Mǝthǝl kwǝthi kwaaw kwir kweethel-ŋǝ gaaḏi-gi.
1 E-ta nǝ Yǝcu andaci ṯalaamiiza ṯuuŋwun mǝthǝlǝ ethisi ǝccǝ @allima ethi aari-ri kiyiiriny nyaamin tatap liti limɔɔlɔ ki-rɔgwor-na mac. 2 Nɔŋwaarɔŋw, “Gaaḏi kinaani kette ki-mǝḏiinǝ-nǝ kwette kiṯi kǝṯi ṯeenye Allah mac wala ethi iiɽi kwizinǝ kweere. 3 Naaɽi nǝ kweethel kwette kwir kwaaw naananni ki-mǝḏiinǝ-nǝ ŋgwa tok kwǝṯi-gwɔ iilatha dok-dok ǝṯɔŋw tuurǝccǝlɔ tur ethi kettice hɔkwɔma wisaaw, ǝṯɔŋw ǝccǝŋw, ‘Mǝccǝ-nyii nyii suuɽi naanɔ-gwɔ khaasiim kiinyi!’ 4 Nǝ gaaḏi dirnacci lɔɔmɔri lɔɔlɔ ethisi ǝrrici, laakin kwaathan tǝ nɔŋwɔccǝ rogɽo ruuŋwun-ŋwɔ, ‘Niti nithiinya-nyii kinnǝ Allah mac, wala ethi iiɽi kwizigwunǝŋi-nǝ kweere, 5 laakin kaka mǝnyii-gwɔ kweethel kwir kwaaw ŋgwɔ inḏini ṯurvǝ kɔthɔ tatap, ŋanyji iisacci mindaŋ mɔŋw aavi kwomne kwuuŋwun kithaay. Manyjeere ǝrrici ŋɔ mac tǝ, ŋwɔ lanḏathila mindaŋ nyii mɔɔli ṯuṯ!”
6 Nǝ Kweeleny aari isṯimir nɔŋwsǝccǝŋw, “Niŋnarsi-ṯi ŋa ŋanḏisasi gaaḏi ŋga kigiyathalɔ cil-cil. 7 E-ta a Allah ere iisacci lizi luuŋwun wɔɽe-wɔɽeny ŋiɽaŋali kila lǝṯi aariitha ŋundu-ŋwɔ kaaŋwɔn-kaaŋwɔn, kulu-kulu mac-a? Kwinḏi ethi ɽindaŋnalɔ ethisi mǝcci-a? 8 Nyii kwɔŋǝsi andaci, lɔŋwsi iiɽinǝ mindaŋ ŋwɔsi iisacci fittak. Laakin ki lɔɔmɔr-la lǝli Tɔr tǝthi Kwizigwunǝŋ iila, tifǝtǝ kaṯṯasi ṯǝmminǝ kwurayu-lu-a?”
Mǝthǝl kwǝthi Kwɔfirriisii-ŋǝ kwɔr-gi kwǝṯi allilla ṯɔlba.
