Ŋen Bulus gəfo alo yi-Makəḏuniya na alo y-Akaiya
1 Ndə ŋen ŋəməndad̶o d̶əge ŋakəl ŋwaiña ŋeicia, Bulus nəŋundəd̶i ṯaləmis nəŋəlaməd̶aṯe nəŋələbəɽiano na nəŋətwod̶e nəgabəṯa alo yi-Makəḏuniya. 2 Na ndə gəməño alo isei d̶əge na gaməd̶aṯo led̶a kaiñ, orn nəgabəṯa alo y-Akaiya, 3 nəŋəɽaŋe tu nubwa niɽijin, orn ndə gwonaṯa gətwod̶a gəbəṯa alo yi-Suriya nəŋələŋini nano ṯa, Alyawuḏ yerṯo ŋen ŋaməɽa ŋəmageiya, orn nəŋəməlëd̶i ŋen nəŋoɽəbaṯe alo yi-Makəḏuniya. 4 Na Sobaṯrus galo yi-Bariya, id̶ia gə-Bairus, labəla Bulusga, na Arisṯarkus na Ṯikikus na Ṯrufimus lalo y-Asiya. 5 Ildi pred̶ labəɽo nëiñua ldəndəṯurṯi alo yi-Ṯruwas, 6 orn nanda ñagatwod̶o alo yi-Filibi id̶əpundr d̶eŋau ndə ñoman ñəŋgaṯo led̶a ləso Aicəba Gaicəfa, na ndə ñoman ñəŋgaṯo d̶enəŋ nəñarəmaṯe alo yi-Ṯruwas nəñələfid̶i d̶əge, nəñaɽaŋəlda alo yakəl ñoman d̶enəŋ ñəməñe ñəɽijan.
Ŋen Bulus gəfo alo yi-Ṯruwas
7 Na eloman lənëiñua igusbwo, ndə ñagərraid̶o ldəɽo ṯa ñagere aicəbano, na Bulus ṯaŋəɽwatiṯu led̶a na gafo gwonaṯa gəbəṯa alo yerto eloman leṯeɽe nṯia ṯaŋërrəŋaicu led̶a ŋen ŋə-Rəmwa kaiñ, uləŋgiano nəŋəɽeṯe. 8 Na ñamba nafo ñwaiña alo isi ñagərraid̶au egeɽa pəlelo. 9 Na ëd̶əmwa gafo gənəŋ gəbërnia Afṯikus gəɽaŋa alo esobak. Orn ŋen ŋanṯa Bulus gaɽwato ŋen ŋwalano nəŋurid̶ nəŋəmape kaiñ nəŋiɽəṯi pəlalo nəŋapənia gaiyo. 10 Orn Bulus nəŋəmiruwəṯi nano nəŋəmëndiano nəŋəlwaɽəṯi led̶a ṯa, “Ñerṯe ñagakərd̶ia. Maje gaməṯo.” 11 Na ndə Bulus goɽəbaṯo elo na nəŋəgere aicəbano nəŋəse d̶əge nəŋoɽəbaṯe nole ṯalɽwataid̶o ṯwanaŋ alo nəyakarṯe, na nəŋəɽe d̶əge. 12 Na led̶a ldəmame ëd̶əmwa gəməṯo ldəmaiyoɽəbaṯe egeɽa ldəŋəreṯe nano kaiñ.
Ŋen Bulus gətwod̶o alo yi-Ṯruwas nəŋeṯa alo yi-Miliṯus
13 Na nanda nəñafəd̶e nëiñua nəñënṯi id̶əpundr d̶eŋau nəñaɽe alo yibërnia Asus na ñagwonaṯa ñagəmama Bulus ñaɽəlda tu ŋen ŋarno gəlwaɽəṯənde ṯa ñaɽe ñaldopəd̶aid̶e tu ŋen ŋanṯa gid̶i aŋela rəmandra alo. 14 Ndə ñagəfid̶əma alo y-Asus nəñënṯəlda id̶əpund nəñaɽe alo yi-Miṯilini. 15 Na ñagatwod̶o tu na eloman leṯeɽe alo yi-Kiwus, na eloman leṯeɽe igei nəñarəmaṯe alo yi-Samus, na eloman leṯeɽe gwomən təŋ nəñarəmaṯe alo yi-Miliṯus. 16 Ŋen ŋanṯa Bulus gafo gwonaṯa gabəla taltal gaber gwonaṯa gəd̶ərwa alo y-Afəsus, ŋen ŋanṯa liga lero gəɽaŋa alo y-Asiya gwonaṯa gərəmaṯa alo yi-Ursalim ndə gəɽwad̶aṯa eloman ləbërnia Alkamsin.
