1 Musu ta ono tana te amba ago madaro ago mänite anjioko Lu kani vo taoye tavouni'ba ro ndi taŋgye'ba robe ondrena, ca ŋgalu kode yaoso ànyaro. Ànya niyi tase mile ànyaro ya ko. 2 Tana kandrakado ndi kandrakozi be ka ṛo a'do vona cini ri, taŋgye'ba ri kpa taŋgyeako'ba ri, takado'ba ri kpa takozi'ba ri, 'dise kuni Lu be ri kpa 'dise kuni Lu ko ri, nda se kabe tori olo ri ago kpa nda se lo tori ko ri. Mano se kadoro ko kadopara ni takozi'ba ri; mano se kabe ruäṛu ko kadopara ni mano se käṛuru ko ri. 3 Ono ni ŋgase koziro kabe a'do 'bädri ya owo, kandrakozi ndi kandrakado be ka a'do 'dicini ri. Ori ànyaro 'bädri ya si; tausu ànyaro orivoya twi taundiro ndi amaama be, ago 'do vosi oko ànya ka odra. 4 Oko 'diaza se drigi orivoya lidriidriro 'dise cini lidriidriro 'bädri ono ya ono lako orivoya mio'ba be, tana kokye se lidriidriro orivoya kadopara ndrani ibi se avoro ri. 5 'Dise lidriidriro niyi ndi ànya ka oye odrane, oko avo ni ta aza kote, ago päläti aza te i'do ànyari; oko ije ta ànyaro te kpeye. 6 Ŋgalu ànyaro, yaoso ànyaro ndi mawi ànyaro be tana cini kyete, ago ànya te ta aza ako oyene ŋgase kabe ugu a'do 'bädri ono ya ono ta.
7 Nyugu oyi ri mileya, minya ŋgaonya miro ago nya'do riyä ro, mimvu vino miro yai'dwesi tana ŋgase nyabe oyena Lu letadrina teṛo nja. 8 Ondoalo mindrevo yai'dwesi ago riyä si. 9 Miri ori riyäsi toko nyulube be, tu cini ori awi miro se Lu kozobe miri 'bädri ono ya ono rosi, tana 'do ni ŋgase cini miri a'done sina ta rriti miro rota 'bädri ya owo. 10 Losi cini azaka se ko'dete drì miro ya, miye ànya mbara cini miro si; tana losi kode tavousu kode tauni kode tavouni i'do 'bädri avo ro, se nyabe ukyi ocine kigye ana ya.
11 Mandre ŋga aza kpate 'bädri ono ya, 'dise umuekye 'do 'de koni rri käti ca mbara'ba pe ŋga koni rri ṛe kyila ya. Ŋgaonya a'do ko toto alo tavouni'ba ri, ca ŋgadriamba a'do ko toto alo tauni'ba ri, ca 'desi a'do ko toto alo 'dise tauniuniro ri; oko kandrakozi ka ṛo a'do 'di cini ri. 12 Tana mano aza ni tu ndaro ko. Lidri ka o'de tu kozi ya ätruku'du, ondro kesate ànya dri owo, oso abe ti'bi uru kyimba si, ago oso ari kabe o'de iba ya ronye.
Tavousu ta Tavouni ndi Tavouniako be rota
13 Mandre taka'daro tavouniro kpate 'bädri ya, ago landrete tapara ro märi, 14 'bakici giṛiŋwa aza orivoya lidri fereŋwa be kigye, ago 'bädri'ba mbaraekye aza ikyite gotane. Nda mudrina te ago ederute tiṛina perene. 15 Oko mano tavouni'ba ati'baro aza orivoya kigye lau, ago tavouni ndaro si nda pa 'bakici ana te. Caoko 'diaza alo yi ta mano se ati'baro ana ro kote. 16 'Dooko ma ata makye anjioko tavouni orivoya kadopara ndrani mbara drisi, amawo tavouni mano se ati'ba ro ro gica, ago ati tana gica ko owo. 17 Orivoya kadopara ata tavouni'baro se kabe atana liyaro 'do ro erine ndrani 'dimiri'ba se kabe totre kporo si vo taäyiro amamai roya ri. 18 Tavouni orivoya kadopara ndrani lakazà kyila ro drisi, oko takozi'ba alodi unina ndi ŋgaamba se kadoro perene.
1 هذا كُلُّهُ تأمَّلْتُهُ في قلبـي وبحَثـتُهُ، فوَجَدْتُ أنَّ الصِّدِّيقينَ والحُكماءَ وأعمالَهُم في يَدِ اللهِ.
