يسوع وإخوته
1 وسارَ يَسوعُ بَعدَ ذلِكَ في الجليلِ، وما شاءَ أنْ يَسيرَ في اليَهوديّةِ، لأنّ اليَهودَ كانوا يُريدونَ أنْ يَقتُلوهُ. 2 ولمّا اَقتَرَبَ عِيدُ المظالّ عِندَ اليَهودِ، 3 قالَ لَه إخوتُهُ: «اَترُكْ هذا المكانَ واَذهَبْ إلى بلادِ اليَهوديّةِ حتى يَرى التلاميذُ أعمالَكَ، 4 فلا أحَدٌ يَعمَلُ في الخِفيةِ إذا أرادَ أنْ يَعرِفَهُ النّاسُ. وما دُمتَ تَعمَلُ هذِهِ الأعمالَ، فأَظهِرْ نَفسَكَ للعالَمِ». 5 وكانَ إخوتُهُ أنفُسُهُم لا يُؤمِنونَ بِه.
6 فقالَ لهُم يَسوعُ: «ما جاءَ وقتي بَعدُ. وأمّا أنتُم، فالوَقتُ في كُلّ حينٍ وَقتُكُم. 7 أنتُم لا يُبغِضُكُمُ العالَمُ، ولكنّهُ يُبغِضُني لأنّي أشهَدُ على فسادِ أعمالِهِ. 8 اَصْعَدوا أنتُم إلى العيدِ، فأنا لا أصعَدُ إلى هذا العيدِ، لأنّ وَقتي ما جاءَ بَعدُ». 9 قالَ لهُم هذا وبَقِـيَ في الجليلِ.
يسوع في عيد المظال
10 ولمّا صَعِدَ إخوتُهُ إلى العيدِ، صَعِدَ بَعدَهُم في الخِفيَةِ لا في العَلانيَةِ. 11 فكانَ اليَهودُ يَبحثونَ عَنهُ في العيدِ ويسألونَ: «أينَ هوَ؟» 12 وتَهامَسَ النّاسُ علَيهِ، فقالَ بَعضُهُم: «هوَ رَجُلٌ صالِـحٌ». وقالَ آخرونَ: «لا، هوَ يُضلّلُ الشّعبَ». 13 وما تَحدّثَ عَنهُ أحدٌ جَهارًا خَوفًا مِنْ رُؤساءِ اليَهودِ. 14 وفي مُنتَصَفِ أيّامِ العيدِ، صَعِدَ يَسوعُ إلى الهَيكَلِ وأخَذَ يُعَلّمُ. 15 فتَعجّبَ اليَهودُ وقالوا: «كيفَ يَعرِفُ الكُتُبَ المُقَدّسَةَ، وما تَعَلّمَ؟» 16 فأجابَهُم يَسوعُ: «ما تَعليمي مِنْ عِندي، بل مِنْ عِندِ الذي أرسَلَني. 17 إذا أرادَ أحدٌ أنْ يَعمَلَ بِمَشيئةِ اللهِ، عرَفَ هَلْ هذا التّعليمُ مِنْ عِندِ اللهِ أو أنّي أتكَلّمُ مِنْ عِندي. 18 فالذي يتكَلّمُ مِنْ عندِهِ يَطلبُ المجدَ لنَفسِهِ، ولكِنْ مَنْ يَطلبُ المَجدَ لِلذي أرسَلَهُ، فهوَ صادِقٌ لا غُشّ فيهِ. 19 أما أعطاكُم موسى الشّريعةَ؟ ولا أحَدَ مِنكُم يَعمَلُ بِها. لماذا تُريدونَ أنْ تَقتُلوني؟»
20 فأجابَتِ الجُموعُ: «أنتَ فيكَ شَيطانٌ، فمَنْ يُريدُ أنْ يَقتُلَكَ؟» 21 فقالَ يَسوعُ: «ما عَمِلتُ إلاّ عَملاً واحدًا، فتَعَجّبتُم كُلّكُم. 22 أمَركُم موسى بالخِتانِ، وما كانَ الخِتانُ مِنْ موسى بل مِنَ الآباءِ، فأخَذتُم تَختُنونَ الإنسانَ يومَ السّبتِ. 23 فإذا كُنتُم تَختُنونَ الإنسانَ يومَ السّبتِ لِئَلاّ تُخالفوا شريعةَ موسى، فكيفَ تَغضبونَ علَيّ لأنّي شَفيتُ إنسانًا بأكمَلِهِ يومَ السّبتِ؟ 24 لا تَحكُموا على الظّاهِرِ، بلِ اَحكُمُوا بالعَدلِ».