9 Nǝ Yǝcu andasi mǝthǝlǝ-ŋgwɔ tok, nɔŋwandaci lizi kila lǝṯi ruusi rogɽo reeŋen lizi lirllalɔ, mindaŋ ǝṯirsi ajlasi lithaathɔ. 10 Nɔŋwsǝccǝŋw, “Lɔr linaanɔ ndǝn, nǝr ṯaaŋi ki Heikal-na ethi-gwɔ aara kiyiiriny; kwette kwir Kwɔfirriisii, nǝ kwɔthaathɔ kwǝṯi allilla ṯɔlba. 11 Nǝ Kwɔfirriisii rilli kinǝŋgwu tuk kwɔtɔpɔt nɔŋw aari kiyiiriny nɔŋwaarɔŋw, ‘Allah nyii kwǝccǝŋǝ shukran, kaka niti nɔrɔny-gwɔ kwugiirɔ mac, wala ethoro ḏaalim, wala ǝthorɔ kwiijin kaka lithaathɔ. Nyii kwǝccǝ-ŋǝ shukran kaka niti nɔrɔny-ga kwɔɔrɔ ŋgwalɔ kwǝṯi allilla ṯɔlba mac. 12 Ǝṯi-nyii mithǝ arminḏaani ayaamin nyiɽǝn ki-usbɔɔ@ wette, nǝ ǝṯi-ŋǝ inḏǝthǝ kwette kwǝthi wrii kwǝthi kwomne ŋgwa tatap kwǝthi ŋiimǝ ŋiinyi’. 13 Laakin nǝ kwɔr kwǝṯi allilla ṯɔlba ruunǝ kinaŋgwu tuk kwirlɔ, nɔŋweere kinnǝ dimmi yǝy ethi baaŋatha leereya-la tok mac, laakin nɔŋw pinni kwɔrdɔm ŋarriny nɔŋwaarɔŋw, ‘Allah, iinǝnyii-ṯǝ ṯɔgwor-na, nyii kwǝni kwigii!’ ” 14 Nǝsi Yǝcu ǝccǝŋw, “Nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ, kwɔr kwǝṯi allilla ṯɔlba kwiti kwir Kwɔfirriisii mac, kwɔmaaɽitha dɔɔnɔ kwɔmǝ Allah suuɽi. Nǝ kweere kwǝṯi piŋi rogɽo ruuŋwun, ǝṯɔŋw aaɽinnalɔ, nǝ ŋgwa kwǝṯi aaɽinnalɔ, ǝṯir piŋi.”
Yǝcu mɔŋgwɔ ɔrtatha nyɔɔrɔ nyokwɔɽony.
(Maṯṯa 19:13-15Mɔrgus 10:13-16)
15 E-ta nǝ lizi lokwo ǝvicǝ Yǝcu-ŋwɔ ŋwurgwudugi ŋweeŋen ethisi kette rii-la. Nǝ mǝsi ṯalaamiiz ese tǝ, nǝrsi ǝrmici ŋiɽaŋal-ŋi ŋǝrrǝrsi, 16 laakin nǝ Yǝcu ɔrnɔṯi nyɔɔrɔ etheele naanɔ-ŋgwɔ nɔŋwaarɔŋw, “Duŋgwǝcǝr nyɔɔrɔ ǝriilǝ naaniny-gwɔ, ǝṯisi ṯiinyinǝ mac, kaka nɔrɔ-gwɔ ŋeeleny ŋǝthi Allah ŋǝthi nyɔr nyir kaka kinyɔ. 17 Nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ rerrem, mɔŋweere aavi kweere Ŋeelenyi ŋǝthi Allah mac, kaka tɔɔrɔ tokwɔɽony tǝ, ŋwɔgweere ǝnḏinǝ ḏuṯ.”
Kwɔr kwir kwɔrṯɔ.
(Maṯṯa 19:16-30Mɔrgus 10:17-31)
18 Nǝ Yahuuḏ yette yir rǝ-iis uṯici Yǝcu-ŋwlɔ nɔŋwɔccǝŋw, “Yaa Mɔ@allim kwisaaw, aatha kwǝnyii ǝrri laazim ethi-mǝ kaṯṯasi ŋimiitha ŋǝṯi nannitha dok-dok?”
19 Nǝ Yǝcu uṯicǝlɔ nɔŋwɔccǝŋw, “A kwotho kwǝccǝ-nyii kwɔsanna? Kwende kweere kwir kwɔsanna illi Allah wɔtɔpɔt. 20 A kwilŋithi-pǝ waamira: ‘Ǝṯeere oro kwiijin mac; ǝṯeere kette ḏimmiya mac; ǝṯeere nyiimi mac; ǝṯeere oro shuhuuḏ kwir kwǝluŋw mac; ǝṯi-iiɽi ṯarnyalɔŋw-na laanyalɔ-gi’.”
