السلطة المعطاة ليسوع
(متى 21‏:23‏-27، مرقس 11‏:27‏-33)
1 وكانَ في أحَدِ الأيّامِ يُعَلّمُ الشّعبَ في الهَيكَلِ ويُبَشّرُه، فَجاءَ إليهِ رُؤساءُ الكَهنَةِ ومُعَلّمو الشّريعةِ وشُيوخُ الشّعبِ 2 وقالوا لَهُ: «قُلْ لنا: بأيّ سُلطَةٍ تَعمَلُ هذِهِ الأعمالَ؟ بل مَنْ أعطاكَ هذِهِ السّلطَةَ؟»
3 فأجابَهُم يَسوعُ: «وأنا أسأَلُكُم سُؤالاً واحدًا، قولوا لي: 4 مِنْ أينَ ليوحنّا سُلطةُ المَعمودِيّةِ؟ أمِنَ السّماءِ أم مِنَ النّاسِ؟»
5 فقالوا في أنفُسِهِم: «إنْ قُلنا: مِنَ السّماءِ، يقولُ: فلماذا ما آمنتُم بِه؟ 6 وإنْ قُلنا مِنَ النّاسِ، فالشّعبُ كُلّهُ يَرجُمُنا، لأنّهُ مُقتَنِعٌ بأنّ يوحنّا نَبِيّ». 7 فأجابوا أنّهُم لا يَعرِفونَ مِنْ أينَ هيَ. 8 فقالَ لهُم يَسوعُ: «وأنا لا أقولُ لكُم بأيّ سُلطَةٍ أعمَلُ هذِهِ الأعمالَ!»
مثل الكرامين
(متى 21‏:33‏-46، مرقس 12‏:1‏-12)
9 وأخَذَ يَقولُ للشَعبِ هذا المثَلَ: «غَرَسَ رَجُلٌ كَرْمًا وسَلّمَه إلى بَعضِ الكرّامينَ وسافَرَ مُدّةً طويلةً. 10 فلمّا جاءَ يومُ القِطافِ أرسَلَ إليهِم خادِمًا ليُعطوهُ حِصّتَهُ مِنْ ثمَرِ الكَرمِ، فضَرَبوهُ وأرجعوهُ فارغَ اليَدَينِ. 11 فأرسَلَ خادِمًا آخَرَ، وهذا أيضًا ضَربوهُ وشَتَموهُ وأرجَعوهُ فارِغَ اليَدَينِ. 12 فأرسَلَ خادِمًا ثالثًا، وهذا أيضًا جَرّحوهُ ورَمَوه في خارِجِ الكَرمِ. 13 فقالَ صاحِبُ الكرمِ: ما العمَلُ؟ سأُرسِلُ إليهِم اَبني الحبيبَ لَعلّهُم يَهابونَهُ إذا رأوهُ. 14 ولكنّهُم لمّا رأوهُ، قالوا فيما بينَهُم: ها هوَ وارِثُ الكَرمِ! تعالوا نَقتُلُهُ ليَعودَ المِيراثُ إلينا! 15 فرمَوهُ في خارِجِ الكَرمِ وقَتلوهُ. فماذا يَفعَلُ بِهِم صاحِبُ الكَرمِ؟ 16 سيَجيءُ ويَقتُلُ هَؤلاءِ الكرّامينَ ويُسَلّمُ الكرمَ إلى غيرِهِم».
فقالَ لَه السّامِعونَ: «لا سمَحَ اللهُ!» 17 فنظَرَ إلَيهِم وقالَ: «إذًا، ما مَعنى هذِهِ الآيةِ: الحجَرُ الذي رَفَضَهُ البنّاؤونَ صارَ رأسَ الزّاويةِ؟ 18 مَنْ وقَعَ على هذا الحجَرِ تَهشّمَ، ومَنْ وقَعَ الحجَرُ علَيهِ سحَقَهُ!»
19 فأرادَ مُعَلّمو الشّريعةِ ورُؤساءُ الكَهنَةِ أنْ يَعتَقِلوهُ في تِلكَ السّاعَةِ، لأنّهُم عَرَفوا أنّهُ قالَ هذا المثَلَ علَيهِم، لكنّهُم خافوا مِنَ الشّعبِ.
