المؤامرة وخيانة يهوذا
(متى 26‏:1‏-5‏،متى 14‏-16، مرقس 14‏:1‏-2‏،مرقس 10‏-11، يوحنا 11‏:45‏-53)
1 وقُربَ عيدُ الفَطيرِ الذي يُقالُ لَهُ الفِصحُ. 2 وكانَ رُؤساءُ الكَهنَةِ ومُعَلّمو الشّريعةِ يَبحَثونَ عَنْ طريقةٍ يَقتُلونَ بِها يَسوعَ، لأنّهُم كانوا يخافُونَ مِنَ الشّعبِ. 3 فدخَلَ الشّيطانُ في يَهوذا المُلقّبِ بالإسخَريوطيّ، وهوَ مِنَ التلاميذِ الاثنَي عشَرَ، 4 فذهَبَ وفاوَضَ رُؤساءَ الكَهنَةِ وقادَةَ حرَسِ الهَيكَلِ كيفَ يُسَلّمُهُ إليهِم. 5 ففَرِحوا واَتفَقُوا أنْ يُعطوهُ شَيئًا مِنَ المالِ. 6 فرَضِيَ وأخَذَ يترَقّبُ الفُرصةَ ليُسلّمَهُ إليهِم بالخِفيَةِ عَنِ الشّعبِ.
الاستعداد لعشاء الفصح
(متى 26‏:17‏-25، مرقس 14‏:12‏-21، يوحنا 13‏:21‏-30)
7 وجاءَ يومُ الفَطيرِ، وفيهِ تُذبَحُ الخِرافُ لِعَشاءِ الفِصحِ. 8 فأرسَلَ يَسوعُ بُطرُسَ ويوحنّا وقالَ لهُما: «اَذهَبا هَيّئا لنا عَشاءَ الفِصحِ لنأكُلَهُ». 9 فقالا لَهُ: «أينَ تُريدُ أنْ نُهيّئَهُ؟» 10 فأجابَهُما: «عِندَما تَدخُلانِ المدينةَ يُلاقيكُما رَجُلٌ يَحمِلُ جَرّةَ ماءٍ، فاَتبَعاهُ إلى البَيتِ الذي يَدخُلُهُ، 11 وقولا لِرَبّ البَيتِ: يقولُ لكَ المُعَلّمُ: أينَ الغُرفةُ التي سأتناوَلُ فيها عَشاءَ الفِصحِ معَ تلاميذي؟ 12 فيُريكُما في أعلى البَيتِ غُرفَةً واسِعةً مَفروشَةً، وهُناكَ تُهيّئانِهِ». 13 فذَهبا ووَجَدا مِثلَما قالَ لهُما، فقاما بتَهيئَةِ عَشاءِ الفِصحِ.
عشاء الرب
(متى 26‏:26‏-30، مرقس 14‏:22‏-26، 1كورنثوس 11‏:23‏-25)
14 ولمّا جاءَ الوقتُ، جلَسَ يَسوعُ معَ الرّسُلِ لِلطَعامِ. 15 فقالَ لهُم: «كَمِ اَشتَهَيتُ أنْ أتناوَلَ عَشاءَ هذا الفِصحِ معكُم قَبلَ أنْ أتألّمَ. 16 أقولُ لكُم: لا أتناوَلُهُ بَعدَ اليومِ حتى يتِمّ في مَلكوتِ اللهِ». 17 وأخَذَ يَسوعُ كأسًا وشكَرَ وقالَ: «خُذوا هذِهِ الكأسَ واَقتَسِموها بَينَكُم. 18 أقولُ لكُم: لا أشرَبُ بَعدَ اليومِ مِنْ عَصيرِ الكَرمَةِ حتى يَجيءَ مَلكوتُ اللهِ». 19 وأخَذَ خُبزًا وشكَرَ وكسَرَهُ وناوَلَهُم وقالَ: «هذا هوَ جَسَدي الذي يُبذَلُ مِنْ أجلِكُم. اَعمَلوا هذا لِذِكري». 20 وكذلِكَ الكأسُ أيضًا بَعدَ العَشاءِ، فقالَ: «هذِهِ الكأسُ هيَ العَهدُ الجديدُ بِدَمي الذي يُسفَكُ مِنْ أجلِكُم.