Ŋen Bulus gəlwaɽəṯu nələŋ nəkanisa d̶alo y-Afəsus ndə ləfo alo yi-Miliṯus
17 Na alo yi-Miliṯus nəŋəd̶waid̶e alo y-Afəsus nəŋundəd̶i nələŋ nəkanisa ṯa anəmeta nano. 18 Ndə neṯəma nano Bulus nəŋəleiṯi ṯa, “Ñaŋ ñagaləŋeṯo ŋen ṯa ləgafr ṯau təŋgalo liga pred̶, liga ŋen egeṯo ŋen ŋəɽənda alo y-Asiya. 19 Ñagaləŋeṯo ṯa igaduɽədənṯu Eləŋ Yesu araga gəta, na ŋwalŋa na ŋenŋa ŋubwa iŋi ŋeṯəñe nano ŋenŋa ŋəŋaməɽa ŋ-Alyawuḏ yëɽu. 20 Ñagaləŋeṯo ṯa egero egabakaɽalo ṯa indəɽwatiṯi ŋen pred̶ iŋi ŋəɽwad̶aṯa ŋəndaməd̶aṯa na igërrəŋaicənde ŋen led̶a nëiñua pred̶ na eneɽa pred̶ com. 21 Igërrəŋaicu Alyawuḏ na Alyunaniyin ŋen ŋopia ṯa aləŋgiṯi ŋen ŋeicia aloɽəbaṯe Rəmwa nano na alerṯe d̶wonaṯa eg-Eləŋ igëndr Yesu Almasiya. 22 Na d̶əñid̶i ñagaiñəseica egabəṯa alo yi-Ursalim. Usila gə-Rəmwa gaiñəmamṯa tu na egero egəɽwad̶aṯa egəned̶a, orn egaijəba ŋen iŋi ŋid̶i aŋəñeṯa nano tu, 23 illi Usila Gətəɽe gaɽo d̶aməd̶aṯa egare gəlëɽəñi ṯa d̶ëɽənia isijən na ŋen ŋubwa laiñəṯurṯia alo pred̶ isi iguwəninia. 24 Orn egaber egərəmoṯwa etam gəlëɽəñi illi egwonaṯa eɽiñad̶aṯe ŋen iŋi Rəmwa rənaicəñe na ŋəmëɽria iŋi Eləŋ Yesu gənaicəñe ṯa egaɽo d̶aməd̶aṯa d̶əŋen ŋəŋəra ŋəd̶əbwid̶ia na ŋəd̶amia d̶ə-Rəmwa. 25 Na d̶əñid̶i egaləŋeṯo ṯa ñaŋ ñəŋgi egakaldaico eñaŋ igërrəŋaicənde ŋen ŋəŋələŋe ŋə-Rəmwa na ñagaber ñagid̶i ñanwane isiano ilëɽəñi təŋ. 26 Na d̶əñid̶i igandəlwaɽəṯia ṯa egero ŋen ŋənəŋ ŋəṯed̶ənu ñi nano eŋen ŋəŋəfəni eŋalo, 27 ŋen ŋanṯa egero egabakaɽalo ṯa indërrəŋaici ŋen pred̶ ŋə-Rəmwa ŋəd̶aiña ŋero ñi nano. 28 Rəmoṯr ŋen iŋi eŋalo na ŋəled̶a pred̶ ildi Usila Gətəɽe gənaicəndəlo ṯa ñaɽrəmoṯe ṯa ñəsi yaŋala y-Eləŋ Yesu isi gilid̶əlo ŋəfəniŋa ŋəlëɽəŋu. 29 Egaləŋeṯo ndə egəbəɽo d̶əge alkəraiñ yeicia kaiñ yid̶i aindeṯa nano yero ŋəbaiyanano eyaŋala, 30 na led̶a lëni ləmaṯan lid̶i altwod̶e eñaŋ d̶urri alɽwate ŋen ŋəfo mənna ṯa ṯaləmis aiyəlteṯe. 