Ŋen ləfo alo yi-Ṯasəluniki
1 Orn ndə ləməño alo y-Amfibulis na alo y-Abuluniya ldərəmaṯe alo yi-Ṯasəluniki, alo isi yerṯo majmano y-Alyawuḏ. 2 Na Bulus nəŋënṯi emajma ŋen ŋarno gəbəd̶ia jaica jaica, ldukuɽəbijəd̶əṯi led̶ala eŋen ŋegad̶am gə-Rəmwa usbwo iɽijin, 3 nəŋəlërrəŋaici ŋen ŋopia ṯa d̶eṯəm Almasiya gid̶i aŋəneini ŋen ŋubwa na gid̶i aŋətwod̶e eŋəɽaiñ, nəŋaṯa ṯa, “Yesu fəŋu igi igəndërrəŋaicia ŋen ŋəlëɽəŋu, fəŋu gəɽo Almasiya d̶eṯəm.” 4 Na led̶a ləmaṯan iŋulu lanaṯəma na lënṯu id̶ərreid̶ia eŋen Bulusala na Sila, na led̶a lwaiña ləɽo Yunaniyin com, ildi ləbuŋṯia Rəmwa, na lwaiña əɽəlda com ildi loɽra eŋen. 5 Orn Alyawuḏ negiyace Bulusanda eŋen ldəme led̶a ildi leicia eled̶a lero ŋəɽwa ldəbwaid̶e led̶a, na led̶a pred̶ lirnuŋ ldətwod̶e ldəciṯano na labəṯa eɽa gəmaje gəbërnia Yasun ŋen ŋanṯa aŋələmiñiṯi Bulusanda. 6 Orn ndə lero ldəfid̶a ld̶əbərlded̶e Yasun na lorəba ləmaṯan com ləkanisa nələŋ nano nimuŋ, ldaṯa, “Led̶a ildi larid̶u led̶a lalo pred̶ isiano leṯo ëli com, 7 na Yasun gaŋënṯəlo. Lënəŋulu pred̶ lageiyo ŋen ŋeləŋ goɽra gə-Roma, ldaṯa ṯa eləŋ gëni gwomən gəbërnia Yesu.” 8 Led̶a na nələŋanda ldirəwano ndə ləno ŋen iŋi. 9 Na ndə Yasunanda lənaico nələŋ gərus ṯa anəlëbəri.
Ŋen ləfo alo yi-Bariya
10 Na taltal led̶a ildi lëndu ŋen ldəd̶waṯe Bulus na Sila alo yi-Bariya uləŋgi, na ndə lərəmaṯo d̶əge ldënṯi emajma y-Alyawuḏ. 11 Na Alyawuḏ yalo isi yeŋəra eŋen yaməñaṯo isi yalo yi-Ṯasəluniki ŋen ŋanṯa yaŋënṯu ŋen araga gonto, ṯaləgagwondəd̶o enad̶am nə-Rəmwa ñoman pred̶ ŋen ŋanṯa ṯaləseicu gaɽe d̶ërrəŋaid̶ia d̶ə-Bulus na Sila d̶aɽo d̶eṯəm. 12 Na lwaiña iŋulu ldëndi ŋen, ildi əɽəlda loɽra eŋen ləɽo Yunaniyin na lwaiña lərrwa com. 13 Orn ndə Alyawuḏ yalo yi-Ṯasəluniki yaləŋeṯo ṯa Bulus gəbërrəŋaicia led̶a ŋen ŋə-Rəmwa alo yi-Bariya com, yënəŋulu niyeṯa alo yakəl com ldətud̶i nara nəled̶a lwaiña. 14 Na taltal lorəba ləkanisa ldəd̶waṯe Bulus ed̶ad̶ id̶i d̶əməña nḏəbarlda orn Sila na Ṯiməd̶awus ldəṯëni alo yi-Bariya. 15 Na led̶a ildi lëɽeicu Bulus ldarəmaṯəlda alo y-Ad̶ina orn Bulus nəŋəlëd̶iṯi ṯa, “Mbər ñalwaɽəṯi Sila na Ṯiməd̶awus alela taltal,” oro labəla.