21 لكِنْ ها هيَ يدُ الذي يُسلّمُني على المائِدَةِ مَعي. 22 فاَبنُ الإنسانِ سيَموتُ كما هوَ مكتوبٌ لَهُ، ولكِنّ الوَيلَ لِمَنْ يُسَلّمُهُ!»
23 فأخَذَ التلاميذُ يَتَساءلونَ مَنْ مِنهُم سيَفعلُ هذا.
من هو الأكبر
24 ووقَعَ بَينَهُم جِدالٌ في مَنْ يكونُ أكبرَهُم، 25 فقالَ لهُم يَسوعُ: «مُلوكُ الأمَمِ يَسودونَها، وأصحابُ السّلطَةِ فيها يُريدونَ أنْ يَدعُوَهُمُ النّاسُ مُحسِنينَ. 26 أمّا أنتُم، فما هكذا حالُكُم، بل ليَكُنِ الأكبَرُ فيكُم كالأصغَرِ، والرّئيسُ كالخادِمِ. 27 فمَنْ هوَ الأكبَرُ: الجالِسُ لِلطعامِ أمِ الذي يَخدُمُ؟ أما هوَ الجالِسُ لِلطعام؟ وأنا بَينَكُم مِثلُ الذي يَخدُمُ.
28 وأنتُم ثَبَتّم مَعي في مِحنَتي، 29 وأنا أُعطيكُم مَلكوتًا كما أعطاني أبي، 30 فتأكُلونَ وتَشرَبونَ على مائِدَتي في مَلكوتي، وتَجلِسونَ على عُروشٍ لتَدينوا عشائِرَ بَني إِسرائيلَ الاثنَي عشَرَ».
يسوع ينبئ بإنكار بطرس
(متى 26‏:31‏-35، مرقس 14‏:27‏-31، يوحنا 13‏:36‏-38)
31 وقالَ الرّبّ يَسوعُ: «سِمعانُ، سِمعانُ! ها هوَ الشّيطانُ يَطلُبُ أنْ يُغَربِلَكُم مِثلَما يُغَربِلُ الزّارِعُ القَمحَ. 32 ولكنّي طَلبَتُ لكَ أنْ لا تَفقِدَ إيمانَكَ. وأنتَ متى رَجَعتَ، ثَبّتْ إخوانَكَ».
33 فأجابَهُ سِمعانُ: «يا رَبّ، أنا مُستَعِدّ أنْ أذهَبَ معَكَ إلى السّجنِ وإلى الموتِ». 34 فقالَ لَهُ يَسوعُ: «أقولُ لكَ يا بُطرُسُ: لا يَصيحُ الدّيكُ اليومَ حتى تُنكِرَني ثلاثَ مَرّاتٍ».
الاستعداد للمحنة الكبرى
35 ثُمّ قالَ لِتلاميذِهِ: «عِندَما أرسَلتُكُم بِلا مالٍ ولا كِيسٍ ولا حِذاءٍ هل اَحتَجْتُم إلى شيءٍ؟» قالوا: «لا». 36 فقالَ لهُم: «أمّا الآنَ، فمَنْ عِندَهُ مالٌ فَلْيأخُذْهُ، أو كِيسٌ فَلْيَحمِلْهُ. ومَنْ لا سيفَ عِندَهُ، فَلْيبِعْ ثوبَهُ ويَشتَرِ سَيفًا. 37 أقولُ لكُم: يَجبُ أنْ تَتِمّ فيّ هذِهِ الآيةُ: وأحصَوهُ معَ المُجرِمينَ. وما جاءَ عنّي لا بُدّ أنْ يَتِمّ».
38 فقالوا: «يا رَبّ! مَعَنا هُنا سَيفانِ». فأجابَهُم: «كفى!»
