وجوب التوبة
1 وفي ذلِكَ الوَقتِ حَضَرَ بَعضُ النّاسِ وأخبَروا يَسوعَ عَنِ الجَليليّينَ الذينَ قَتلَهُم بيلاطُسُ في الهَيكَلِ ومزَجَ دِماءَهُم بِدِماءِ ذَبائِحِهِم، 2 فأجابَهُم يَسوعُ: «أتظُنّونَ أنّ خَطيئَةَ هَؤلاءِ الجَليليّينَ أكثرُ مِنْ خَطيئَةِ سائِرِ الجَليليّينَ حتى نَزَلَت بِهِم هذِهِ المُصيبَةُ؟ 3 أقولُ لكُم: لا، وإنْ كُنتُم لا تَتوبونَ، فستَهلكونَ كُلّكُم مِثلَهُم. 4 وأُولئِكَ الثمانِيَةَ عشَرَ الذينَ سَقَطَ البُرجُ علَيهِم في سِلوامَ وقتَلَهُم، أتَظنونَ أنّهُم أذنَبوا أكثَرَ مِمّا أذنَبَ أهلُ أُورُشليمَ؟ 5 أقولُ لكُم: لا، وإنْ كُنتُم لا تَتوبونَ، فستَهلكونَ كُلّكُم مِثلَهُم».
مثل التينة التي لا تثمر
6 وقالَ هذا المثَلَ: «كانَ لِرَجُلٍ شَجرَةُ تِينٍ مَغروسَةٌ في كَرمِهِ، فجاءَ يَطلُبُ ثَمرًا علَيها، فما وجَدَ. 7 فقالَ لِلكرّامِ: لي ثلاثُ سَنواتٍ وأنا أَجيءُ إلى هذِهِ التّينَةِ أطلُبُ ثَمرًا، فلا أجِدُ، فاَقطَعْها! لماذا نَترُكُها تُعَطّلُ الأرضَ؟ 8 فأجابَهُ الكرّامُ: اَترُكْها، يا سَيّدي، هذِهِ السّنةَ أيضًا، حتى أقلِبَ التّربَةَ حَولَها وأُسمّدَها. 9 فإمّا تُثمِرُ في السّنةِ المُقبِلَةِ وإمّا تَقطَعُها».
شفاء امرأة منحنية الظهر في السبت
10 وكانَ يَسوعُ يُعَلّمُ في أحدِ المَجامِعِ في السّبتِ، 11 وهُناكَ اَمرأةٌ فيها رُوحٌ شرّيرٌ أمرَضَها ثَمانيَ عشْرَةَ سَنةً، فجعَلَها مُنحَنِيةَ الظّهرِ لا تَقدِرُ أنْ تَنتَصِبَ. 12 فلمّا رآها يَسوعُ دعاها وقالَ لها: «يا اَمرأَةُ، أنتِ مُعافاةٌ مِنْ مَرضِكِ!» 13 ووضَعَ يدَيهِ علَيها، فاَنتَصَبَت قائِمَةً في الحالِ ومَجّدَتِ اللهَ. 14 فغَضِبَ رَئيسُ المَجمَعِ، لأنّ يَسوعَ شَفى المَرأةَ في السّبتِ، فقالَ لِلحاضرينَ: «عِندَكُم سِتّةُ أيّامٍ يَجِبُ العَمَلُ فيها، فتَعالَوا واَستَشفُوا، لا في يومِ السّبتِ!» 15 فأجابَهُ الرّبّ يَسوعُ: «يا مُراؤونَ! أما يَحُلّ كُلّ واحدٍ مِنكُم يومَ السّبتِ رِباطَ ثَورِهِ أو حِمارِهِ مِنَ المَعلَفِ ويأخذُهُ ليَسقيَهُ؟ 16 وهذِهِ اَمرأةٌ مِنْ أبناءِ إبراهيمَ رَبَطها الشّيطانُ مِنْ ثماني عشْرَةَ سنَةً، أما كانَ يَجِبُ أنْ تُحَلّ مِنْ رِباطِها يومَ السّبتِ؟»
17 ولمّا قالَ هذا الكلامَ، خَجِلَ جميعُ مُعارضيهِ، وفَرِحَ الجمعُ كُلّهُ بالأعمالِ المَجيدَةِ التي كانَ يَعمَلُها.
مثل حبة الخردل
(متى 13‏:31‏-32، مرقس 4‏:30‏-32)
18 وقالَ يَسوعُ: «ماذا يُشبِهُ مَلكوتُ اللهِ؟ وبماذا أُشَبّهُهُ؟ 19 هوَ مِثلُ حَبّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أخَذَها رَجُلٌ وزَرَعها في حَقلِهِ، فنَمَت وصارَت شَجرَةً تُعَشّشُ طُيورُ السّماءِ في أغصانِها».