هل يسوع هو المسيح؟
25 فقالَ بَعضُ أهالي أُورُشليمَ: «أما هذا هوَ الذي يُريدونَ أنْ يَقتُلوهُ؟ 26 ها هوَ يتكَلّمُ جَهارًا ولا يَقولونَ لَه شَيئًا. فهلِ اَقتَنَعَ الرُؤساءُ أنّهُ المَسيحُ؟ 27 لكِنّنا نَعرِفُ مِنْ أينَ جاءَ هذا الرّجُلُ. وأمّا المَسيحُ، فلا يَعرِفُ أحَدٌ حينَ يَجيءُ مِنْ أينَ جاءَ».
28 فقالَ يَسوعُ بأعلى صوتِهِ وهوَ يُعَلّمُ في الهَيكَلِ: «أنتُم تَعرِفوني وتَعرِفونَ مِنْ أينَ أنا، لكنّي ما جِئتُ مِنْ عِندي. ذاكَ الذي أرسَلَني هوَ حقّ، وأنتُم لا تَعرِفونَهُ. 29 وأمّا أنا فأعرِفُهُ، لأنّي مِنْ عِندِهِ جِئتُ، وهوَ الذي أرسَلَني». 30 غأرادوا أن يمسكوه، فما هَدّ أَحدٌ يدًا علَيهِ، لأَنّ ساعَتَهُ ما جاءَتْ بَعدُ. 31 ولكنّ كثيرينَ مِنَ الجَمعِ آمنوا بِه وقالوا: «أيَعمَلُ المَسيحُ مِنَ الآياتِ حينَ يَجيءُ أكثرَ مِمّا عَمِلَ هذا الرّجُلُ؟»
32 وسَمِعَ الفَرّيسيّونَ أنّ النّاسَ يَتَهامَسونَ بِهذِهِ الأُمورِ على يَسوعَ، فأرسلوا هُم ورُؤساءُ الكَهنَةِ حَرَسًا ليُمسِكوهُ. 33 فقالَ يَسوعُ: «سأبقى مَعكُم وَقتًا قليلاً، ثُمّ أمضي إلى الذي أرسَلَني. 34 سَتَطلُبوني فَلا تَجدوني، وحَيثُ أكونُ أنا لا تَقدِرونَ أنتُم أنْ تَجيئوا».
35 فقالَ اليَهودُ في ما بَينَهُم: «إلى أينَ يذهَبُ هذا، فلا نَقدِرُ أنْ نَجِدَهُ؟ أيذهَبُ إلى اليَهودِ المُشتّتينَ بَينَ اليونانيّـينَ لِـيُعَلّمَ اليونانيّـينَ؟ 36 ما مَعنى قولِهِ: ستَطلُبوني ولا تَجدُوني، وحيثُ أكونُ أنا لا تَقدِرونَ أنتُم أنْ تَجيئوا؟»
أنهار ماء حي
37 ووقَفَ يَسوعُ في آخرِ يومٍ مِنَ العيدِ وهوَ أعظَمُ أيّامِهِ، فقالَ بأعلى صوتِهِ: «إنْ عَطِشَ أحَدٌ، فليَجئْ إليّ ليَشرَبَ. 38 ومَنْ آمنَ بـي، كما قالَ الكِتابُ، تَفيضُ مِنْ صَدرِهِ أنهارُ ماءٍ حيّ». 39 وعَنى بِكلامِهِ الرّوحَ الذي سَينالُهُ المُؤمِنونَ بِه، فما كانَ الرّوحُ أُعطِـيَ حتى الآنَ، لأنّ يَسوعَ ما تَمجّدَ بَعدُ.
انقسام الرأي في يسوع
40 فقالَ كَثيرونَ مِمّنْ سَمِعوا كلامَ يَسوعَ: «بالحقيقةِ هذا هوَ النّبـيّ». 41 وقالَ غيرُهُم: «هذا هوَ المَسيحُ!» وقالَ آخرونَ: «أمِنَ الجليلِ يَجيءُ المَسيحُ؟ 42 أما قالَ الكِتابُ إنّ المَسيحَ يَجيءُ مِنْ نَسلِ داودَ، ومِنْ بَيتَ لحمَ مدينةِ داودَ؟» 43 فاَنقَسَمَ رأيُ النّاسِ فيهِ. 44 وأرادَ بَعضُهُم أنْ يُمسكوهُ، فما مَدّ أحَدٌ يَدًا علَيهِ.