31 Nṯia apr Sindua, ñəleldəŋəd̶eini eŋen ṯa nṯəlia niɽijin igërrəŋaicənde ŋen uləŋgi na ëd̶əñin, egero igəŋgiṯia ŋen lomanəŋ, na egaməd̶aṯənde ñaŋ pred̶ ŋwalŋa isi. 32 Na d̶əñid̶i eganaid̶ənde ed̶əŋ d̶ə-Rəmwa, na eŋen ŋəd̶ənaica məɽəməɽeñ id̶i d̶erṯo ŋabəɽa ṯa ad̶əndoɽre eŋen na ṯa ad̶əndənaice d̶ərraṯa eŋen led̶ala pred̶ ildi ltəɽe. 33 Egero egwonaṯa wagənəŋ egalo, faḏḏa walla ḏaəb walla ndrenia. 34 Ñaganəñaŋ ñagaləŋeṯo ṯa fərəŋ irri igid̶iliya ŋəmëɽria pred̶ ŋəlëɽəñi na ŋəmajanda ildi ñagəfəlda. 35 Ejen pred̶ iŋi igërrəŋaicənde ŋen ṯa ñaləŋeṯe ṯa ŋen iŋi ŋaɽo d̶eṯəm ñagaməd̶aṯa led̶a ildi laijəba ləbəd̶ia ŋəmëɽria, ŋahəɽa ŋero, ŋen ŋanṯa ñalëldəŋəd̶eini eŋen Eləŋ Yesu gəlwaɽo, ṯa, ‘Đəbuŋṯia d̶afo ed̶ənaid̶ia laŋge d̶əməñaṯo d̶əmama’.”
36 Na ndə gəlwaɽo ṯia nəŋwod̶əñiṯe ndria nalo na led̶a pred̶ ildi ləfəlda nəŋəṯurṯi Rəmwa. 37 Na ṯalaro pred̶ na ṯalmakëndu ano ṯalmananaico salam ëiñuaya endrel eŋen ŋəd̶əbwid̶ia. 38 Ṯalwano kaiñ eŋen iŋi gəlwaɽo ṯa, “Laber lid̶i alseici isiano ilëɽəŋu lomanəŋ təŋ.” Na ldəmaiyeɽe d̶əpundria nano d̶eŋau.
Bɔɔlɔs mɔŋgwɔ ele Mǝkḏuuniiyyɔ nɔ Akhaa-iiyyǝ tok.
1 Kwaathan mǝ lǝwǝ biɽǝthǝlɔ pǝt ta, na Bɔɔlɔs ɔrnɔṯi ṯalaamiiza dɔŋw, mindaŋ nɔŋwsi andaci ethisi firllasi-la, mindaŋ nɔŋwsi aaganni. E-ta nɔŋwsi ɔrlacci ŋwɔdoŋw nɔŋweele Mǝkḏuuniiyyǝ. 2 Mindaŋ nɔŋweele nɔŋw rɔɔmasi ǝzir-lɔ tatap, nɔŋw firllasi lizi-lǝ ŋiɽaŋal-ŋi ŋittǝzir. E-ta nɔŋw iila Akhaa-iiyyǝ, 3 nɔŋgwɔ naani yǝwǝ ṯoɽol. Nǝ mɔŋw ogwɔmɔce kilyǝ-lu etheele Suuriiyyǝ, nɔŋw biɽanni ŋiɽaŋali kǝninǝ ŋǝniŋw, Yahuuḏ kiyala yinǝŋnicǝ-ŋǝlɔ; ṯaŋw nɔŋw kittatha ethi aaɽi Mǝkḏuuniiyyǝ-ŋgi. 4 Nǝreele Suuppaaṯarus-gi kwir tɔr tǝthi Burrus kwǝthi Biiriiyyǝ-ŋwɔ, nǝ Arasṯarkhus-ŋǝ Sakuunḏus-gi lǝthi Ṯasaaluuniiki-ŋw, nǝ Ghaayuus kwǝthi Ḏǝrbǝ-ŋw, nǝ Ṯiimɔɔthaaws-ŋǝ Ṯiikhiikus-gi, nǝ Ṯuruufiimus lǝthi Aasiiyya-ŋw. 5 Nǝrnyji iŋnaci keereny nǝreele Ṯarwaas, nǝrnyji-gwɔ irllici kinanaŋw. 6 Nǝnyii diiɽǝ mɔrkǝb-gi kinaŋw Fiilibbii mǝ @iiḏ wǝthi kajlaŋ ṯamthɔ, mindaŋ mǝ ŋwaamin ṯamthɔ ṯɔthni nǝny-li ɔɽɔmaṯṯi dɔŋw Ṯarwaas kǝzir wɔmǝny-gwɔ naani ŋwaamin dɔvokwɔɽony.