يسوع يصلي في جبل الزيتون
(متى 26‏:36‏-46، مرقس 14‏:32‏-42)
39 ثُمّ خرَجَ وذهَبَ كَعادَتِهِ إلى جبَلِ الزّيتونِ يَتبَعُهُ تلاميذُهُ. 40 ولمّا وصَلَ إلى المكانِ قالَ لهُم: «صَلّوا لِئَلاّ تَقَعُوا في التّجرِبَةِ». 41 واَبتعَدَ عَنهُم مَسافةَ رَميةِ حجَرٍ وركَعَ وصَلّى، 42 فقالَ: «يا أبي، إنْ شِئْتَ، فأَبْعِدْ عنّي هذِهِ الكأسَ! ولكِنْ لِتكُنْ إرادتُكَ لا إرادتي». 43 وظهَرَ لَه مَلاكٌ مِنَ السّماءِ يقوّيهِ. 44 ووقَعَ في ضِيقٍ، فأجهَدَ نَفسَهُ في الصّلاةِ، وكانَ عَرَقُهُ مِثلَ قَطَراتِ دَمٍ تتَساقَطُ على الأرض. 45 وقامَ عَنِ الصّلاةِ ورجَعَ إلى التلاميذِ، فوجَدَهُم نِيامًا مِنَ الحُزنِ. 46 فقالَ لهُم: «ما بالُكُم نائِمينَ؟ قوموا وصَلّوا لِئَلاّ تَقَعوا في التّجرِبَةِ».
اعتقال يسوع
(متى 26‏:4‏-56، مرقس 14‏:43‏-50، يوحنا 18‏:3‏-11)
47 وبَينَما هوَ يتكَلّمُ، ظهَرَت عِصابَةٌ يَقودُها المدعوّ يَهوذا، أحَدُ التلاميذِ الاثنَي عشَرَ، فدَنا مِنْ يَسوعَ ليُقبّلَهُ. 48 فقالَ لَهُ يَسوعُ: «أبِقُبلَةٍ، يا يَهوذا، تُسَلّمُ اَبنَ الإنسانِ؟»
49 فلمّا رأى التلاميذُ ما يَجري قالوا: «أنَضرِبُ بِالسّيفِ، يا رَبّ؟» 50 وضرَبَ واحِدٌ مِنهُم خادِمَ رَئيسِ الكَهنَةِ فقَطَعَ أذُنَهُ اليُمنى. 51 فأجابَ يَسوعُ: «كفى. لا تزيدوا!» ولمَسَ أذُنَ الرّجُلِ فشَفاها.
52 وقالَ يَسوعُ لِلمُقبِلينَ علَيهِ مِنْ رُؤساءِ الكَهنَةِ وقادَةِ حرَسِ الهَيكَلِ والشّيوخِ: «أعَلى لِصّ خَرجتُم بسُيوفٍ وعِصِيّ؟ 53 كُنتُ كُلّ يومٍ بَينكُم في الهَيكَلِ، فما مدَدْتُم أيدِيَكُم عليّ. والآنَ هذِهِ ساعَتُكُم، وهذا سُلطانُ الظّلامِ». 54 فقَبَضوا علَيهِ وأخذوهُ ودَخَلوا بِه إلى دارِ رَئيسِ الكَهنَةِ. وكانَ بُطرُسُ يَتبَعُهُ عَنْ بُعدٍ.
بطرس ينكر يسوع
(متى 26‏:69‏-75، مرقس 14‏:66‏-72، يوحنا 18‏:12‏-27)
55 وأوقَدَ الحرَسُ نارًا في ساحَةِ الدّارِ وقَعَدوا حَولَها، وقعَدَ بُطرُسُ بَينَهُم. 56 فرَأتْهُ خادِمةٌ عِندَ النّارِ، فتَفرّسَت فيهِ وقالَت: «وهذا الرّجُلُ كانَ معَ يَسوعَ!» 57 فأنكَرَ قالَ: «أنا لا أعرِفُهُ، يا اَمرأةُ!»
58 وبَعدَ قليلٍ رَآهُ رَجُلٌ فقالَ: «وأنتَ مِنهُم!» فأجابَهُ بُطرُسُ: «كلاّ، يا رَجُلُ!» 59 ومضى نحوَ ساعَةٍ، فقالَ أحدُهُم مُؤكّدًا: «وهذا حقًا كانَ معَهُ، لأنّهُ مِنَ الجَليلِ!» 60 فأجابَهُ بُطرُسُ: «يا رَجُلُ، لا أفهَمُ ما تَقولُ!» وبَينَما هوَ يَتكلّمُ صاحَ الدّيكُ. 61 فاَلتَفَتَ الرّبّ ونظَرَ إلى بُطرُسَ، فتَذَكّرَ بُطرُسُ قولَ الرّبّ لَه: «قَبلَ أنْ يَصيحَ الدّيكُ اليومَ، تُنكِرُني ثلاثَ مرّاتٍ». 62 فخرَجَ وبكى بُكاءً مُرّا.