Ŋen ləfo alo y-Ad̶ina
16 Na ŋen Bulus gəlṯurṯia alo y-Ad̶ina girəwano kaiñ ŋen ŋanṯa gaseicia alo yunḏeinu laŋgela ləpiano ildi led̶a ldukwud̶əñiṯialo. 17 Nṯia ñoman pred̶ gukuɽəbijəd̶ətu eŋen Alyawuḏya na led̶ala ləŋəra eŋen emajma, na alo yəsuk com led̶ala ildi ləbərldeṯa nəsuk. 18 Na ləmaṯan com lə-Bikuriyin, na ləmaṯan lə-Ruwagiyin, led̶a ildi lerṯo d̶ələŋeṯa ŋen nəsi d̶alo d̶waiña laɽwataid̶ia eŋen ŋəd̶əməṯia d̶əled̶a, lënəŋulu ldopəd̶aid̶e Bulusala, na ləmaṯan laṯa, “Maje igi gwaiña ŋeniano gwonaṯa gəndəlwaɽəṯia ŋen ŋanṯau?” Na ləmaṯan laṯa ṯa, “Aŋgaica gerṯo d̶ërrəŋaid̶ia ŋen ŋimwa yerto.” Lalwaɽo ṯia, ŋen ŋanṯa gabërrəŋaicia led̶a ŋen ŋə-Yesu na ŋəd̶ətwod̶a eŋəɽaiñ. 19 Na ldəmëndi ldəmaiyeɽe alo yibërnia Ariyubagus, yaɽo alo yalmajlis yoɽra, ldaṯa “Ñagwonaṯa ñaŋanaṯa ŋen iŋi ŋəmaijən agabërrəŋaicia led̶a. 20 Ŋen ŋanṯa ŋen ŋəmaṯan ñagano nəŋəndəjəbinṯi na ñagwonaṯa ñagələŋeṯa ŋen iŋi ŋafo ṯau.” 21 (Led̶a pred̶ lalo y-Ad̶ina na led̶a ildi lərto ləfo alo y-Ad̶ina, lero ləbəd̶ia ŋen ŋənəŋ illi lararraid̶ia jaica ṯaləkëɽu ŋen, walla alne ŋen ŋənəŋ ŋəmaijən.)
Ŋen iŋi Bulus gəlwaɽo imajlis isi ibërnia Ariyubagus
22 Nṯia Bulus gad̶əru iligano alo y-Ariyubagus nəŋəleiṯi ṯa, “Led̶a lalo y-Ad̶ina igandəseicia ñagəɽo led̶a ləd̶əñia Rəmwa eŋen pred̶. 23 Ŋen ŋanṯa ŋen egəberlda irnuŋ egalo, igaseicu laŋge lwaiña ildi ñagəlukwud̶əñiṯialo, na igaseicu ad̶una com na ŋen ŋəwërd̶einu nano ṯa, ‘Rəmwa irri raijəbənu’. Fəŋu irri ñagəbuŋṯia ñagaijəba, firri igəndërrəŋaicia ŋen ŋəlëɽəŋu d̶əñid̶i. 24 Rəmwa irri rid̶u alo na laŋge pred̶ ləfau, irri rəɽo Eləŋ relo na ralo, rero rəfia elaŋge lid̶ənu rəŋəra rəled̶a, 25 na com raber rəbəd̶ənṯia ŋəmëɽria rəŋəra rəled̶a ŋen ŋarno ṯa rwonaṯa wagənəŋ, ŋen ŋanṯa fəŋu rënəŋu ranaica led̶a pred̶ d̶əməṯia na ufud̶a enare, na laŋge pred̶. 26 Na rënəŋu rid̶u led̶a pred̶ eged̶a gonto lalo pred̶ ṯa alɽaŋe alo, orn rëɽu liga ananoŋ ləled̶a pred̶ na rëɽu alo com yeled̶a ɽetəɽeteo, 27 ṯa aləpwaiñe Rəmwa na aŋgaica alnini aləfid̶i. Orn Rəmwa rero rəfia nwaldaŋ, rafəndr ṯwaiñ, lëndr pred̶. 28 Ŋen ŋanṯa
‘Lagerṯr d̶əməṯia iŋu na ləgabərldar na ləgafr iŋu’, garno ŋen iŋi ŋəled̶a ləmaṯan eldalo ildi ləɽo nələŋa, ldaṯa ṯa,
‘Ñagaɽo ñere ñəlëɽəŋu’.
