Ŋen Bulus gəfo ed̶ad̶ gabəṯa alo yi-Rumiya na ŋen gabəṯa alo yi-Kriṯ
1 Na ndə liga lëɽənu d̶əge ṯa ñaɽe alo y-Iṯalia d̶əpundrd̶a d̶eŋau eləŋ gənəŋ gaskan miyya ŋes ibërnia Ugasṯus igi gəbërnia Yulius, ganeinu Bulus na led̶a lwomən lëndənu ṯa, aŋəɽrəmoṯe. 2 Na nəñënṯi id̶əpundr d̶eŋau alo y-Aḏramiṯinia, id̶i d̶wonaṯa d̶abəṯa alo yipund̶ria y-Asiya, nəñatwod̶e d̶əge, na maje gənəŋ ñəgafəlda gəbërnia Arisṯarkus gəɽo Makəḏuniya alo yi-Ṯasəluniki. 3 Na cloman leṯeɽe nəñarəmaṯe alo yi-Siḏa na Yulius nəŋgiyace Bulus ŋəbaiyaŋəno nəŋəmaŋgiṯi ṯa aŋəɽe rappa nano rəlëɽəŋu ṯa arəmaməd̶aṯe. 4 Na ndə ñagətwod̶o tu nəñëndi d̶ad̶ d̶əməña alo yi-Gubrus ṯwaiñ d̶əɽe d̶əndaləŋgwa ŋen ŋanṯa d̶əbera d̶afo d̶waiña d̶wonaṯa d̶oɽəbaica d̶əpundria nḏurṯu. 5 Na ndə ñaguɽəd̶u egalbar alo yi-Kilikiya na yi-Bamfiliya, nəñeṯa alo yi-Mira alo yi-Likia. 6 Na alo isei eləŋ nəŋəfid̶i d̶əpundria d̶alo yi-Skandriya d̶abəṯa alo y-Iṯalia na nəñawënṯi.
7 Na ñoman ñəmaṯan ṯəñəlaldiñu aten aten nəñarəmaṯe alo yi-Kiniḏus ŋenŋa ŋwonḏəṯo, na gen ŋanṯa d̶əbera d̶ero d̶əndiŋgiṯia ṯa ñagəbëndia d̶ad̶ d̶ənëiñua orn nəñëndi d̶ad̶ id̶i d̶abəṯa alo yi-Salmuni d̶əɽe d̶əndaləŋgwa alo yi-Kriṯ. 8 Na nanda nəñaɽe aten aten ëṯəndia nano ŋenŋa ŋwondəṯo nəñeṯa alo yibërnia Almawani yeŋəra isi yefo alo ṯwaiñ yi-Lasaiya.
9 Garno liga ləbəɽo lwalano na d̶ad̶ nḏerṯe ŋeniano ŋəbɽwaŋəno, na liga labəɽo ildi led̶a ləɽaŋau ŋorwaṯaŋa, na ŋen ŋafəṯia Bulus nəŋəleiṯi ṯa, 10 “Ya led̶a lərrwa egwondaṯa ṯa ŋen ŋəbɽwaŋəno ŋid̶i aŋəfeṯe ed̶ela id̶ëndr, gerṯe elaŋge ildi ləfo d̶əpundr na d̶əpundr ikərəŋ, orn entam inëndr com.” 11 Orn eləŋ Yulius nəŋənaṯe eləŋ gəd̶əpundr na maje gerṯo d̶əpundria gaməñaṯo ŋen ṯa aŋənaṯe Bulus. 12 Na alo yakəl yero yeŋəra ṯa lauɽaŋa obəd̶aiya, na led̶a lwaiña ldaṯa, gəbanṯa ləgabəlar ŋen ŋanṯa aŋgaica ləgid̶r aɽrəmaṯr alo yi-Finiks alo isi d̶əpundria d̶uturwa alo yi-Kriṯ ered̶eṯo d̶əɽe d̶əndelia na d̶əndaləŋgwa, na alɽaŋe tu obəd̶aiya.
