يسوع يغسل أرجل التلاميذ
1 وكانَ يَسوعُ يَعرِفُ، قَبلَ عيدِ الفِصحِ، أنّ ساعتَهُ جاءَت ليَنتَقِلَ مِنْ هذا العالَمِ إلى الآبِ، وهوَ الذي أحبّ أخِصّاءَهُ الذينَ هُم في العالَمِ، أحبّهُم مُنتَهى الحُبّ.
2 وجلَسَ لِلعَشاءِ معَ تلاميذِهِ. وكانَ إبليسُ وسوَسَ إلى يَهوذا بنِ سِمعانَ الأسخَريوطيّ أنْ يُسلِمَ يَسوعَ. 3 وكانَ يَسوعُ يَعرِفُ أنّ الآبَ جعَلَ في يدَيهِ كُلّ شيءٍ، وأنّهُ جاءَ مِنْ عِندِ اللهِ وإلى اللهِ يَعودُ. 4 فقامَ عَنِ العَشاءِ وخلَعَ ثوبَهُ وأخَذَ مِنشَفَةً واَتّزرَ بِها، 5 ثُمّ صَبّ ماءً في مَغسِلَةٍ وبَدأ يَغسِلُ أرجُلَ التلاميذِ ويَمسَحُها بالمِنشَفَةِ التي اَتّزرَ بِها. 6 فلمّا دَنا مِنْ سِمعانَ بُطرُسَ، قالَ لَه سِمعانُ: «يا سيّدُ، أأنتَ تَغسِلُ رِجليّ؟» 7 فأجابَه يَسوعُ: «أنتَ الآنَ لا تَفهَمُ ما أنا أعمَلُ، ولكنّكَ ستَفهَمُهُ فيما بَعدُ». 8 فقالَ لَه بُطرُسُ: «لن تَغسِلَ رِجليّ أبدًا». أجابَه يَسوعُ: «إنْ كُنتُ لا أغسِلُكَ، فلا نَصيبَ لكَ مَعي». 9 فقالَ لَه سِمعانُ بُطرُسُ: «إذًا يا سيّدُ، لا تَغسِلْ رِجليّ وحدَهُما، بلِ اَغسِلْ مَعَهُما يدَيّ ورَأسي». 10 فقالَ لَه يَسوعُ: «مَنِ اَغتسَلَ كانَ طاهِرًا كُلّهُ، فلا يَحتاجُ إلاّ إلى غَسلِ رِجلَيهِ. أنتُم طاهِرونَ، ولكنْ ما كُلّكُم طاهِرونَ». 11 قالَ يَسوعُ «ما كُلّكُم طاهِرونَ»، لأنّهُ كانَ يَعرِفُ مَنْ سيُسْلِمُهُ.
12 فلمّا غسَلَ أرجُلَهُم ولبِسَ ثوبَهُ وعادَ إلى المائِدَةِ قالَ لهُم: «أتَفهَمونَ ما عمِلتُهُ لكُم؟ 13 أنتُم تَدعونَني مُعَلّمًا وسيّدًا، وحسَنًا تَفعَلونَ لأنّي هكذا أنا. 14 وإذا كُنتُ أنا السيّدُ والمُعَلّمُ غَسَلتُ أرجُلَكُم، فيَجِبُ علَيكُم أنتُم أيضًا أنْ يَغسِلَ بَعضُكُم أرجُلَ بَعضٍ. 15 وأنا أعطيتُكُم ما تَقتَدُونَ بِه، فتَعمَلوا ما عَمِلتُهُ لكُم. 16 الحقّ الحقّ أقولُ لكُم: ما كانَ خادِمٌ أعظَمَ مِنْ سيّدِهِ، ولا كانَ رَسولٌ أعظَمَ مِنَ الذي أرسَلَهُ. 17 والآنَ عَرَفْتُم هذِهِ الحَقيقَةَ، فهَنيئًا لكُم إذا عَمِلْتُم بِها.
18 لا أقولُ هذا فيكُم كُلّكُم، فأنا أعرِفُ الذينَ اَخْتَرْتُهُم. ولكِنْ ما جاءَ في الكُتُبِ المُقَدّسَةِ لا بُدّ لَه أنْ يَتِمّ، وهوَ: أنّ الذي أكَلَ خُبزي تَمَرّدَ علَيّ. 19 أُخبرُكُم بِهذا الآنَ قَبلَما يَحدُثُ، حتى متى حَدَثَ تُؤمِنونَ بأنّي أنا هوَ. 20 الحقّ الحقّ أقولُ لكُم: مَنْ قَبِلَ الذينَ أُرسِلُهُم قَبِلَني. ومَنْ قَبِلَني قَبِلَ الذي أرسَلَني».