29 Ŋen ñagəɽo ñere ñə-Rəmwa ŋen ŋafo mənna ndə ñagəbaṯa ṯa rəmwa irri rarno ḏaəb walla faḏḏa walla ŋwandra walla laŋge lid̶ənu rəŋəra na ŋəṯəɽaŋa ŋəled̶a. 30 Liga lakəl led̶a laijəba ŋen, Rəmwa raŋgiṯu d̶əge, orn d̶əñid̶i ralwaɽəṯia led̶a pred̶ alo pred̶ ṯa alṯad̶e ŋen eŋen ŋeicia aloɽəbaṯe nano. 31 Ŋen ŋanṯa Rəmwa rerṯo liga ṯa nd̶i arwakəme alo ŋenŋa ŋəd̶urwaṯo ed̶aga gənəŋ igi Rəmwa rwoṯəma. Rënəŋu rërrəŋaicu led̶a pred̶ ṯa ŋen iŋi ŋad̶eṯəm ndə rətud̶ima eŋəɽaiñ.” 32 Ndə ləno ŋen ŋəd̶ətwod̶a eŋəɽaiñ ləmṯan ldaṯa ṯa, “Ŋen ŋapiano”, na ləmaṯan ldaṯa ṯa, “Ñagid̶i ñaŋanaṯe ŋen iŋi təŋ.” 33 Nṯia Bulus nəŋəloməñe. 34 Orn led̶a lərrwa ləmaṯan lano ŋen ŋə-Bulus ldëndi, maje gənəŋ gəbërnia Điwinisiwus gəled̶a lalmajlis y-Ariyubagus na wuji gəɽəbwa gəbërnia Ḏamaris na ləmaṯan təŋ.
Bɔɔlɔs-ŋǝ siila-gi mǝr-gweele Ṯasaaluuniiki.
1 Nǝ Bɔɔlɔs-ŋǝ Siila-gi ele nǝr ṯamthɔ Amfiibuuliis-ŋgi nǝ Abuuluuniiyyǝ tok, mindaŋ nǝr ɔppathi Ṯasaaluuniiki, kǝzir wɔnaanɔ-gwɔ majma@. 2 Kaka nɔrɔ-gwɔ ǝthi wǝthi Bɔɔlɔs nɔŋweele ki-majma@-na. Ǝṯir ɔppathalɔ lizi-li ki Lisǝbiṯ-lǝ kila lir ṯoɽol linaanɔŋw-li knanaŋw kwɔṯɔṯɔ ŋiɽaŋali-na ki Yiṯaab-na Yirllinǝlɔ ter, 3 nǝ ǝṯɔŋwsi ilŋithini ki Yiṯaab-na ŋǝnɔnw, Kwɔrɔstɔ kwinḏi ethi bee ṯurvǝ biɽe-biɽeṯ, mindaŋ ŋwɔ diiɽǝ ki-ŋiɽany-na Nǝsi Bɔɔlɔs ǝccǝŋw, “Yǝcu ŋgwɔ kwandica-ŋǝsi-gi, Kwɔrɔstɔ kwir-ṯa” 4 Nǝr ǝmmini lokwo mindaŋ nǝroro Bɔɔlɔs-ŋǝli kildɔŋw nǝ Siila tok, nǝ laaw kila lir ŋwɔɽa mindaŋ nǝ luuru lir Yuunaaniiyyim tok lǝṯi iiɽi Allah-na nǝr-li oro kildɔŋw. 