Ŋen d̶əbera d̶ətwod̶o ed̶əbarlda
13 Na ndə d̶əbera d̶eṯo ndaləŋgwa aten ldaṯa aŋgaica d̶əɽiñad̶aṯa ŋen eŋen, na ldape d̶əpeinia id̶i d̶ebəkəndia d̶əpundria ldətwod̶e na ṯald̶ad̶aṯo ëṯəndia nano galo yi-Kriṯ. 14 Orn aten d̶əbera d̶waiña kaiñ nḏirəwa ndelia, ṯad̶uru alo isei, 15 na ndə d̶əbera d̶ətësu d̶əpundria ndə ñagələŋeṯo ṯa ñagero ñagəɽwad̶aṯa ñagəd̶ama d̶əbera nəñəŋgiṯi d̶əbera ṯa ad̶əṯwad̶e d̶əpundria ŋen ŋarno d̶wonaṯa. 16 Na nəñaməñe ed̶ad̶ id̶i d̶əməña jəsira nano yibërnia Kaluḏi, alo isi ŋawa ŋakad̶iṯu iligano, na alo isei nəñape d̶əpundria d̶əta id̶i d̶akaseinu orəba nano d̶oɽra nəñabəṯe egworəb ŋenŋa ŋwonḏəṯo kaiñ nəñakase ŋopia, 17 ndə labaico d̶əpundria egworəb d̶əge ldakasace yar d̶əpundr nano ŋen ŋanṯa ṯaiyëndeicu, nṯia ŋen ŋanṯa lad̶əñialo ṯa aŋgaica d̶əpundria ad̶əliyeɽe Sirṯis isi yeɽo ebia igi gəbërnicia laŋge, orn ldirəwi ndrenia ini nəmama d̶əbera nad̶əbera ṯad̶əṯwad̶o d̶əpundria. 18 Na ŋen ŋanṯa d̶əbera d̶arrəpa d̶əpundria d̶oɽəd̶oɽa kaiñ, na eloman leṯeɽe led̶a ldarruwəṯi laŋge ləmaṯan eŋau, ildi lapənu lilia, 19 na eloman leṯeɽe gwomən ñoman ñiɽijin d̶əge, ldarruwəṯi laŋge ləd̶əpundria d̶urri rəŋəra eren, 20 na ëd̶əñina na ropa lderṯe ləseinia ñoman ñwaiña na wëɽənia gaicwarinde kaiñ gəŋawa na gəd̶əbera nəñaṯa ñagaber ñagəməṯia təŋ.
21 Nṯia ŋen ŋanṯa lero ləsa liga lwalano Bulus nəŋeṯa led̶a nano nəŋəleiṯi ṯa, “Ya led̶a gəbanṯa ñaganaṯiñe ṯa ləgerr ləgətwod̶ar alo yi-Kriṯ ṯa laŋge ildi pred̶ alerṯe lagimia na alətwe. 22 Na d̶əñid̶i ëɽənr d̶əñano ŋen ŋanṯa ed̶a gero gənəŋ inëndr gid̶i aŋaiye illi d̶əpundria d̶onto. 23 Ŋen ŋanṯa ëtəni uləŋgi malaiyəka d̶ə-Rəmwa irri egəɽo ed̶a gəlëɽəŋu na irri igəbuŋṯia, d̶ad̶uriñi nano, 24 nḏəñeiṯi ṯa, ‘Bulus, gerṯe agəd̶əñialo, d̶eṯəm agid̶i ŋəd̶uri eləŋ goɽra gə-Roma nëiñua, na Rəmwa ranaicaŋa led̶a pred̶ ildi ñagəfəlda id̶əpundr.’ 25 Nṯia ëɽənr d̶əñano ya led̶a, ŋen ŋanṯa egerṯo d̶wonaṯa i-Rəmwa ṯa ŋen ŋid̶i aŋəfeṯe iŋi ŋəlwaɽəntiñi d̶eṯəm. 26 Orn d̶eṯəm d̶əpundria d̶id̶i ad̶ətrid̶inṯi alo yenəŋ yijəsira isi ŋawa ŋakad̶iṯu iligano.”