يسوع في مجلس اليهود
(متى 26‏:59‏-66، مرقس 14‏:55‏-68، يوحنا 18‏:19‏-24)
63 وأخَذَ الذينَ يَحْرُسونَ يَسوعَ يَستَهزِئونَ بِه ويَضرِبونَهُ 64 ويُغَطّونَ وجهَهُ ويسألونَهُ: «مَنْ ضربَكَ؟ تَنبّأْ!» 65 وزادوا على ذلِكَ كثيرًا مِنَ الشّتائِمِ.
66 ولمّا طلَعَ الصّبحُ اَجتَمعَ مَجلِسُ شُيوخِ الشّعبِ وهُم رُؤساءُ الكَهنَةِ ومُعَلّمو الشّريعةِ، فاَستَدعَوا يَسوعَ إلى مَجلِسِهِم 67 وقالوا لَه: «إنْ كُنتَ المسيحَ فَقُلْ لنا؟» فأجابَهُم: «إنْ قُلتُ لكُم لا تُصَدّقونَ، 68 وإنْ سألتُكُم لا تُجيبونَ. 69 لكنّ اَبنَ الإنسانِ سيَجلِسُ بَعدَ اليومِ عَنْ يَمينِ اللهِ القَديرِ». 70 فقالوا كُلّهُم: «أأنتَ اَبنُ اللهِ!» فأجابَهُم: «أنتُم تَقولونَ إنّي أنا هوَ». 71 فقالوا: «أنَحتاجُ بَعدُ إلى شُهودٍ؟ ونحنُ بأنفُسِنا سمِعْنا كلامَهُ مِنْ فَمِهِ».
aza 22
ŋejmeṯ ŋinḏir ŋi eḏeɽenye Yecuŋw
1 na iid weḏi kajlaŋ adiḏi ketok weḏi kuruu keni ṯiṯamḏa ŋiɽany. 2 na eṯi leleny leḏi yiziiz, na lor leṯizilŋiiḏini kuruu-na neŋnici ṯay eḏeɽenye ŋunduŋwu, kaka ṯinyar gwu lizi.
3 na zeyṯaan enḏi ki ṯugwor-na ṯeḏi yahuuza, kweni izkaryuuṯi, kwir kwete kweḏi wri-kwuɽen; 4 nuŋw ele, ner zi mumri la leleny li lijowiṯ ŋali, eḏi zi bɔŋwḏizi ŋunduŋwu aŋgwuru. 5 ner amina, ner kitaḏa eḏinḏeḏa ŋunduŋwu kwuruuza. 6 nuŋw emni, nuŋw ilicelu mindaŋ eŋgi ŋwuduŋw ere lu mac ta, eŋguŋw ma bɔŋwḏi.
ṯidaɽmica ṯeḏi kuruu kiaŋ keḏi ṯarbeza
7 ma lamin ila leni leḏi kajlaŋ, leṯir li eɽenye nyiranyu nyeḏi kuruu keni ṯiṯamḏa ŋiɽany, 8 na Yecu ṯiŋa buṯruz ŋwuzi yuhanna gi, nuŋw zi eca ŋwu: inḏir, er nyji daɽmaci ezir weḏi gwu ye eḏneya weḏi kuruu. 9 ner eca ŋwu: a kwunaŋnanyji eḏi daɽmaḏa ezir ṯanni? 10 nuŋw zi eca ŋwu: ma enḏi kayin, a ta biɽḏi kwor ŋali kwudirna tii, ŋaw ŋi; ta a kwaḏiḏa mindaŋ muŋw enḏi duənu 11 ta, eca kworu kweḏi duənuŋw ŋwu: muallim kwaru ŋwa: liḏmin lende leḏi gwi ye eḏneya weḏi kuruu keni ṯiṯamḏa ŋiɽany, limeḏgeri li linyi? 12 kwɔŋazi baŋaci liḏmina lorana linani kindala, lizaw-na. əgizernyji ezir wa. 13 ner ele ner zi kaṯazi ŋir ga ŋandicaŋw zi ŋi, ner daɽmaḏa eḏneya weḏi kuruu.