مثل الخميرة
(متى 13‏:33)
20 وقالَ أيضًا: «بِماذا أُشبّهُ مَلكوتَ اللهِ؟ 21 هوَ مِثلُ خَميرةٍ أخذَتْها اَمرأةٌ ووَضَعتْها في ثلاثةِ أكيالٍ مِنَ الدّقيقِ حتى اَختَمرَ العجينُ كُلّهُ».
الباب الضيق
(متى 7‏:13‏-14‏،متى 21‏-23)
22 وسارَ في المُدُنِ والقُرى، يُعَلّمُ وهوَ في طريقِهِ إلى أُورُشليمَ. 23 فقالَ لَهُ رَجُلٌ: «يا سيّدُ، أقَليلٌ عَددُ الذينَ يَخلُصُونَ؟» فأجابَ يَسوعُ: 24 «اَجتَهِدوا أنْ تَدخُلوا مِنَ البابِ الضَيّقِ. أقولُ لكُم: كثيرٌ مِنَ النّاسِ سيُحاوِلونَ أنْ يَدخُلوا فلا يَقدِرونَ. 25 وإذا قامَ رَبّ البَيتِ وأغلَقَ البابَ، فَوَقَفتُم أنتُم في الخارِجِ تَدُقّونَ البابَ وتقولونَ: يا ربّ! اَفتَحْ لنا، يُجيبُكُم: لا أعرِفُ مِنْ أينَ أنتُم! 26 فتَقولونَ: أكَلْنا وشَرِبْنا معَكَ، وعَلّمْتَ في شوارِعِنا! 27 فيقولُ لكُم: لا أعرِفُ مِنْ أينَ أنتُم. اَبتَعِدوا عنّي كُلّكُم يا أشرارُ!
28 ويكونُ البُكاءُ وصَريفُ الأسنانِ، حينَ تَرَونَ إبراهيمَ وإسحقَ ويَعقوبَ والأنبياءَ كُلّهُم في مَلكوتِ اللهِ، وأنتُم في الخارِجِ مَطرودُونَ! 29 وسَيَجيءُ النّاسُ مِنَ المَشرِقِ والمَغرِبِ، ومِن الشّمالِ والجُنوبِ، ويَجلِسونَ إلى المائِدَةِ في مَلكوتِ اللهِ. 30 فيَصيرُ الأوّلونَ آخِرينَ والآخِرونَ أوّلينَ».
محبة يسوع لأورشليم
31 وفي تِلكَ السّاعةِ دَنا بَعضُ الفَرّيسيّينَ مِنْ يَسوعَ وقالوا لَهُ: «اَنصرِفْ مِنْ هُنا، لأنّ هِيرُودُسَ يُريدُ أنْ يَقتُلَكَ!» 32 فقالَ لهُم: «اَذهَبوا قولوا لِهذا الثّعلَبِ: ها أنا أطرُدُ الشّياطينَ وأشفي المرضى اليومَ وغَدًا، وفي اليومِ الثّالثِ أُتَمّمُ كُلّ شيءٍ. 33 ولكنّي يَجِبُ أنْ أسيرَ في طَريقي اليومَ وغدًا وبَعدَ غدٍ، لأنّهُ لا يَجوزُ أنْ يَهلِك نَبِيّ في خارِجِ أُورُشليمَ.
34 أُورُشليمُ، أُورُشليمُ! يا قاتِلَةَ الأنبِياءِ وراجِمَةَ المُرسَلينَ إلَيها! كم مرّةٍ أرَدتُ أنْ أجمَعَ أبناءَكِ، مِثلَما تَجمَعُ الدّجاجَةُ فِراخَها تَحتَ جَناحَيها، فما أرَدْتُم. 35 وها هوَ بَيتُكُم مَتروكٌ لكُم. أقولُ لكُم: لا تَرَوني حتى يَجيءَ يومٌ تَهتِفونَ فيهِ: تَبارَكَ الآتي باَسمِ الرّبّ!»