21 Nǝ kwɔr ǝŋnici nɔŋwɔccǝŋw, “Kinaŋw-lɔ tuk nɔrɔny-tǝ kinnǝni kwokwɔɽony nǝnyii iinyici waamira wɔ naana tatap.”
22 Mǝsi Yǝcu neŋne ŋɔ, nɔŋwɔccǝŋw, “ŋɔ ŋette ŋɔtɔpɔt ŋiiraca-ŋa ethisi ǝrri. Nḏi a liṯṯa kwomne-ŋgwa tatap kithaay kwǝthi-ŋǝ, mindaŋ mǝ kannaci lɔwaaya gwuruuishǝ, e-ta ǝmǝ ǝthi ŋɔrṯɔwa ki-leere-na e-ta ǝmǝ iila ǝnyii rɔɔma.”
23 Laakin mǝ kwɔr neŋne ŋiɽaŋali ŋɔ, nɔŋw ronyine beṯṯen, kaka nɔrɔ-ŋgwɔ kwɔrṯɔ beṯṯen. 24 Mǝ Yǝcu ese kwɔmǝ ronyine, nɔŋwaarɔŋw, “Athrɔ ŋifirlli-mi beṯṯen ki-lizi lir lɔrṯɔ ethi ǝnḏi ki Ŋeeleny-na ŋǝthi Allah! 25 Kaka nifirllir-gwɔ beṯ-beṯṯen naanɔ-gwɔ kwizi kwir kwɔrṯɔ ethi ǝnḏi ki Ŋeeleny-na ŋǝthi Allah ethi kamla-la kǝŋgi ruu-lu weṯ ṯuuthi-nǝ ṯǝthi livrii.”
26 Nǝ lizi kila limǝ niŋnaci nǝrǝccǝŋw, “Nǝ ǝyǝ kwɔrɔ kwaani ǝthi ŋɔmɔ ethi kilaaw?”
27 Nǝsi Yǝcu ǝŋnici nɔŋwsǝccǝŋw, “Ŋgwa kwǝṯi kettice lizigwunǝŋi rɔɔrɔ, nɔŋworolɔ weṯ naanɔ-gwɔ Allah.”
28 E-ta nǝ Bɔṯrɔs ǝccǝŋwɔ, “lisaṯi! Nyiiŋǝ limǝ ṯayya dɔɔnɔŋwa-lɔ kwǝri nǝrŋǝ rɔɔmalɔ.” 29 Nǝsi Yǝcu ǝccǝŋw, “Imba, nyii kwǝccǝ-ŋǝsi-mǝ ŋwɔ rerrem, mǝ kweere nyithak ṯayya dɔɔnɔŋw-lɔ, alla kwayɔ, ya liyeŋgen, ya ṯǝrnyin-ŋwɔsi lǝnyin-gi, ya nyɔɔrɔ sǝbǝb-gi kwǝthi Ŋeeleny ŋǝthi Allah, 30 ŋwaavi kwɔthǝmthǝlɔ ki-lɔɔmɔr-la kilɔ, nǝ ŋimiitha ŋǝṯi nannitha dok-dok ki-lɔɔmɔr-la linḏi ethiila.”
Yǝcu mɔŋgwɔ ruusi nyaamin-na ṯoɽol nyimǝŋw-nyi andasi ŋiɽaŋali ŋǝthi ŋiɽany ŋuuŋun.
(Maṯṯa 20:17-19Mɔrgus 10:32-34)
31 Nǝ Yǝcu mɔlo ṯalaamiiza ṯir wrii-kwuɽǝn nɔŋwsi avrasi kǝni-gi, nɔŋwsǝccǝŋw, “Niŋnar-ṯi! Aŋgwɔ kwinḏir etheele Urshaliim, kǝzir winḏi-gwɔ kwomne tatap ethi rattathi ŋgwa kwuluuthu liɽii kwǝni Tɔr tǝthi Kwizigwunǝŋ. 32 Ǝri inḏǝthǝ Umama kiriny-na, mindaŋ ǝri ǝrrǝlɔŋw kathri, ǝri ollollo, mindaŋ ǝri ɔnyatha naana. 33 Ǝri ippi souṯ-gi mindaŋ ǝri ɽeenye, laakin kwaathan tǝ mǝ ŋwaamin ṯoɽol ere tǝ ŋwɔ diiɽǝ ki-ŋiɽany-na.” 34 Laakin nǝtǝ ṯalaamiiz ere elŋe mac ŋiɽaŋali ŋɔ; nǝsi ma@na kwǝthi ŋiɽaŋal ŋɔ luccunǝthǝ, mindaŋ nǝrseere elŋe ŋa mac ŋandisasi Yǝcu.