kuruu kiaŋ keḏi ṯarbeza
14 mindaŋ ma lomur ṯimayini nuŋw inḏiraḏa ezir ki ṯarbeza limeḏgen li lir yafur. 15 nuŋw zi eca ŋwu: zurum kwumenyimba ye eḏ eḏne ŋaŋa li kuruu-na ŋgu, iti rerini nyi gwu kinna mac. 16 nyi kwecaŋazi ma ŋwa, witi wenyi ye kwokwony mac, mindaŋ er gwu ratinaḏa la ki ŋeleny-na ŋeḏi Allah. 17 nuŋw dimi tiṯraŋi; mindaŋ muŋw eca Allah zukran, nuŋw zi eca ŋwu: meṯir zi ŋu, ezi mumraḏizina; 18 kaka eca ŋazi gwu ŋu, ŋiti ŋenyji ii ŋeḏi nyor nyeḏi eynab kwokwony mac, mindaŋ ma ŋeleny ŋeḏi Allah ila. 19 nuŋw dimi eḏneya, nuŋw eca Allah zukran, nuŋw undena, nuŋw zi inḏeḏa, nuŋw zi eca ŋwu: aŋna winyi wiri, wumɔŋazi inḏeḏa; eṯi zi erreḏizi-na ṯaŋwu, mindaŋ er nyi ma tiŋayini. 20 na ṯaŋwu tɔk, mer ratazi eḏneya, nuŋw dimi tiṯraŋi, nuŋw zi eca ŋwu: tiṯra kru teni ṯikitaḏiza ṯiaŋ ṯeḏi ŋigileḏa ŋin ŋi ŋinyi, ŋimɔŋazi irecelu. 21 lakin, izarṯi, ŋgwa kwenyi bɔŋwḏi, ṯii ṯuŋwun ṯinanu ki ṯarbeza la nyi gi. 22 na Tor teḏi kwizigwunaŋ tele pa, kaka kitaḏir gwu, lakin eyewey kweḏi ŋgwa kwubɔŋwḏi! 23 ner uŋwunḏizina, ner aru ŋwu: eya kwiri ṯi ŋgwu deŋgeri-na kwerri ŋu?
ṯay ṯizaw ṯeḏi zi ṯi ṯamḏu la liḏaḏu
24 ner ɔpaḏa lu tɔk ŋeḏi kwizi ŋgwa kweŋgi zi ṯamḏu la deŋgen-na. 25 nezi Yecu eca ŋwu: leleny leḏi umam leṯizimida ki rii-na reŋen, na kla leḏi zulṯa deŋgen la, leṯir zi eca, lofḏana. 26 lakin na ŋiɽaŋal ere orɔ ŋwu daŋgal-na mac. ŋgwa kwuṯamdu daŋgal-na, eḏuŋw orɔ kaka kwete kwɔkwɽeny. muŋw eni kwete kweleny, eḏuŋw orɔ kaka kweṯi zi əkizi ŋɔḏɽor. 27 eya kweni kwupa, ŋgwa kwiri kweṯinanalu eḏeḏne, ya ŋgwa kweṯi zi efizi eḏneya? kwiti kwunder pa ŋgwa kweṯinanalu eḏ eḏne manya? lakin nenyorɔ daŋgal-na kaka kwete kweṯefizi eḏneya.
28 ŋaŋa lir ṯa klu lenḏi nyi li lelu tuk ki ṯurfa-na tinyi; 29 kaka kitaḏa nyi gwu Papa kwinyi ŋelenyi, ŋwu ṯa ŋazi gwu kitaḏa tɔk. 30 mindaŋ a kwer oɽmaṯi duŋw eḏeḏne tɔk, eḏ ii tɔk ki ṯarbeza la tinyi ki ŋeleny-na ŋinyi; eḏi nani ki lurzi la lir wri-kwuɽen, eḏi zi ketize leḏi izrayiil, lir gabiila wri-kwuɽen, zeyria.
Yecu kwandiza ŋiɽya ŋi ŋeḏi ṯinyindina ṯeḏi buṯruz
31 na Kweleny andaci zimaanŋw nuŋw eca ŋwu: zimaan, zimaan, izaṯi, zeyṯaan kwumɔŋazi li uṯalu, mindaŋ eḏurnezij ŋaŋwuzi kaka ŋwan. 32 lakin nyi kwumɔŋa erici ki yiriny ta, a ŋa ma ṯəmna ṯɔŋwa ere amɽaṯiḏa kworɔ mac; mindaŋ ma orla kwokwony ta, ezi firli nana kla lir ŋiaŋga. 33 nuŋw eca ŋwu: Kweleny, nyi ŋgwu ma ta rac eḏoɽmaṯi ŋa gi ki zijin-na, ŋiɽany-na ṯɔk. 34 nuŋw eca ŋwu: buṯruz, nyi kweca ŋa ma ŋwa, a kwenyi nyindini aŋwunu nyamin-na ṯɔɽɔl, ari, kwiti kwilŋiidi nyi mac, mindaŋ a kuḏugwɽi orri.