27 Na ndə ñoman ñəɽo red̶ nəñəməñe marldwan uləŋgi ñagabakaldaica nəŋau bipi eg-Albar Yoɽra Yebəjo, uləŋgiano led̶a ləd̶əpundria ldaṯa ṯa aŋgaica laijomaṯo ëṯəndia gənəŋ, 28 na ndə linḏeicu ŋawa ldəfid̶i ŋoliano aten garno miṯr ered̶ia marldwan. Oro aten ldinḏeici təŋ ldəfid̶i ŋəṯwarano aten garno miṯr ered̶ia giɽijin. 29 Na ŋen ŋanṯa lad̶əñialo ṯa aŋgaica larəmaṯo alo yeicia yerto ŋwandrano ldauwəṯi ipeinia marldwan, isi yefo d̶əpundria nḏurṯu ṯa aiyëndeici d̶əpundria, na lafo lwonaṯa ṯa alo aiyakarṯe. 30 Na led̶a ləmaṯan ildi ləbəd̶ia ŋəmëɽria id̶əpundr, lapwaiño ŋen ṯa alobəd̶e id̶əpundr d̶oɽra na ld̶iruwi d̶əpundria d̶əta id̶i d̶əfo id̶əpundr d̶oɽra. Ld̶ata ṯa lwonaṯa lauwəṯa ipeinia isi d̶əpundria nëiñua. 31 Orn Bulus nəŋəlwaɽəṯi eləŋ gaskari na askari ṯa, “Ndə led̶a ildi ləber ləɽaŋa id̶əpundr ñagaber ñagəɽwad̶aṯa ñagëbərnia.” 32 Nṯia askan nəyegəle yar id̶əpundr d̶əta ṯa ad̶iɽiṯi nəŋau.
33 Ndə alo yeɽo bərni bərnia nəŋəlwaɽəṯi led̶a ṯa aləse, nəŋaṯa ṯa, “Đəñid̶i ñoman ñaɽo red̶ nəñəməñe marldwan ŋen ŋajəbinṯənde nano na ñagaɽaŋo ñagero ñagəsa. 34 Ŋen ŋafəṯia igandəlwaɽəṯia ṯa ñase ŋəsa iŋi aŋandənaice ŋabəɽa, ŋen ŋanṯa d̶əria d̶ənenda d̶aber d̶id̶i ad̶əṯwe d̶ed̶a gənəŋ eñaŋ.” 35 Ndə gəlwaɽo ṯia nəŋape ragif nəŋërṯi Rəmwa nano led̶a nëiñua pred̶ nəŋgerano ṯaŋəso. 36 Oro ldunḏəjeini na ṯaləso lënəŋulu com. 37 Na nanda pred̶ ñəŋgi ñagəfo id̶əpundr d̶eŋau ñagaɽo miyya eɽijan na ered̶ia d̶enəŋ nalo ered̶ia gəɽijan, na d̶enəŋ nəŋəməñe gonto. 38 Ndə ləbeṯo d̶əge led̶a ldarruwəṯi ŋwana eŋau ŋen ŋanṯa d̶əpundria ad̶ëbiṯano.
Ŋen d̶əpundria d̶əralo nḏënṯi id̶ud̶a
39 Ndə alo yakaro d̶əge ldaijəbeṯe alo, orn ṯalseicu alo yenəŋ yendralo, ëṯəndia nano, yeɽo ebia, ldaṯa ṯa, “Ndə ləgəɽwad̶aṯr aɽr d̶əpundrid̶a id̶i.” 40 Nṯia ldəgəle ipeinia isi yibəkëndia d̶əpundria ldəṯad̶e eŋau, na com ldəmiñi yar ano isi yëndu waŋge igi gərəkeid̶ia d̶əpundri, na ldabaice erenia elo igi gəfo nëiñua ṯa d̶əbera ad̶ələmamaṯe ëṯəndia nano. 41 Orn ndə ñagərəmaṯo alo eŋau ŋorəpəd̶aid̶o ŋəlaldiña ŋwaiña ŋəbərano kaiñ na d̶əpundria d̶əɽənda nḏënṯi id̶ud̶a nḏendəni kaiñ ed̶a gero gənəŋ gəɽwad̶aṯa gəd̶wad̶a, na ŋawa nəŋgere d̶əɽo d̶urṯu.
42 Na askan myaṯa ṯa yaɽiña led̶a ildi ləkëndənu ŋen ŋanṯa yabaṯa aŋgaica lid̶i aləlale nəŋau alabwoṯe nëṯəndi alaldəñe, 43 orn eləŋ gaskan ŋen ŋanṯa gwonaṯa gëbəria Bulus nəŋgere ŋen iŋi. Na nəŋəlwaɽəṯi led̶a ildi lələŋeṯo ləlala nəŋau ṯa alirəwəṯi eŋau ananoŋ na aləlale alabwoṯe nëṯəndi, 44 na ildi ləṯënu alakuɽəd̶i upəndriaga igi goɽra na gərresi igi gəgəro. Nṯia pred̶ ldëbərd̶eini nëṯəndi.