aza 13
ṯireca eḏorlaci ŋikyaŋi ŋwudoŋw
1 ki lomur ṯa kla, ner nani lɔkwɔ landica Yecuŋw ŋiɽaŋal ŋeḏi kla leḏi jaliilŋw, limezi bilaaṯuz irezi ŋina lu, ŋimɔŋw lagizina ŋin ŋi ŋeḏi kwɔmne, kwumer mulḏa kweḏi karaama 2 nezi Yecu eŋnici, nuŋw zi eca ŋwu: kaka rerini gwu lizi klu ledi jaliilŋw kwɔmne ŋgwu, a lari, liṯemḏi lizi la tatap ledi jaliilŋw ŋikya ŋi a? 3 nyi kwecaŋazi ma, beri; liti lir ṯaŋwu mac, lakin ma ere orlaci ŋikyaŋi ŋwudɔŋw mac, a ṯa kiraḏa lu ŋaŋa tɔk tatap. 4 ya ŋeḏi kla lir wri-dufɔkwupa, liidi li ṯilaŋgwu tinani kezir weni ziluwaam, ṯimezi eɽenye, na ari liṯemḏi lizi la tatap ŋikya ŋi leṯinani urzaliim a? 5 nyi kwecaŋazi ma, beri; lakin ma ere orlaci ŋikyaŋi ŋwudɔŋw mac, a ṯa kiraḏa lu tɔk tatap.
kwoḏa kwete kwiti kweṯi riɽi mac
6 nuŋw zi andaci ŋu ŋiŋerɔŋwa tɔk, nuŋw zi eca ŋwu: kwor kwete kweḏi kwoḏa karṯiny-na kuŋun, nuŋw ele eḏ inḏaci ŋwoḏa ta, nuŋw zi uleca. 7 nuŋw eca kworu kweṯaŋraci karṯinya ŋwu: iza ṯi, yiḏla yimorɔ ṯɔɽɔl yeṯinyi yi ila eḏ inḏaci kwaɽi ŋgwu ŋwoḏa, enyji uleci; uɽuḏi pa kiṯay nyiḏak. kwɔḏɔ kwefricaŋa kinna kureyu-na wu cakicagi? 8 na kwor eŋnici nuŋw eca ŋwu: kweleny, efrinje ṯi kiḏleyu ŋgu ṯuɽuk. nyi kwurṯizi lubuŋi, nyi kwubablaci luuru. 9 muŋw ami riɽuŋw menyjerri ŋu ta, ŋwunani; muŋw ere riɽi mac, a ta uɽu kiṯay.
ṯizeya ṯeḏi kwaw ki lamin leni zabiṯ
10 lamin lete leni zabiṯ, lirlinelu ter, andicaŋw zi ki majma-na kwete, ilŋiiḏinaŋw zi gwu, 11 na kwaw nani kwete, kwurna aŋna-na yiḏleyu wri-dufɔkwupa, mindaŋ muŋw orɔ duŋw-na teter, nuŋw ere rilalu mac. 12 na Yecu eze, nuŋw ornuti nuŋw eca ŋwu: kwaw kwalu, eḏi kimeṯ kɔŋwa kedini. 13 nuŋw kete rii nana, nuŋw irlalu tuc, nuŋw nii Allah-na. 14 na kwijowiṯ kweḏi majma aalani ŋiɽaŋali kaka mezi gwu Yecu erru ŋwu ki lamin leni zabiṯ, nuŋw andaci lizi ŋarriny ŋarriny, nuŋw zi eca ŋwu: ŋwamin ŋwiri nyirlil ŋweḏi ŋi lizi agwu ŋɔḏɽor. ṯaŋwu, ma naŋni eḏi zawi, eṯila ki lamin la lete leḏi nyirlil, eṯere ila ki lamin leni zabiṯ mac. 15 lakin, na Kweleny eŋnici nuŋw eca ŋwu: a leṯarri ŋidiny. ma ŋwamin orɔ ŋweni zabiṯ, er ere ari lere, eḏi nyi kedu nyiḏiri nyeɽiŋga nyi ki yireny-na, nyji mulɔ, nyji iica? 16 na ŋeḏi kwaw ŋgwu, kweḏi ibrahiim-ŋa, kwukəka zeyṯaan yiḏleyu wri-dufɔkwupa, ŋiti ŋofḏana eḏi kedi ŋunduŋwu ki lamin leni zabiṯ manya? 17 muŋw zi andaci ŋu, nezi ṯurony ye kla limermiḏeḏa ŋunduŋwu nana. na lizi amina tatap kwɔmne gi kwir ŋiniṯ, kwumɔŋw erri.