يسوع ينبـئ بخيانة يهوذا
(متى 26‏:20‏-25، مرقس 14‏:17‏-21، لوقا 22‏:21‏-23)
21 وعِندَ هذا الكلامِ، اَضطرَبَت نَفْسُ يَسوعَ وقالَ عَلانيةً: «الحقّ الحقّ أقولُ لكُم: واحدٌ مِنكُم سيُسْلِمُني!»
22 فنَظَرَ التلاميذُ بَعضُهُم إلى بَعضٍ حائِرينَ لا يَعرِفونَ مَنْ يَعني بِقولِهِ. 23 وكانَ أحدُ التلاميذِ، وهوَ الذي يُحبّهُ يَسوعُ، جالِسًا بِجانِبِهِ. 24 فأومَأَ إلَيهِ سِمعانُ بُطرُسُ وقالَ لَه: «سَلْهُ مَنْ يَعني بِقولِهِ». 25 فمالَ التلميذُ على صَدرِ يَسوعَ وسألَهُ: «مَنْ هوَ يا سيّدُ؟» 26 فأجابَ يَسوعُ: «هوَ الذي أُناوِلُه اللّقمَةَ التي أغْمِسُها!» وغمَسَ يَسوعُ لُقمَةً ورَفَعَها وناوَلَ يَهوذا بنَ سِمعانَ الأسخَريوطيّ. 27 فلمّا تناوَلَها دخَلَ الشّيطانُ فيهِ. فقالَ لَه يَسوعُ: «إعمَلْ ما أنتَ تَعمَلُهُ ولا تُبطِـئْ». 28 فما فَهِمَ أحَدٌ مِنَ الجالِسينَ إلى المائِدَةِ لِماذا قالَ لَه هذا الكلامَ. 29 وكانَ يَهوذا أمينَ الصّندُوقِ، فظَنّ بَعضُهُم أنّ يَسوعَ أوصاهُ أنْ يَشتَرِيَ ما يَحتاجونَ إلَيهِ في العيدِ، أو أنْ يُعطِيَ الفُقراءَ شيئًا. 30 وتناوَلَ يَهوذا اللّقمَةَ وخرَجَ في الحالِ. وكانَ ليلاً.
الوصية الجديدة
Hebrews-10-24
31 فلمّا خرَجَ قالَ يَسوعُ: «الآنَ تَمَجّدَ اَبنُ الإنسانِ وتَمَجّدَ اللهُ فيهِ. 32 وإذا كانَ اللهُ تَمَجّدَ فيهِ، فإنّ اللهَ سَيُمَجّدُهُ في ذاتِهِ، وبَعدَ قليلٍ سَيُمَجّدُهُ. 33 يا أبنائي، سأبقى مَعكُم وقَتًا قَليلاً. ستَطلُبوني، ولكِنْ ما قُلتُهُ لِليَهودِ أقولُهُ لكُمُ الآنَ: حَيثُ أنا ذاهِبٌ لا تَقدِرونَ أنتُم أنْ تَجيئوا. 34 أُعطيكُم وَصيّةً جَديدةً: أحِبّوا بَعضُكُم بَعضًا. ومِثلَما أنا أحبَبْتُكُم أحِبّوا أنتُم بَعضُكُم بَعضًا 35 فإذا أحبَبْتُم بَعضُكُم بَعضًا، يَعرِفُ النّاسُ جميعًا أنّكُم تلاميذي».
يسوع ينبـئ بإنكار بطرس
(متى 26‏:31‏-35، مرقس 14‏:27‏-31، لوقا 22‏:31‏-34)
36 فقالَ لَه سِمعانُ بُطرُسُ: «إلى أينَ أنتَ ذاهِبٌ يا سيّدُ؟» أجابَهُ يَسوعُ: «حيثُ أنا ذاهبٌ لا تَقدِرُ الآنَ أنْ تَتبَعَني، ولكنّكَ ستَتبَعُني يومًا». 37 فقالَ لَه بُطرُسُ: «لِماذا لا أقدِرُ أنْ أتبَعَكَ الآنَ، يا سيّدُ؟ أنا مُستَعِدّ أنْ أموتَ في سَبـيلِكَ!» 38 أجابَهُ يَسوعُ: «أمُستَعِدّ أنتَ أنْ تَموتَ في سَبـيلي؟ الحقّ الحقّ أقولُ لكَ: لا يَصيحُ الدّيكُ إلاّ وأنكَرتَني ثلاثَ مرّاتٍ».