Buulus gwidhi gi Ruumiya felluuka gwai: gi Kariit
1 Dina mal ari anaŋa lela gi Iṯaaliiya felluuka gwai danadhedha Yuuliyuusuŋw gwina gwiro zabith gwa orṯa ya Uqusṯus Buulusŋaije maẖaabiis ŋalai liter, 2 anuni gi felluuka ganu gwa Adraamiitiiniiya, gwina gwara gwela ŋwen ŋwina ŋwathije kimumu ga Asiiya, anela a Aristarkhus, gwina gwiro kwiji gwa Makiduuniya gwa Tasaaluuniika, gwijanalai. 3 A bigunu anobani gi S̱iiduun, a Yuuliyuus upijo Buulusuŋw dhuŋuna dhina dhiŋir, ŋwabrico duŋwela gi limedhigen duŋwbuje gathajuŋw uwa degen. 4 Anabela gi baẖr anamiliye Gubrusuŋw galo galiny, ŋinena gwomadhije karun ganu. 5 A dina mana mure baẖr alaŋ gwina gwijo githo Kiiliikiiya a Bamfiiliiya, anobani gi Miira gwa Liikiiya. 6 A zabith buje felluuka mine gwa Iskandariiya gwina gwara gwela gi Iṯaaliiya; ananuni ganu. 7 A dina jana dela micimicol ŋwamun ŋwoinyadho, anobani githo Kiniidus dhuŋun dhai dhina dhibur, athana uthi ŋoma dela no, ŋinena jo karun goinyadho, anamiliye Kariituŋw galo galiny, anela githo Salmuuni; 8 a dina manela dhuŋun dhai dhina dhibur, anobani kalo geta gina gan Mawaani al H̱asana; gwina gwijaijo mediina galo githo gwina gwan Lasaayiiya.
Gi Maliita; a karun gina gipa a ke gwa felluuka
9 A dina ma ŋwamun ŋwoinyadho erna, a dhuŋun ka dhadhela felluuka gwai ŋinena ma ŋwamun ŋwadhije jamu erna, al Buulus abiŋaijo, 10 ŋwulaici, Liji lai, nyi gwiliŋidhi darnu safariiya ibigwa gwaji gwuthi dhuŋuna dha umi ŋiya a dhuŋun dhadhikiye felluuka dhoinyadho, a dhati dharo dha ŋidi ŋina ŋijo gi felluuka i felluuka cucun no, abi dhan alŋa ko. 11 Abi zabith diŋinani dhuŋuna dha kweleny gwa felluuka a dha kwiji gwina gwuthi felluuka gwoinyadhanu gi dhuŋun dhina dhabiŋu Buulus. 12 Ŋinena athi kalo iŋirii gadhi je kogai no, aluminyi loinyadhanu degen ganu dildire galo mine alela ko, aluthi dhunijuŋw dilobani gi Fiiniigiya dina meaje ŋwamun ŋwa ko mine; gwina gwiro miina gwa Kariit, gwina gwathijadha januub a shemaal qarb. 13 A dina ma karun ga januub are micol, alarnu dhuŋun dhegen dhimiŋir, alalija carthuŋw alaŋ ŋau ganu alela Kariituŋw kuni. 14 A gwaji gwitiny a karun ula gina gipa, gina gan Uruukliiduun. 15 A dina muŋwapai felluuka, athana uthi ŋoma dana gwoma karuna ganu no, anabrico karuna ŋwudhiŋa. 16 Anela jaziira jeta kuni jina jan Kalaudi, kalo gina guthanana ŋoma dana romaije felluuka dhuŋun dhai dhina dhibur; 17 a dina mal alije, alapa ŋwar alŋwuguke felluuka; ŋinena dhenyilo dilidethe kamur ganu ina iro ŋidirigajo, aluleje ŋida galo ŋa felluuka, a minoŋ ji karun romaije. 18 A bigunu dina miji karunŋa kwuru gwai lagaje galo, alteye ŋida gi felluuka ganu; 19 a ma ŋwamun ro thiril anateye ŋida ŋa felluuka doi dai duri. 20 A dina mathi aŋin a ŋwudum aŋinu ŋwamun ŋwoinyadho no, a karun a kwuru je daguri gwipa gwuleny, anarnu anaŋa lati lamidhe no. 21 Abi dina mal je ŋwamun ŋwoinyadho, a Buulus direlaŋ keligeny ganu degen ŋwarnu, Liji lai, ada nyaŋa lirii lina lideŋinaijiny, nyaŋa lati lai gathani Kariituŋw no, nyaŋa lati laiumi ŋiya i ŋidi ŋai ka no. 22 A ŋinena nyi gwabiŋaijaje danya iŋir dugore; ŋinena kwiji gwati gwetipo gwina gwai dagalo ganu no, abi felluuka gwaka dogo. 23 Ŋinena dhunejiny malaak galo gwa Kalo gile ibige, gina giro Kalo giny, a gina gathinyi orthadha, 24 ŋwarnu, Buulus gwai, athaŋa dhenyo no; aram ŋa gwadhuna gi je ganu ja Ges̱ar; a aŋadhi, Kalo gimaŋa dhedha ŋediŋaije peth lina lidhanya lai. 25 A minoŋ, liji lai, iŋiriyul dugore; ŋinena uminyiny Kaloŋa, darnu dhuŋun dharo minoŋ gwiro ŋinena abiŋaijinyina. 26 Abi aram anaŋa laguthini gi jaziira jeta.