ṯiŋerɔŋw ṯeḏi lola leḏi kwatta
18 nuŋw zi eca ṯa ŋwu: ŋeleny ŋeḏi Allah ŋaɽina aḏa? ŋenyji biɽḏi-na aḏa gi? 19 ŋaɽina lola lete leḏi kwatta lidirna kwor, nuŋw enjelu karṯiny-na; nuŋw allida, nuŋw duŋgwuŋgwa, mindaŋ muŋw orɔ kwaɽi kwupa, na gwu ndow leṯi dindi, omi ki ril la. 20 nuŋw zi eca ŋwu kwokwony, aḏa kwenyi biɽdi-na ŋelenyi ŋeḏi Allah? 21 ŋaɽina nyuruŋwa, nyudimizi kwaw nyulucaŋw zi ki yila-na yir lizafiya nden, mindaŋ mer ole tatap.
ogwur wumeṯi-na weḏi yi enḏi ŋimiiḏa-na
22 nuŋw zi iṯiḏila ki ṯay ki ṯay, ki yayin yupa mindaŋ yɔkwɽeny rac, eṯuŋw zi ilŋiiḏinini lilaḏuŋw zi gwu urzaliim ŋgi. 23 na kwete eca ŋwu: Kweleny, likilaw lere caw, a? nuŋw zi eca ŋwu: 24 deŋniṯiner eḏi ami enḏuŋw ogwur yi wumeṯ-na. nyi kwecaŋazi ma ŋwa, linaŋni luru eḏi yi enḏi, er uleci abarya. 25 ma kwor kweḏi duənuŋw diɽi, muŋw leŋḏa ezir, mindaŋ ma ila, ma rilli par ŋgi la, ma piici ezir, ma eca ŋwu, Kweleny, Kweleny, kiṯizenyji; ta, kwɔŋazi eca ŋwu: nyi kwende kwilŋiicaŋazi, a leḏi ṯakaŋw liri? 26 ma naŋni eḏandaci, ma eca ŋwu: a kwiri pa kweṯir li eḏne, kweṯir li ii tɔk; eṯinyjilŋiiḏini ki lumaɽa-na leri, 27 kwɔŋazi eca ŋwu: nyi kwecaŋazi ma ŋwa, nyi kwende kwilŋiicaŋazi, a leḏi ṯakaŋw liri? inḏir kiṯay tatap leṯi zi erri ŋeni ŋiki. 28 ma eze ibrahiim ŋwuzi ki ŋeleny-na ŋeḏi Allah, izhaag gi, na yaguub, liɽya li-na tatap, mer ŋazi ṯiŋaḏa kiṯay, a gwu irṯeḏi ŋwal ki, a ye yiŋaṯ-na tɔk. 29 lila leḏi ŋwudɔŋw ŋi la, leḏi yuṯu yi, leḏi januub ŋgi, zamaal ŋgi tɔk, er nanalu ki ŋeleny-na ŋeḏi Allah. 30 na kla linanu kwaḏan, er eŋne; na kla linani kereny, er aɽa kwaḏan.
ṯuweza ṯeḏi hiruuḏuz
31 ki lomur ṯa kla ner ila lɔkwɔ lir lifarzi, ner eca ŋwu: indi kiṯay, a duŋgweci ezir wu, kaka naŋna gwu hiruuḏuz eḏeɽenye ŋaŋwu. 32 nuŋw zi eca ŋwu: inḏir, andaci kwuḏluma ŋgwana, eca ŋwu: iza ṯi, kweti ma kakaṯu rigɽima riki, etuŋw zəwi lizi luma tɔk aŋwunu, na ŋurpu, na ŋurpu ŋgwana tɔk, mindaŋ ma ŋwamin orɔ ṯɔɽɔl, ŋwu zi ratazi. 33 nyi kwu ta pa irere lu aŋwunu, ŋurpu tɔk, ŋurpu ŋgwana tɔk; ŋiti kinna ŋorɔ ŋwu eḏi kwiɽi kwere kiraḏa lu par ŋgi la, kwiti kwupaḏi urzaliim kinna mac.
eyewey weḏi urzaliim!
34 aḏiru, urzaliim; aḏiru, urzaliim! a kweṯeɽenye liɽyaŋi, na eṯi zi aci yal yi kla leṯir ŋazi uziza. nyi kwumɔnaŋni beṯen eḏi razi kwelle kwɔŋwa duŋw eḏi kwuɽbeḏe lu kaka kagwurɔ keṯikwuɽbeḏa nyagwurɔŋi lu yufu yi, lakin na derne ḏut. 35 izarṯi, duənu kwalu kwumer tay lu domony, nyi kwecaŋazi ma ŋwa, ŋaŋa liti le nyi kaṯazi kwokwony mac, mindaŋ ma ari: eḏuŋw ortanni, ŋgwu kwinḏi yiriny yi yeḏi Kweleny.