aza 13
Yecu muŋw iiza limeḏgen ŋwara
1 ner orɔ ṯaŋwu, iti nani gwu kuruu kinna mac keni ṯiṯamḏa ŋiɽany, iid yi, na Yecu elŋece lomuri luŋwun limila, linḏuŋw li eḏi li orlaci ṯurmuna ŋwudɔŋw eḏele nani gwu Papa; amɽaŋw zi gwu luŋwun leṯinani ki ṯurmun-na, nuŋw naŋni keni eḏi zi baŋaci ṯamɽa ṯuŋwun ṯir minmin. 2 mindaŋ mer inḏiralu keḏneya la, na zeyṯaan ṯimaci yahuuzaŋw kweni izkaryuuṯi, kwir tor teḏi zimaan, ŋiɽaŋali ŋeḏi ŋi bɔŋwḏi. 3 na Yecu elŋece rac eḏaruŋw: Papa kwiri ṯa kwumenyi inḏeḏa kwɔmne tatap ki rii-na rinyi, nuŋw elŋe tɔk eḏaruŋw: nyi kwumila nani gwu Allah, enyi aɽiḏa nanuŋw gwu tɔk. 4 nuŋw diɽi keḏneya la, nuŋw alliḏa yireṯi lu, nuŋw dimi kireti kir fuṯa, nuŋw kəkini. 5 nuŋw balazi ŋaw ki tonyɔ-na, nuŋw iici limeḏgen ŋwara nana ŋweŋen, nuŋw zi firṯizi nana kireṯ gi kikəkinaŋw.
6 mindaŋ muŋw ila nani gwu zimaan buṯruz, na buṯruz eca ŋwu: Kweleny, a kwenyi fa ta iici ŋwara nana tutur a? 7 na Yecu eŋnici, nuŋw eca ŋwu: kwɔmne kwerre nyi, kwiti kwelŋece ŋa kinna mac, na kwɔ fa ta elŋece rac kwaḏan. 8 na buṯruz eca ŋwu: a ti kwenyi iici ŋwara nana aŋwun were ḏuṯ. na Yecu eca ŋwu: ma ŋazi ere iici mac, ere eḏi karḏa nani nyi gwu tɔk mac. 9 na zimaan buṯruz eca ŋwu: Kweleny, eṯinyi iica ŋwara nana ṯuɽuk mac. iicenyi-na rii, nda li-na rac. 10 na Yecu eca ŋwu: ŋgwa kwumɔ uni nana, eṯuŋw naŋni eḏi ii ŋwara nana domony, kaka zuɽuŋw gwu nana curcuɽic. a lizuɽu-na, lakin, a liti lizuɽu-na tatap mac. 11 kaka ilŋiicaŋw gwu ŋgwa kweŋgi bɔŋwḏi rac; ta nuŋw zi ma eca ŋwu: a liti lizuɽu-na tatap mac.
12 muŋw zi iici ŋwara nana tatap, nuŋw dimi yireṯi kwokwony, nuŋw nanalu, nuŋw zi eca ŋwu: a lilŋiica ŋiɽaŋali ŋerrizaŋazi a? 13 a leṯinyece, muallim, na Kweleny tɔk, na ŋizawi, kaka ur nyi gwu ṯa ŋwu. 14 ur nyi ma Kweleny kwalu, muallim kwalu tɔk, iica ŋazi ŋwara nana, eṯi zi ṯa yaḏizina ŋwu tɔk. 15 kaka inḏeḏa ŋazi gwu ŋeḏi zi gwu izazi, eḏizerri kaka errizaŋazi gwu ṯa. 16 nyi kwecaŋazi ma ŋwa rerem; kaḏaam kiti keṯiṯamḏu mac kwizi la ŋgwa kwunannir gi; na ŋgwa kweni kafur, kuzar, eṯuŋw ere ṯamḏu mac ŋgwa la kwuza. 17 mezi elŋece ta, amina mezi erri. 18 na ŋazi ere andaci ŋeḏi tatap daŋgal-na mac; lilŋiicanyji rac kla licanyji-na, lakin eḏi ŋiɽaŋal ŋete ŋuluḏina rataḏi, ŋaruŋw: ŋgwa kwiiḏinanyi gi, kwumenyi diɽeḏa nana eḏerme nyuŋwu lara li. 19 nyi ŋgwu kwandicaŋazi ŋiɽaŋali ŋu kirem, iti roḏur gwu kinna mac, mindaŋ mer enḏa ta, er nyi emni eḏari, kwunderṯa ŋgwu. 20 nyi kwecaŋazi ma ŋwa rerem: muŋw enji kwere kiloɽu-na kwuzanyi, nyi kwiri ṯa kwenjaŋw; na kwenji nyuŋwu, ŋworɔ kwenji ŋgwa kwuza nyuŋwu.