الإنسانُ لا يَعرِفُ حُبًّا ولا بُغضا. كُلُّ شيءٍ في عينَيهِ ككُلِّ شيءٍ. 2 ما دامَ المصيرُ واحدا للصِّدِّيقِ وللشِّرِّيرِ، للصَّالِحِ والطَّالِحِ، للطَّاهرِ والنَّجسِ، لِمَنْ يُقرِّبُ الذَّبائحَ ولِمَنْ لا يُقرِّبُ الذَّبائحَ، وما دامَ الصَّالحُ مِثلَ الخاطئِ، والّذي يَحلِفُ مِثلَ الّذي يَهابُ أنْ يَحلِفَ.
3 وهُناك الشَّرُّ كامِنٌ في كُلِّ عملٍ تَحتَ الشَّمسِ، وهوَ أنْ يكونَ المصيرُ واحدا للجميعِ. فتمتلئُ قلوبُ بني البشَرِ مِنَ السُّوءِ وصدورُهُم مِنَ الجُنونِ في حياتِهِم وبَعدَ المَماتِ. 4 ولكِنْ كُلُّ ما يُشارِكُ الأحياءَ في حياتِهِم يكونُ لَه رجاءٌ. فالكلبُ الحَيُّ خَيرٌ من الأسدِ المَيْتِ. 5 والأحياءُ يعرِفونَ أنَّهُم سيَمُوتونَ. أمَّا الأمواتُ فلا يعرِفُونَ شيئا ولا جَزاءَ لهُم بَعدُ، وذِكْرُهُم طَواهُ النِّسيانُ. 6 حُبُّهُم وبُغضُهُم وحسَدُهُم زالَ جميعا، ولا حَظَّ لهُم بَعدُ في شيءٍ ممَّا يَجري تَحتَ الشَّمسِ.
7 فا‏ذهَبْ كُلْ خبزَكَ بِفرَحٍ وا‏شرَبْ خَمرَكَ بِقلبٍ مسرورٍ، فما تعمَلُهُ رَضِيَ اللهُ سَلَفا عَنهُ. 8 وَلتكُن ثيابُكَ بـيضاءَ في كُلِّ حينٍ، ولا يُعوِزُ رأسَكَ الطِّيـبُ. 9 تمَتَّعْ بالعَيشِ معَ المرأةِ الّتي تُحِبُّها كُلَّ أيّامِ حياتِكَ الباطِلةِ الّتي وهَبَها اللهُ لكَ تَحتَ الشَّمسِ. فهذا حظُّكَ مِنَ الحياةِ ومِنْ تعَبِكَ الّذي تُعانيهِ تَحتَ الشَّمسِ‌. 10 كُلُّ ما تقَعُ علَيهِ يَدُكَ مِنْ عمَلٍ فا‏عمَلْهُ بِكُلِّ قُوَّتِكَ، فلا عمَلٌ ولا تَفكيرٌ ولا معرِفَةٌ ولا حِكمةٌ في عالمِ الأمواتِ الّتي أنتَ صائِرٌ إليهِ.
11 وا‏لتَفَتُّ فرَأيتُ تَحتَ الشَّمسِ أنَّ السَّبْقَ لا يكونُ للسَّبَّاقينَ، ولا النَّصرَ في القِتالِ للأقوياءِ، ولا الخبزَ للحُكَماءِ، ولا الغِنَى للفُهَماءِ، ولا الخبزَ للعُلَماءِ، فهُم جميعا تَحتَ رحمةِ الزَّمانِ والقَدَرِ. 12 فالإنسانُ لا يعرِفُ متى تَحينُ ساعَتُهُ، فهوَ كالأسماكِ الّتي تُؤخَذُ بِشَبكةٍ غادِرةٍ وكالعصافيرِ الّتي تُمسِكُها الفِخاخُ، تَصطادُهُ المَصائِبُ بَغتَةً في زمَنِ الشَّرِّ.
13 ورأيتُ مثَلا آخَرَ على الحِكمةِ تَحتَ الشَّمسِ وكانَ عظيما في نَظري: 14 مدينةٌ صغيرةٌ فيها رِجالٌ قليلونَ، هاجَمَها مَلِكٌ عظيمٌ وحاصَرَها وبنى عليهَا حُصونا مَنيعَةً‌. 15 وكانَ فيها رَجُلٌ مِسكينٌ حكيمٌ فأنقَذَها بِـحِكمتِهِ. وفيما بَعدُ لم يَذكُرْ أحدٌ ذلِكَ الرَّجلَ المِسكينَ. 16 فقُلتُ إنَّ الحِكمةَ خَيرٌ مِنَ القُوَّةِ، ومعَ ذلِكَ فحِكمةُ المِسكينِ مُحتَقَرَةٌ وكَلامُهُ غَيرُ مَسموعٍ. 17 كَلامُ الحُكماءِ المَسموعُ في الهُدوءِ أفضَلُ مِنْ صُراخِ الحاكمِ بَينَ الجُهَّالِ. 18 والحِكمةُ خَيرٌ مِنْ آلاتِ الحربِ، وخاطئٌ واحدٌ يُتلِفُ خَيرا كثيرا.