دفع الجزية إلى القيصر
(متى 22‏:15‏-22، مرقس 12‏:13‏-17)
20 فَراقَبوهُ وأرسلوا جَواسيسَ يُظهِرونَ أنّهُم أبرارٌ ليُمسِكوهُ بِكلِمةٍ فيُسلّموهُ إلى يدِ الحاكِمِ وقضائِهِ. 21 فسألوهُ: «يا مُعَلّمُ، نَحنُ نَعرِفُ أنّكَ صادقٌ في كلامِكَ وتَعليمِكَ، لا تُحابي أحدًا، بل بالحقّ تُعَلّمُ طريقَ اللهِ. 22 أيَحِلّ لنا أنْ نَدفَعَ الجِزيةَ إلى القَيصرِ أم لا؟
23 فأدرَكَ يَسوعُ مَكرَهُم، فقالَ لهُم: «لماذا تُجرّبوني؟ 24 أرُوني دينارًا! لِمَنْ هذِهِ الصورَةُ وهذا الاسمُ؟» قالوا: «للقَيصَرِ». 25 فقالَ يَسوعُ: «اَدفَعوا إذًا إلى القَيصَرِ ما لِلقَيصَرِ، وإلى اللهِ ما للهِ!»
26 فما قَدِروا أن يُمْسِكوهُ بِكلِمَةٍ أمامَ الشّعبِ، وتَعجّبوا مِنْ جوابِهِ فسكتوا.
قيامة الأموات
(متى 22‏:23‏-33، مرقس 12‏:18‏-27)
27 وجاءَ بَعضُ الصّدّوقيّينَ إلى يَسوعَ، وهُمُ الذينَ يُنكِرونَ القيامَةَ، فسألوهُ: 28 «يا مُعَلّمُ، كَتبَ لنا موسى: إذا ماتَ لِرَجُلٍ أخٌ، لَهُ اَمرأةٌ ولا ولَدَ لَهُ، فَلْيأخُذْ أخوهُ المرأةَ ليُقيمَ نَسلاً لأخيهِ. 29 وكانَ هُناكَ سَبعَةُ إخوةٍ، فأخَذَ الأوّلُ اَمرأةً وماتَ مِنْ غَيرِ ولَدٍ. 30 والثّاني. 31 ومِثلُهُ الثّالثُ حتى أخذَها السّبعةُ وماتوا وما خَلّفوا نَسلاً. 32 ثُمّ ماتَتِ المرأةُ. 33 فلأيّ واحدٍ مِنهُم تكونُ زَوجةً في القيامةِ، لأنّ السّبعةَ تَزَوّجوها؟»
34 فأجابَهُم يَسوعُ: «أبناءُ هذِهِ الدّنيا يَتَزاوجونَ. 35 أمّا الذينَ هُم أهلٌ لِلحياةِ الأبدِيّةِ والقيامَةِ مِنْ بَينِ الأمواتِ، فلا يَتَزاوجونَ. 36 هُم مِثلُ الملائِكَةِ لا يَموتونَ، وهُم أبناءُ اللهِ، لأنّهُم أبناءُ القيامةِ. 37 وموسى نَفسُهُ أشارَ في الكلامِ على العُلّيقَةِ إلى أنّ الأمواتَ يَقومونَ، لمّا دَعا الرّبّ إلهَ إبراهيمَ وإلهَ إسحقَ وإلهَ يَعقوبَ. 38 وما كانَ إلهَ أمواتٍ بل إلهَ أحياءٍ، فهُم جميعًا عِندَهُ يَحيَونَ».
39 فقالَ بَعضُ مُعَلّمي الشّريعةِ: «أحسَنْتَ، يا مُعَلّمُ!» 40 وما تَجاسَروا بَعدَ ذلِكَ أنْ يَسألوهُ عَنْ شيءٍ.