45 ورجَعَ الحرَسُ إلى رُؤساءِ الكَهنَةِ والفَرّيسيّـينَ، فقالَ لهُم هَؤُلاءِ: «لماذا ما جِئتُمْ بِه؟» 46 فأجابَ الحرَسُ: «ما تكَلّمَ إنسانٌ مِنْ قَبلُ مِثلَ هذا الرّجُلِ!» 47 فقالَ لهُمُ الفَرّيسيّونَ: «أخَدَعكُم أنتُم أيضًا؟ 48 أرأيتُم واحدًا مِنَ الرُؤساءِ أوِ الفَرّيسيّـينَ آمنَ بِه؟ 49 أمّا هَؤُلاءِ العامةُ مِنَ النّاسِ الذينَ يَجهَلونَ الشّريعةَ، فهُم مَلعونونَ».
50 فقالَ نيقوديموسُ، وكانَ مِنَ الفَرّيسيّينَ، وهوَ الذي جاءَ قَبْلاً إلى يَسوعَ: 51 «أتحكُمُ شَريعتُنا على أحَدٍ قَبلَ أنْ تَسمَعَهُ وتَعرِفَ ما فَعَلَ؟» 52 فأجابوهُ: «أتكونُ أنتَ أيضًا مِنَ الجليلِ؟ فَتّشْ تَجِدْ أنّ لا نَبِـيّ يَظهَرُ مِنَ الجليلِ». [ 53 ثُمّ اَنصَرَفَ كُلّ واحدٍ مِنهُم إلى بَيتِهِ.
aza 7
Yecu-ŋa lieŋgen li
1 mer rataḏi ŋu ta, na Yecu ireri jaliil; nuŋw ere ireri yahuḏiiya ŋgi mac, kaka ilica gwu yahuuḏ lu eḏeɽenye. 2 na iid adiḏi weḏi yahuuḏ, weṯir yi nani ki yəfaŋ-na. 3 na gwu ṯa lieŋgen eca ŋwu: ṯaza pa ezir lu wu, ele yahuḏiiya, mindaŋ a gwu limaḏgalu eze ŋilima ŋɔŋwa ŋeṯizerri tɔk. 4 kwende kwere kweṯizerri ŋejmeṯi muŋw naŋni eḏi ruwezi rɔgwɽɔ lu pɔrpɔr. ma ṯa erri ŋilima ŋu ta, ruweci ṯurmuna rɔgwɽɔ lu. 5 kaka iti eḏi gwu lieŋgen kinna ṯəmna duŋgwun mac. 6 nezi Yecu eca ŋwu: lomur linyi liti limɔṯimayini kinna mac, lakin na ŋwomur tatap orɔ ŋwalu. 7 kla leḏi ṯurmun liti leḏi ŋuma mac eḏuwezi ŋaŋwuzi; lakin eṯir nyi uwezi, kaka eṯinyi gwu ruwenize ŋikyaŋi lu ŋeŋen. 8 ṯaŋar, ŋaŋa, ki iid-na. nyi kwiti kwinḏi eḏiṯaŋi ki iid-na mac, kaka iti ṯimayina gwu kinna lomur linyi mac. 9 muŋw zi andaci ŋu, nuŋw ta nani kinna jaliil.
10 mindaŋ ma lieŋgen ṯaŋi, nuŋw ṯaŋi ŋundu tɔk ki iid-na, ŋijirṯa ŋijirṯa, kwiti kwinḏe lu pɔrpɔr mac. 11 na yahuuḏ naŋni ŋunduŋwu ki iid-na, ner ari: kwende manuŋ? 12 nezi ŋwuduŋw andazi ki riny ki riny ŋeni ŋundu; ner gi ari lɔkwɔ: kwizawi, ner ari liḏaḏu ŋwu: beri, kweṯorlili lizi. 13 lakin na kwizi ere andizala kwere pɔrpɔr mac, kaka ṯinyar gwu yahuuḏa.