35 nuŋw zi eca ŋwu: ki lomur liṯiŋaḏa ŋazi li, liira lijizlana lulugwuŋw li, na yiḏwanu tɔk, na ma aḏa ro kwum ulezi, kwunaŋna ŋa? ner eca ŋwu: kwende keni kwere. 36 nuŋw zi eca ŋwu: lakin kire-kirem, muŋw eḏi kwere jizlana, eḏuŋw api, na kwulugwuŋwa tɔk. muŋw ere eḏi kwere kalala mac, eḏuŋw dimi kwofan eḏi ila kete. 37 nyi kwecaŋazi ma ŋwa, a ŋiɽaŋal ŋuluḏina ŋinḏi eḏi rataḏi duŋgwinyi, arir ŋwu: ner ruzi ŋunduŋwu kwete kwumer li oɽmaṯi leni liki; mindaŋ a ŋiɽaŋal ŋuluḏina ureni kworɔ dap ŋeni nyi. 38 ner eca ŋwu: Kweleny, yalala kyu yiɽen. nuŋw zi eca ŋwu: ŋimɔ ṯa aɽi kunuŋ.
Yecu kwunani jatzimaani
39 kaka eṯuŋw gwu erri, nuŋw ruḏa nuŋw ele kayin la weni zeyṯuun. na limeḏgen kwaḏiḏa tɔk. 40 mindaŋ muŋw upaḏi kezir wa, nuŋw zi eca ŋwu: ariri ki yiriny, mindaŋ a ere enḏi ki tumɔmma-na mac. 41 nuŋw duŋgwaḏa kwɔkwɔ, kezir wir kaka weṯir gwu kaṯu kali kete, nuŋw gwe ŋwurgwu lu, nuŋw ari ki yiriny. 42 nuŋw aru ŋwu: Papa, ma emni ŋiɽaŋali ŋu ta, nyi dimeḏa titraŋi kru kiṯay. beri ma, keni. ŋiti ŋinaŋnanyji eḏi zi erri ṯugwor ṯi ṯinyi mac; ŋinaŋnanyji eḏi zi erri ṯugwor ṯi ṯɔŋwa. 43 na maleyka kwete ruweḏa nana kweḏi kilerena, nuŋw firli ŋunduŋwu nana. 44 inḏi kinna ṯurfa ṯupa ṯiminni nuŋw ṯa ari ki yiriny ŋumma ŋi, mindaŋ muŋw iri ŋimaŋi ŋir kaka ŋin, ner binḏaḏa kureyu lu. 45 mindaŋ muŋw ṯimazi ṯara ki yiriny, nuŋw diɽi nuŋw ele nani gwu limeḏgen, nuŋw zi kaṯazi linḏiru ŋwaru, kaka ronyinar gwu. 46 nuŋw zi eca ŋwu: a lɔḏɔ linḏiri ŋwaru? diɽir, ariri ki yiriny, mindaŋ a ere enḏi ki ṯumɔmma-na mac.
lomur limerli miḏa Yecuŋw
47 andizaŋw ṯa kinna, na ŋwuduŋw ila, ŋwumulḏizi kwor kweni yahuuza, kwir kwete kweḏi kla wri-kwuɽen. nuŋw duŋgwaḏa Yecuŋw, eḏagani ṯunyu ṯi; 48 na Yecu eca ŋwu: yahuuza, a kwunaŋna eḏi bɔŋwḏi Toru teḏi kwizigwunaŋ ṯagina ṯi ṯunyu ṯi a? 49 na linanir li, mer elŋece ŋiɽaŋali ŋinḏi eḏila, ner eca ŋwu: Kweleny, lenyjipii kalala gi a? 50 nuŋw ipii kwete kweŋen kaḏaama keḏi kweleny kweḏi yiziiz, nuŋw uɽuḏa kəni lu keḏi mini. 51 na Yecu eca ŋwu: efricer ṯa ŋwu; nuŋw mummaci kəni, nuŋw zəwi. 52 na Yecu andaci lelenyi leḏi yiziiz, laŋɽa li leḏi heykal, na lijowiṯi tɔk linḏi nanuŋw gwu eḏi miḏa, nuŋw zi eca ŋwu: a lani iliza nyuŋwu yalala yi, ŋwumor ŋi tɔk, kaka lizi linḏi eḏi miḏa kwoɽam a? 53 nyi kweṯinani daŋgal-na, ŋwamin rac ki heykal-na, na ŋaŋa lende limiḏi nyi. lakin lomur lalu liri klu, na kirim kimorɔ kweleny.