المسيح وداود
(متى 22‏:41‏-46، مرقس 12‏:35‏-37)
41 وقالَ لهُم: «كيفَ يُقالُ إنّ المَسيحَ اَبنُ داودَ، 42 وداودُ نَفسُهُ يَقولُ في كِتابِ المزاميرِ:
«قالَ الرّبّ لِرَبّي:
إجلِسْ عَنْ يَميني
43 حتى أجعَلَ أعداءَكَ
مَوطِئًا لِقَدَميكَ».
44 فداودُ نَفسُهُ يَدعو المَسيحَ رَبّا، فكيفَ يكونُ المَسيحُ اَبنَهُ؟»
يسوع يحذر من معلمي الشريعة
(متى 23‏:1‏-36، مرقس 12‏:38‏-40، لوقا 11‏:37‏-54)
45 وقالَ لتلاميذِهِ بِمَسْمَعٍ مِنَ الشّعبِ كُلّهِ: 46 «إيّاكُم ومُعَلّمي الشّريعةِ، يَرغَبونَ في المَشيِ بالثّيابِ الطّويلةِ، ويُحبّونَ التّحيّاتِ في السّاحاتِ ومكانَ الصّدارَةِ في المَجامِعِ ومَقاعِدَ الشّرَفِ في الوَلائِمِ.
47 يأكلونَ بُيوتَ الأراملِ وهُمْ يُظهِرونَ أنّهُم يُطيلونَ الصّلاةَ. هَؤلاءِ يَنالُهُم أشَدّ العِقابِ!»
aza 20
ṯuṯizelu ṯeḏi yiziiz ṯeḏi zulṯa kweḏi Yecu
1 ner ṯa orɔ ŋwu, lamin lete, nanuŋwi ki heykal-na kwilŋiiḏina lizi ŋiɽaŋali ŋizaw, na leleny leḏi yiziiz ila nanuŋw gwu, lor li leṯizilŋiiḏini kuruu-na, na lijowit tɔk, 2 ner eca ŋwu: andicanyji ṯi, zulṯa kwunder kwendu kwiri kweti zi gi erri ŋu? ya eya kwinḏeḏa ŋaŋwu zulṯa eḏi zi gi erri? 3 nezi Yecu eŋnici, nuŋw zi eca ŋwu: nyi tɔk kwɔŋazi uṯizelu ŋiɽaŋal ŋi ŋete, andicarnyi ṯi, 4 baptizm kweḏi yuhanna kwir kweḏi kilerena, ya kweḏi lizigwunaŋ? 5 ner zi mumri la, ner aru ŋwa, a kwer ari ḏa? mer kinna eca ŋwu, kweḏi kilerena kwiri, ta, kwenyjeca ŋwu, na a lɔḏɔ lidirna eḏemnici ŋunduŋwu? 6 lakin, mer kinna eca ŋwu, kweḏi lizigwunaŋ kwiri, ta a lizi tatap aci nyuŋwuzi yal yi, kaka arir gwu, yuhanna kwiri kwiɽi. 7 ner eŋnici ner eca ŋwu: ŋiti ŋilŋiicanyji mac. 8 nezi Yecu eca ŋwu: na ŋiti ma ŋaŋa zi andaci nyi tɔk mac ŋeḏi zulṯa kwerre nyi gi kwɔmne ŋgwu.