Bɔɔlɔs mɔŋgwɔ rimthithi ṯiraŋitha ṯuuŋwun Ṯarwaas-na.
7 Nǝ kirakalɔ kwǝthi laamin lǝthi sǝbiṯ, nǝnyii aaɽathici ethneya dɔŋw wǝthi ŋɔmath. Nǝ Bɔɔlɔs andaci lizi lǝlu-ttuk mindaŋ nǝ kulŋǝ-nǝ oro, kaka ninḏi-ŋgwɔ ethisi ɔrlacci ŋwɔdoŋw ŋɔrpɔ-ŋgwa. 8 Nǝ ŋwombo naani ŋwuuru ŋwɔfɔɔdɔ ki-lithmin-la kindala kǝzir waaɽathiny-gwɔ dɔŋw. 9 Nǝ kaamal kette kǝni Afṯiikhuus kinaanalɔ ki-shubaak; nǝ kaka nandisa-gwɔ Bɔɔlɔs lǝlu-ttuk, nɔŋw nḏirathala kwɔnoŋw-kwɔnoŋw mindaŋ nɔŋw nḏiratha keereny-gi wiɽil, mindaŋ nɔŋw iidǝ ki-lithmin-la lir nimrǝ ṯoɽol nɔŋw iidǝ kwurǝyu-lu. Mindaŋ mǝr dimmi tǝ, nɔŋw-ai. 10 Nǝ Bɔɔlɔs dappitha-lɔ mindaŋ nɔŋgwɔ iidǝthǝlǝ nɔŋw mithǝnni naana tetter. Nɔŋwsǝccǝŋw, “Ǝṯi pinnǝ rɔŋwor-na mac, ŋgwɔta kinnǝ kwɔmiithɔ!” 11 E-ta nɔŋw aaɽitha ki-lithmin-la kindala, nɔŋw undǝthǝ rǝghiivǝ-nǝ, mindaŋ nɔŋwsi yee. Ŋwɔṯaŋw nɔŋwsi andaci mindaŋ nǝ aaŋwɔn dallitha kimaara, e-ta nɔŋwsi-mǝ ɔrlacci ŋwɔdoŋw nɔŋweele. 12 Mindaŋ nǝr dimmi kaamali nǝrŋeele dɔɔnɔ kimiithɔ, nǝr aamina beṯṯen ṯikandisa-thilɔ.
Mǝr diiɽǝ Ṯarwaas-na nǝreele Miiliiṯus.
13 Nǝnyii ele keereny ki-mɔrkǝb-nǝ nǝnyii-gi ele Assuus, kǝzir winḏiny-gwɔ ethi dimmǝ Bɔɔlɔs-ŋwɔ mɔrkǝb-gi, kaka nandica-ŋgwɔ nyuŋwsi ethisi-ṯǝ ǝrriŋw, ninḏi-ŋgwɔ etheele kinanaŋw ṯaay-thi ṯǝthi wurǝyu. 14 Mǝnyii-li kadirithi Assuus nǝnyii allasi ki-mɔrkǝb-lǝ nǝny-li ele Miiṯiiliinǝ. 15 Nǝnyii diiɽǝ kinanaŋw mɔrkǝb-gi mindaŋ nǝnyii ɔppathi Khiyuus ŋɔrpɔ-ŋgwa. Mǝ laamin ṯamthɔ lithaathɔ nǝnyii iila saamuus, nǝ ki-laamin lithaathɔ nǝnyii ɔppathi Miiliiṯus 16 kaka nigittathi-gwɔ Bɔɔlɔs ethi daaraci Afasuus-ŋwɔ, mindaŋ etheere kiirasi lɔɔmɔr-lɔ leere mac Aasiiyya-na. Nɔŋwɔni kwɔfiɽigathɔ mindaŋ ǝŋgiroro mǝmkin ethi ɔppathi Urshaliim Yɔɔm Al-khamsiin.