Yǝcu mɔŋgwɔ sɔwi kwundugǝ kwɔti kittasi yerge-la.
(Maṯṯa 20:29-34Mɔrgus 10:46-52)
35 Mǝ Yǝcu iilicǝ Ariiha-ŋwɔ keṯṯok, nǝ kwɔr naani kwette kinaŋw kwir kwunduŋ kwɔnaanalɔ ṯaay kǝni kwǝṯi kittasi yerge-la. 36 Mɔŋw niŋnaci ŋwɔdɔŋw ŋwɔthǝmthiṯǝ-lɔ, nɔŋw ɔṯalɔ nɔŋwaarɔŋw, “Aatha kwɔrɔ ŋgwɔ?”
37 Nɔrǝccǝŋw, “Yǝcu kwǝthi Naasira-ŋw kwir-ŋgwɔ kwɔthǝmthi.” 38 Nɔŋw ɔvɔna ŋɔmmaŋi nɔŋwaarɔŋw, “Yǝcu Tɔr tǝthi Ḏaawḏ-ŋǝ! Iinǝnyii-ṯǝ ṯɔgwor-na!”
39 Nǝ kila linaanɔ keereny nǝr ǝrmici nǝr andaci ethi naani tugwup. Laakin nɔŋw-mǝ kǝniny ɔvɔna ŋɔmmaŋi rerrec, “Tɔr tǝthi Ḏaawḏ-ŋǝ! Iinǝnyii-ṯǝ ṯɔgwor-na!” 40 E-ta nǝ Yǝcu rilli, mindaŋ nɔŋw alla waamira ethi mɔlca kwunduŋǝ; mindaŋ mɔŋw iila keṯṯok, nǝ Yǝcu uṯicǝlɔ nɔŋwɔccǝŋw, 41 “A kwɔnaŋna-nyii ethi ǝrrici ŋaaŋwɔ aatha?” Nɔŋw ǝŋnici nɔŋwɔccǝŋw, “Kweeleny, nyii kwɔnaŋna nyeese ǝzir kwokwony.”
42 Nǝ Yǝcu ǝccǝŋw, “Iisa ǝzir! Ṯǝmminǝ ṯɔɔŋwa timǝŋǝ sǝwi.” 43 Ṯaŋw nɔŋwɔthi ŋɔma etheese ǝzir tɔc, mindaŋ nɔŋw kwaathitha Yǝcu-ŋwlɔ, kwiniyǝ Allah-na Mindaŋ mǝsi dɔŋw ese ŋɔ, nǝr biɽǝthǝ Allah yiriny.
مثل الأرملة والقاضي
1 وكلّمَهُم بِمَثَلٍ على وُجوبِ المُداومَة على الصلاةِ مِنْ غَيرِ مَلَلٍ، 2 قالَ: «كانَ في إحدى المُدُنِ قاضٍ لا يَخافُ اللهَ ولا يَهابُ النّاسَ. 3 وكانَ في تِلكَ المدينةِ أرملةٌ تتردّدُ إليهِ وتقولُ لَهُ: أنصِفْني مِنْ خَصْمي! 4 فكانَ يَرفُضُ طَلَبها، ولكنّهُ بَعدَ مُدّةٍ طويلةٍ قالَ في نَفسِهِ: معَ أنّي لا أخافُ اللهَ ولا أهابُ النّاسَ، 5 فسأُنصِفُ هذِهِ الأرمَلةَ لأنّها تُزْعِجُني، وإلاّ ظَلّت تَجيءُ وتُضايقُني».