buṯruz muŋw nyindini Yecuŋw
54 ner miḏa ŋunduŋwu ner mulɔ kitay, ner gi ele ki duənu kweḏi kweleny kweḏi yiziiz. na buṯruz kwaḏiḏa ŋunduŋwu kwurucena tuk. 55 ner uteḏa igəŋi ki loz-na keligeny-na, ner rikalu ner nanalu buṯruz ŋali. 56 na tira tete tir kaḏaam, eze anuŋw gwu igəni, nuŋw ece tɔtɔk, nuŋw ari: kwor ŋgwu kwunanir li mi tɔk. 57 lakin nuŋw nyindini, nuŋw eca ŋwu: kwaw kwalu, kwende kwilŋiiḏi nyi. 58 mindaŋ muŋw eze kwir ter nuŋw eca ŋwu: a kwiri kwete kweŋen. na buṯruz eca ŋwu: kwor kwalu, nyi kweŋen kwiti kwiri mac. 59 mindaŋ ma zaa kwete ṯimayini nuŋw ari kwir ter, nuŋw andazi nuŋw zi eca ŋwu: kweŋen kwiri mi, roḏuŋw gwu kwete kweḏi jaliilŋw tɔk. 60 lakin na buṯruz eca ŋwu: kwor kwalu, nyi kwiti ma kwilŋiiḏi ŋiɽaŋali ŋandizaŋazi mac. andizaŋw ṯa ŋwu, iti muŋw zi urezi kworɔ mac, na kuḏugwɽi orrani tuc. 61 na Kweleny orlalu, nuŋw izazi buṯruzŋw lu. na buṯruz ṯiŋayini ŋiɽaŋali ŋeḏi Kweleny, ŋece ŋi ŋwu kerreny, a kwenyi nyindini nyamin-na ṯɔɽɔl, mindaŋ a kuḏugwɽi orri. 62 na buṯruz ru par, nuŋw ariḏana bigiṯ bigiṯ.
63 na lor limiḏi Yecuŋw erri ŋunduŋwu luŋw, ner ipii; 64 mindaŋ mer kəki ki yey-na ner uṯizelu, ner eca ŋwu: andicanyji ṯi ŋiɽya ŋi, eya kwiru kwupiiḏiŋa. 65 ner andaci ŋiɽaŋali ŋuru, uluḏir gwu, ner ermiḏeḏa nana tɔk.
Yecu muŋw nani ki yey-na yeḏi leleny leḏi yiziiz
66 mindaŋ ma ezir afralu, na lijowiṯ leḏi lizi na lir leleny ledi yiziiz-ŋa lor li leṯizilŋiiḏini kuruu-na rayda duŋw, ner mulɔ ŋunduŋwu ner gi ele ki majliz-na kweŋen, ner eca ŋwu: 67 ma orɔ ŋa kwir Kwruztu ta, andicanyji ṯi. lakin nuŋw zi eca ŋwu: ma ŋazi kinna andaci ta, a liti lemni mac; 68 ma ŋazi fa ta kinna uṯizelu, er nyi ta ere eŋnici too. 69 lakin kirem ta, a Tor teḏi kwizigwunaŋ nanazi ŋiniti lu ŋeḏi Allah, ŋgwa kwuṯemḏizi la tatap ŋuma ŋi, ki ṯii ṯeḏi mini. 70 ner eca tatap ŋwu: a kwiru kwir Tor teḏi Allah? nuŋw zi eca ŋwu: ŋami ŋazandazi ŋwu. 71 ner aru ŋwu: na aḏa kwiri kwokwony kwere kwer zi neŋnizi? ŋimer zi neŋne ŋandizaŋw zi ki ṯunyu-na ṯuŋwun.