Yecu kwilŋiidine lizi urzaliim, kwaruŋw, nyi kwoɽu nani gwu Allah
14 ma iid afaḏazina, na Yecu ṯaŋi ki heykal-na, nuŋw zi ilŋiiḏini lizi. 15 na yahuuḏ ṯibi, ner ari: ŋilŋiiḏi zi kwor ŋgwu ŋeḏi yiṯam aŋgwuru, iti ma ilŋiiḏinerzi gwu ki yiṯam-na mac? 16 nezi Yecu eŋnici, nuŋw zi eca ŋwu: ŋeṯinyji ilŋiiḏini, ŋinyi ŋiti ŋiri mac, lakin ŋeḏi Papa kwuzanyi ŋiri. 17 ma kwizi kwere emni eḏi errici Allah ṯugwor ṯi ṯuŋwun, ŋwu zi elŋe ŋeḏi ṯilŋiiḏina tinyi eḏari, ṯeḏi Allah tiri, ya tinyi tiri. 18 ŋgwa kweṯi zi ilŋiiḏini ŋeḏi rɔgwɽɔ ruŋwun oɽeny, eṯuŋw naŋni eḏi niini-na. lakin ŋgwa kweṯinaŋni eḏi nii-na ŋgwa kwuza ŋunduŋwu, kwunderṯa kwir rerem, na eṯi ŋidiny ere nani duŋgwun-na mac.
19 muuza kwiti kwinḏeḏa ŋazi kuruu manya? na kwende kwere daŋgal-na kwumɔmiḏa kuruu ŋamaŋ. a lɔḏɔ lineŋnizanyi lu eḏeɽenye? 20 na ŋwuduŋw eŋnici, ner eca ŋwu: a kweḏi tigṯima-na tiki. eya kwiri kwuneŋnizaŋa lu eḏeɽenye? 21 nezi Yecu eŋnici nuŋw zi eca ŋwu: nyi kwerra pa ŋilima ŋutuput, ner ŋazi ta liŋɽi lu tatap. 22 lakin, izarṯi, muuza kwinḏeḏa ŋazi kuruu keḏi undu ŋwuḏrunya; (nuŋw ere orɔ kedi muuza mac, lakin kedi papa-ŋa kiri;) na ŋaŋa, a leṯunduni ki lamin leḏi zabiṯ. 23 ŋwu ta mer uɽu toru ki lamin leni zabiṯ, kaka iti naŋnar gwu mac eḏi dapi kuruu gi la keḏi muuza, na a lɔḏɔ lermicanyi keni daɽmaḏi nyi gwu kworu kwete ki lamin leni zabiṯ eḏi zey minmin? 24 eṯere talani eḏi zi ṯemizici ŋiɽaŋali mac, talizaŋazi gwu yey nana; eṯi zi ami ṯemizuŋw ŋamaŋ.
25 ner ari lɔkwɔ leḏi urzaliimŋw, kwunde kwiti kwiri ŋgwu manya, kwuneŋnizar lu eḏeɽenye? 26 izarṯi, andizaŋw papac, ner ere eca ŋiɽaŋali ŋere mac. kwumɔ fa ta leleny elŋece ŋamaŋ, eḏari, kwunder fa ṯa ŋgwu kwir Kwruztu i? 27 na a kwilŋiicar kwizimini ŋgwu ezir winḏuŋw gwu rac. lakin ma Kwruztu ila ta, eya kwiri kwelŋece ezir winḏuŋw gwu? 28 ilŋiiḏina zi gwu Yecu ki heykal-na, nuŋw zi ofaḏa-na, nuŋw zi eca ŋwu: a lilŋiiḏi nyi, na elŋe ezir tɔk winḏi nyi gwu. nyiti kwumila zulṯa gi kwinyi oɽeny mac, lakin ŋgwa kwuzanyi, kwunderṯa kwiri ta pa rerem, lakin kwuṯimḏi ŋa. 29 kwilŋiiḏi nyi pa rac, kaka inḏi nyi gwu nanuŋw gwu; kwunderṯa kwuzanyi. 30 ner naŋni eḏi mida, na kwizi ere uzi kwere rii nana mac, kaka iti ṯimanniza gwu lomur luŋwun kinna mac.
