Yahuuḏ, lakkica-ŋwsi kizǝn, nǝ ǝṯɔŋwsi uṯicǝlɔ tok; 47 nǝ kila tatap liniŋnaca liŋɽi elŋeṯṯe-ŋgi kwuuŋwun ŋiɽaŋali-na, nǝ ŋa ŋǝṯiŋwsi-ǝi aǝnici tok. 48 Nǝ ṯǝrnyin-ŋǝ lǝnyin-gi liŋɽi mǝreese, mindaŋ nǝ lǝnyin ǝccǝŋw, “Tɔr, a kwotho kwǝrricǝ-nyji ŋiɽaŋali ŋɔrtɔŋw? Iisa-ṯi nyuŋwsi ṯarnyalɔ-thi abiyinyii-gwɔ ṯurvǝ biɽe-biɽeṯ ethi naŋni ŋaaŋwɔ-lɔ.” 49 Noŋwsi ǝŋnici nɔŋwsǝccǝŋw, “Aatha kworo kwɔnǝŋnicǝr-nyii-lɔ? A liti lilŋithi mac ethaarɔŋw, kwinḏi laazim ethi naani ki-dɔɔnɔ kwǝthi Papa kwiinyi mac-a?” 50 Laakin ŋa ŋǝŋnicǝŋwsi-ŋi nǝrseere elŋe mac. 51 Mindaŋ nǝ Yǝcu aaɽitha Naasira ŋundu-ŋǝli, nɔŋwsi-gwɔ iinyici naana. Nǝ lǝnyin aanitha ŋiɽaŋali ŋɔ tatap ki-ṯɔgwor-na ṯuuŋwun. 52 Ǝṯi Yǝcu duŋgwɔ-ŋgwatha ṯǝthinǝ-thi yǝnǝ, nǝ aŋna-yi tok, nǝ Allah ǝmminici nǝ lizi tok ṯikikiɽǝnnǝ-thi.