ṯiŋerɔŋw ṯeḏi ṯuruny
9 nuŋw andaci lizi ŋiŋerɔŋwa, nuŋw zi eca ŋwu: kwor kwete kwukiiḏa yaɽi yeḏi eynab nuŋw zi alaci karṯinya, nuŋw alla loru lɔkwɔ eḏi zi aŋraci, nuŋw ele kuṯu tuk, nuŋw gwu nanni. 10 mindaŋ ma lomur ṯimayini, nuŋw ṯiŋaci loru klu kaḏaama kete eḏefiza nyoru nyɔkwɔ nyeḏi yaɽi. na lor ipii ner əɽi nyiḏak. 11 nuŋw zi ṯiŋaci kaḏaama kete kwokwony, ner ipii tɔk ner erre luŋw, ner əɽi nyiḏak. 12 nuŋw zi ṯiŋaci kwokwony kete, ner orɔ ṯɔɽɔl. nuŋw orɔ kimer kete yəmaŋi nana, ner kaṯu par. 13 na kweleny kweḏi ṯuruny aru ŋwu, aḏa kwenyerri? eḏinyji ṯi ṯiŋaci manuŋ toru tinyi, tamɽanyi; le ta nii ŋunduŋwu-na kezni. 14 lakin ma lor eze ner uŋwunḏizina ner aruŋw: ŋgwu kwiri tiɽŋeyin tir nda; ilar pa, er eɽenye ta, er eḏi nyiŋa kwɔmne tatap kweŋguŋw afi. 15 ner kaṯu ṯiɽegera kəni ner eɽenye. roḏur ma ŋwu ta, e zi kweleny kweḏi ṯuruny errica aḏa? 16 kwila, ŋwukirazi loru lu, mindaŋ ŋwezinḏeḏa lir ter ṯuruny kḏu. mer zi neŋne, ner eca ŋwu: eṯi zi ṯa Allah ruzaŋw mac. 17 nuŋw zi icazalu, nuŋw zi eca ŋwu: ŋuluḏina ṯi manuŋ ŋeni aḏa?
kal kimer durni lir lɔrṯɔ leṯaci,
nuŋworɔ keṯi zi tamḏu tatap.
18 kwere kwiidi kal la ŋgu, ŋwu egrini, lakin ma gwu kal iideḏa la kwere, ŋwu aḏanni.
ŋiɽaŋal ŋeḏi ṯulba ṯeḏi kweleny kweni gezar
19 na leleny ledi yiziiz-ŋa lor li leṯizilŋiiḏini kuruu-na, naŋni eḏi ṯa mida ki lomur ṯa kla, lakin ner ṯenye lizi, kaka ilŋiicar gwu rac, andizaŋw zi gwu nana ŋir ṯiŋerɔŋw kḏu ŋeni ŋeŋen. 20 ner iili yey yi birr; ner ṯiŋa loru eḏele nanuŋw gwu ŋejmeṯ ŋi, ner orɔ kaka lizi lirlalu, ŋidiny, mindaŋ eŋgir ma inḏa ŋiɽaŋali ŋere ŋuŋun ŋeḏi gwu ruzezi kaṯi, eŋgir mulḏaḏa ki zulṯa kweḏi muḏiir. 21 ner andaci ner eca ŋwu: muallim, nyiŋa lilŋiicaŋa, a kweṯami andazuŋw, eṯi zi ami ilŋiiḏini tɔk, na ere ṯemzi la kwere mac lakin leṯizilŋiiḏini ŋeḏi ṯay ṯeḏi Allah ŋir rerem. 22 andicanyji ṯi, ŋiri ŋeḏi kuruu ŋeŋgir ŋi inḏeḏa gezarŋw ṯulba, ya beri? 23 nuŋw elŋe ŋidiny ŋeŋen, nuŋw zi eca ŋwu: 24 eficernyi giriza kete, nyi eze. zura kweḏi eya kwiri, ŋwuli ŋi-na? ner eca ŋwu: kweḏi gezar kwiri pa. 25 nuŋw zi eca ŋwu: eṯinḏeḏa ma gezarŋw kwɔmne muŋw orɔ kweḏi gezar; eṯi ta inḏeḏa Allah kwɔmne muŋw orɔ kweḏi Allah. 26 ner ulezi ṯay ṯeḏi gwu miḏa ŋiɽaŋali ŋere ki lizi-na, ner nani deny, limɔliŋɽi.