Bɔɔlɔs mɔŋgwɔ andaci lishiyuukha lǝthi Afasuus-ŋwɔ.
17 Kinaŋw a-naanɔ Bɔɔlɔs Miiliiṯus nɔŋw ɔɔsi juwaaba Afasuus ethi lishiyuukh lǝthi kǝniisǝ iila naanɔ-ŋgwɔ. 18 Mindaŋ mǝr ɔppathi nɔŋwsǝccǝŋw, “Ŋaaŋa lilŋithi rac ŋwɔɔmɔri tatap ŋwɔnaaniny-ŋi ŋaaŋa-li, ki-laamin lir kwon-kwon lɔppathiny-li muḏiiriiyyǝ kwǝthi Aasiiyya-ŋw. 19 Ǝṯiny-ŋgwɔ ǝkkici Kweelenyi ŋothɽor kaka khaḏaam ṯǝjlinnǝ-thi ki-rogɽo nǝ ŋwal-ŋi yǝy-yi tok, ki-ŋwɔɔmɔr-la ŋwa ŋwɔfirlli beṯ-beṯṯen ŋwɔnaaniny-gwɔ-na ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝthi Yahuuḏ yǝṯi-nyii nǝŋnicǝlɔ ethi mɔmmi. 20 Ŋaaŋa lilŋithi rac ethaarɔŋw nyiiti kwɔdirna ŋiɽaŋal-ŋi ŋeere mac ŋǝthi ŋɔma ethi mǝcci ŋaaŋwɔsi kinaŋw aari-nyii bǝshirǝ nǝ nǝṯiny aari @allima ki-lɔdɔŋw-na nǝ ki-dɔɔnɔ-na tok. 21 Ǝṯiny iirǝci Yahuuḏǝ-ŋwsi Umam-yi tig-tig ethi ɔrlacca ŋikiyaŋi ŋeeŋen ŋwɔdoŋw ethaaɽitha Allah naana, mindaŋ ethi ǝmminici Kweelenyi kwǝri kwǝni Yǝcu Kwɔrɔstɔ. 22 Nǝ kaka niinyicǝny-gwɔ Ṯigɽimǝ naana Ṯirllinǝlɔ ter, nǝnyii naŋni etheele Urshaliim, kwiti kwilŋicasi ŋeere ǝzir mac ŋinḏi-nyii ethi ǝrrinici kinanaŋw. 23 Ŋirta ŋɔtɔpɔt ŋilŋithi-nyji, ŋǝṯiny-ŋi Ṯigɽim Ṯirllinǝlɔ ter iirǝci ki-muḏun-na tatap, ǝṯɔŋwaarɔŋw, sijin ŋǝ ṯurvǝ-thi kithala ṯurbǝcǝ-ŋǝ. 24 Laakin ninyeere naŋni ŋimiitha ŋiinyi ethǝthi faayitha naaniny-gwɔ mac; nyii kwɔnaŋna tǝ ethisi ṯimmasi ŋa ŋɔɔsar-nyii-ŋi mindaŋ ethi erne ŋothɽor ŋa ŋinḏǝthǝ-nyji Kweeleny kwǝni Yǝcu ethisi ǝrri, ŋǝniŋw ethi kette shahaaḏa kwǝthi Inyjiil wǝthi ne@ma kwǝthi Allah.