5 Laakin nǝ Yahuuḏ kee ŋiɽany, mindaŋ nǝr aaɽisa lizi lokwo dɔŋw lirtalɔŋw ligii lǝthi raay, mindaŋ nǝr lakkasi mǝḏiinǝ-nǝ kwɔɔla-gi kwɔppa, mindaŋ nǝr ɔvatha dɔɔnɔ-ŋwɔ kwǝthi Yaasuun, lithǝccǝ ethisi mithǝ mindaŋ ethisi mɔlca lizi. 6 Laakin mǝrseere inḏa mac tǝ, nǝr mɔlo Yaasuun-ŋwɔsi lizi-li lokwo lǝthi ṯǝmminǝ nǝreele naanɔ-gwɔ hakkaam wǝthi mǝḏiinǝ, nǝr kegitte kwɔɔlalɔ nǝraarɔŋw, “Lizi kɔlɔ lilakkisa ŋiɽaŋali-na ǝzir naana tatap! Nǝ limǝ iila kirem ki-mǝḏiinǝ-nǝ kwǝri, 7 nǝsi Yaasuun nǝni ki-dɔɔnɔ kwuuŋwun. Nǝ ŋundu-ŋǝ tatap limǝni limǝ kii gawaaniinǝ-nǝ kǝthi Imbraaṯɔɔr, nǝraarɔŋw mǝlik ŋgwɔ kwette kwokwony kwɔthaathɔ, kwǝni Yǝcu.” 8 Nǝ ŋiɽaŋal-ŋi ṯǝ ŋɔ, nǝr duŋgwǝci dɔŋw nǝ hɔkkaam wǝthi mǝḏiinǝ ethi ɔppɔna kwɔɔla-gi. 9 E-ta nǝ hɔkkaam aagatha Yaasuun-ŋwɔsi lizi-li lithaathɔ gwuruushǝ kwǝthi ḏomaana mindaŋ ethisi-mǝ kǝdu; ŋwɔṯaŋw nǝrsi-mǝ kǝdu nǝreele.
Bɔɔlɔs-ŋǝ Siila-gi mǝr-gwɔ naani Biiriiyyǝ.
10 Na mǝ ǝzir riimǝnni tɔc, nǝ lizi lǝthi ṯǝmminǝ ṯiŋatha Bɔɔlɔs-ŋwɔsi Siila-gi nǝreele Biiriiyyǝ. Mǝr ɔppathi tǝ, nǝreele ki-majma@-na. 11 Nǝ lizi linaanɔ kinanaŋw ǝni liinya naana beṯṯen ethi lizi-lǝ lǝthi Ṯasaaluuniiki-ŋw. Nǝr kettice ŋiɽaŋali yǝni pǝt rɔgwori min-min, ǝṯir aari @allima ŋwaami” tatap Yiṯaabi Yirllinǝlɔ ter etheese ŋiɽaŋali ŋǝthi Bɔɔlɔs ŋir rerrem alla bǝri. 12 Mindaŋ nǝr ǝmmini littǝzir, nǝ laaw luuru lir Yuunaaniiyyiin lɔppa lǝṯirsi iiɽinǝ, nǝ littǝzir lir Yuunaaniiyyiin lir lɔr tok nǝr ǝmmini. 13 Laakin mǝ Yahuuḏ yinaanɔ Ṯasaaluuniiki neŋne ethaarɔŋw Bɔɔlɔs ŋgwana kwɔmǝ aari bǝshirǝ ŋiɽaŋali ŋǝthi Allah Biiriiyyǝ tok, nǝreele kinanaŋw tok nǝr ɔkkwazi lizi ethi diiɽi ethi lakkikasi ŋiɽaŋali-na. 14 Nǝ lizi lǝthi ṯǝmminǝ ṯiŋatha Bɔɔlɔs-ŋwɔ kithaay fittak etheele bahara kǝni; laakin nǝtǝ Siila-ŋǝ Ṯiimɔɔthaaws-gi ṯathinalɔ kinnǝni Biiriiyyǝ-nǝ. 15 Nǝ lɔr limulthu Bɔɔlɔs-ŋwɔ, nǝrgeele mindaŋ nǝr-gi ɔppathi Athiinǝ, e-ta nǝr-mǝ aaɽitha Biiriiyyǝ, nǝr aava ŋiɽaŋali ŋǝthi Bɔɔlɔs ŋǝniŋw ethi Siila-ŋǝ Ṯiimɔɔthaaws-gi iila naaniny-gwɔ fittak.