ŋiɽaŋal ŋete ŋeḏi ṯiḏiɽa ŋɽany-na
27 na kla leni lizadduugi, leṯaru ŋwa, ṯiḏiɽa ŋiɽany-na ṯiti tere mac, ila nanuŋw gwu, 28 ner dedricelu ner eca ŋwu: muallim, muuza kwulucanyji ŋiɽaŋali ŋu: ma eŋgen kweḏi kwor-ŋa ay, muŋw ṯazi kwayu lu kwuŋwun kwiti kweḏi toru-na tere mac, ŋofḏana eḏi eŋgen morḏaḏi kwaw la, eḏilŋaci eŋgen kwumay nyoru. 29 ner nani pa ŋianga lir dufɔkwɽeny, na kwir nda agwu kwayu, na kwor ay kwiti kweḏi toru-na tere mac. 30 na ŋgwa kwukwaḏiḏi ŋunduŋwu morḏaḏi la; 31 na ŋgwa kwukwaḏiḏi ŋunduŋwu tɔk morḏaḏi la; ner ṯa orɔ ŋwu ŋete ŋete, mindaŋ ner gwu morḏaḏi la lir dufɔkwɽeny tatap, ner ay, liti leḏi nyoru-na mac. 32 mindaŋ kwaḏan, na kwaw ay tɔk. 33 ki lomur leḏi ṯidiɽa ŋiɽany-na ta, a ma kwaw orɔ kweḏi eya? kaka agwur gwu tatap lir dufɔkwɽeny.
34 nezi Yecu eca ŋwu: eṯi lizi leḏi ṯurmun kḏu amɽaḏizina edagiḏi; 35 lakin, na kla leṯir zi ruzi lofḏana eḏenḏi ki ṯurmun kḏana, na ki ṯidiɽa ŋiɽany-na, liti leṯamɽaḏizina eḏagiḏi mac, 36 er ere ay kwokwony tɔk mac, kaka mer gwu biɽḏi limaleyka, er orɔ nyor nyeḏi Allah, na nyeḏi ṯidiɽa ŋiɽany-na. 37 na ŋedi ṯidiɽa ŋiɽany-na, na muuza kinna ruwezeŋw ŋiɽaŋali lu, muŋw zi lɔ ŋeḏi kwaɽi kwumodi, nuŋw enjici Kweleny yiriny yeni Allah weḏi ibrahiim, na Allah weḏi izhaag, na Allah weḏi yaguub. 38 ŋwu ta, a kwilŋecer eḏaru ŋwu, ki yey-na yuŋwun eti lizi leni layyu leni ta kinna limiiḏu, kaka eṯuŋw gwu orɔ Allah weḏi limiiḏu; na eṯir miiḏi duŋgwun-na.
39 ner eŋnici lɔkwɔ leṯizilŋiiḏini kuruu-na, ner aru ŋwu: muallim, a kwumemba ami andazuŋw. 40 nuŋw ere bonye kwere mac eḏuṯizelu ŋiɽaŋal ŋi ŋere.
Kwruztu kwiri tor teḏi daud-ŋa?
41 nuŋw zi eca ŋwu: ŋɔḏɔ ŋari ŋi ŋu ŋeḏi Kwruztu, kwir tor teḏi dauḏ-ŋa? 42 na dauḏ ŋundu, kiṯam-na keni limazmuur, aru ŋwu:
Kweleny kwandica Kwelenyi kwinyi,
nuŋw eca ŋwu: nani ki ṯii tinyi ṯeḏi mini.
43 mindaŋ ma ŋa ketize ṯuwənu ṯɔŋwa ŋwara-na ŋwɔŋwa.
44 na dauḏ ŋundu ruzi ŋunduŋwu Kweleny. kwiri tor tuŋwun aŋgwuru?
ṯireca eḏaŋraḏa nana ki lizi-na kla leṯizilŋiiḏini kuruu-na
45 nuŋw zi andaci limeḏgen, nezi lizi tatap neŋne, nuŋw zi eca ŋwu: 46 eṯaŋraḏa nana ki lor leṯizilŋiiḏini kuruu-na, leṯinaŋni eḏ irere lu zurṯena, leṯinaŋni lizi eḏagani ŋunduŋwuzi ki zuk-na; leṯamɽi ezir wizaw ki limajma-na, na ezir wuṯemdu ki azuuma-na tɔk. 47 eṯir yaḏa leḏela duənuŋw mindaŋ; eṯir ariri ki yiriny lelu tuk ŋidiny. linderṯa linḏi eḏafi hukma wupa eḏi liḏaḏu la.