6 وقالَ الرّبّ يَسوعُ: «اَسمَعوا جيّدًا ما قالَ هذا القاضي الظالمُ، 7 فكيفَ لا يُنصِفُ اللهُ مُختاريهِ الضارعينَ إلَيهِ ليلَ نهارَ؟ وهل يُبطئُ في الاستجابَةِ لهُم؟ 8 أقولُ لكُم: إنّهُ يُسرعُ إلى إنصافِهِم. ولكِنْ، أيَجِدُ اَبنُ الإنسانِ إيمانًا على الأرضِ يومَ يَجيءُ؟»
مثل الفريسي وجابي الضرائب
9 وقالَ هذا المثَلَ لِقومٍ كانوا على ثِقَةٍ بأنّهُم صالِحونَ، ويَحتَقِرونَ الآخرينَ: 10 «صَعِدَ رَجُلانِ إلى الهَيكَلِ ليُصَلّيا، واحدٌ فَرّيسيّ والآخرُ مِنْ جُباةِ الضّرائبِ. 11 فوقَفَ الفَرّيسيّ يُصلّي في نَفسِهِ فيقولُ: شُكرًا لكَ يا اللهُ، فما أنا مِثلُ سائِرِ النّاسِ الطامعينَ الظالِمينَ الزّناةِ، ولا مِثلُ هذا الجابي! 12 فأنا أصومُ في الأُسبوعِ مَرّتَينِ، وأوفي عُشْرَ دَخلي كُلّهِ. 13 وأمّا الجابي، فوقَفَ بَعيدًا لا يَجْرُؤُ أنْ يَرفَعَ عَينَيهِ نحوَ السّماءِ، بل كانَ يَدُقّ على صَدْرِهِ ويقولُ: اَرحَمْني يا اللهُ، أنا الخاطئُ!
14 أقولُ لكُم: هذا الجابي، لا ذاكَ الفَرّيسيّ، نزَلَ إلى بَيتِهِ مَقبولاً عِندَ اللهِ. فمَنْ يرفَعْ نَفسَهُ يَنخَفِضْ، ومَنْ يخْفِضْ نَفسَهُ يَرتَفِعْ».
يسوع يبارك الأطفال
(متى 19‏:13‏-15، مرقس 10‏:13‏-16)
15 وجاءَ إلَيهِ بَعضُ النّاسِ بأطفالٍ ليضَعَ يدَيهِ علَيهِم. فلمّا رآهُمُ التلاميذُ اَنتَهرُوهُم. 16 ولكِنْ يَسوعُ دعا الأطفالَ إلَيهِ وقالَ: «دَعُوا الأطفالَ يَأتونَ إليّ ولا تَمنَعوهُم، لأنّ لأمثالِ هَؤلاءِ مَلكوتَ اللهِ. 17 الحَقّ أقولُ لكُم: مَنْ لا يَقبلُ مَلكوتَ اللهِ كأنّهُ طِفْلٌ لا يَدخُلُهُ».
الرجل الغني
(متى 19‏:16‏-30، مرقس 10‏:17‏-31)
18 وسألَهُ أحَدُ الوُجَهاءِ: «أيّها المُعَلّمُ الصالحُ، ماذا أعمَلُ لأرِثَ الحياةَ الأبدِيّةَ؟» 19 فأجابَهُ يَسوعُ: «لماذا تَدعوني صالِحًا؟ لا صالحٌ إلاّ اللهُ وحدَهُ. 20 أنتَ تَعرِفُ الوصايا: لا تَزْنِ، لا تَقْتُلْ، لا تَسرِقْ، لا تَشهَدْ بالزّورِ، أكرِمْ أباكَ وأُمّكَ». 21 فقالَ الرّجُلُ: «مِنْ أيّامِ صِبايَ عمِلتُ بِهذِهِ الوصايا كُلّها».
22 فلمّا سمِعَ يَسوعُ كلامَهُ هذا، قالَ لَهُ: «يُعْوِزُكَ شيءٌ واحدٌ، بِعْ كُلّ ما تَملِكُ ووَزّعْ ثَمنَهُ على الفُقراءِ، فيكونَ لكَ كَنزٌ في السّماواتِ، وتَعالَ اَتبَعْني». 23 فحَزِنَ الرّجُلُ عِندَما سمِعَ هذا الكلامَ، لأنّهُ كانَ غَنيّا جدّا.