25 “Nyii kwǝṯi iirǝrǝlɔ daŋgal-na kwaari bǝshirǝ ŋiɽaŋali ŋǝthi Ŋeeleny ŋǝthi Allah. Nǝ kirem-tǝ, nǝnyii elŋe rac ethaarɔŋw kwiti kweere mac daŋgal-na kwindi-nyii etheese kwokwony. 26 Ŋwɔṯaŋw ki-laamin-la ṯǝ kɔlɔ ŋǝsi andaci tig-tig; mɔŋw ṯɔɔthi kweere daŋgal-na tǝ, nǝ lɔɔm ere oro liinyi mac. 27 Kaka niti nɔblaṯiny-gwɔ mac ethi ɔppaca ŋaaŋwɔsi karatha kir min-min kǝthi Allah. 28 Aŋricar rogɽo raalɔ nǝ yaaŋal tok yikittica-ŋǝsi Ṯigɽim Ṯirllinǝlɔ ter ki-rii-na raalɔ ethisi karni. Rɔɔthɔr nyaaɽa nyǝthi kǝniisǝ kǝthi Allah, kigittaŋw kiraama-gi kǝthi ŋiɽany ŋǝthi Tɔr tuuŋwun. 29 Nyii kwilŋithi rac, mǝŋǝsi ɔrlacci ŋwɔdoŋw, ǝŋǝsi yiiraaw yǝthi ŋǝriyǝ ǝnḏithǝnǝ yiti yindi ethi athici yaaŋali ŋimɽiya-na ŋeere mac. 30 Laamar kila linḏi linḏi-li lizi lokwo daŋgal-na ethisi andasi ŋir ŋǝluŋw, mindaŋ ethisi ṯalaamiiz kwakithatha. 31 Ŋwɔṯaŋw aŋrathir a kithaayini tok nǝṯi-ŋǝsi-gwɔ ǝccǝ @allima yaaŋwɔnɔ; yulŋǝ ŋwal-ŋi yǝy-yi yithlǝyu ṯoɽol.
32 “Nǝ kirem tǝ, ŋǝsi kettice Allah ki-rii-na ruuŋwun, nǝ ki-ŋiɽaŋal-na ŋǝthi ne@ma kwuuŋwun, kwǝthi ŋɔma ethi kikindasi ŋaaŋwɔsi nǝ ethi inḏǝthǝ ŋaaŋwɔsi barka kwǝthi Allah ŋgwa kwir kwǝthi lizi tatap limǝ suuɽunni. 33 Nyii kwende kwɔmǝ naŋnatha kwizi kweere fiḏḏa wala ḏahab, wala kirethi keere. 34 Ŋilŋithi-ŋǝsi rogɽo-ri raalɔ nǝṯiny-gwɔ akkɔ ŋothɽor rii-ri riinyi kɔrɔ ethi ǝthi kwomne kwǝthi kila lǝṯiny-li akkathisi ŋothɽor nǝ kwǝṯiny naŋni nyii tok. 35 Nyii kwɔmǝ-ŋǝsi baaŋaci kwomne tatap ŋothɽor-ŋi ŋǝṯi-nyii akkɔ tig-tig, nǝ laazim ṯǝrṯiib-thi ṯǝ kɔthɔ ɔrithi mɔcci lizi lir lɔwaay naana. A kithaayini ŋiɽaŋali ŋǝthi Kweeleny kwǝni Yǝcu rogɽo-ri ruuŋwun ŋaarɔŋw-ŋiŋw, ‘Ṯaamana ṯǝṯi naani tɔppa mǝ iṯithi-lǝ ki-lɔɔbi lǝthi-li aavi’.” 36 Mǝ Bɔɔlɔs ṯimmasi ŋiɽaŋali ŋɔ, nɔŋw kwee ŋwɔrgwɔ-lɔ ŋundu-ŋǝli mindaŋ nɔŋw aari kiyiiriny. 37 Nǝr aaritha tatap ki-ldɔŋw mindaŋ nǝr mithǝnǝ, nǝr aaganni ruunyu-ri ethi kette kithaay. 38 Nǝr ronyine beṯ-beṯṯen; kaka nǝccǝŋwsi-gwɔŋw, ŋaaŋa liti lǝnyii ese kwokwony mac. Mindaŋ nǝreele ki-mɔrkǝb-nǝ.