Yecu muŋw zi ilŋiiḏini ŋgwa kwinḏi eḏi bɔŋwḏi
21 mezi Yecu andazi ŋu, nuŋw dii ṯugwori-na, nuŋw zi ruwenizelu, nuŋw zi eca ŋwu: nyi kwecaŋazi ma ŋwa rerem, kwenyi bɔŋwḏi kwete daŋgal-na. 22 na limeḏgen icaḏizina, kaka arir gwu: ŋeni ṯi eya, ŋaruŋw ŋi? 23 nuŋw keni inḏiraḏa Yecuŋw kwurdum la kwete kweḏi limeḏgen, kwamɽa Yecu. 24 na gi ṯa zimaan buṯruz andaci ŋurugwumi eḏuṯizelu, eḏeca ŋwu: ŋeḏi eya ŋiri, ŋari ŋa ŋi? 25 ṯaŋwu nuŋw inḏiraḏa Yecuŋw, nuŋw eca ŋwu: Kweleny, eya kwiri ṯi? 26 na Yecu eŋnici, nuŋw eca ŋwu: ŋgwa kwenyinḏeḏa eḏneya wɔkwɔ wu, menyi retizi. ta, nuŋw rati, nuŋw inḏeḏa yahuuzaŋw, kwir tor ṯeḏi zimaan izkaryuuṯi. 27 muŋw afi eḏneya wa, na zeyṯaan enḏiḏa tuc. na Yecu eca ŋwu: ŋinḏi ŋa zi eḏi zi erri, erre zi fitak. 28 nuŋw zi ere elŋece kwere nda mac kwunanir li eḏari, ŋiri ŋwu, ŋandizaŋw zi. 29 arir gwu lɔkwɔ, Yecu kweca yahuuzaŋw kezni, inḏi liṯa kwɔmne kwere kwunaŋnar kweḏi iid, kaka apaŋw gwu jizlana keḏi kwuruuza-na; ya nuŋw eca, kezni, inḏeḏa luwaya kwɔmne kwere. 30 nuŋw afi eḏneya, nuŋw ruḏeni tuc. na kilikelu kwiri.
amr wiaŋ weḏi amiḏina
31 ma yahuuza ru, nezi Yecu eca ŋwu: Tor teḏi kwizigwunaŋ timɔ niini-na kire-kirem ŋgwu, na Allah wumɔ niini-na ŋiɽaŋal ŋi ŋuŋun tɔk. 32 ma Allah eni wumɔ niini-na ŋiɽaŋal ŋi ŋuŋun ta, a Allah nii Yecuŋw-na tɔk ŋundu ŋgi; ŋwu nii ŋunduŋwu-na tuc. 33 kwelle kwinyi, a kwer nani kinna kwɔkwɔ, mindaŋ er nyi ece, na kaka andicanyi gwu yahuuḏa ŋwu: ezir wenyi kwele, witi wɔ gwu ila ŋaŋa mac, ŋazi ṯa andaci ŋwu kire-kirem tɔk. 34 nyi kwinḏeḏaŋazi amra wete wiaŋ eḏi amiḏina kaka amɽa ŋazi gwu, a ṯa amiḏina ŋwu. 35 roḏur ŋwu, er ŋazi elŋece tatap rac, er aruŋw: liri limeḏgen, ma gwu amiḏina.
buṯruz mezi Yecu ilŋiiḏini ŋeḏi ṯinyindina ṯuŋwun
36 na zimaan buṯruz eca ŋwu: Kweleny, a kwele ṯaka? na Yecu eŋnici, nuŋw eca ŋwu: ezir wenyi kwele, a ti kwenyi romanalu kire-kirem mac, na a kwenyi fa ta roma rac kwaḏan gi. 37 na buṯruz eca ŋwu: Kweleny, aḏa pa kwɔ ŋa ere romiza kire-kirem ŋgwu? nyi kwɔ ŋa ṯiŋaci rɔgwɽɔ lu rinyi. 38 na Yecu eŋnici, nuŋw eca ŋwu: a kwenyi fa ta ṯiŋaci rɔgwɽɔ lu a? nyi kwecaŋa ma ŋwa rerem, iti orru gwu kuḏugwɽi kinna mac, a kwenyi nyindini nyamin-na ṯɔɽɔl.