Bɔɔlɔs mɔŋgwɔ naani Athiinǝ.
16 Kinaŋw ǝ-naanɔ Bɔɔlɔs Athiinǝ kwǝkkicǝ Siila-ŋwɔsi Ṯiimɔɔthaaws-gi kizǝn. Nɔŋw ronyine beṯṯen kaka ninḏa-ŋgwɔ mǝḏiinǝ kwuurǝnnǝ riiɽuwǝ-nǝ deddep. 17 E-ta nǝr ɔppathalɔ ki-majma@-nǝ Yahuuḏ-yi nǝ lizi lir Umam lǝṯi iiɽi Allah-na, nǝ ki-miiḏaan-la tok ŋwaamin tatap lizi-li lǝṯi ṯamthɔṯṯɔ kinaŋgwɔ-ŋgi. 18 Nǝ kila lilŋiṯṯi ŋiɽaŋal-na lir Abiiguuriiyyii-ŋǝ Rɔwaagiiyyiin-li ɔppathalɔ ŋundu-ŋǝli. Nǝr ɔṯalɔ lokwo nǝraarɔŋw, “Aatha kwɔnaŋna kwenyjer-gwɔ ethandasi?”
Nǝrsi ǝŋnici lithaathɔ nǝrsǝccǝŋw, “Ŋgwɔ kwir kaka ǝṯɔŋw andasi ŋiɽaŋali ŋǝthi riiɽu rithimthina.” Nǝrǝni ŋandisǝrsi ŋa, kaka naarɔ-gwɔ Bɔɔlɔs bǝshirǝ Yǝcu-ŋw-ŋgi nǝ ṯidiiɽǝ tok. 19 Ŋwɔṯaŋw nǝr mɔlo Bɔɔlɔs-ŋwɔ nǝrgeele kiyǝnǝ yǝthi mǝjlǝs kwǝthi Aryuubaaghuus nǝrǝccǝŋw, “Nyiiŋǝ linaŋna ethelŋe ṯa@liima kɔthɔ ṯiyaŋ ṯandisa-ŋa-thi. 20 Kwomne-ŋgwɔ kwokwo kwɔniŋnaca-nyii kwandisa-ŋa-gi, kwɔrɔɔthathi-nyji ki-yǝni-nǝ ŋiŋliṯ-ŋiŋliṯ’ nǝnyii naŋni ethi elŋe kwǝni aatha.” 21 Kaka nǝṯi-gwɔ lizi tatap lǝthi Athiinǝ-ŋw, nǝ kila lǝthi fartɔŋwɔ tok linannɔ kinaŋw, ǝṯir amɽi ethi andindasi ki-ŋwɔɔmɔr-la ŋweeŋen tatap, nǝ ethisi neŋninne ŋir ŋiyaŋ tok.