24 ورأى يَسوعُ أنّهُ حزِنَ، فقالَ: «ما أصعَبَ دُخولَ الأغنياءِ إلى مَلكوتِ اللهِ! 25 فمُرورُ الجمَلِ في ثَقبِ الإبرَةِ أسهَلُ مِنْ دُخولِ الغَنيّ إلى مَلكوتِ اللهِ». 26 فقالَ السّامِعونَ: «مَنْ يُمكِنُهُ أنْ يَخلُصَ، إذًا؟» 27 فأجابَ يَسوعُ: «ما لا يُمكِنُ عِندَ النّاسِ، مُمْكنٌ عِندَ اللهِ».
28 فقالَ لَهُ بُطرُسُ: «ها نَحنُ تَركنا ما لنا وتَبِعناكَ!» 29 فأجابَ يَسوعُ: «الحقّ أقولُ لكُم: ما مِنْ أحَدٍ ترَكَ بَيتًا أوِ اَمرأةً أو إخوَةً أو أبًا أو أُمّا أو أولادًا مِنْ أجلِ مَلكوتِ اللهِ، 30 إلاّ نالَ في هذِهِ الدُنيا أضعافَ ما ترَكَ، ونالَ في الآخِرَةِ الحياةَ الأبدِيّةَ».
يسوع ينبئ مرة ثالثة بموته وقيامته
(متى 20‏:17‏-19، مرقس 10‏:32‏-34)
31 وأخَذَ التلاميذَ الاثنَي عشَرَ على اَنفِرادٍ وقالَ لهُم: «ها نَحنُ صاعِدونَ إلى أُورُشليمَ، فيَتِمّ كُلّ ما كتَبَهُ الأنبياءُ في اَبنِ الإنسانِ، 32 فسَيُسَلّمُ إلى الوثَنيّينَ، فيَستَهزِئونَ بِه ويَشتُمونَهُ ويَبصُقونَ علَيهِ، 33 ثُمّ يَجلِدونَهُ ويَقتُلونَهُ، وفي اليومِ الثالثِ يَقومُ». 34 فما فَهِمَ التلاميذُ شيئًا مِنْ ذلِكَ، وكانَ هذا الكلامُ مُغلَقًا علَيهِم، فما أدركوا مَعناهُ.
يسوع يشفي أعمى
(متى 20‏:29‏-34، مرقس 10‏:46‏-52)
35 واَقتَرَبَ يَسوعُ مِنْ أريحا، وكانَ رَجُلٌ أعمى جالِسًا على جانِبِ الطّريقِ يَستَعطي. 36 فلمّا أحسّ بِمُرورِ الجُموعِ سألَ: «ما هذا؟» 37 فأخبروهُ أنّ يَسوعَ النّاصِريّ يَمُرّ مِنْ هُناكَ. 38 فصاحَ الأعمى: «يا يَسوعُ اَبنَ داودَ، اَرحَمني!» 39 فاَنتَهَرَهُ السّائِرونَ في المُقدّمَةِ ليَسكُتَ. لكِنّهُ صاحَ بِصوتٍ أعلى: «يا اَبنَ داودَ، اَرحَمني!» 40 فوقَفَ يَسوعُ وأمرَ بأنْ يُقَدّموهُ إلَيهِ. فلمّا اَقتَرَبَ سألَهُ: 41 «ماذا تُريدُ أنْ أعمَلَ لكَ؟» فأجابَهُ: «أنْ أُبصِرَ، يا سيّدُ!»
42 فقالَ لَه يَسوعُ: «أبصِرْ، إيمانُكَ شَفاكَ!» 43 فأبصَرَ في الحالِ وتبِعَ يَسوعَ وهوَ يَحمَدُ اللهَ. ولمّا رأى الشّعبُ ما جرى، مَجّدوا اللهَ كُلّهُم.