27 Abi dina ma ŋwamun ro gile ibige die‐a‐kworoŋo, athiji karun ludhi galo gi baẖr gwina gwan Adriya, a githo gile thirir a liji la felluuka arnu anaŋa limaje githo kimumu geta: 28 aluleje carthuŋw ŋau ganu di albuje kwiyaŋu alaŋa darnu ŋau ŋuthi gaama dhure; a dina malela gwitiny, aluleje carthuŋw ŋau ganu manaŋ albuje ŋimaro gaama die‐a‐thudhina. 29 A dina dhenyilo darnu laji lidethe kalo gina guthi nyolya, algatho carthuŋw jina jiro kworoŋo gidon, albupe di kalo ure. 30 A dina ma liji la felluuka bupe dabire gi felluuka, aluleje felluuka gwina gwitiny gi baẖr ganu ŋwujimi ŋai, gwiro ŋinena laro luleje carthuŋw kwereny gi felluuka, 31 a Buulus aici zabithŋaije ejigur yai nu, Ada liji ibila lati limaje gi felluuka ganu no, nyaŋa lati luthi ŋoma lagilaŋ no. 32 A ejigur urtineye ŋwar ŋwa felluuka ganu gwina gwitiny, alabrico ŋwide. 33 A dina ma kalo je githo dure, al Buulus othaije galo peth ŋwari leny, ŋwulaici, Ŋinenaŋina ŋwamun ŋwimaro die‐a‐kworoŋo ŋwina ŋwijanyaŋwai galo nyaje jamu, athanya uthi ŋida ŋeda no. 34 A minoŋ nyi gwa gwothaijaje galo danya eny; nya biriye aŋina yalo nono, ŋinena uru yetipo yati yawani gi lira alaŋ la kwiji gwetipo dagalo ganu no. 35 A dina muŋwabiŋi minoŋ, ŋwapai ⓐesh, ŋwabiŋaijo Kaloŋa gi je ganu degen peth, a dina muŋwurta ⓐesh ganu, ŋweny. 36 Aliŋir dugore peth, aleny ko. 37 Anaŋa peth lina lijo gi felluuka ganu liro miiyten sitta wa sabⓐiin. 38 A dina malpa, aloriyani felluuka ganu, algagitho ŋwona gi baẖr. 39 A dina ma kalo ure, athil liŋidhi kaloŋa gina gijina no, albaŋa dhiburtha dheta dhina dhuthi kimuma, dhina dhara dhani dhiŋa felluuka, ada limuthi ŋoma. 40 A dina malwala carthuŋw galo, allabrico baẖr ganu, alguda ŋwar galo ŋwa ŋidi ŋina ŋathi romaije felluuka, alalije kiraŋa alaŋ gina gijo kwereny karun, alela kimumu. 41 Abi dina malje kalo gina gigiriminina baẖr ram, a felluuka idethe kwiyaŋ; abi lira la felluuka mathiye galo kwiyaŋ didiny, abi kwiriny ka dhuŋun dhai dha ŋau ŋina ŋulilidhi ganu gwuleny. 42 A ejigur uthi dhuŋuna darnu larinya maẖaabiis, alarnu udubidi gweta degen gwupi giru, a gwabire. 43 Abi zabith ari gwagilaŋiye Buulusuŋw, ŋwulekajo gi dhuŋun dhina dhigetilo; ŋwuldhedha amr darnu ŋediŋa lina luthi ŋoma dipi giru algegithaje baẖr, almure kwiyaŋ kwereny. 44 A lina lidhainu, coŋ degen gwudhie gi jibur alaŋ, a coŋ degen je ŋidi alaŋ ŋa felluuka ŋina ŋimaka. A gi dhuŋun ibidha a ŋediŋa peth gilaŋ almure kimumu momaŋ.