31 na luru leḏi ŋwuduŋw ner emni, ner alliḏa ŋunduŋwu rugwori nana. ner ari: ma Kwruztu ila ta, ŋwu fa ta erri ŋilima ŋitemḏizila ŋeḏi kwor ŋgwu a? 32 na lifarzi niŋnaci lizi landiza ŋiṯaŋali la weyaŋ ŋeni ŋundu, na leleny leḏi yiziiz-ŋa lifarzi li tiŋa laŋɽa leḏi heykal eḏi miḏa. 33 nezi Yecu eca ŋwu: nyi kwunani kinna ŋaŋa li kwɔkwɔ, mindaŋ ta, nyi ma ele nani gwu kwuzanyi. 34 a lenyi naŋnini, lakin er nyi ulezi. na ezir wenyi gwu nani, a liti leḏi ŋuma eḏi gwu ila mac. 35 na yahuuḏ andizazina ŋwu: kwele ṯaka mindaŋ er ma ulezi? kwunaŋna eḏele ki yahuuḏ-na limɔfaḏa ki umam-na, eḏi zi gwu ilŋiiḏini lir umam a? 36 ŋeni ṯi aḏa mindaŋ, aruŋw gwu ŋwu: a lenyi naŋnini mindaŋ er nyi ulezi; na ezir wenyi gwu nani, a liti leḏi ŋuma eḏi gwu ila mac?
ŋaw ŋetindeda ŋimiida
37 ki lamin la kla leḏi iid leni lupa ledi kwaḏanŋw, na Yecu rilli, nuŋw ofna ŋuma ŋi, nuŋw aru ŋwu: kwere kwiiḏowḏa, eḏuŋw ila nani nyi gwu eḏi zi ii. 38 muŋw emni kwere eḏalliḏa nyuŋwu tugwori nana, erorɔ kaka ŋuluḏina ŋaruŋw: yufurṯa yafri ŋaw lu ŋuruḏi nani gwu tugwor ṯuŋwun ŋeṯi zi inḏeḏa ŋimiiḏa. 39 nuŋw ŋi andazi ŋu ŋeḏi Ṯigɽim ṯinḏir eḏafi kwaḏan gi, kla leṯalliḏa ŋunduŋwu rugwori nana. Ṯigɽim tirlinelu ter ṯiti timer zi inḏeḏa kinna mac, kaka ma gwu Yecu ere niini-na kinna tɔk mac.
40 mezi ta lizi neŋne, ner ari lɔkwɔ: kwunderṯa kwiri kwiɽi rerem, kweṯir əkizi kizen. 41 ner ari liḏaḏu: kwunderṯa kwiri Kwruztu; na liḏaḏu ari: Kwruztu kweŋgi ruḏa jaliil a? 42 ŋiti ŋuluḏina manya, ŋaruŋw: Kwruztu kwuruḏa ŋwola-na ŋweḏi dauḏ-ŋa, kayin weni beyṯlahm, wunanu gwu dauḏ-ŋa? 43 nezi lizi məmilḏi ŋeni ŋundu. 44 ner naŋni lɔkwɔ eḏi miḏa, na kwizi ere kwere uzi rii nana mac.
45 ta na laŋɽa leḏi heykal aɽi nani gwu leleny leḏi yiziiz, lifarzi li, ner zi eca ŋwu: kwende kwumɔ mulḏa? 46 nezi laŋṯa eca ŋwu: kwizi kwende kwere kweṯandazi kaka kworu ŋgwu? 47 nezi lifarzi eŋnici, ner zi eca ŋwu: a limɔ ani orle ŋaŋa tɔk a? 48 kwende kwere kweḏi leleny-ŋa lifarzi li kwumalliḏa ŋunduŋwu ṯugwori nana? 49 lakin lizi klu ta, liti lilŋiiḏi kuruu mac, leni taluŋw. 50 na kwete deŋgen-na kweni nikudimuz oɽi ki ŋiɽaŋal-na, ŋgwa kwumɔraŋḏa Yecuŋw kilikelu kete, 51 nuŋw zi eca ŋwu: ŋofḏana kuruu-na keri eḏi ruzi kwizi kwere kaṯi, kwiti kwuniŋnacar kinna mac, iti ilŋiiḏir gwu kinna mac, kwɔmne kwerraŋw a? 52 ner eŋnici, ner eca ŋwu: a kweḏi jaliilŋw kwiri tɔk a? naŋnini zi mamak ŋuluḏina ezinḏa ŋu: liɽi liti leṯiruḏa jaliil mac. 53 ner faḏi lere lere deŋgen ŋwuzi;