22 Nǝ Bɔɔlɔs diiɽi kiyǝnǝ yǝthi mǝjlǝs kwǝni Aryuubaaghuus mindaŋ nɔŋw andasi nɔŋwaarɔŋw, “Lor lǝthi Athiinǝ-ŋw nyii ŋgwo kwiisa-ŋǝsi raay tok limthi ḏiinǝ tetter. 23 Nǝ niirǝriny-lɔ ki-mǝḏiinǝ-nǝ kwaalɔ nǝnyii ecce yǝzir yǝthi ṯɔgwɔccalɔ ṯaalɔ, mindaŋ ninyeese ŋwɔthgwunǝ ŋwette ŋwɔlɔɔthɔna naana ŋiɽaŋali ŋǝninw, ‘Ŋwǝthi Allah wɔthimthina ŋwɔrɔ’. Nǝ waṯa wa wǝṯi kwogwɔccelɔ witi wilŋithiŋǝ kinnǝni mac, windǝr-ṯǝ wa wandica-ŋǝsi-yi. 24 Allah wa wɔgitta ṯurmunǝ nǝ kwomne tatap kwɔnaanɔ-gwɔna, wundǝr-ṯǝ wir Kweeleny kwǝthi leere nǝ wurǝyu, ǝṯɔŋweere nanni ki-hayaakil-na yǝccinǝ rii-ri mac. 25 Wala ethi naŋnitha nyuŋwsi kwomne kweere kwǝthi ŋothɽor ŋǝri, kaka nɔrɔ-ŋgwɔ ŋundu wɔɽe-wɔɽeny kwǝṯi inḏǝthǝ lizigwunǝŋi ŋimiitha nǝ wǝŋ wǝṯir kag-ṯɔṯɔ, nǝ kwomne ndendeṯ 26 Nɔŋw kette yǝbiilǝ tatap kwizi-gi kwɔtɔpɔt, mindaŋ nɔŋwsi kette ṯurmunǝ naana tatap ethi-gwɔ nanni. Nɔŋwsi kettice ŋwɔɔmɔri ŋwir min-min mindaŋ nɔŋwsi kette ṯurmunǝ naana tatap ethi-gwɔ nanni. Nɔŋwsi kettice ŋwɔɔmɔri, mindaŋ nɔŋwsi undu-nduci riɽanyɔ rǝthi-gwɔ nanni-na. 27 Nɔŋwsi ǝrri ŋɔ mindaŋ mǝr naŋni ŋunduŋw tǝ, ǝṯir inḏa. Laakin ŋɔ tatap nǝtǝ Allah ere rucci nyuŋwsinǝ tatap mac;
28 kaka naarɔ-gwɔ kwette-ŋwɔ,
‘A kwǝṯir miithi ŋundu-ŋgi. Ǝṯir iirǝri ŋundu-ŋgi’.
Kaka naarɔ-gwɔ lilŋa lokwɔ laalɔŋw,
‘A kwirir nyiiŋǝ tok nyɔr nyuuŋwun rerrem’.
29 Kaka nɔrɔr-gwɔ nyɔr nyǝthi Allah, ǝreere aarɔŋw mac Allah waaɽinna kwomne kwɔgittina rii-ri kwir kaka ḏahab, fiḏḏa, ya yall, ŋgwa kwǝṯi kwizi kwir kwɔrṯɔ ṯɔɔ. 30 Ki-ŋwɔɔmɔr-la ŋwa ŋwiti ŋwilŋithi-ŋi lizi Allah mac tǝ, nɔŋwsi ajlaci, laakin kirem-tǝ, ǝṯɔŋwsi ɔracci ǝzir naana tatap ethi ɔrlacca raay reeŋen rigii ŋwɔdoŋw. 31 Kaka nǝlli-ŋgwɔ laaminɔ lette linḏiŋw-li ethi ǝccǝ ṯurmunǝ tatap haakima ŋirllalɔ-ŋi, ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝthi kwɔr ŋgwɔ kwɔmǝ-ŋwɔ allana. Nɔŋwsi ilŋithini lizi-lɔ tatap por-por kaka mɔŋgwɔ diiɽǝ kwɔɔrɔ-ŋgwa ki-ŋiɽany-na!”
32 Mǝr niŋnaci Bɔɔlɔs-ŋwɔ andisaŋw ŋiɽaŋali ŋǝthi ṯiḏiɽǝ ki-ŋiɽany-na, nǝr ǝrri kathiri lokwo deŋgen-na, laakin nǝ lithaathɔ ǝccǝŋw, “Nyii-ŋǝ linaŋna-ŋa ethi niŋnaci ŋaaŋwɔ kwokwony.” 33 E-ta nǝ Bɔɔlɔs ɔrlacci ijṯimaa@ ŋwɔḏɔŋw. 34 Nǝ lokwo limǝ ǝmmini nǝr aaɽitha naana nǝr-li oro dɔŋw. Nǝ kwette deŋgen-na nɔŋwɔni Diiyuuniisiyuus kwir kwujǝwuṯ kwǝthi mǝjlǝs; nǝ kwaaw naani kwette tok kwǝni Ḏamaariis, nǝ lokwo lithaathɔ tok.